Genesis 16 Cross References - Vulgate

¹ igitur Sarai uxor Abram non genuerat liberos sed habens ancillam aegyptiam nomine Agar ² dixit marito suo ecce conclusit me Dominus ne parerem ingredere ad ancillam meam si forte saltem ex illa suscipiam filios cumque ille adquiesceret deprecanti ³ tulit Agar Aegyptiam ancillam suam post annos decem quam habitare coeperant in terra Chanaan et dedit eam viro suo uxorem ⁴ qui ingressus est ad eam at illa concepisse se videns despexit dominam suam ⁵ dixitque Sarai ad Abram inique agis contra me ego dedi ancillam meam in sinum tuum quae videns quod conceperit despectui me habet iudicet Dominus inter me et te ⁶ cui respondens Abram ecce ait ancilla tua in manu tua est utere ea ut libet adfligente igitur eam Sarai fugam iniit ⁷ cumque invenisset illam angelus Domini iuxta fontem aquae in solitudine qui est in via Sur ⁸ dixit ad eam Agar ancilla Sarai unde venis et quo vadis quae respondit a facie Sarai dominae meae ego fugio ⁹ dixitque ei angelus Domini revertere ad dominam tuam et humiliare sub manibus ipsius ¹⁰ et rursum multiplicans inquit multiplicabo semen tuum et non numerabitur prae multitudine ¹¹ ac deinceps ecce ait concepisti et paries filium vocabisque nomen eius Ismahel eo quod audierit Dominus adflictionem tuam ¹² hic erit ferus homo manus eius contra omnes et manus omnium contra eum et e regione universorum fratrum suorum figet tabernacula ¹³ vocavit autem nomen Domini qui loquebatur ad eam Tu Deus qui vidisti me dixit enim profecto hic vidi posteriora videntis me ¹⁴ propterea appellavit puteum illum puteum Viventis et videntis me ipse est inter Cades et Barad ¹⁵ peperitque Abrae filium qui vocavit nomen eius Ismahel ¹⁶ octoginta et sex annorum erat quando peperit ei Agar Ismahelem

³⁰ erat autem Sarai sterilis nec habebat liberos

¹⁶ Abram vero bene usi sunt propter illam fueruntque ei oves et boves et asini et servi et famulae et asinae et cameli

² dixitque Abram Domine Deus quid dabis mihi ego vadam absque liberis et filius procuratoris domus meae iste Damascus Eliezer ³ addiditque Abram mihi autem non dedisti semen et ecce vernaculus meus heres meus erit

⁹ cumque vidisset Sarra filium Agar Aegyptiae ludentem dixit ad Abraham ¹⁰ eice ancillam hanc et filium eius non enim erit heres filius ancillae cum filio meo Isaac

¹² cui dixit Deus non tibi videatur asperum super puero et super ancilla tua omnia quae dixerit tibi Sarra audi vocem eius quia in Isaac vocabitur tibi semen

²¹ habitavitque in deserto Pharan et accepit illi mater sua uxorem de terra Aegypti

²¹ deprecatusque est Dominum pro uxore sua eo quod esset sterilis qui exaudivit eum et dedit conceptum Rebeccae

² erat autem vir quidam de Saraa et de stirpe Dan nomine Manue habens uxorem sterilem

⁷ et non erat illis filius eo quod esset Elisabeth sterilis et ambo processissent in diebus suis

³⁶ et ecce Elisabeth cognata tua et ipsa concepit filium in senecta sua et hic mensis est sextus illi quae vocatur sterilis

²⁴ quae sunt per allegoriam dicta haec enim sunt duo testamenta unum quidem a monte Sina in servitutem generans quae est Agar

¹ sed et serpens erat callidior cunctis animantibus terrae quae fecerat Dominus Deus qui dixit ad mulierem cur praecepit vobis Deus ut non comederetis de omni ligno paradisi ² cui respondit mulier de fructu lignorum quae sunt in paradiso vescemur ³ de fructu vero ligni quod est in medio paradisi praecepit nobis Deus ne comederemus et ne tangeremus illud ne forte moriamur ⁴ dixit autem serpens ad mulierem nequaquam morte moriemini ⁵ scit enim Deus quod in quocumque die comederitis ex eo aperientur oculi vestri et eritis sicut dii scientes bonum et malum ⁶ vidit igitur mulier quod bonum esset lignum ad vescendum et pulchrum oculis aspectuque delectabile et tulit de fructu illius et comedit deditque viro suo qui comedit

¹² dixitque Adam mulier quam dedisti sociam mihi dedit mihi de ligno et comedi

¹⁷ ad Adam vero dixit quia audisti vocem uxoris tuae et comedisti de ligno ex quo praeceperam tibi ne comederes maledicta terra in opere tuo in laboribus comedes eam cunctis diebus vitae tuae

¹⁶ et benedicam ei et ex illa dabo tibi filium cui benedicturus sum eritque in nationes et reges populorum orientur ex eo

¹⁰ cui dixit revertens veniam ad te tempore isto vita comite et habebit filium Sarra uxor tua quo audito Sarra risit post ostium tabernaculi

¹⁸ concluserat enim Deus omnem vulvam domus Abimelech propter Sarram uxorem Abraham

² cui iratus respondit Iacob num pro Deo ego sum qui privavit te fructu ventris tui ³ at illa habeo inquit famulam Balam ingredere ad eam ut pariat super genua mea et habeam ex ea filios ⁴ deditque illi Balam in coniugium quae

⁶ dixitque Rahel iudicavit mihi Dominus et exaudivit vocem meam dans mihi filium et idcirco appellavit nomen illius Dan

⁹ sentiens Lia quod parere desisset Zelpham ancillam suam marito tradidit ¹⁰ qua post conceptum edente filium

²² recordatus quoque Dominus Rahelis exaudivit eam et aperuit vulvam illius

⁴ sin autem dominus dederit illi uxorem et peperit filios et filias mulier et liberi eius erunt domini sui ipse vero exibit cum vestitu suo

¹¹ respondit omnis populus qui erat in porta et maiores natu nos testes sumus faciat Dominus hanc mulierem quae ingreditur domum tuam sicut Rachel et Liam quae aedificaverunt domum Israhel ut sit exemplum virtutis in Ephrata et habeat celebre nomen in Bethleem

³ ecce hereditas Domini filii mercis fructus ventris

⁴ egressus est itaque Abram sicut praeceperat ei Dominus et ivit cum eo Loth septuaginta quinque annorum erat Abram cum egrederetur de Haran ⁵ tulitque Sarai uxorem suam et Loth filium fratris sui universamque substantiam quam possederant et animas quas fecerant in Haran et egressi sunt ut irent in terram Chanaan cumque venissent in eam

⁵ dixitque Sarai ad Abram inique agis contra me ego dedi ancillam meam in sinum tuum quae videns quod conceperit despectui me habet iudicet Dominus inter me et te

⁶ filiis autem concubinarum largitus est munera et separavit eos ab Isaac filio suo dum adhuc ipse viveret ad plagam orientalem

⁹ ivit ad Ismahelem et duxit uxorem absque his quas prius habebat Maeleth filiam Ismahel filii Abraham sororem Nabaioth

⁴ deditque illi Balam in coniugium quae

⁹ sentiens Lia quod parere desisset Zelpham ancillam suam marito tradidit

²² cumque mature surrexisset tulit duas uxores suas et totidem famulas cum undecim filiis et transivit vadum Iaboc

²² cumque habitaret in illa regione abiit Ruben et dormivit cum Bala concubina patris sui quod illum minime latuit erant autem filii Iacob duodecim

¹ fuit quidam vir Levites habitans in latere montis Ephraim qui accepit uxorem de Bethleem Iuda ² quae reliquit eum et reversa est in domum patris sui Bethleem mansitque apud eum quattuor mensibus ³ secutusque est eam vir suus volens ei reconciliari atque blandiri et secum reducere habens in comitatu puerum et duos asinos quae suscepit eum et introduxit in domum patris sui quod cum audisset socer eius eumque vidisset occurrit ei laetus ⁴ et amplexatus est hominem mansitque gener in domo soceri tribus diebus comedens cum eo et bibens familiariter

¹³ accepit ergo adhuc concubinas et uxores de Hierusalem postquam venerat de Hebron natique sunt David et alii filii et filiae

³ fueruntque ei uxores quasi reginae septingentae et concubinae trecentae et averterunt mulieres cor eius

²⁵ Sina enim mons est in Arabia qui coniunctus est ei quae nunc est Hierusalem et servit cum filiis eius

⁶ adfligebat quoque eam aemula eius et vehementer angebat in tantum ut exprobraret quod conclusisset Dominus vulvam eius ⁷ sicque faciebat per singulos annos cum redeunte tempore ascenderent templum Domini et sic provocabat eam porro illa flebat et non capiebat cibum ⁸ dixit ergo ei Helcana vir suus Anna cur fles et quare non comedis et quam ob rem adfligitur cor tuum numquid non ego melior sum tibi quam decem filii

¹⁶ cumque intrasset arca Domini civitatem David Michol filia Saul prospiciens per fenestram vidit regem David subsilientem atque saltantem coram Domino et despexit eum in corde suo

²⁰ talis est via mulieris adulterae quae comedit et tergens os suum dicit non sum operata malum ²¹ per tria movetur terra et quartum non potest sustinere

²³ per odiosam mulierem cum in matrimonio fuerit adsumpta et per ancillam cum heres fuerit dominae suae

⁶ haec autem fratres transfiguravi in me et Apollo propter vos ut in nobis discatis ne supra quam scriptum est unus adversus alterum infletur pro alio

⁴ caritas patiens est benigna est caritas non aemulatur non agit perperam non inflatur ⁵ non est ambitiosa non quaerit quae sua sunt non inritatur non cogitat malum

⁵³ Deus Abraham et Deus Nahor iudicet inter nos Deus patris eorum iuravit Iacob per Timorem patris sui Isaac

²¹ et dixerunt ad eos videat Dominus et iudicet quoniam fetere fecistis odorem nostrum coram Pharao et servis eius et praebuistis ei gladium ut occideret nos

¹² iudicet Dominus inter me et te et ulciscatur me Dominus ex te manus autem mea non sit in te ¹³ sicut et in proverbio antiquo dicitur ab impiis egredietur impietas manus ergo mea non sit in te ¹⁴ quem sequeris rex Israhel quem persequeris canem mortuum sequeris et pulicem unum ¹⁵ sit Dominus iudex et iudicet inter me et te et videat et diiudicet causam meam et eruat me de manu tua

²² et non est recordatus Ioas rex misericordiae quam fecerat Ioiadae pater illius secum sed interfecit filium eius qui cum moreretur ait videat Dominus et requirat

⁸ Dominus iudicabit populos iudica me Domine secundum iustitiam meam et secundum simplicitatem meam quae est in me

²³ consurge et evigila in iudicium meum Deus meus et Domine in causam meam

¹ iudica me Deus et discerne causam meam a gente non sancta a viro doloso et iniquo salva me

⁴⁰ Martha autem satagebat circa frequens ministerium quae stetit et ait Domine non est tibi curae quod soror mea reliquit me solam ministrare dic ergo illi ut me adiuvet ⁴¹ et respondens dixit illi Dominus Martha Martha sollicita es et turbaris erga plurima

⁸ dixit ergo Abram ad Loth ne quaeso sit iurgium inter me et te et inter pastores meos et pastores tuos fratres enim sumus ⁹ ecce universa terra coram te est recede a me obsecro si ad sinistram ieris ego ad dexteram tenebo si tu dexteram elegeris ego ad sinistram pergam

¹⁰ tulitque decem camelos de grege domini sui et abiit ex omnibus bonis eius portans secum profectusque perrexit Mesopotamiam ad urbem Nahor

¹⁵ audivitque Pharao sermonem hunc et quaerebat occidere Mosen qui fugiens de conspectu eius moratus est in terra Madian et sedit iuxta puteum

⁶ dixit ergo Dominus ad Satan ecce in manu tua est verumtamen animam illius serva

⁴¹ iratus est itaque furor Domini in populum suum et abominatus est hereditatem suam ⁴² et dedit eos in manu gentium et dominati sunt eorum qui oderant eos

²⁹ qui patiens est multa gubernatur prudentia qui autem inpatiens exaltat stultitiam suam

¹ responsio mollis frangit iram sermo durus suscitat furorem

¹⁷ melius est vocare ad holera cum caritate quam ad vitulum saginatum cum odio ¹⁸ vir iracundus provocat rixas qui patiens est mitigat suscitatas

⁸ sicut avis transmigrans de nido suo sic vir qui relinquit locum suum

¹⁹ servus verbis non potest erudiri quia quod dicis intellegit et respondere contemnit

⁴ si spiritus potestatem habentis ascenderit super te locum tuum ne dimiseris quia curatio cessare faciet peccata maxima

⁵ et dixit rex Sedecias ecce ipse in manibus vestris est nec enim fas est regem vobis quicquam negare

⁷ viri similiter cohabitantes secundum scientiam quasi infirmiori vaso muliebri inpertientes honorem tamquam et coheredibus gratiae vitae uti ne inpediantur orationes vestrae

¹ profectus inde Abraham in terram australem habitavit inter Cades et Sur et peregrinatus est in Geraris

¹⁷ exaudivit autem Deus vocem pueri vocavitque angelus Domini Agar de caelo dicens quid agis Agar noli timere exaudivit enim Deus vocem pueri de loco in quo est

¹¹ et ecce angelus Domini de caelo clamavit dicens Abraham Abraham qui respondit adsum

¹⁵ vocavit autem angelus Domini Abraham secundo de caelo dicens

¹⁸ habitavit autem ab Evila usque Sur quae respicit Aegyptum introeuntibus Assyrios coram cunctis fratribus suis obiit

¹¹ dixitque angelus Dei ad me in somnis Iacob et ego respondi adsum

²² tulit autem Moses Israhel de mari Rubro et egressi sunt in desertum Sur ambulaveruntque tribus diebus per solitudinem et non inveniebant aquam

⁷ percussitque Saul Amalech ab Evila donec venias Sur quae est e regione Aegypti

³ in omni loco oculi Domini contemplantur malos et bonos

⁹ vocavitque Dominus Deus Adam et dixit ei ubi es

¹⁰ dixitque ad eum quid fecisti vox sanguinis fratris tui clamat ad me de terra

¹ igitur Sarai uxor Abram non genuerat liberos sed habens ancillam aegyptiam nomine Agar

⁴ qui ingressus est ad eam at illa concepisse se videns despexit dominam suam

¹⁹ nunc ergo audi oro domine mi rex verba servi tui si Dominus incitat te adversum me odoretur sacrificium si autem filii hominum maledicti sunt in conspectu Domini qui eiecerunt me hodie ut non habitem in hereditate Domini dicentes vade servi diis alienis

¹⁷ numquid non istud factum est tibi quia dereliquisti Dominum Deum tuum eo tempore quo ducebat te per viam ¹⁸ et nunc quid tibi vis in via Aegypti ut bibas aquam turbidam et quid tibi cum via Assyriorum ut bibas aquam Fluminis

⁵ servi oboedite dominis carnalibus cum timore et tremore in simplicitate cordis vestri sicut Christo ⁶ non ad oculum servientes quasi hominibus placentes sed ut servi Christi facientes voluntatem Dei ex animo ⁷ cum bona voluntate servientes sicut Domino et non hominibus ⁸ scientes quoniam unusquisque quodcumque fecerit bonum hoc percipiet a Domino sive servus sive liber

¹ quicumque sunt sub iugo servi dominos suos omni honore dignos arbitrentur ne nomen Domini et doctrina blasphemetur ² qui autem fideles habent dominos non contemnant quia fratres sunt sed magis serviant quia fideles sunt et dilecti qui beneficii participes sunt haec doce et exhortare

²¹ subiecti invicem in timore Christi

⁵ servi oboedite dominis carnalibus cum timore et tremore in simplicitate cordis vestri sicut Christo ⁶ non ad oculum servientes quasi hominibus placentes sed ut servi Christi facientes voluntatem Dei ex animo

⁹ servos dominis suis subditos esse in omnibus placentes non contradicentes

¹⁸ servi subditi in omni timore dominis non tantum bonis et modestis sed etiam discolis ¹⁹ haec est enim gratia si propter conscientiam Dei sustinet quis tristitias patiens iniuste ²⁰ quae enim gloria est si peccantes et colaphizati suffertis sed si benefacientes et patientes sustinetis haec est gratia apud Deum ²¹ in hoc enim vocati estis quia et Christus passus est pro vobis vobis relinquens exemplum ut sequamini vestigia eius ²² qui peccatum non fecit nec inventus est dolus in ore ipsius ²³ qui cum malediceretur non maledicebat cum pateretur non comminabatur tradebat autem iudicanti se iniuste ²⁴ qui peccata nostra ipse pertulit in corpore suo super lignum ut peccatis mortui iustitiae viveremus cuius livore sanati estis ²⁵ eratis enim sicut oves errantes sed conversi estis nunc ad pastorem et episcopum animarum vestrarum

⁵ similiter adulescentes subditi estote senioribus omnes autem invicem humilitatem insinuate quia Deus superbis resistit humilibus autem dat gratiam ⁶ humiliamini igitur sub potenti manu Dei ut vos exaltet in tempore visitationis

²⁰ super Ismahel quoque exaudivi te ecce benedicam ei et augebo et multiplicabo eum valde duodecim duces generabit et faciam illum in gentem magnam

¹³ sed et filium ancillae faciam in gentem magnam quia semen tuum est

¹⁶ et abiit seditque e regione procul quantum potest arcus iacere dixit enim non videbo morientem puerum et sedens contra levavit vocem suam et flevit

¹⁸ surge tolle puerum et tene manum illius quia in gentem magnam faciam eum

¹⁵ vocavit autem angelus Domini Abraham secundo de caelo dicens ¹⁶ per memet ipsum iuravi dicit Dominus quia fecisti rem hanc et non pepercisti filio tuo unigenito ¹⁷ benedicam tibi et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli et velut harenam quae est in litore maris possidebit semen tuum portas inimicorum suorum ¹⁸ et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae quia oboedisti voci meae

¹² hae sunt generationes Ismahel filii Abraham quem peperit ei Agar Aegyptia famula Sarrae ¹³ et haec nomina filiorum eius in vocabulis et generationibus suis primogenitus Ismahelis Nabaioth dein Cedar et Abdeel et Mabsam ¹⁴ Masma quoque et Duma et Massa ¹⁵ Adad et Thema Itur et Naphis et Cedma ¹⁶ isti sunt filii Ismahel et haec nomina per castella et oppida eorum duodecim principes tribuum suarum ¹⁷ anni vitae Ismahel centum triginta septem deficiens mortuus est et adpositus ad populum suum ¹⁸ habitavit autem ab Evila usque Sur quae respicit Aegyptum introeuntibus Assyrios coram cunctis fratribus suis obiit

¹¹ dixitque angelus Dei ad me in somnis Iacob et ego respondi adsum ¹² qui ait leva oculos tuos et vide universos masculos ascendentes super feminas varios respersos atque maculosos vidi enim omnia quae fecit tibi Laban ¹³ ego sum Deus Bethel ubi unxisti lapidem et votum vovisti mihi nunc ergo surge et egredere de terra hac revertens in terram nativitatis tuae

²⁴ remansit solus et ecce vir luctabatur cum eo usque mane ²⁵ qui cum videret quod eum superare non posset tetigit nervum femoris eius et statim emarcuit ²⁶ dixitque ad eum dimitte me iam enim ascendit aurora respondit non dimittam te nisi benedixeris mihi ²⁷ ait ergo quod nomen est tibi respondit Iacob ²⁸ at ille nequaquam inquit Iacob appellabitur nomen tuum sed Israhel quoniam si contra Deum fortis fuisti quanto magis contra homines praevalebis ²⁹ interrogavit eum Iacob dic mihi quo appellaris nomine respondit cur quaeris nomen meum et benedixit ei in eodem loco ³⁰ vocavitque Iacob nomen loci illius Phanuhel dicens vidi Deum facie ad faciem et salva facta est anima mea

¹⁵ benedixitque Ioseph filio suo et ait Deus in cuius conspectu ambulaverunt patres mei Abraham et Isaac Deus qui pascit me ab adulescentia mea usque in praesentem diem ¹⁶ angelus qui eruit me de cunctis malis benedicat pueris et invocetur super eos nomen meum nomina quoque patrum meorum Abraham et Isaac et crescant in multitudinem super terram

² apparuitque ei Dominus in flamma ignis de medio rubi et videbat quod rubus arderet et non conbureretur ³ dixit ergo Moses vadam et videbo visionem hanc magnam quare non conburatur rubus ⁴ cernens autem Dominus quod pergeret ad videndum vocavit eum de medio rubi et ait Moses Moses qui respondit adsum ⁵ at ille ne adpropies inquit huc solve calciamentum de pedibus tuis locus enim in quo stas terra sancta est ⁶ et ait ego sum Deus patris tui Deus Abraham Deus Isaac Deus Iacob abscondit Moses faciem suam non enim audebat aspicere contra Deum

¹ ascenditque angelus Domini de Galgal ad locum Flentium et ait eduxi vos de Aegypto et introduxi in terram pro qua iuravi patribus vestris et pollicitus sum ut non facerem irritum pactum meum vobiscum in sempiternum ² ita dumtaxat ut non feriretis foedus cum habitatoribus terrae huius et aras eorum subverteretis et noluistis audire vocem meam cur hoc fecistis ³ quam ob rem nolui delere eos a facie vestra ut habeatis hostes et dii eorum sint vobis in ruinam

¹¹ venit autem angelus Domini et sedit sub quercu quae erat in Ephra et pertinebat ad Ioas patrem familiae Ezri cumque Gedeon filius eius excuteret atque purgaret frumenta in torculari ut fugeret Madian

¹⁶ dixitque ei Dominus ego ero tecum et percuties Madian quasi unum virum

²¹ extendit angelus Domini summitatem virgae quam tenebat in manu et tetigit carnes et azymos panes ascenditque ignis de petra et carnes azymosque consumpsit angelus autem Domini evanuit ex oculis eius ²² vidensque Gedeon quod esset angelus Domini ait heu mihi Domine Deus quia vidi angelum Domini facie ad faciem ²³ dixitque ei Dominus pax tecum ne timeas non morieris ²⁴ aedificavit ergo ibi Gedeon altare Domino vocavitque illud Domini pax usque in praesentem diem cum adhuc esset in Ephra quae est familiae Ezri

¹⁶ cui respondit angelus si me cogis non comedam panes tuos sin autem vis holocaustum facere offer illud Domino et nesciebat Manue quod angelus Dei esset ¹⁷ dixitque ad eum quod est tibi nomen ut si sermo tuus fuerit expletus honoremus te ¹⁸ cui ille respondit cur quaeris nomen meum quod est mirabile ¹⁹ tulit itaque Manue hedum de capris et libamenta et posuit super petram offerens Domino qui facit mirabilia ipse autem et uxor eius intuebantur ²⁰ cumque ascenderet flamma altaris in caelum angelus Domini in flamma pariter ascendit quod cum vidisset Manue et uxor eius proni ceciderunt in terram ²¹ et ultra non eis apparuit angelus Domini statimque intellexit Manue angelum esse Domini ²² et dixit ad uxorem suam morte moriemur quia vidimus Deum

⁶ tabernacula Idumeae et Ismahelitarum Moab et Aggareni ⁷ Gebal et Ammon et Amalech Palestina cum habitatoribus Tyri

⁹ in omni tribulatione eorum non est tribulatus et angelus faciei eius salvavit eos in dilectione sua et in indulgentia sua ipse redemit eos et portavit eos et levavit eos cunctis diebus saeculi

³ in utero subplantavit fratrem suum et in fortitudine sua directus est cum angelo ⁴ et invaluit ad angelum et confortatus est flevit et rogavit eum in Bethel invenit eum et ibi locutus est nobiscum ⁵ et Dominus Deus exercituum Dominus memoriale eius

⁸ quia haec dicit Dominus exercituum post gloriam misit me ad gentes quae spoliaverunt vos qui enim tetigerit vos tangit pupillam oculi eius ⁹ quia ecce ego levo manum meam super eos et erunt praedae his qui serviebant sibi et cognoscetis quia Dominus exercituum misit me

¹ ecce ego mittam angelum meum et praeparabit viam ante faciem meam et statim veniet ad templum suum dominator quem vos quaeritis et angelus testamenti quem vos vultis ecce venit dicit Dominus exercituum

¹⁸ Deum nemo vidit umquam unigenitus Filius qui est in sinu Patris ipse enarravit

³⁰ et expletis annis quadraginta apparuit illi in deserto montis Sina angelus in igne flammae rubi ³¹ Moses autem videns admiratus est visum et accedente illo ut consideraret facta est vox Domini ³² ego Deus patrum tuorum Deus Abraham et Deus Isaac et Deus Iacob tremefactus autem Moses non audebat considerare ³³ dixit autem illi Dominus solve calciamentum pedum tuorum locus enim in quo stas terra sancta est ³⁴ videns vidi adflictionem populi mei qui est in Aegypto et gemitum eorum audivi et descendi liberare eos et nunc veni et mittam te in Aegyptum ³⁵ hunc Mosen quem negaverunt dicentes quis te constituit principem et iudicem hunc Deus principem et redemptorem misit cum manu angeli qui apparuit illi in rubo ³⁶ hic eduxit illos faciens prodigia et signa in terra Aegypti et in Rubro mari et in deserto annis quadraginta ³⁷ hic est Moses qui dixit filiis Israhel prophetam vobis suscitabit Deus de fratribus vestris tamquam me ³⁸ hic est qui fuit in ecclesia in solitudine cum angelo qui loquebatur ei in monte Sina et cum patribus nostris qui accepit verba vitae dare nobis

¹⁶ qui solus habet inmortalitatem lucem habitans inaccessibilem quem vidit nullus hominum sed nec videre potest cui honor et imperium sempiternum amen

¹⁹ et ait Deus ad Abraham Sarra uxor tua pariet tibi filium vocabisque nomen eius Isaac et constituam pactum meum illi in foedus sempiternum et semini eius post eum

³² quae conceptum genuit filium vocavitque nomen eius Ruben dicens vidit Dominus humilitatem meam nunc amabit me vir meus ³³ rursumque concepit et peperit filium et ait quoniam audivit Dominus haberi me contemptui dedit etiam istum mihi vocavitque nomen illius Symeon ³⁴ concepit tertio et genuit alium dixitque nunc quoque copulabitur mihi maritus meus eo quod pepererim illi tres filios et idcirco appellavit nomen eius Levi ³⁵ quarto concepit et peperit filium et ait modo confitebor Domino et ob hoc vocavit eum Iudam cessavitque parere

⁵¹ vocavitque nomen primogeniti Manasse dicens oblivisci me fecit Deus omnium laborum meorum et domum patris mei ⁵² nomen quoque secundi appellavit Ephraim dicens crescere me fecit Deus in terra paupertatis meae

²³ post multum temporis mortuus est rex Aegypti et ingemescentes filii Israhel propter opera vociferati sunt ascenditque clamor eorum ad Deum ab operibus ²⁴ et audivit gemitum eorum ac recordatus foederis quod pepigerat cum Abraham et Isaac et Iacob

⁷ cui ait Dominus vidi adflictionem populi mei in Aegypto et clamorem eius audivi propter duritiam eorum qui praesunt operibus

⁹ clamor ergo filiorum Israhel venit ad me vidique adflictionem eorum qua ab Aegyptiis opprimuntur

²⁰ et factum est post circulum dierum concepit Anna et peperit filium vocavitque nomen eius Samuhel eo quod a Domino postulasset eum

⁴¹ quis praeparat corvo escam suam quando pulli eius ad Deum clamant vagantes eo quod non habeant cibos

²⁴ et metuite eum universum semen Israhel quoniam non dispexit neque contempsit modestiam pauperis et non abscondit faciem suam ab eo et cum clamaret ad eum audivit

¹⁴ propter hoc dabit Dominus ipse vobis signum ecce virgo concipiet et pariet filium et vocabitis nomen eius Emmanuhel

²¹ pariet autem filium et vocabis nomen eius Iesum ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum ²² hoc autem totum factum est ut adimpleretur id quod dictum est a Domino per prophetam dicentem ²³ ecce virgo in utero habebit et pariet filium et vocabunt nomen eius Emmanuhel quod est interpretatum Nobiscum Deus

¹³ ait autem ad illum angelus ne timeas Zaccharia quoniam exaudita est deprecatio tua et uxor tua Elisabeth pariet tibi filium et vocabis nomen eius Iohannem

³¹ ecce concipies in utero et paries filium et vocabis nomen eius Iesum

⁶³ et postulans pugillarem scripsit dicens Iohannes est nomen eius et mirati sunt universi

²⁰ et fuit cum eo qui crevit et moratus est in solitudine et factus est iuvenis sagittarius

⁴⁰ erit benedictio tua vives gladio et fratri tuo servies tempusque veniet cum excutias et solvas iugum eius de cervicibus tuis

¹² vir vanus in superbiam erigitur et tamquam pullum onagri se liberum natum putat

⁵ quis dimisit onagrum liberum et vincula eius quis solvit ⁶ cui dedi in solitudine domum et tabernacula eius in terra salsuginis ⁷ contemnit multitudinem civitatis clamorem exactoris non audit ⁸ circumspicit montes pascuae suae et virentia quaeque perquirit

⁷ cumque invenisset illam angelus Domini iuxta fontem aquae in solitudine qui est in via Sur

⁹ dixitque ei angelus Domini revertere ad dominam tuam et humiliare sub manibus ipsius ¹⁰ et rursum multiplicans inquit multiplicabo semen tuum et non numerabitur prae multitudine

¹⁴ appellavitque nomen loci illius Dominus videt unde usque hodie dicitur in monte Dominus videbit

¹⁷ pavensque quam terribilis inquit est locus iste non est hic aliud nisi domus Dei et porta caeli

⁴² nisi Deus patris mei Abraham et Timor Isaac adfuisset mihi forsitan modo nudum me dimisisses adflictionem meam et laborem manuum mearum respexit Deus et arguit te heri

³⁰ vocavitque Iacob nomen loci illius Phanuhel dicens vidi Deum facie ad faciem et salva facta est anima mea

¹⁸ qui ait ostende mihi gloriam tuam ¹⁹ respondit ego ostendam omne bonum tibi et vocabo in nomine Domini coram te et miserebor cui voluero et clemens ero in quem mihi placuerit ²⁰ rursumque ait non poteris videre faciem meam non enim videbit me homo et vivet ²¹ et iterum ecce inquit est locus apud me stabis super petram ²² cumque transibit gloria mea ponam te in foramine petrae et protegam dextera mea donec transeam ²³ tollamque manum meam et videbis posteriora mea faciem autem meam videre non poteris

⁵ cumque descendisset Dominus per nubem stetit Moses cum eo invocans nomen Domini ⁶ quo transeunte coram eo ait Dominator Domine Deus misericors et clemens patiens et multae miserationis ac verus ⁷ qui custodis misericordiam in milia qui aufers iniquitatem et scelera atque peccata nullusque apud te per se innocens est qui reddis iniquitatem patrum in filiis ac nepotibus in tertiam et quartam progeniem

²⁴ aedificavit ergo ibi Gedeon altare Domino vocavitque illud Domini pax usque in praesentem diem cum adhuc esset in Ephra quae est familiae Ezri

¹ pro victoria David canticum Domine investigasti me et cognovisti ² tu cognovisti sessionem meam et surrectionem meam ³ intellexisti malum meum de longe semitam meam et accubitionem meam eventilasti ⁴ et omnes vias meas intellexisti quia non est eloquium in lingua mea ⁵ ecce Domine nosti omnia retrorsum et ante formasti me et posuisti super me manum tuam ⁶ super me est scientia et excelsior est non potero ad eam ⁷ quo ibo ab spiritu tuo et quo a facie tua fugiam ⁸ si ascendero in caelum ibi es tu si iacuero in inferno ades ⁹ si sumpsero pinnas diluculo habitavero in novissimo maris ¹⁰ etiam ibi manus tua deducet me et tenebit me dextera tua ¹¹ si dixero forte tenebrae operient me nox quoque lux erit circa me ¹² nec tenebrae habent tenebras apud te et nox quasi dies lucet similes sunt tenebrae et lux

²¹ respicit Dominus vias hominis et omnes gressus illius considerat

⁷ reversique sunt et venerunt ad fontem Mesfat ipsa est Cades et percusserunt omnem regionem Amalechitarum et Amorreum qui habitabat in Asasonthamar

³¹ idcirco vocatus est locus ille Bersabee quia ibi uterque iuraverunt

⁶² eo tempore Isaac deambulabat per viam quae ducit ad puteum cuius nomen est Viventis et videntis habitabat enim in terra australi

¹¹ et post obitum illius benedixit Deus Isaac filio eius qui habitabat iuxta puteum nomine Viventis et videntis

²⁶ venerunt ad Mosen et Aaron et ad omnem coetum filiorum Israhel in desertum Pharan quod est in Cades locutique eis et omni multitudini ostenderunt fructus terrae

¹¹ ac deinceps ecce ait concepisti et paries filium vocabisque nomen eius Ismahel eo quod audierit Dominus adflictionem tuam

¹⁸ dixitque ad Deum utinam Ismahel vivat coram te

²⁵ et Ismahel filius eius tredecim annos impleverat tempore circumcisionis suae ²⁶ eadem die circumcisus est Abraham et Ismahel filius eius

⁹ cumque vidisset Sarra filium Agar Aegyptiae ludentem dixit ad Abraham ¹⁰ eice ancillam hanc et filium eius non enim erit heres filius ancillae cum filio meo Isaac ¹¹ dure accepit hoc Abraham pro filio suo ¹² cui dixit Deus non tibi videatur asperum super puero et super ancilla tua omnia quae dixerit tibi Sarra audi vocem eius quia in Isaac vocabitur tibi semen ¹³ sed et filium ancillae faciam in gentem magnam quia semen tuum est ¹⁴ surrexit itaque Abraham mane et tollens panem et utrem aquae inposuit scapulae eius tradiditque puerum et dimisit eam quae cum abisset errabat in solitudine Bersabee ¹⁵ cumque consumpta esset aqua in utre abiecit puerum subter unam arborum quae ibi erant ¹⁶ et abiit seditque e regione procul quantum potest arcus iacere dixit enim non videbo morientem puerum et sedens contra levavit vocem suam et flevit ¹⁷ exaudivit autem Deus vocem pueri vocavitque angelus Domini Agar de caelo dicens quid agis Agar noli timere exaudivit enim Deus vocem pueri de loco in quo est ¹⁸ surge tolle puerum et tene manum illius quia in gentem magnam faciam eum ¹⁹ aperuitque oculos eius Deus quae videns puteum aquae abiit et implevit utrem deditque puero bibere ²⁰ et fuit cum eo qui crevit et moratus est in solitudine et factus est iuvenis sagittarius ²¹ habitavitque in deserto Pharan et accepit illi mater sua uxorem de terra Aegypti

⁹ et sepelierunt eum Isaac et Ismahel filii sui in spelunca duplici quae sita est in agro Ephron filii Soor Hetthei e regione Mambre

¹² hae sunt generationes Ismahel filii Abraham quem peperit ei Agar Aegyptia famula Sarrae

²⁷ melius est ut vendatur Ismahelitis et manus nostrae non polluantur frater enim et caro nostra est adquieverunt fratres sermonibus eius

²⁸ filii autem Abraham Isaac et Ismahel

²² scriptum est enim quoniam Abraham duos filios habuit unum de ancilla et unum de libera ²³ sed qui de ancilla secundum carnem natus est qui autem de libera per repromissionem