Mark 7 Cross References - WestSaxon1175

¹ Ða comen to hym farisej & sume bokeres cumende fram ierusalem. ² & þa hyo ge-seagen sume of his leorning-cnihten be-smitene handen þt is un-þwogenen handen æten. hyo telden hyo & cwæðen. ³ Farisej & ealle iudeas ne æteð buton hyo heore hande ge-lomlice þwean healdende heora yldre ge-setnysse. ⁴ & on stræte hi ne ætað. buton hyo geþwegen beon. & manege oðre synde þe heom ge-sette synde. þt is calice frymþa & ceaca. & apfata & manslage. (sic). ⁵ Ac þa axode hine farisej & þa boceres hwi ne gad þine leorning-cnihtes æfter ure yldrena ge-setnysse. ac be-smitenen handen heora hlaf þiggieð. ⁶ Ða andswerede he heom. Wel witegede ysaias be eow liceteren swa hit awriten is. Ðis folc me mid weleren wurðed. soðlice heore heorten his feor fram me. ⁷ on ydel hyo me wurðiað. & manna lare & bebode læred. ⁸ Soðlice ge for-læteð godes bebod. & healded manna lage. þweala ceaca & calica. & manege oðre þellice þing ge doð. ⁹ Þa sæde he heom. wel ge on ydel dyden godes be-bod. þt ge eower lage healden. ¹⁰ Moyses cwæð wurðe þinne fæder & þine moder. & se þe wergeð his fader & his moder swelte se deaðe. ¹¹ Soðlice ge cweðad. gyf hwa sægd his fader & his moder corban. þæt is on ure þeode gyfu. gyf hwilc is of me þe fremeð. ¹² & ofer þæt ge ne læteð hine anig þing. þanne his fæder odðe his moder ¹³ to-slitende godes be-bod for eower stunten lage. þe ge ge-sætten. & manege oðre þing þise gelice ge doð. ¹⁴ And eft þa manige he him to-clepede & cwæð. Ge-herað me ealle & ongetað. ¹⁵ Nis nan þing of þam menn on hine gangende þt hine be-smiten mage. Ac þa þing þe of þam men forð gæð. þa hine be-smiteð. ¹⁶ gyf hwa earan hæfð hleste me. ¹⁷ End þa se hælend fram þare manigeo eode his leorning-cnihtes hine on bispellen axoden. ¹⁸ Ða cwæð he. & sende ge swa ungleawe ne on-geate ge. þt eall þt utan cymð on þane mann gangende. ne maig hine be-smiten. ¹⁹ for þan hit ne gæð on his heorten. ac on his innoð. & on forðgang ge-witeð ealle metas clænsiende. ²⁰ Ða saigde he heom. þt þa þing þe of þam men gað. þa hine besmiteð. ²¹ in-nen of manne heorten yfele geþances cumæð. unriht-hameðe. & forleigre. manslihte. ²² stale. gytsunge. man facnu. scamelest. yfel ge-sihðe. desynysse. ofer-modignessa. stunt-scipe. ²³ ealle þas yfele of þan innoðe cumeð. & þane man be-smiteð. ²⁴ Þa ferde he þanen on þa ændes tyri & sidonis. & he in-agan on þæt hus. he nolde þt hit anig wiste. & he ne mihte hit be-miðan. ²⁵ Sona þa an wif be him ge-hirde. þare dohter hæfde un-clæne gast. hyo in eode & to his foten hyo astrehte. ²⁶ Soðlice þt wif wæs hæðene sye-rofeniscas cynnes. & bæd hine. þæt he þane deofel of hire dohter adrife. ²⁷ Ða saigde he hire. Læt ærest þa bearn beo ge-fylled. Nis na göd þt man neme þare bearne hlaf. & hunden weorpe. ²⁸ Þa andswerede hyo. & [quoth]. Drihten þt is soð. Witodlice ða hwelpes æted under þare mysan; of þare cyldrene crumen. ²⁹ Þa saide he hire for þare spæce. Ga. nu se deofel of þinre dohter ge-wit. ³⁰ And þa hyo on hire us eode. hyo ge-mette þt maigden on hire bedde liggende. & þane deofel ut-agan. ³¹ Ænd eft he eode of tyrum ge-mæren & com þurh sydonem to þare galileiscan sæ. be-tweox mid ændes decapoleos. ³² & hyo lædden him ænne deafne & dumbne. & hine bæden. þt he his hand on him asette. ³³ Ða nam he hine asundre of þare manige. & his fingre on his earen dyde. & spættende his tunge on-hran. ³⁴ & on þanne heofen be-healdende. ge-morede. & cwæð. Effeta. þt is on ure ge-þeode syo þu untyned. ³⁵ Ænd sone wurðan his earen ge-openede. & his tunge bend warð un-slyped & he rihte spæc. ³⁶ & he be-bead heom þt hyo hit nanen menn ne säigden. Soðlice swa he heom swidre be-bead. swa hyo swidere bodeden. ³⁷ & þas þe ma wundredon. & cwæðen. ealle þing he wel dyde. & he dyde þt deafe ge-hyrden. & dumbe spræcan.

¹⁸ [Note: Ambulans iesus íuxta mare galiléé uidit petrum et andream fratrem eius. H. R. ] Ða se hælend eode wið þa galileissan sæ. he geseah twegen gebroðren symonem se wæs nemned petrus & andreas hys broðer. sendende heora nett on þa sæ. Soðlice hyo wæren fissceres.

²⁵ & hym felgdon mycele menige fram galilea. & fram decapoli. & fram ierusalem. & fram iudea. & fram begeonden iordanen.

³ Eadige synde þa gastlice þearfan. forþan hyora is heofena riche.

¹⁷ Nelle ge wenen þæt ich come towerpan þa læge. oððe þa witegan. ne com ich na towerpan. ac to gefyllan. ¹⁸ Soðes on eornest ich segge eow. ær þan þe gewitan heofone & eorðe an .i. oððe an prike. ne gewit fram þare lage. ær þan ealle þing gewurðan. ¹⁹ Eornestlice se þe towirpð an of þisen læsten beboden. & þa men swa lærð. se beoð læst genemned on heofene riche. Soðlice se þe hit deð & lærð. se beoð mychel genemned on heofene rice. ²⁰ [Note: Amen dico uobis quia nisi habundauerit iusticia uestra plusquam scribarum & phariseorum non intrabitis in regnum celorum. H. R. ] Soðlice ic segge eow buton eowre rihtwisnesse mara syo. þanne þare writere & sinder-halgane. ne ga ge on heofena riche.

⁴⁵ þæt ge seon eowres fader bærn. þe on heofene ys. se þe deð þæt his sunne äspringð ofer þa godan & ofer þa yfelen. & he læt rinan ofer þa rihtwisan. & ofer þa unrihtwisan.

⁷ Soðlice þanne ge eow gebiddan. nelle ge spreken fela swa swa hæðene. Hyo wenað þæt hyo syen geherda on heora manifealde spræce.

²³ Gyf þin eage soðlice beoð manful. eall þin lichame beoð þeosterful. Eornestlice gyf þæt leoht þe on þe ys synd þeostre. hu mycele beoð þa þeostre.

³ To hwi gesihst þu þæt mot on þines broðer eagen. & þu ne ge-sihst þanne beam on þinen agenen eagen. ⁴ Oððe hu-mæte cwæðst þu to þine breðer. broðer þafe þæt ic ut do þæt mot of þinen eagen. þonne se beam beoð on þinen agenen eagen. ⁵ Læt þu liketere. ä-do ærest ut þanne beam of þinen agenen eagen. & be-hawe þanne þæt þu ut do þæt mot of þines broðer eagen. ⁶ Nellen ge syl þæt hilige (sic) hunden. ne ge-wurpen eowre mere-groten to-foren eowren swinen. þy læs hye mid hyra fotan hyo tofortredan. & hyo þanne ne on-gean ne wend eow to-slyten.

⁴ Ða cwæð se hælend to hym. warne þe þæt þu hyt nane gume ne segge. ac gä. & atewe þe þam sacerde. & bring hym þa lac þe moyses be-bead on heore ge-cyðnisse.

⁹ Soðlice ic eom man under anwealde ge-set. & ic hæbbe þeignes under me. & ic cweðe to þisen gang. & hyo gað. & ich cweðe to oðren cum. & hye cumeð. to minen þeowe werc þis. & he wercð. ¹⁰ Witodlice þa se hælend þis gehyrde. þa wundrede he. & cwæð to þan þe hym fylgden. Soð ich segge eow. ne gemette ich swa mychele geleafan on israel. ¹¹ To soðen ic segge eow ðæt manege cumeð fram þan east-dæle. & west-dæle. & wunieð mid abrahame. & ysace. & Iacobe. on heofene riche. ¹² Witodlice þis riches bearn beoð aworpene on þa ytemesten þeostre. þar beoð wop. & toþene gristbitung. ¹³ & se hælend cwæð to þam hundredes ealdre. Ga. & gewurðe þe swa swa þu ge-lyfdest. & se cnape wæs ge-hæled on þare ylcan tide.

⁴ þa se hælend ge-seah hire ge-þanc. þa cwæð he. to hwi þence ge yfel on eowren heorten.

²⁸ Soðlice þa he ham com. þa blinde ge-neahlahte hym to. & se hælend cwæð to heom. ge-lyfe gyt þæt ich eow maig ge-hælen. Hyo cwæðen to hym witodlice drihten.

³² Þa hyo wæron soðlice ut-äganne. hyo brohten him dumbne man se wæs deofel-seoc. ³³ & ut-adrifene þam deofle se dumbe spræc. & þa menigeo wundredon cweðende. Næfre ateowede swilc on israele folke.

⁵ Þas twelf se hælend sende heom be-bydende & cweðende. ne fare ge on ðeode weig. & ne gä ge innan samaritane ceastre.

⁵ Blinde ge-seoð. healte gað. hrefle synd aclensede. deafe ge-hereð. deade arisað. þærfen bodigeð.

¹⁵ se þe earan hæbbe to geherene ge-hyre.

²¹ Wa þe corozaim. wa þe bethsaida. for þam gyf on tyro & sydon wæren ge-done þa manige þe syndde don on eow. ge-fern hyo deden deadbote on hæren & on æscan.

³⁴ La ge næddrene cynrin. hu mugen ge göd spræcen. þanne ge senden yfele. Soðlice on þare heortan willan se muð spæcð.

³⁴ La ge næddrene cynrin. hu mugen ge göd spræcen. þanne ge senden yfele. Soðlice on þare heortan willan se muð spæcð. ³⁵ god mann soðlice of goden gold-horde bringð god forð. & yfel man of yfele gold-horde bringð yfel forð. ³⁶ Soðlice ich segge eow. þt ælc ydel word þe man sprecað. hyo agyldeð [Note: MS. agylded. ] scad be þam on domes daige. ³⁷ Soðlice of þinen worden þu byst rihtwised. & of þinum worden þu byst ge-niþored.

¹⁰ & þa genehlahten his leorning-cnihtes & cwæðen to hym. For-hwi spæcst þu to heom mid byspellen.

³⁶ He for-let þa þa menigeo. & com to his inne. & þa ge-neahlahten to hym his leorning-cnihtes & cwæðen. A reche üs þæt bispell þas hwætes & þas coccles

¹ Ða comen to him fram ierusalem þa bokeras. & þa fariseisse. & cwæðen. ² Hwi for-gymeð þine leorningcnihtas ure ealdran læge. ne þweað hy heore handen þanne hye mette þiggiað.

² Hwi for-gymeð þine leorningcnihtas ure ealdran læge. ne þweað hy heore handen þanne hye mette þiggiað.

² Hwi for-gymeð þine leorningcnihtas ure ealdran læge. ne þweað hy heore handen þanne hye mette þiggiað. ³ Þa andswerede se hælend heom. & hwi for-geme ge godes bebod for eowre lage.

³ Þa andswerede se hælend heom. & hwi for-geme ge godes bebod for eowre lage. ⁴ witodlice god cwæð. wurþe þinne fæder & þine moder. & se þe weregeð his fader & his moder swelte he deaðe.

⁴ witodlice god cwæð. wurþe þinne fæder & þine moder. & se þe weregeð his fader & his moder swelte he deaðe.

⁴ witodlice god cwæð. wurþe þinne fæder & þine moder. & se þe weregeð his fader & his moder swelte he deaðe. ⁵ Soðlice ge cweðeð [Note: MS. cweðed. ] swa hwilc swa sægð his fader & his moder. swa hwilc lac swa of me is fremeð [Note: MS. fremed. ] þe.

⁵ Soðlice ge cweðeð [Note: MS. cweðed. ] swa hwilc swa sægð his fader & his moder. swa hwilc lac swa of me is fremeð [Note: MS. fremed. ] þe.

⁵ Soðlice ge cweðeð [Note: MS. cweðed. ] swa hwilc swa sægð his fader & his moder. swa hwilc lac swa of me is fremeð [Note: MS. fremed. ] þe. ⁶ & ne wurðiað [Note: MS. wurðiad. ] fader & moder. & ge for naht dydon godes be-bod for eower lage.

⁶ & ne wurðiað [Note: MS. wurðiad. ] fader & moder. & ge for naht dydon godes be-bod for eower lage.

⁶ & ne wurðiað [Note: MS. wurðiad. ] fader & moder. & ge for naht dydon godes be-bod for eower lage. ⁷ La liceteras wel be eow witegede ysaias se witega. þa he cweð.

⁷ La liceteras wel be eow witegede ysaias se witega. þa he cweð. ⁸ þis folc me mid welerum wurðað. & heora heorte is feor fram me.

⁸ þis folc me mid welerum wurðað. & heora heorte is feor fram me. ⁹ butan intingan hio me wurðiað [Note: MS. wurðiad. ] . & læreð [Note: MS. læred. ] manna lare.

⁹ butan intingan hio me wurðiað [Note: MS. wurðiad. ] . & læreð [Note: MS. læred. ] manna lare.

⁹ butan intingan hio me wurðiað [Note: MS. wurðiad. ] . & læreð [Note: MS. læred. ] manna lare. ¹⁰ & he þa þam manigen to-gædere clypedon þus cwæð. ge-hyreð & on-gyteð.

¹⁰ & he þa þam manigen to-gædere clypedon þus cwæð. ge-hyreð & on-gyteð. ¹¹ ne be-smit þanne man þæt on hys muð gæð. ac hine be-smït þæt of hys muþes heorte gæð. ¹² Þa ge-neahlahten his leorning-cnihtas hym & cwæðan. Wast þu þt þa fariseiscan synde gedrefede þisen worden gehyrden. ¹³ Ða andswerede he heom ælc plantung þe min heofenlice fæder ne plantode byoð awyrt-waleð (sic). ¹⁴ Lateð hy. hy sinden blinde. & blindere ladtewes. Se blinde. gyf he blindne læt. hyo falleð bege on ænne pett. ¹⁵ Ða andswerede him petrus & cwæð. areche us þis bispel.

¹⁵ Ða andswerede him petrus & cwæð. areche us þis bispel. ¹⁶ Þa andswerede he hym. & synd ge geot buton andgytte.

¹⁶ Þa andswerede he hym. & synd ge geot buton andgytte.

¹⁶ Þa andswerede he hym. & synd ge geot buton andgytte. ¹⁷ Ne on-gyte ge. þæt all þæt on þanne muð gæð. gæð on þa wambe. & byð on forðgan asended.

¹⁷ Ne on-gyte ge. þæt all þæt on þanne muð gæð. gæð on þa wambe. & byð on forðgan asended.

¹⁷ Ne on-gyte ge. þæt all þæt on þanne muð gæð. gæð on þa wambe. & byð on forðgan asended. ¹⁸ Soðlice þa þing þe of þam muðe gað cumeð of þare heorte. & þa besmitað þanne mann. ¹⁹ Of þare heorte cumeð þa yfele þankes. manslehtes unriht-hameðe. forleira. stale. lease gewitnesse. talliche word.

¹⁹ Of þare heorte cumeð þa yfele þankes. manslehtes unriht-hameðe. forleira. stale. lease gewitnesse. talliche word. ²⁰ Ðis synde þa þing þe þanne man be-smyteð. Ne be-smyt þanne man þah he unwesscena hande ëte. ²¹ Ænd þa ferde se hælend þanen on tyrisce. & sydonisse endes. ²² & efne of þa chananeisscen gemæron clypede sum wif & cwæð. Drihten dauides sunu ge-miltse me. min dohter ys yfele mid deofle ge-dreht.

²² & efne of þa chananeisscen gemæron clypede sum wif & cwæð. Drihten dauides sunu ge-miltse me. min dohter ys yfele mid deofle ge-dreht. ²³ Þa ne ge-andswerede he hire. ða ge-neahlahton his leorning-cnihtas ænd hym to cwæðen. for-læt hyo for-þan hyo clypað æfter us. ²⁴ Ða andswerede he. ne eom [Note: MS. com. ] ich asend buton to þam scepan þe for-wurðen of israele huse. ²⁵ Ða com hyo & hyo to hym ge-bæd. & þus .[quoth]. Drihten ge-fylst me. ²⁶ Ða cwæð he. nis hit na god þt man nyme beornan hlæf. & hunden weorpan. ²⁷ Ða cwæð hyo. Drihton þæt ys soð. Witodliche þa hwelpas æteð þa cruman þe of heora hlaferdes beodan falleð. ²⁸ Ða andswerede drihten hyre. Eala þu wif mychel is þin ge-leafe. ge-wurðe þe eall swa þu wille. & þa of þare tide wæs hire dohter hall geworðen. ²⁹ Ða se hælend þanen ferde. eft he com wið þa galileisscan sæ. & ästah on þanne munt. & þær sæt. ³⁰ Þa genehlahten him to michele menige hæbbende mid heom manega healte & blinde & samhale & manega oðre. & aleigdon to hys foten. & he ge-hælde þa. ³¹ þæt þa maniga wundredon ge-seonde. dumbe spekende. healte gangende. blinde ge-seonde. & hyo marseden israele god.

¹¹ Hwi ne on-gyte ge geot þæt ich ne saigde be hlafe warniað [Note: MS. warniad. ] eow fram þam beorman fariseorum & saduceorum.

¹⁵ Oððe ne mot ic don þæt ic wille. hwader þe þin eage manfull ys. forþam þe ich göd eom.

¹³ Wa eow bokeras & farisei lickeras for-þam ge be-lukeð heofene rice be-foran mannen. Ne ge in ne gað. ne ge ne geþafiað. þt oðre ingan. ¹⁴ ---¹⁵ Wa eow bokeres & farisei liceteras for-þam. ge befareð sæ. & eorðan þt ge don ænne ealðeodigene. & þanne he ge-wurðin beoð ge ge-doð hine helle bearn. twifealdlicor þanne eow.

¹⁸ & swa hwa swa swereð on þam weofede þt ys naht. Swa hwilc swa swereð on þare ofrunge þe ofer þt weofed ys se is geltig.

²³ Wa eow bokeres & farisei. liceteres ge þe teoðiað mintan dyle & cumin & for-leten þa þing þe synde hefegeren. þære lage dom. & mildheortnysse. & geleafan. þas þing hit geberede. þt ge dydon. & þa oðre ne for-leten. ²⁴ La blinde latteowas ge drenieð þanne gnet aweig. & drinceð þa olfend. ²⁵ Wa eow bokeres. & farisei liceteras. for-þam ge clænsiað þt wið-utan þas calices & disscas. & ge synt innan fule reaflakes & unclænnysse.

²⁵ Wa eow bokeres. & farisei liceteras. for-þam ge clænsiað þt wið-utan þas calices & disscas. & ge synt innan fule reaflakes & unclænnysse.

²⁵ Wa eow bokeres. & farisei liceteras. for-þam ge clænsiað þt wið-utan þas calices & disscas. & ge synt innan fule reaflakes & unclænnysse. ²⁶ Eala þu blinde fariseus. clænse ærest þt wið-innan ys. calices & discas (sic) þt hit sye clæne þæt wið-uten ys. ²⁷ Wa eow bokeres & pharisei liceteras. for-þam ge synde gelïc hwite beriene. þa þinceð mannen uten wlytige. & hyo sinden innan fulle deadera banen. & ealre felðe. ²⁸ & swa ge atewiað uton mannen riht-wisnisse. innen ge synd fulle licetenge & unrihtwisnysse.

²⁴ Ða ge-seah pilatus þæt hyt naht ne fremede ac ge-wurðe mare ge-hlud. þa ge-nam he water & weosc hys hande be-foran þam folke. & cwæð. Un-scyldig ich eom fram þisen rihtwisan blode. ge ge-seoð.

²⁷ Ða wundreden hyo ealle. swa þt hyo be-twexeo heom cwæðen. hwæt is þis. hwæt is þeos niewe lar. þt he on anwealde unclænen gasten be-beott. & hyo hersumieð hym.

⁴⁰ [Note: Uenit ad iesum leprosus deprecans eum & genu flexo dixit. Domine si uis potes me mundare. ] End to hym com sum reofela hine biddende & beigden cneowen hym to cwæð. Drihten gyf þu wilt þu miht ge-clænsien me. ⁴¹ Soðlice se hælend hine ge-miltsede & his hand ä-þenode & hine æt-hrinede & þus cwæð. Ic wille. byo þu ge-clænsed.

⁴⁴ & cwæð. warne þæt þu hit nanen menn ne segge. & ga & atewe þe þare sacerda ealdre. & bring for þinre clænsunge þt moyses be-bead on ge-witnysse. ⁴⁵ & he þa ut-gangende on-gan bodien & wið-mærsian þa spræce. swa þt he ne mihte openlice on þa ceastre gan. ac bye ute on westen stowen. & hyo aighwanen to hym comen.

¹ & eft æfter dagen he eode in-to capharnaum & hyt wæs ge-hyred. þt he wæs on huse

¹² & he sone aras. & be-foren heom eallen eode. swa þt ealle wundreden & þus cwæðen næfre we ær þellic þing ne ge-sægen.

¹⁶ bokeres & pharisei. & cwæðen witodlice he ett mid manfullen & synfullen. & hy cwæðen to his leorning-cnihten. hwi æt eower lareow & drincd mid mannfullen & senfullen. ¹⁷ Þa se hælend þis ge-hyrde he sæde heom. Ne be-þurfen na þa halen læces. ac þa þe untrume synden. Ne com ic na þæt ich cleopede riht-wise ac synfulle. ¹⁸ [Note: Accesserunt ad ihesum discipuli iohannis dicentes. Quare nos & pharisei ieiunamus frequenter. ] & þa wæren iohannes leorningcnihtes & farisej fæstende. & þa comen hyo & segden him. Hwi fæsted Iohannes leorning-cnihtes & phariseorum & þine ne fæsteð.

⁷ & þa ferde se hælend to þare sæ. mid his leorning-cnihten & mycel menigeo him felgede fram galilea. & iudea. ⁸ & ierusalem. & fram idumea. & be-geonden iordane. & to him com mycel menige ymbe tyrum & sydonem ge-herende þa þing þe he worhte.

¹² & he hym swiðe for-bead. þt hyo hine ne ge-swuteledon.

²² & þa bokeres þe wenden fram ierusalem cwæðen. Soðlice he hafð belzebub & on deofle ealdre he deofel-seocnisse ut-adrifð.

⁹ Ænd he [quoth]. ge-here se þe earen hæbbe to ge-herenne. ¹⁰ & þa he ane wæs. hyo hine axoden. þt by-spelle þa twelfe þe mid hym wæren.

¹³ Ða saigde he heom. ge nyten þis byspell. & hu magen ge ealle byspell witen.

²³ Ge-hyre gyf hwa earen habbe to ge-heranne.

³⁴ Ne spæc he na buton byspellen ealle he his leorning-cnihten asundren rehte.

⁴¹ & hyo mychelen eige heom on-drædden. & cwæðen ælc to oðren. hwæt wenst þu hwæt is þes þe him windes & sæ hersumiað.

²⁰ & he þa ferde & on-gan bodigen on decapolim hu fele se hælend hym dyde. & hyo ealle wundredon.

²² & þa com sum of heah-ge-samnengen Iairus hatte. & þa he hine ge-seah he astrehte hine to his foten. ²³ & hine swiðe ge-bæð. & he cwæð. Min dohter is on ytemesten siðe. cum & sete þine hand ofer hyo þt hye hal sige & libbe.

²³ & hine swiðe ge-bæð. & he cwæð. Min dohter is on ytemesten siðe. cum & sete þine hand ofer hyo þt hye hal sige & libbe.

³³ þt wif þa on-drædende & forhtigende com & astrehte hyo be-foren him & saigde him eall þt riht.

⁴⁰ Ða tealden hyo hym. He þa ealle ut-adrifene. nam petrum & þas mäidenes moder & þa þe mid heom wæren & in-eode swigende þær þæt maiden wæs. ⁴¹ & hire hand nam & cwæð. thalim-thacumi. þt is on ure þeode ge-reht. maide þe ic segge aris. ⁴² & hyo sona aras & eode. Soðlice hyo wæs twelf wintre & ealle hyo wundredon. mycelere wundrunge. ⁴³ & he heom þearle be-bead þt hyo hit nanen men ne saiden. & he het hire syllen æten.

³¹ & he saigde heom. Cumeð & uten gan asundran on weste stowe. & us hwon resten. Soðlice manege wæren þe comen & agen hwærfden & ferst næfden þt hyo æten ³² & on scyp stigende hyo foren onsundren on weste stowe.

⁴¹ & fif hlafen. & twam fiscen on-fangenen he on heofon lokede. & hyo bletsode. & þa hlafes bræc. & sealde his leorning-cnihten þt hyo to-foren heom asetten. & twegen fixsces heom eallen dælde.

⁵¹ & he on scyp to heom eode. & se wind ge-swæc. & hyo þas þe ma be-tweoxe heom wundredon.

² & þa hyo ge-seagen sume of his leorning-cnihten be-smitene handen þt is un-þwogenen handen æten. hyo telden hyo & cwæðen. ³ Farisej & ealle iudeas ne æteð buton hyo heore hande ge-lomlice þwean healdende heora yldre ge-setnysse.

³ Farisej & ealle iudeas ne æteð buton hyo heore hande ge-lomlice þwean healdende heora yldre ge-setnysse.

³ Farisej & ealle iudeas ne æteð buton hyo heore hande ge-lomlice þwean healdende heora yldre ge-setnysse. ⁴ & on stræte hi ne ætað. buton hyo geþwegen beon. & manege oðre synde þe heom ge-sette synde. þt is calice frymþa & ceaca. & apfata & manslage. (sic). ⁵ Ac þa axode hine farisej & þa boceres hwi ne gad þine leorning-cnihtes æfter ure yldrena ge-setnysse. ac be-smitenen handen heora hlaf þiggieð.

⁷ on ydel hyo me wurðiað. & manna lare & bebode læred. ⁸ Soðlice ge for-læteð godes bebod. & healded manna lage. þweala ceaca & calica. & manege oðre þellice þing ge doð. ⁹ Þa sæde he heom. wel ge on ydel dyden godes be-bod. þt ge eower lage healden.

⁹ Þa sæde he heom. wel ge on ydel dyden godes be-bod. þt ge eower lage healden. ¹⁰ Moyses cwæð wurðe þinne fæder & þine moder. & se þe wergeð his fader & his moder swelte se deaðe.

¹³ to-slitende godes be-bod for eower stunten lage. þe ge ge-sætten. & manege oðre þing þise gelice ge doð.

¹⁵ Nis nan þing of þam menn on hine gangende þt hine be-smiten mage. Ac þa þing þe of þam men forð gæð. þa hine be-smiteð.

¹⁸ Ða cwæð he. & sende ge swa ungleawe ne on-geate ge. þt eall þt utan cymð on þane mann gangende. ne maig hine be-smiten.

¹⁸ Ða cwæð he. & sende ge swa ungleawe ne on-geate ge. þt eall þt utan cymð on þane mann gangende. ne maig hine be-smiten. ¹⁹ for þan hit ne gæð on his heorten. ac on his innoð. & on forðgang ge-witeð ealle metas clænsiende. ²⁰ Ða saigde he heom. þt þa þing þe of þam men gað. þa hine besmiteð. ²¹ in-nen of manne heorten yfele geþances cumæð. unriht-hameðe. & forleigre. manslihte. ²² stale. gytsunge. man facnu. scamelest. yfel ge-sihðe. desynysse. ofer-modignessa. stunt-scipe. ²³ ealle þas yfele of þan innoðe cumeð. & þane man be-smiteð. ²⁴ Þa ferde he þanen on þa ændes tyri & sidonis. & he in-agan on þæt hus. he nolde þt hit anig wiste. & he ne mihte hit be-miðan.

¹² Þa cwæð he reowsiende on his gaste. hwi secd þeos cneorys taken. Soðlice ic eow segge ne beoð þisse cneorisse tacen ge-seald.

²³ & þa æt-ran he þas blinden hand end lædde hine buton þa wic. & spætte on his eagen. & his hand on asette & hine axode. hwæder he aht ge-seage.

²⁶ Ða sende he hine to his huse. & cwæd. ga to þinen huse. & þeah þu on tun gä nanen þu hit ne segge.

¹⁷ Hym andswerede an of þare manigeo. Lareow ich brohte minne sune dumbne gast hæbbende ¹⁸ se swa hwær he hine læcd forgnit hine. & toðen grist-byteð. & for-scrincð. & ic segge þinen leorning-cnihten þt hyo hine ut adrifen. & hyo ne mihten. ¹⁹ Ða andswerede he him. eale un-ge-leaffulle cneorrysse swa lange swa ich mid eow beo. swa lange ich eow þolige. bringed hine to me. ²⁰ ða brohten hyo hine. & þa he hine ge-seah sone se gast hyne ge-drefde & on eorðen for-gniden fæmende he terflede. ²¹ And þa axode he his fæder hu lange tide is sydðan hym þis ge-byrede. Ða cwæð he of child-hade ²² he hine ge-lomlice on fere & on wætere. sente þt he hine for-spilde. Aagyf þt hwæt miht ge-fylst us ure ge-miltsed. ²³ Ða cwæð se hælend. gyf þu ge-lyfen miht ealle þing sende ge-lyfenden mihtilice.

²⁸ & þa he in-to þam huse eode. his leorning-cnihtes hine digelice axoden. hwi ne mihte we hine ut adrifen.

¹⁹ Canst þu þa be-bode. ne unriht-hæm þu. ne slyh þu. ne stel þu. ne sege þu lease ge-witnysse. fæcen ne do þu. wurðe þine fæder & þine moder.

³⁴ And to non-tide se hælend clepede mycele stefne heloy heloy lama sabathani. þt is on ure ge-þeode. min god min god. hwi for-lædst þu me.

¹⁷ Þa wæs anen daige ge-worðen þæt he sæt & hyo lærde. & þa wæren þa farisei sittende & þare lage-lareow-wæs. þa comen of ælche castelle galilëë & Iudëë & ierusalem. & drihten magen wæs hyo to gehælene.

⁶ Ða ferde se hælend mid heom. & þa he wæs unfeor þam huse se hundredes ealdor sende his frend to him and cwæð. Drihten nelle þu beon ge-dreaht. ne eom ïch wurðe þæt þu ga under minne þechene; ⁷ for þan ïch ne tealde me sylfne swa wurð þæt ich to þe come. Ac cweð þin word and mïn cniht beoð ge-hæled. ⁸ Ic eom an man under anwealde ge-sett; cæmpen under me hæbbende. & ïch segge þissen ga; & he gæð. & ïch segge þissen cum; þonne cymð he. & ïch segge mine þeowe þis do; & he hit deð.

¹⁴ Þa ge-nehleahte he & þa cheste ætran. þa æt-stoden þa þe hine beren. Ða cwæð se hælend. Eala geonge þe is (sic) segge aris.

¹⁴ Þa wæs se hælende ut-adrifende sume deofel-seocnysse. & seo wæs dumb. And þa he ut-adraf þa deofel-seocnisse. þa spræc se dumbe. & þa manega wundreden.

³⁸ Ða on-gan se fariseisce on him smeagen & cwæðan. Hwi he ge-þwogen nære ær his ge-reorde. ³⁹ Ða cwæð drihten to him. nu ge farisei þæt ute is calices & disces ge-clænsieð þt eow innan is. þæt is ful reaflake & un-rihtwisnysse.

³⁹ Ða cwæð drihten to him. nu ge farisei þæt ute is calices & disces ge-clænsieð þt eow innan is. þæt is ful reaflake & un-rihtwisnysse. ⁴⁰ La desige hu ne worhten (sic) þt þt inne is. se þe worhte þæt ute is. ⁴¹ þeah-hwaðere þæt to lafe is sellað ælmessan þanne beoð eow ealle þing clæne.

⁴¹ þeah-hwaðere þæt to lafe is sellað ælmessan þanne beoð eow ealle þing clæne. ⁴² Ac wa eow fariseum ge þe teoðiað mintan & rudan & ælce wirte. & ge for-bugeð dom & godes lufe. Þas þing eow ge-berede to donne. & þa þing ne for-læten. ⁴³ Wa eow fariseen ge þe lufieð þa formen heahsetlen on ge-samnungen & gretinge on stræten. ⁴⁴ Wa eow for-þan-þe ge sende swilce þa byrigenna þe man innan ne sceawed. & þa men nyten þe heom on ufen gad.

⁵³ Þa he heom þis to cwæð. þa ongunnen þa farisej & þa lage-wisan hefilice him agën standen & his muð dettan. ⁵⁴ & ymbe hine syrwan; sechende sum þing of his muðe þæt hyo hine wreidon

¹ micelen wereden hym embe-standende. þæt hyo hine træden. Ða cwæð he to his leorning-cnihten warnieð eow wið farisea lare þæt is licetung.

⁵⁴ And he cwæð to þam folce. Þanne ge ge-seoð þa lifte cumende. on wæst-dæle. sone ge cweðeð storm kymð. & hit swa beoð. ⁵⁵ And þanne ge ge-seoð suðan blawen ge seggeð þæt þe (sic) is toward & hit beoð. ⁵⁶ La liceteres cunne ge afandigen heofenes ansiene & eorðan. Hu mæte na afandige ge þas tide. ⁵⁷ hwi ne deme ge of eow sylfen þæt riht ys.

³⁰ Ac seoððan þes þin sune com þe his spede mid miltystren amerde; þu of-sloge him an fet chalf. ³¹ Ða cwæð he. sune þu ert symle mid me. & ealle mine þing synde þine. ³² þe ge-byrede ge-wistfullien & ge-blissian for-þan þes þin broðer wæs dead. & he ge-edcuðede (sic). he for-wearð. & ys gefunden.

¹⁵ ---

¹⁶ & feoll to his foten. & him þancode. & þes wæs samaritanisc.

⁴² Ða cwæð se hælend. ge-seoh. þin ge-leafe þe ge-hælde.

⁴¹ & þa he ge-neahlacte & ge-seah þa ceastre. þa weop he ofer hyo

⁴⁵ Þa saigde he his leorning-cnihten ealle folce ge-herende. ⁴⁶ Warnieð eow wið þa bokeres. þa þe willeð on ge-gyrlan gan. & lufige gretunge on stræte. & þa yldest settl on ge-samnu[n]gan. & þa formen þeninge on ge-beorscipen. ⁴⁷ þa for-swelgeð wudewena [Note: na is repeated here above the line. ] us hiwgende lang ge-bed. þa on-foð mare ge-nyðerunge.

⁴¹ & we her [Note: we her over an erasure. ] witodlice be uncer ær-dæden on-foð. Soðlice þes naht yfeles ne dyde.

²⁵ Þa cweð se hælend to heom. Eale desige on heortan. late to ge-lefene eallen þam þe þa witegan spræcen.

⁶ Ðær wæren soðlice a-set syx stenene water-fate. æfter iudea ge-clensunge. ælc wæs on twere sestra ge-mette. oððe on þreora.

¹⁰ Se hælend answerede & cwæð to hym. Ðu eart lareow israele folke & þu nast þas þïng.

²⁵ þa smeagdon iohannes leorning-cnihtes & þa iudeas be þare clænsunge.

⁵⁰ & se hælend cwæð. Ga þin sune leofað. Ða eode he. & ge-lefde ðare spræce þe se hælend hym sægde. ⁵¹ Þa he for; þa urnen hys þeowes hym to-geanes & sægdon þæt hys sune leofede. ⁵² Ða axode he to hwilcan timan hym bet wære. & hyo sægdon hym. gystendaig to þa seofeðe tide; se feofer hyne for-let.

⁴² ac ic ge-cneow eow þæt ge næbbed godes lufe on eow.

⁴¹ ge werched eower fader werc. hyo cwæðen witodlice to hym. Ne sende we of forleyre akennede. we hæbbeð enne god to fader. ⁴² Witoðliche se hælend cwæð to heom. Gif god wære eower fæder; witodlice ge lufedon me. Ich com fram gode. ne com ich na fram me selfe. Ac he me sende.

⁵⁴ Se hælend heom andswerede. gyf ic wuldrie me selfe nys min wuldor naht. min fader ys þe þe me wuldrað. be þam ge cweðeð þt he syo eowre göd. ⁵⁵ & ge ne cuðan hine. Ic hine can. & gyf ic segge þæt ich hine ne cunne. ic beo leas & eow ge-lich. ac ic hine can. & ic healde hys spræce.

⁶ Ða he þas þing sægde. þa spette he on ða eorðen & worhte fenn of hys spatle ænd smerede mid þa fenne ofer hys eagen. ⁷ & cwæð to hym. Ga & þweag þe on syloes mere. he for & þweah hyne & com ge-sond.

³³ Þa se hælend ge-seah þæt hyo weop. & þæt þa iudeas weopen þe mid hire comen. he geomerode on hys gaste & ge-drefde hine selfne.

³⁵ & se hælend weop.

³⁸ Æft se hælend geomerode on hym sylfon. & com to þare berienne. hyt wæs an scræf. & þær wæs an stan on-uppan ge-leid.

⁴¹ Þa dedon hyo aweig þonne stan. Se hælend a-höf up hys eagen. & cwæð. fader ic do þe þankes. for-þan þu ge-herdast me.

⁴³ Ða he þas þing saigde; he cleopede michelre stefne. Lazarus cum ut.

²⁴ Gyf ic nane weorc ne worhte on hym þe nan oþer ne wrohte. næfdan hyo nane synne. Nu hyo ge-sæwon & hyo hateden me & minne fæder.

¹ Þas þing se hælend spræc & a-hof up hys eagen to heofene æend cwæð. Fader tid ys cuman ge-swutele þine sunu þæt þin sune ge-swutelige þe.