John 12 Cross References - WestSaxon990

¹ [Note: Ðys godspel sceal on monan-dæg innan þære palm-wucan. Ante sex dies pasche. A. ] Se hælend com syx dagon ær þam eastron to bethanïa þar lazarus wæs dead þe se hælend awrehte; ² Hig wrohton him þær beor-scipe. & marða þenode; Ladzarus wæs an þæra þe mid him sæt. ³ marïa nam än pund deorwyrðre sealfe mid þam wyrt-gemange þe hig nardus hatað. & smyrede ðæs hælendes fët & drigde mid hyre loccon. & þt hus wæs gefylled of ðære sealfe swæcce; ⁴ þa cwæð an his leorning-cnihta iudas scarioð þe hine belæwde; ⁵ Hwi ne sealde heo þas sealfe wiþ þrim hundred penegon þt man mihte syllan þearfon; ⁶ Ne cwæð he na þt forþig þe him gebyrode to þam þearfon. ac forþam þe he wæs þëof & hæfde scrin & bær þa ðing þe man sende; ⁷ Ða cwæð se hælend. læt hig þt heo healde þä of þæne dæg þe man me bebyrge; ⁸ Ge habbað symle þearfan mid eow. ac ge nabbað me symle; ⁹ Micel menio þara iudea gecneow þt he wæs ðær. & hig comon næs na for þæs hælendes þingon syndorlice ac þt hig woldon geseon ladzarum þe he awehte of deaðe; ¹⁰ Ðara sacerda ealdras þohton þt hig woldon lazarum ofslean ¹¹ forþam þe manega foron fram þam iudeon for his þingon & gelyfdon on þone hælend; ¹² On mergen mycel menio þe com to þam freols-dæge. þa hig gehyrdon þt se hælend com to ierusalem ¹³ hi namon palm-trywa twïgu & eodon üt ongean hine & clypedon; Si israhela cing hal & gebletsod þe com on drihtnes naman; ¹⁴ & se hælend gemette anne assan & rad on-uppan þam swa hit awriten ys. ¹⁵ ne ondræd þu siones dohtor nu þin cing cymþ uppan assan folan sittende; ¹⁶ Ne undergeton hys leorning-cnihtas þas þing ærest. ac þa se hælend wæs gewuldrod. þa gemundon hig þt þas þing wæron awritene be him. & þas þing hig dydon him; ¹⁷ Seo menio þe wæs mid him þa he ladzarum clypode of ðære byrgene & hine awehte of deaðe cyðde gewitnesse. ¹⁸ & forði him com seo menio ongean forðam þe hi gehyrdon þt he worhte þt tacn. ¹⁹ Ða pharisei cwædon bet[w]ux him sylfon. we geseoð þt we nan þing ne frëmiað. nu wyle eall middan-eard æfter him; ²⁰ Sume ðæge wæron hæðene þe foron þt hig woldon hi gebiddan on ðam freols-dæge; ²¹ Ða genealæhton to philippe se wæs of þære galileiscean bethsaida & hi bædon hine & cwædon leof we wyllað geseon þone hælend; ²² Ða eode philippus & sæde hit andree. & eft andreas & philippus hit sædon þam hælende; ²³ Se hælend him &swarode & cwæð. seo tid cymð þt mannes sunu byð geswutelod: ²⁴ [Note: Ðys sceal on tywes dæg on þære palm-wucan. Nisi granum frumenti. A. ] Soðlice ic secge eow þt hwætene corn wunað ana buton hyt fealle on eorþan & sy dead; Gif hit [byð] dead hit bringð mycelne wæstm; ²⁵ Se þe lufað his säwle forspilþ hig. & se þe hataþ his sawle on þison middan-earde gehylt hi on ëceon life; ²⁶ Gif hwa þenige me fylige me. & min þen bið þær þær ic eom; Gif me hwa þenað min fæder hine wurðað; ²⁷ Nu min sawl ys gedrefed & hwæt secge ic; fæder. gehæl me of ðisse tide. ac for ðam ic com on þas tïd; ²⁸ Fæder gewuldra þinne naman; Ða com stefn of heofone þus cweðende. & ic gewuldrode & eft ic gewuldrige; ²⁹ Seo menio þe þær stod & þt gehyrde sædon þt hyt þunrode. sume sædon þt engel spæce wið hyne; ³⁰ Se hælend him &swarode & cwæð. ne com þeos stef[en] for minon þingon ac for eowrum þingon; ³¹ Nu ys middan-eardes dom nu byð ðyses middan-eardes ealdor üt-aworpen. ³² & gif ic beo üpp-ahafen fram eorðan. ic teo ealle þing to me sylfon; ³³ Ðæt he sæde & tacnode hwylcum deaðe he wolde sweltan; ³⁴ Seo menio him &swarode & cwæð. we gehyrdon on þore (sic) .æ. þt crist bið on ecnysse. & humeta segest þu hit gebyrað þt mannes sunu beo üpp-ahafen. hwæt ys þes mannes sunu. ³⁵ þa cwæð se hælend; Nu gyt ys lytel leoht on eow. gaþ þa hwile þe ge leoht habbað. þt þystro eow ne befon; Se þe gæð on þystro he nat hwyder he gæð. ³⁶ þa hwile þe ge leoht habbon gelyfað on leoht þt ge syn leohtes bearn; Ðas þing se hælend him sæde. & eode & bediglode hine fram him; ³⁷ Ða he swa mycele tacn dyde beforan him. hï. ne gelyfdon on hyne. ³⁸ þt ðæs witegan word ysaïas wære gefylled þe he cwæð; Drihten. hwa gelyfde þæs þe we gehyrdon. & hwam wæs drihtnes strëncð geswutelod. ³⁹ forþi hi ne mihton gelyfan forþam ysaïas cwæþ eft ⁴⁰ he ablende hyra eagan. & ahyrde hyra heortan þt hi ne geseon mid hyra æagon & mid hyra heortan ne ongyton. & syn gecyrrede & ic hig gehæle; ⁴¹ Ysaias sæde ðas þing þa he geseah hys wuldor & spræc be him. ⁴² & þeah manega of ðam ealdron gelyfdon on hyne; Ac hi hit ne cyddon for þæra pharisea þingon þe-læs hig ma[n] üt-adrife of hyra gesomnunge; ⁴³ Hi lufodon manna wuldor swiðor þonne godes wuldor. ⁴⁴ Se hælend clypode & cwæð to him; Se þe gelyfð on me ne gelyfþ he na on me. ac on þæne þe me sende. ⁴⁵ & se ðe me gesyhþ gesyhð þæne þe me sende; ⁴⁶ Ic com to leohte on middan-eard. & nan ðara þe gelyfð on me ne wunað on þystron. ⁴⁷ & gif hwa gehyrð mine word & ne gehylt. ne deme ic hine; Ne com ic middan-eard to demanne ac þt ic gehæle middan-eard; ⁴⁸ Se þe me for-higð & mine wörd ne under-fehð. he hæfþ hwa him deme; Seo spæc þe ic spæc seo him demð on þam ytemestan dæge ⁴⁹ forþam þe ic ne spece of me sylfon ac se fæder þe me sende he me bebead hwæt ic cweþe & hwæt ic spece. ⁵⁰ & ic wat þt his bebod ys ëce lïf. þa þing þe ic sprece. ic sprece swa fæder me sæde;

² & cwædon. hwær ys se iudea cyning þe acenned ys; Soðlice wë ge-sawon hys steorran on east-dæle. & we comon us him to ge-eadmedenne;

² & cwædon. hwær ys se iudea cyning þe acenned ys; Soðlice wë ge-sawon hys steorran on east-dæle. & we comon us him to ge-eadmedenne; ³ Ða herödes þt gehyrde ða wearð he gedrefed & eal hierosolim-waru mid him.

³ Ða herödes þt gehyrde ða wearð he gedrefed & eal hierosolim-waru mid him. ⁴ & þa gegaderode herodes ealle ealdras þæra sacerda & folces writeras. & axode hwær crist acenned wære;

⁴ & þa gegaderode herodes ealle ealdras þæra sacerda & folces writeras. & axode hwær crist acenned wære; ⁵ Ða sædon hi him. on iudeiscere bethlem; Witodlice þus ys awriten. þurh þone witegan;

⁵ Ða sædon hi him. on iudeiscere bethlem; Witodlice þus ys awriten. þurh þone witegan; ⁶ And þu bethleem iudea-land. witodlice ne eart þu læst on iuda ealdrum. of ðe forðgæð se here-toga se þe recð min folc israhel;

⁶ And þu bethleem iudea-land. witodlice ne eart þu læst on iuda ealdrum. of ðe forðgæð se here-toga se þe recð min folc israhel; ⁷ Herodes þa clypode on sunder-spræce ða tungel-witegan. & befran hi georne hwænne se steorra him æt-eowde. ⁸ And hë asende hï to bethlem & ðus cwæð; Farað & axiað geornlice be þam cilde. & þonne ge hyt gemetað cyþað eft me. þt ic cume & me to him gebbide;

¹⁶ Ða wæs herodes swyðe gebolgen. forþam þe he bepæht wæs fram þam tungel-witegum. & he asende þa & ofsloh ealle þa cild þe on bethleem wæron & on eallum hire gemærum. fram twy-wintrum cilde. & binnan þam æfter þære tïde þe he ge-axode fram ðam tungel-witegum;

¹⁷ And soðlice þa com stefn of heofenum. & þus cwæð; Her is min se gecorena sunu on þam me gelicode;

¹⁶ Ðeoda folc ðe on þystrum sæt geseah mycel leoht; & sittendum on earde deaþes sceade is leoht üp a-sprungen;

² Eornustlice þonne ðu þine ælmessan sylle. ne blawe man byman beforan þe swa liceteras doð on gesomnuncgum & on wïcum þt hi sïn ge-ärwurþode fram mannum; Soð ic secge eow hi onfengon hyra mede;

⁹ Soðlice ic eom man under anwealde gesett. & ic hæbbe þegnas under me & ic cweðe to þysum gang & he gæð & ic cweðe to oþrum. cum & he cymð to minum þeowe wyrc þis. & he wyrcð; ¹⁰ Witodlice þa se hælend þis gehyrde þa wundrode he & cwæð to þam þe hym fyligdon; Soþ ic secge eow. ne gemette ic swa mycelne geleafan on israhel; ¹¹ To soþum ic secge eow. þt manige cumað fram east-dæle & west-dæle & wuniað mid abrahame & isahace & iacobe on heofena rice; ¹² Witodlice þises rices bearn beoð aworpene on þa ytemestan þystro. þær bið wöp. & toþa gristbitung.

²⁰ Ða cwæð se hælend to him; Foxas habbað holu & heofenan fuglas nest soþlice mannes sunu næfð hwær he hys heafod ahylde;

⁴ Simon chananeus. & Iudas scarioth þe hyne belæwde; ⁵ Ðas twelf se hælynd sende him be-beodende & cweþende. ne fare ge on þeoda weg. & ne ga ge innan samaritana ceastre

³² Ælcne eornustlice þe me cyþ beforan mannun. ic cyþe hyne beforan mïnun fæder þe on heofenum ys;

³⁹ Se þe ge-met hys sawle se for-spilþ hig. & se þe for-spilþ hys sawle for më hë ge-mët hi; ⁴⁰ Se þe eow under-fehþ he under-fehð me & se ðe me under-fehþ he under-fehð þone þe me sende;

²⁰ [Note: Ðys godspel gebyrað on frige-dæg on þære þrytteoðan wucan ofer pentecosten. Cepit iesus exprobare in ciuitatibus non (sic) quibus. A. ] Ða ongan he hyspan þa burga on þam wærun gedöne manega hys mægena. forþam þe hi ne dydon dæd-bote; ²¹ Wä þë corozaim. wa þe bethsaida. forþam gyf on tyro & sydöne wærun gedone þa mægnu þe gedöne synt on eow. gefyrn hi dydun dæd-bote on hæran & on axan;

²⁵ [Note: Ðys sceal on wodnes-dæg on þære syxtan wucan ofer pentecosten. Respondens iesus dixit. Confiteor tibi domine pater cæli & terre quia abscondisti. A. ] Se hælynd cwæð &swariende; Ic andytte þe drihten heofenes & eorþan þü þe be-hyddyst þas þing fram wisun & gleawun. & onwruge þa lytlingun;

¹⁹ Ne flït he ne he ne hrymð ne nän man ne gehyrþ hys stemne on stræton; ²⁰ Tocwysed hreod hë ne for-brytt. & smeocende flex hë ne adwæscþ. ærþam þe he aworpe döm to sige. ²¹ & on hys naman þeoda gehyhtað;

²⁸ Gyf ic soþlice on godes gaste awurpe deoflu. witodlice on eow becymð godes rice;

¹³ forðam ic spece to him mid big-spellum. forþam þe löciende hig ne ge-seoþ. & gehyrende hig ne gehyraþ. ne ne ongytaþ. ¹⁴ þt on him si gefylled esaïas witegung; Of gehyrnysse ge gehyraþ & ge ne ongytaþ & löciende ge ge-seoþ & [ge] ne ge-seoð; ¹⁵ Soþlice þises folces heorte is ahyrd. & hig hefelice mid earum gehyrdon. & hyra eagan beclysdon. þe læs hig æfre mid eagum geseon & mid earum gehyron. & mid heortan ongyton. & sïn gecyrrede & ic hig gehæle;

⁷ la licceteras wel be eow witegode isaias se witega þa he cwæð

¹⁴ Lætað hi hig synt blinde. & blindra latteowas; Se blinda gyf he blindne læt hig feallað begen on ænne pytt;

²² & efne þa of þam chananëiscum gemærum clypode sum wïf & cwæð; Drihten dauides sunu gemiltsa me. min dohtor ys yfle mid deofle gedreht. ²³ þa ne ge-andswarode he hyre þa genealæhton hys leorning-cnihtas & him to cwæedon; Forlæt hig forþam heo clypað æfter us; ²⁴ Ða &swarode hë ne eom ic asend. buton to þam sceapum. þe forwurdon of israhela huse; ²⁵ Ða com heo & hig to him gebæd & þus cwæð drihten gefylst me; ²⁶ Ða [quoth] he nys hit na göd þt man nime bearna hlaf & hundum worpe. ²⁷ þa cwæþ heo. drihten þt ys soð; Witodlice þa hwelpas etað of þam crumum þe of hyra hlaforda beodum feallaþ. ²⁸ þa &swarode drihten hyre eala þü wïf mycel ys þin geleafa ge-wurþe þë eal swa þu wylle. & þa of þære tïde wæs hyre dohtor hal ge-worden;

¹³ [Note:Ðys godspel gebyrað on petres mæsse-dæg. Uenit iesus in partes cesaree philippi. A.] Witodlice þa com se hælend on þa dælas cesareæ philippi. & ahsode hys leorning-cnihtas hwæne secgeað menn þt sy mannes sunu;

¹⁷ þa &swarode him se hælend. eadig eart þu simon culfran bearn. forþam hit þë ne onwreah flæsc ne blod. ac min fæder þe on heofenum ys.

²⁴ [Note:Ðys godspel sceal on sancte laurentius mæsse-dæg. Si quis uult post me. A. ] Þa sæde se hælend hys leorning-cnihtum gyf hwa wylle fyligean me wiþsace hyne sylfne & nyme hys rode & me fylige; ²⁵ Soþlice se þe wyle hys sawle hale gedön he hig forspilþ. & se þe wyle hig for me forspyllan se hig fint;

⁵ Him þa gyt sprecendum & soþlice þa beorht-wolcn hig ofer-scean. & þa efne com stefn of þam wolcne & cwæþ; Her ys min leofa sunu. on þam me wel gelicaþ. gehyrað hyne;

¹⁰ Warniað þt ge ne oferhogian ænne of þysum lytlingum þe gelyfað on me;

²⁹ & ælc þe for-læt for minum naman. hys hus oððe hys ge-broþru. oððe swustra. oþþe fæder. oþþe modor. oððe wïf. oþþe bearn. oððe land. be hundfealdon hë onfehþ lean & hæfð ëce lïf;

² Gewordenre gecwydrædene þam wyrhtum he sealde ælcon ænne penig wiþ hys dæges worce. he asende hig on hys wïn-geard;

²⁸ Swa mannes sunu ne com þt him man þenode. ac þt he þenode. & sealde his sawle lïf to alysednesse for manegum; Ge wilniað to geþeonne on ge-hwædum þinge. & beon gewanod on þam mæstan þinge; Witodlice þonne gë to gerëorde ge-laþode beoð ne sitte ge on þam fyrmestan setlum þe læs þe arwurðre wër æfter þe cume & se husbonda häte þe arisan & ryman þam oðron [Note: MS. oðrum, alt. to oðron. ] & þu beo gescynd. gyf þu sitst on gereorde on þam ytemestan setle & æfter þe cymþ. oþer gebeor & se laþigenda cweþe to þe site innor leof þonne byþ ðe arwurðlicor þonne þe man uttor scufe;

¹ [Note: Ðys sceal on þære feorðan wucan ær mydda wyntra. A. ] And þa hë genealæhte hierusalem. & cöm to bethfage to oliuetes dune þa sende he hys twegen leorning-cnihtas ² & sæde him; Farað on þt castel þt foran ongen eow ys. & þonne sona finde gyt ane. assene ge-tiggede & hyre folan mid hyre. üntigeað hig & lædað to më ³ & gyf hwa eow ænig þingc töcwyð secgeað þt drihten hæfð þyses neode. & þonne forlæt hë eow hrædlice; ⁴ Eall þis wæs geworden þt wære gefylled þt þurh esaiam þone witegan gecweden wæs.

⁴ Eall þis wæs geworden þt wære gefylled þt þurh esaiam þone witegan gecweden wæs. ⁵ Secgeað heahnesse dehter. nu þin cyning þe cymð tö. gedæfte. & rït uppan tamre assene & hyre folan.

⁵ Secgeað heahnesse dehter. nu þin cyning þe cymð tö. gedæfte. & rït uppan tamre assene & hyre folan. ⁶ þa ferdon hys leorning-cnihtas & dydon swa he him bebead

⁶ þa ferdon hys leorning-cnihtas & dydon swa he him bebead ⁷ & læddon þa assene to him & hyre folan. & lëdon hyra reaf uppan hig. & setton hyne an-uppan.

⁷ & læddon þa assene to him & hyre folan. & lëdon hyra reaf uppan hig. & setton hyne an-uppan. ⁸ witodlice þt folc strehton hyra reaf on þone weg. Sume heowun þæra treowa bogas & strewodun on þone weg. ⁹ þt folc þt þar beforan ferde & þt þar-æfter ferde clypodon & cwædon häl sÿ þü dauides sunu. Sÿ gebletsod seþe com on drihtenes naman. Sÿ him hæl on hehnessum;

⁹ þt folc þt þar beforan ferde & þt þar-æfter ferde clypodon & cwædon häl sÿ þü dauides sunu. Sÿ gebletsod seþe com on drihtenes naman. Sÿ him hæl on hehnessum; ¹⁰ Ða he ferde to ierusalem þa wearð eall seo burh-waru onstyred. & cwædon hwæt is þës.

¹⁰ Ða he ferde to ierusalem þa wearð eall seo burh-waru onstyred. & cwædon hwæt is þës. ¹¹ þa cwæð þt folc þis ys se hælend witega of nazareth on galiglea.

¹³ & cwæþ to him hyt ys awriten. min hus ys gebed-hus. witodlice ge worhtun þt to þeofa cote;

¹⁵ Witodlice þa ðara sacerda ealdras & þa boceras gesawun þa wundru þe se hælend worhte & gehyrdon hu þa cild clypodun on þam temple & cwædon. sy dauides sunu hal; Ða wæron hig yrre

¹⁷ & he forlet hi þa & ferde of þære byrig to bethania. & lærde hi þar be godes rice;

⁴² Ða cwæð se hælynd ne rædde ge næfre on gewritum. Se stan þe ða timbriendan awurpon ys geworden to þære hyrnan heafde; Ðys ys fram drihtne gewordyn. & hyt ys wundorlic on urum eagum.

⁴² hwæt þincð eow be criste hwæs sunu ys he; Hig cwædun dauides; ⁴³ Ða cwæð se hælend; hwi clypað dauid hyne on gaste drihtyn & cwyð; ⁴⁴ Drihten cwæð to minum drihtne. site on mine swyþran healfe. oðþt ic gesette þine fynd þe to fot-scamole; [Note: MS. sceamole, alt. to scamole. ] ⁴⁵ Gyf dauid hyne on gaste dryhten clypað. hu ys he hys sunu;

⁵ Ealle heora worc hig doð þt menn hi geseon; Hig to-brædað hyra heals-bæc & mærsiað heora reafa fnadu; ⁶ Hig lufigeað þa fyrmystan setl on gebeorscypum. & þa fyrmystan lareow-setl on gesomnungum. ⁷ & þt hig man grete on strætum & þt menn hig lareowas nemnon;

³⁹ Soð ic secge eow. ne geseoþ ge me heonon-forð. ær þam þe ge secgeon sy gebletsod seþe com on drihtnes naman;

²¹ Ða cwæþ hys hlaford to hym; Beo bliþe þu goda þeow & getrywa forþam ðe þu wære getrywe ofer lytle þing ic gesette þe ofer mycle. ga into þines hlafordes blisse;

³¹ [Note: Ðys sceal on monan-dæg on forman fæsten-dæg. A. ] Witudlice þonne mannes sunu cymð on hys mægen-þrymme & ealle englas mid him. þonne sitt he ofer hys mægen-þrymmes setl.

⁶ Ða se hælynd wæs on Bethania on Symones huse þæs hreoflan.

⁶ Ða se hælynd wæs on Bethania on Symones huse þæs hreoflan.

⁶ Ða se hælynd wæs on Bethania on Symones huse þæs hreoflan. ⁷ Ða genealæhte him to sum wif. seo hæfde box mid [Note: MS. mit. ] deorwyrðe sealfe. & agëat uppan hys heafud þær he sæt

⁷ Ða genealæhte him to sum wif. seo hæfde box mid [Note: MS. mit. ] deorwyrðe sealfe. & agëat uppan hys heafud þær he sæt ⁸ þa gesawun hys leorning-cnihtas þæt. & wurdon gebolgene & cwædon; To hwan ys þiss forspilled.

⁸ þa gesawun hys leorning-cnihtas þæt. & wurdon gebolgene & cwædon; To hwan ys þiss forspilled.

⁸ þa gesawun hys leorning-cnihtas þæt. & wurdon gebolgene & cwædon; To hwan ys þiss forspilled. ⁹ þis mihte beon geseald to myclum wurþe. & þearfum gedæled;

⁹ þis mihte beon geseald to myclum wurþe. & þearfum gedæled;

⁹ þis mihte beon geseald to myclum wurþe. & þearfum gedæled; ¹⁰ Þa se hælend hyt wiste þa cwæð he to heom. hwi synt ge grame þysum wïfe. witodlice god weorc heo worhte on me;

¹⁰ Þa se hælend hyt wiste þa cwæð he to heom. hwi synt ge grame þysum wïfe. witodlice god weorc heo worhte on me;

¹⁰ Þa se hælend hyt wiste þa cwæð he to heom. hwi synt ge grame þysum wïfe. witodlice god weorc heo worhte on me; ¹¹ Symle ge habbað þearfan mid eow. ac ge nabbað me symle;

¹¹ Symle ge habbað þearfan mid eow. ac ge nabbað me symle;

¹¹ Symle ge habbað þearfan mid eow. ac ge nabbað me symle; ¹² Heo dyde þas sealfe on minne lichaman þt ic wære gesmyryd to bebyrgynne;

¹² Heo dyde þas sealfe on minne lichaman þt ic wære gesmyryd to bebyrgynne; ¹³ Soð ic secge eow swa hwær swa þys godspel byð gebodud on eallum middan-earde byð gesæd on hyre gemynd þt heo ðiss dyde;

³⁸ Ða sæde se hælynd heom. unrot ys min sawl oþ deað; Gebïdað her & waciað mid me. ³⁹ & þa he wæs lyt-hwon þanon agän. he afeoll on hys ansyne & hyne gebæd & þus cwæð; Fæder min gyf hyt beon mæge. gewïte þes calic fram me. þeah-hwæþere na swa swa ic wylle ac swa swa þu wylt;

⁴² Eft oþre siðe he ferde & hyne gebæd & cwæþ; Min fæder gyf þes calic ne mæge gewïtan buton ic hyne drince gewurþe þin willa;

⁵³ Wenst þu þt ic ne myhte biddan minne fæder. þt he sende me nu mä þonne twelf eorydu engla; ⁵⁴ Hu magon beon gefyllede þa halgan gewritu þe be me awritene synt. for-þam þus hyt gebyrað to beonne;

⁶⁹ Petrus soðlice sæt ute on þam cafertune. þa cöm to hym än þeowyn & cwæð; & þu wære mid þam galileiscean hælynde. ⁷⁰ & he wið-söc beforan eallum & cwæð. nat ic hwæt þu segst; ⁷¹ Ða he üt-eode of þære dura ða geseah hyne oþer wyln. & sæde þam ðe þær wæron; & þes wæs mid þam nazareniscean hælende ⁷² & he wiðsöc eft mid äþe þt he hys nan þing ne cuðe; ⁷³ Ða æfter lytlum fyrste genealæhton þa ðe þær stodun. & cwædon to petre; Soþlice þu eart of hym & þin spræc þe ge-swutelað; ⁷⁴ Ða ætsoc he & swerede þt he næfre þone man ne cuþe. & hrædlice þa creow se cocc; ⁷⁵ Þa gemunde petrus þæs hælendes wurd þe he cwæð. ærþam þe se cocc. crawe. þriwa ðu me wið-sæcst. & he eode üt & weop bityrlice;

³⁵ Soþlice æfter þam þe hig hyne on rode ahengon hig to-dældon hys reaf. & wurpon hlot þær-ofer þt wære gefylled þt ðe gecweden wæs þurh ðone witegan & þus cwæð; Hig to-dældon heom mine reaf. & ofer mine reaf hig wurpon hlot;

⁵⁷ Soðlice þa hyt æfen wæs cöm sum weli mann of arimathia þæs nama wæs iosep. se sylfa wæs þæs hælyndes leorning-cniht. ⁵⁸ he genealæhte to pilate & bæd þæs hælyndes lichaman; Ða het pilatus agyfan him þone lichaman. ⁵⁹ & iosep genam þone lichaman. & bewand hyne mid clænre scytan ⁶⁰ & lede hyne on hys niwan byrgene. ða he aheow on stane. & he to-awylte mycelne stan to hlide þære byrgene. & ferde syþþan;

¹¹ & þa wæs stefn of heofenum geworden. þu eart min ge-lufoda sunu on þe ic gelicode;

¹² þt hi geseonde geseon & na ne ge-seon & gehyrende gehyren & ne ongyten þe læs hi hwænne sÿn gescyrede. & him sïn hyra synna forgyfene;

⁵² ne ongeton hi be þam hlafon; Soðlice heora heorte wæs ablend;

²⁶ Soðlice þt wïf wæs hæðen. sirofenisces cynnes. & bæd hine þt he ðone deofol of hyre dehter adrife;

¹⁷ þa se hælend þt wiste. he cwæð. Hwæt þence ge forþam ge hlafas nabbað. gÿt ge ne oncnawað ne ne ongytað. gyt ge habbað eowre heortan geblende; ¹⁸ Eagan ge habbað & ne ge-seoð. & earan. & ne gehyrað. ne gë ne þencaþ

³¹ Ða ongan he hi læran þt mannes sunu gebyreð fela þinga þolian & beon aworpen fram ealdormannum. & heahsacerdum & böcerum & beon ofslegen. & æfter þrim dagum arïsan.

³⁴ Þa cwæð he togædere geclypedre menegu mid his leorning-cnihtum; Gif hwa wyle me fyligean wið-sace hine sylfne & nime his cwylminge & folgige më; ³⁵ Se ðe wyle his sawle hale gedon se hi for-spilð; Se ðe for-spilð his sawle for me. & for þam godspelle se hi ge-hælð;

⁷ And seo lyft hi ofer-sceadewude. & stefn com of þære lyfte & cwæð. þes is min leofesta sunu gehyrað hine;

³² Ða nyston hi þt word. & hi adredon hine ahsiende;

³⁷ Swa hwylc swa anne of þus geradum cnapum on minum naman onfehð. se onfehþ me; And se þe me onfehð he ne onfehþ me. ac þone þe me sende;

¹³ [Note: Ðys sceal on frige dæg on þære syxtan wucan ofer pentecosten. Offerebant iesum paruulos ut tangeret eos. A. ] And hi brohton him hyra lytlingas þt he hi æthrine. þa ciddon his leorning-cnihtas þam ðe hi brohton; ¹⁴ Þa se hælend hi ge-seah unwurðlice he hit for-bead & sæde him; Lætaþ þa lytlingas to me cuman & ne for-beode ge him; Soðlice swylcera is heofona rïce;

¹ [Note: Ðys ge-byrað feower wucon ær myddan wintran. A. ] Ða he ge-nealæhte hierusalem & bethanïa to oliuetes dune. he sende his twegen leorning-cnihtas. ² & cwæð to him. faraþ to þam castele þe [ongean] ïnc ys and gyt þar sona gemetað assan folan getigedne. ofer þæne nän man gyt ne sæt. untigeað hine & to me gelædað; ³ And gyf hwa to ïnc hwæt cwyð. secgað þt drihten hæfð his neode. & he hine sona hider læt. ⁴ & þa hi ut-ferdon hi gemetton þone folan ute on twycenan beforan dura. getigedne. þa untigdon hi hine ⁵ & sume þe þar stodon þus sædon him; Hwæt do gyt þone folan untigende. ⁶ þa cwædon hi; Swa se hælend unc bead & hi leton hi þa; ⁷ Ða læddon hi þone folan to þam hælende & hi hyra reaf on ä-ledon & he on sæt;

⁷ Ða læddon hi þone folan to þam hælende & hi hyra reaf on ä-ledon & he on sæt; ⁸ Manega hyra reaf on þone weg strehton. sume þa boceras of þam treowum heowon & streowodon on þone weg. ⁹ & þa ðe beforan eodon & þa ðe æfter folgodon cwædon þus osannä sy gebletsod se þe com on drihtnes naman; ¹⁰ Si gebletsod þt rïce þe com ures fæder dauides osannä on heahnessum; ¹¹ [Note: Ðis sceal on þone feorðan frige-dæg ofer pentecosten. Cum introisset iesus hierosolimam in templum. A. ] And he eode þa on hierosolima templ & ealle þing he be-sceawode; Þa æfen tima wæs he ferde to bethanïam mid his twelf leorning-cnihtum;

¹⁰ Ne rædde ge þis gewrit. Se stän þe þa wyrhtan awurpon þes ys geworden on þære hyrnan heafod.

³ And þa se hælend wæs on bethanïa on simones hüse anes hreoflan & þar sæt; Þa com an wïf & hæfde hyre sealf-box deorwyrþes nardes. & tobrocenum sealf-boxe. ofer his heafod agët;

³ And þa se hælend wæs on bethanïa on simones hüse anes hreoflan & þar sæt; Þa com an wïf & hæfde hyre sealf-box deorwyrþes nardes. & tobrocenum sealf-boxe. ofer his heafod agët;

³ And þa se hælend wæs on bethanïa on simones hüse anes hreoflan & þar sæt; Þa com an wïf & hæfde hyre sealf-box deorwyrþes nardes. & tobrocenum sealf-boxe. ofer his heafod agët; ⁴ Sume hit unwurðlice forbæron. & betwux him sylfum cwædon; For hwi wæs þisse sealfe forspillednes geworden.

⁴ Sume hit unwurðlice forbæron. & betwux him sylfum cwædon; For hwi wæs þisse sealfe forspillednes geworden.

⁴ Sume hit unwurðlice forbæron. & betwux him sylfum cwædon; For hwi wæs þisse sealfe forspillednes geworden. ⁵ þeos sealf mihte beon geseald to þrim hund penegum. & beon þearfum geseald. & yrsydon agën hi;

⁵ þeos sealf mihte beon geseald to þrim hund penegum. & beon þearfum geseald. & yrsydon agën hi;

⁵ þeos sealf mihte beon geseald to þrim hund penegum. & beon þearfum geseald. & yrsydon agën hi; ⁶ Ða cwæð se hælend. lætað hi hwi synt ge hire grame. göd weorc heo on me worhte;

⁶ Ða cwæð se hælend. lætað hi hwi synt ge hire grame. göd weorc heo on me worhte;

⁶ Ða cwæð se hælend. lætað hi hwi synt ge hire grame. göd weorc heo on me worhte; ⁷ Soðlice symble ge habbað þearfan mid eow. & þonne ge wyllað ge magon him teala dön. me ge symble nabbað;

⁷ Soðlice symble ge habbað þearfan mid eow. & þonne ge wyllað ge magon him teala dön. me ge symble nabbað;

⁷ Soðlice symble ge habbað þearfan mid eow. & þonne ge wyllað ge magon him teala dön. me ge symble nabbað; ⁸ Þeos sealde þt heo hæfde. heo com to smyrianne minne lic-haman on byrgene;

⁸ Þeos sealde þt heo hæfde. heo com to smyrianne minne lic-haman on byrgene; ⁹ Soðlice ic eow secge swa hwar swa þis godspell gebodad bið. on eallum middan-earde bið gebodod þt heo þis on his gemynde dyde;

³³ And he nam þa mid him petrum & iacobum & iohannem. þa ongan he forhtian & sargian ³⁴ & sæde him; Unröt is min sawl oð deað. gebidað her & waciað; ³⁵ Ða he lyt-hwon forð-stöp he astrehte hine ofer þa eorðan. & he bæd. gif hit beon mihte þt he on þære tide fram him gewite; ³⁶ And þa cwæð he. abba. þt is fæder on ure geþeode. ealle þing þe synt mihtiglice. afyrr þysne calic fram me ac na þt ic wylle ac þt þu;

³⁶ And þa cwæð he. abba. þt is fæder on ure geþeode. ealle þing þe synt mihtiglice. afyrr þysne calic fram me ac na þt ic wylle ac þt þu;

⁴¹ Ða com he þriddan siðe & sæde him. slapað nü & restað genoh hit ys. tïma ys cumen nu is mannes sunu geseald on synfulra handa;

⁴² And þa æfen wæs geworden þt wæs parasceue. þt is ær sæter-dæge ⁴³ þa com iosep se æðela gerefa of abarimathia. se sylfa godes rices geanbidode. & he dyrstiglice into pilate eode. & bæd þæs hælendes lic-haman; ⁴⁴ Ða wundrode pilatus gif he þa gyt forð-ferde; Þa clypode he þæne hundred-man & hine ahsode hwæðer he dead wære; ⁴⁵ Ða he wiste þt. þa agef he þone lic-haman iosepe; ⁴⁶ Þa bohte iosep äne scytan. & hine þar-on befeold. & on byrgene lede. seo wæs of stane aheawen. & wylte anne stan to ðære byrgenne dura; ⁴⁷ [Note: Ðys god-spel ge-byrað on easter-dæg. Maria magdalene. ] Ða com maria magdalene & iosepes maria. & be-heoldon hwar he geled wære;

¹⁶ Se þe gelyfð & gefullod bið se biþ hal; Soþlice se ðe ne gelyfð. se bið genyðerod;

¹⁹ And witudlice drihten hælend syððan he to him spræc. he wæs on heofonum afangen. & he sitt on godes swiðran healfe;

⁷⁶ And þu cnapa byst þæs hehstan witega genemned. þu gæst beforan drihtnes ansyne. his wegas gearwian; ⁷⁷ To syllenne his folce hys hæle gewit on hyra synna. forgyfnesse; ⁷⁸ Þurh innoþas üres godes mildheortnesse. on þam he üs geneosode of east-dæle up-springende; ⁷⁹ Onlihtan þam þe on ðystrum & on dëaþes sceade sittað. ure fët to gereccenne on sybbe weg;

³² Leoht to þeoda awrigenesse & to þines folces wuldre ISRAHEL.

²² & se halega gast astah lichamlicre ansyne on hyne swa än culfre. & stefen wæs of heofone geworden & þus cwæð; Ðu eart min gecorena sunu. on þe me gelicode.

¹⁸ drihtnes gast is ofer me. for-þam ðe hë smyrede më. he sende me þearfum bodian. & gehæftum alysednesse. & blindum gesihþe. for-brocene ge-hælan

²⁹ & leuï dyde him mycelne gebeorscype on his huse. & þar wæs mycel menegeo manfulra & oðerra þe mid him sæton;

¹⁶ Iudam. Iacobi. & iudam scarioð se wæs læwa;

²² Eadige beo ge. þone eow men hatiað & ehtað. & on-hiscaþ. & awurpað eowerne naman swa swa yfel for mannes suna;

⁴¹ Hwi gesihst þu þa egle on þines broþor eagan. & ne ge-sihst þæne beam on þinum eagan;

⁴⁶ hwi clypege ge më drihten drihten. & ne doð þt ic eow secge;

³⁰ Soþlice þa sundor-halgan & þa ægleawan forhogodon þæs hælendes geþeaht on him sylfon. na fram þam hælende gefullode;

³⁷ And þa þt wïf þe wæs on þære ceastre synfull. þa heo on-cneow þt he sæt on þæs fariseus hüse. heo brohte hyre sealf-box. ³⁸ & stöd wið-æftan his fët. & ongan mid hyre tearum hys fët þwean. & drigde mid hyre heafdes fexe. & cyste hys fët & mid sealfe smyrede;

⁴⁶ Min heafod þu mid ele ne smyredest. þeos smyrede mid sealfe mine fët;

¹⁰ Þa cwæð he eow is geseald þt ge witun godes rïces geryne. & oðrum on big-spellum. þt hi geseonde ne geseon. & gehyrende ne ongyton;

²² for-þam þe hit gebyreð þt mannes sunu fela þinga þolige. & beo aworpen fram ealdrum & ealdor-mannum & fram bocerum. & beon ofslegen. þriddan dæge arïsan; ²³ [Note: Si quis uult uenire post me abneget semet ipsum. B. ] Þa cwæð he to eallum; Gyf hwa wyle æfter me cuman. æt-sace hine sylfne & nime his cwylminge & me folgige;

²³ [Note: Si quis uult uenire post me abneget semet ipsum. B. ] Þa cwæð he to eallum; Gyf hwa wyle æfter me cuman. æt-sace hine sylfne & nime his cwylminge & me folgige; ²⁴ Se þe wyle hys sawle hale gedon. se hig for-spilþ. witodlice se ðe his sawle for me for-spilð he hi gehæleð;

²⁶ Se ðe me & mine spæca forsyhþ. þæne mannes sunu for-syhþ. þonne he cymð on his mægen-þrymme & hys fæder & halegra engla;

³⁵ Ða cöm stefen of þam genipe and cwæð; Þes ys mïn leofa sunu. gehyrað hyne;

⁴⁵ Ða þohton hig þis word & hit wæs bewrigen beforan him þt hi hit ne ongeton. & hi ne dorston hine be þam wörde ahsian;

⁴⁹ Ða &swarode iohannes. bebeodend. we gesawon sumne on þinum naman deofol-seocnessa üt-drifende & we hine for-budon. for-þam he mid us ne fylygð; ⁵⁰ Ða cwæð he. ne for-beode ge; Se ðe nis ongen eow se is for eow;

⁵⁶ & hig ferdon on oþer castel;

¹⁶ Me gehyrð se ðe eow gehyrð. & me ofer-hogaþ se ðe eow ofer-hogað; Se þe me ofer-hogað. he ofer-hogað þæne þe me sende; ¹⁷ Ða ge-cyrdon þa twa & hundseofantig mid gefean & cwædon; Ðrihten deofol-seocnessa us synt on þinum naman under-þeodde; ¹⁸ Ða sæde he him. ic geseah satanan swa swa lig-ræsc of heofone feallende. ¹⁹ & nu ic sealde eow anweald to tredenne ofer næddran. & snacan & ofer ælc feondes mægen. & nan þing eow ne derað;

³⁸ [Note: Ðys sceal to Assumptione sancte marie. & sætern-dagum be maria. Intrauit iesus in quoddam castellum. A. ] Soðlice hit wæs geworden þa hig ferdon. se hælend eode on sum castel & sum wïf on naman martha onfeng hyne on hyre hüs.

³⁸ [Note: Ðys sceal to Assumptione sancte marie. & sætern-dagum be maria. Intrauit iesus in quoddam castellum. A. ] Soðlice hit wæs geworden þa hig ferdon. se hælend eode on sum castel & sum wïf on naman martha onfeng hyne on hyre hüs. ³⁹ & þære swustur wæs maria seo eac sæt wið þæs hælendes fët & his word gehyrde;

³⁹ & þære swustur wæs maria seo eac sæt wið þæs hælendes fët & his word gehyrde; ⁴⁰ Soþlice martha geornlice him þenode; Þa stod heo & cwæþ. drihten. nis þe nän caru þt min swustur let me ænlipie þenian sege hyre þt heo fylste me; ⁴¹ Ða cwæþ se hælend. martha martha. geornfull þu eart & embe fela þinga gedrefed; ⁴² Ge-wislice an þing is nied-behefe. marïa geces þæne selestan dæl se hyre ne byð afyrred;

⁸ Soðlice ic eow secge swa hwylc swa me andet beforan mannum. þone mannes sunu andet beforan godes englum;

³³ Syllaþ þt ge agon & syllað ælmessan. wyrcað seodas þa ðe ne for-ealdigeað. ungeteorudne gold-hord on heofenum. þyder ðeof ne ge-nealæcð. ne ne (sic) moððe ne ge-wemð;

³⁷ Eadige synt þa þeowas þe se hlaford wæccende gemet þonne he cymð; Soðlice ic eow secge þt he begyrt hine & deð þt hig sittað. & gangende him þenað;

⁴⁹ Fyr ic sende on eorþan & hwæt wylle ic buton þt hit bærne; ⁵⁰ Ic hæbbe on fulluhte beon gefullod. & wënege. hu beo ic geþread. oð hyt sÿ gefyllyd.

¹² Ða cwæð he to þam þe hine inlaðode. þonne þu dest wiste oððe feorme ne clypa þu þine frynd ne þïne gebroðru. ne ðine cuðan ne þine welegan nehheburas. þe-læs hi ðe agen laðiun. & þu hæbbe ed-lean;

²⁶ Gyf hwa to me cymð & ne hatað his fæder & moder & wïf & bearn & broþru & swustra. & þænne gyt his sawle ne mæg he beon min leorning-cniht;

⁸ Ða herede se hlaford þære unriht-wisnesse tungerefan. forþam þe he gleawlice dyde. forþam ðe ðisse worulde bearn. synd gleawran þises leohtes bearnum on þisse cneoresse;

¹⁵ Þa cwæð he to him. ge synt þe eow sylfe beforan mannum geriht-wisiaþ. soðlice god can eowre heortan forþam þe be-foran gode ys ascuniendlic þt mannum heah ÿs;

³¹ Ða cwæð he. gif hig ne gehyraþ moysen & þa witegan. ne hig ne gelyfað þeah hwylc of deaðe arïse;

²⁵ Æryst him gebyreð þt he fela þinga þolige. & beon fram þisse cneorysse aworpen.

³³ swa hwylc swa secð his sawle ge-dön häle se hig for-spilþ; & swa hwylc swa hig forspilþ se hig gelif-fæstað;

²² Ða cwæð se hælend än þing þë is wana. syle eall þt ðu hæfst. & syle eall þt þearfum. þonne hæfst þu gold-hord on heofone. & cum & folga me;

³⁴ & hig naht þæs ongeton & him þis word wæs behydd;

² þa wæs þar sum man on naman zacheus. se wæs welig ³ & he wolde geseon hwylc se hælend wære. þa ne mihte he for ðære menegu. forþam þe he wæs lytel on wæstmum. ⁴ þa arn he beforan & stah up on än treow. sicomorum þt he hine gesawe. forþam þe he wolde þanon faran;

¹⁰ Mannes sunu com secean & hal dön þt forwearð;

¹⁷ Þa cwæð së hläford geblissa þü göda þeowa. forþam þe ðu wære on lytlum getrywe. þu byst and-weald hæbbende ofer tyn ceastra;

²⁹ [Note: Ðys gebyrað feower wucon ær middan wyntra & on palm-sunnan-dæg. Cum adpropinquasset iesus hierosolimis & uenisset beth-fagie. A. ] Ða he ge-nealæhte bethfage & bethanïa to þam munte þe is genemned oliueti. he sende his twegen cnihtas ³⁰ & cwæð; Faraþ on þt castel þe ongen inc ys. on þam gyt gemetað assan folan getiged. on þam nan man gyt ne sæt. untigað hyne. & lædað to me; ³¹ & gif inc hwa ahsað hwi gyt hyne untigeað secgað him drihten hæfð his neode; ³² Ða fërdon þa ðe asende wæron & fundon swa he him sæde þæne folan ständan; ³³ Ða hig hine untïgdon þa cwædon þa hlafordas hwi untige ge þæne folan; ³⁴ Ða cwædon hig for-þam þe drihten hæfð his neode; ³⁵ Þa læddon hig hine to þam hælende. & hyra reaf wurpon ofer þæne folan. & þæne hælend on-ufan setton.

³⁵ Þa læddon hig hine to þam hælende. & hyra reaf wurpon ofer þæne folan. & þæne hælend on-ufan setton. ³⁶ & þa he for. hi strehton under hine hyra rëaf on þam wege. ³⁷ & þa he ge-nealæhte to oliuëtes muntes nyðer-stïge. þa ongunnon ealle þa menego geblissian. & mid mycelre stefne god heredon be eallum þam mihtum þe hig gesawun. ³⁸ & cwædon; Gebletsud sy se cyning þe com on drihtnes naman. syb sy on heofenum. & wuldor on heahnessum;

⁴⁷ & he wæs dæg-hwamlice on þam temple lærende; Soþlice þara sacerda ealdras & þa boceras & þæs folces ealdor-men smeadon hu hig hine fordon mihton. ⁴⁸ & hig ne fundon hwæt hi him to gylte dydon; Soðlice eall folc wæs abysgod þe be him gehyrde secgan;

¹⁷ Ða beheold he hig & cwæð; Hwæt is þt awriten is. þone stan þe ða wyrhtan awurpon. þës is geworden on þære hyrnan heafod;

²⁷ Hwæðer ys yldra þe se þe ðenað þe se ðe sitt. witudlice se ðe sitt; Ic eom on eowrum midlene swa swa se þe ðenað;

⁴⁴ & he wæs on gewinne & hine lange gebæd & his swat wæs swylce blodes dropan on eorðan yrnende.

⁵³ Ðä ic wæs dæg-hwamlice on temple mid eow. ne aþenedon ge eower handa on me. ac þis is eower tïd & þystra anweald;

⁵⁰ & þa an man on näman iosep. se wæs gerefa göd wer & rihtwis.

⁶ nis he hër ac he aräs. geþencað hu he spæc wið eow þa gÿt þa he wæs on galilea ⁷ & cwæð; Ðæt mannes sunu bið geseald on handa synfulra manna & beon ähangen & þy þriddan dæge arïsan. ⁸ & hig gemundon his worda

²⁵ Ða cwæð se hælend to him eala dysegan & on heortan læte to gelyfenne eallum þam þe witegan spæcon.

²⁷ And he rehte him of moyse & of eallum haligum gewritum þe be him awritene wæron;

⁴⁵ Ða atynde he him andgyt þt hig ongeton hälige gewrïtu.

⁵⁰ Soðlice he gelædde hig üt on bethanïam & he bletsode hig his handum üp-ahafenum.

⁴ þt wæs lïf þe on him geworht wæs. & þt lïf wæs manna leoht ⁵ & þt leoht lyht on ðystrum. & þystro þt ne genamon;

⁵ & þt leoht lyht on ðystrum. & þystro þt ne genamon; ⁶ Mann wæs fram gode asend. þæs nama wæs iohannes. ⁷ ðes cöm to gewitnesse. þt he gewitnesse cyðde be ðam leohte. þt ealle menn þurh hyne gelyfdon;

⁷ ðes cöm to gewitnesse. þt he gewitnesse cyðde be ðam leohte. þt ealle menn þurh hyne gelyfdon; ⁸ Næs he leoht. ac þt he gewitnesse forð-bære be þam leohte; ⁹ Soð leoht wæs. þt onlyht ælcne cumendne man on þisne middan-eard.

⁹ Soð leoht wæs. þt onlyht ælcne cumendne man on þisne middan-eard.

¹¹ To his agenum he cöm. & hig hyne ne under-fengon;

¹⁴ And þt word wæs flæsc geworden & eardode on üs & we gesawon hys wuldor swylce äncennedes wuldor. of fæder þt wæs ful mid gyfe. & soðfæstnysse;

¹⁸ Ne geseah næfre nan mann god butan se acenneda sunu hit cyðde se is on his fæder bearme ¹⁹ [Note: Ðys gebyrað on þone sunnan-dæg ær myddan wyntra. Miserunt iudei sacerdotes & leuites. A. Miserunt iudei sacerdotes & leuitas ab ierosolimis ad iohannen dicentes tu quis es. B. ] & þt is Iohannes gewitnes; Ða þa iudeas sendon hyra sacerdas & hyra diaconas fram gerusalem to him þt hi axsodon hine & þus cwædon; Hwæt eart þu.

³² And Iohannes cyþde gewitnesse cweðende þt ic geseah nyðer-cumendne gäst of heofenum swa swa culfran. & wunode ofer hine.

³⁴ & ic geseah & gewitnesse cyðde þt þes is godes sunu;

³⁶ & he cwæð þa he geseah þæne hælend gangende hër is godes lämb; ³⁷ Ða gehyrdon hyne twegen leorning-cnihtas sprecende & fylidon þam hælende. ³⁸ þa beseah se hælend & geseah hig him fyliende. & cwæð to him hwæt sëce gyt; Hi cwædon to him rabbi þt is gecweden & gereht lareow. hwar eardast ðu. ³⁹ he cwæþ to him cumað & geseoþ; Hig comon & gesäwon hwar he wunode & mid him wunodon on ðam dæge. hit wæs þa seo teoðe tid; ⁴⁰ Andreas simones broþur petrus wæs oþer of þam twam; Þa gehyrdon æt Iohanne & him fyligdon; ⁴¹ Ðes gemette ærost simonem his broðor & cwæð to him. we gemetton messiam þt is gereht crïst.

⁴³ On mergen he wolde faran on galilea. & he gemette philippus. & se hælend cwæð to him fylig me. ⁴⁴ Soþlice pHilippvs wæs fram bethzaida andreas ceastre & petres; ⁴⁵ philippus gemette nathanael & cwæþ to him. we gemetton ðone hælend iosepes sunu of nazareth. þone wrat moyses & þa witegan on ðære .æ. ⁴⁶ & nathanahel cwæð to him. mæg ænig þing godes beon of nazareth; Philippus cwæð to him. cum & geseoh; ⁴⁷ Ða geseah se hælend nathanahel to him cumendne & cwæð be him. her is israhelisc wer on ðam nis nan facn;

⁴⁹ Him &swarode þa nathanahel & ðus cwæð. rabbï. þu eart godes sunu. & þu eart israhela cing.

²² Ða he of deaðe aräs þa gemundon his leorning-cnihtas þt he hit be him sylfum [quoth]ð. And hi gelyfdon halegum gewrite & þære spræce þe se hælend spræc.

² Ðës com to him on niht. & cwæð to him. rabbi þt is lareow. we witon þt þu cöme fram gode. ne mæg nan man þas tacn wyrcan þe ðu wyrcst buton god beo mid him;

¹¹ Soþ ic þe secge þt we sprecað þt we witon. & we cyðað þt we gesawon. & ge ne under-foð ure cyðnesse;

¹⁴ & swa swa moyses þa næddran up-ahöf on þam westene. swa gebyrað þt mannes sunu beo üp-a-häfen.

¹⁴ & swa swa moyses þa næddran up-ahöf on þam westene. swa gebyrað þt mannes sunu beo üp-a-häfen. ¹⁵ þt nan þara ne for-wurðe þe on hyne gelyfð ac hæb[b]e þt ece lif; ¹⁶ [Note: Ðys sceal on oðerne pentecostenes mæsse-dæg. Sic enim deus dilexit mundum. A. ] God lufode middan-eard swa þt he sealde his ancennendan (sic) sunu. þt nän ne forwurðe þe on hine gelyfð. ac hæbbe þt ece lïf; ¹⁷ Ne sende god his sunu on middan-earde þt he demde middan-earde Ac þt middan-eard sy ge-hæled þurh hine.

¹⁷ Ne sende god his sunu on middan-earde þt he demde middan-earde Ac þt middan-eard sy ge-hæled þurh hine. ¹⁸ ne biþ þam gedemed ðe on hine gelyfð; Se ðe ne gelyf[ð] him biþ gedemed. for-þam þe he ne gelyfde on ðone naman þæs acennendan (sic) godes suna. ¹⁹ þt is se döm þt leoht com on middan-eard. & menn lufedon þystro swyþor ðonne þt leoht; Hyra weorc wæron yfele.

¹⁹ þt is se döm þt leoht com on middan-eard. & menn lufedon þystro swyþor ðonne þt leoht; Hyra weorc wæron yfele. ²⁰ ælc ðara þe yfele. deð hatað þt leoht. & he ne cymþ to leohte þt his weorc ne syn gerihtlæhte; ²¹ Witodlice se ðe wyrcð soðfæstnesse. cymþ to ðam leohte þt his weorc syn ge-swutelude. for-ðam þe hig synt on gode gedone;

²⁶ & comon to iohanne & cwædon to him. rabbï. Se ðe mid þe wæs begeondan iordäne be ðam þu cyðdest gewitnesse nu he fullaþ. & ealle hig cumaþ to him.

³² & he cyð þt he geseah & gehyrde. & nan man ne under-fehþ his cyðnesse.

²² ne se fæder ne demð nanum menn Ac he sealde ælcne döm þam suna ²³ þt ealle ar-wurþigeon þone sunu. swa swa hig arwurþigeaþ þone fæder; Se ðe ne arwurðaþ þone sunu. ne arwurþaþ he þone fæder þe hine sende; ²⁴ [Note: Amen amen dico uobis. Quia qui uerbum meum audit & credit ei qui me misit habet uitam eternam. A. ] [S]oð ic secge eow þt se þe min word gehyrð & þam gelyfð þe me sende. Se hæfþ ëce lïf & ne cymþ æt þam dome. ac færð fram deaðe to life;

²⁴ [Note: Amen amen dico uobis. Quia qui uerbum meum audit & credit ei qui me misit habet uitam eternam. A. ] [S]oð ic secge eow þt se þe min word gehyrð & þam gelyfð þe me sende. Se hæfþ ëce lïf & ne cymþ æt þam dome. ac færð fram deaðe to life; ²⁵ Soð ic secge eow þt seo tid cymð & nu is. þonne þa deadan gehyrað godes suna stefne. & þa lybbað þe hig gehyrað. ²⁶ swa se fæder hæfþ lif on him sylfon swa he sealde þam suna þt he hæfde lif on him syluon. ²⁷ & sealde him anweald þt he moste deman. for-ðam þe he is mannes sunu;

³⁰ [Note: Ðys sceal on þurs-dæg on þære oðre lencten wucan. Non possum ego a me ipso facere quicquam. A. ] Ne mæg ic nan þing don fram me sylfum ic deme swa swa ic gehyre & min dom is ryht forðam ic ne sëce minne willan [ac þæs] þe me sende;

³⁴ Ic ne onfo gewitnesse fram menn. ac þas þing ic secge þt ge syn hale; ³⁵ He wæs byrnende leoht-fæt & lyhtende. ge woldon sume hwile geblissian on his leohte; ³⁶ Ic hæbbe maran gewitnesse þonne iohannes. witodlice þa weorc þe fæder me sealde þt ic hig full-fremme. Ða weorc þe ic wyrce cyþað gewitnesse be me þt fæder me asende. ³⁷ & se fæder þe me sende cyþ gewitnesse be me; Ne ge næfre his stefne ne gehyrdon. ne ge his hiw ne gesawon; ³⁸ And ge nabbað his word on eow wunigende. forþam þe ge ne gelyfað þam ðe he sende; ³⁹ Smeageað halige gewritu forðam þe ge wenað þt ge habbon ece lïf on þam. & hig synt þe gewitnesse cyþaþ be me

³⁹ Smeageað halige gewritu forðam þe ge wenað þt ge habbon ece lïf on þam. & hig synt þe gewitnesse cyþaþ be me

⁴¹ Ne under-fo ic nane beorht-nesse æt mannum.

⁴⁴ hu mage ge gelyfan. þe eow betweonan wuldor under-foð & ne seceaþ þt wuldor þe is fram gode syluum. ⁴⁵ ne wene ge þt ic eow wrege to fæder. Se is þe eow wregð. moyses on þone ge ge-hyhtað;

⁵ [Note: Abiit iesus trans mare galileæ quod est tiberiadis. A. ] Ða se hælend his eagan up-ahöf & geseah þt micel folc com to him. he cwæð to philippe; Hwær bicge we hlafas þt þas eton. ⁶ þt he cwæþ his fandigende he wiste hwæt he don wolde; ⁷ Ða &wurde him philippus. & cwæð nabbað hi genoh on twegera hundred penega wurþe hlafes þt ælc sumne dæl nyme;

⁷ Ða &wurde him philippus. & cwæð nabbað hi genoh on twegera hundred penega wurþe hlafes þt ælc sumne dæl nyme; ⁸ Ða &wyrde him an his leorning-cnihta andreas simones broþur petres;

³⁸ forþam þe ic ne com of heofonum þt ic minne willan do. ac þæs willan þe me sende; ³⁹ Ðæt is þæs fæder willa ðe me sende þt ic nan þing ne forleose. of ðam þe he me sealde. ac awecce þt on þam ytemestan dæge; ⁴⁰ Ðis is mines fæder willa þe me sende þt ælc þe ðone sunu gesyhþ & on hine gelyfð. hæbbe ece lïf & ic hine awecce on þam ytemestan dæge;

⁴⁰ Ðis is mines fæder willa þe me sende þt ælc þe ðone sunu gesyhþ & on hine gelyfð. hæbbe ece lïf & ic hine awecce on þam ytemestan dæge;

⁴⁴ [Note: Ðys sceal on wodnes dæg on þære pentecostenes wucan. Nemo potest uenire ad me. nisi pater qui misit me traxerit eum. A. ] Ne mæg nan man cuman to me buton se fæder þe me sende hyne tëo & ic hine arære on ðam ytemestan dæge;

⁶³ gast is se ðe geliffæst flæsc ne fremað nan þing. þa word þe ic eow sæde synt gast & lïf.

⁶⁸ þa &wyrde him simon Petrus & cwæð; Drihten to hwam ga we þu hæfst eces lifes word

⁷⁰ Se hælend him &swarude & cwæð. hu ne geceas ic eow twelfe & eower an is deofol. ⁷¹ he hyt cwæþ be iuda scarioþe þes hine belæwde þa he wæs an þara TWELFA.

¹³ þeah-hwæþere ne spæc nan man openlice be him for þæra iudëa ege;

²⁸ Se hælend clypode & lærde on þam temple. & cwæð. Me ge cunnon & ge witon hwanon ic eom. & ic ne com fram me sylfum. ac se is soð þe me sende þone ge ne cunnon;

³¹ Manega of ðære menigeo gelyfdon on hine & cwædon. Cweþe ge wyrcð crist ma tacna þonne he cymð þonne þes deð.

³³ Ða cwæð se hælend gyt ic beo sume hwile mid eow & ic ga to ðam þe me sende;

³⁵ þa iudeas cwædon betweonan him sylfum hwyder wyle þes faran þt we hine ne findon. cwyst þu wyle he faran on ðeoda todræfednysse & hig læran;

³⁹ þt he cwæð be þam gaste þe þa sceoldon under-fon þe on hyne gelyfdon. þa gyt næs se gast geseald. forþam þe se hælend næs ða gyt gewuldrud;

⁴⁸ cweðe ge gelyfde ænig þæra ealdra oððe þæra pharisea on hyne. ⁴⁹ ac þeos menigeo þe ne cyþe þa æ. hig synt awyrgede; ⁵⁰ Ða cwæð nichodemus to him; Se þe com to him on nyht se wæs hyra än. ⁵¹ cwyst þu demð ure æ. ænine man buton hyne man ær gehyre & wite hwæt he do;

¹² [Note: Ðys god-spel sceal on þære myd-fæstenes wucan on sæternes dæg. Ego sum lux mundi. A. ] Eft se hælend spræc þas þing to him & cwæð. ic eom middan-eardes leoht; Se þe me fyliþ ne gæð he na on þystro ac he hæfð lifes leoht; ¹³ Ða pharisei cwædon to him. Þu cystþ (sic) gewitnesse be ðe sylfon. nis ðin gewitnes soð; ¹⁴ Se hælend &swarede. & cwæð to him; Gif ic cyþe gewitnesse be me sylfum min gewitnes is soþ. forþam þe ic wat hwanon ic com & hwyder ic ga. ge nyton hwanon ic com ne hwyder ic ga. ¹⁵ ge demað æfter flæsce. ic ne deme nanum men ¹⁶ & gif ic deme. min dom is soð; Forðam þe ic ne eom äna. ac ic & se fæder þe me sende;

²¹ witodlice eft se hælend cwæþ to HIM; [Note: Ðys god-spel sceal on monan dæg on þære oðre lencten wucan. Ego uado & queritis me & in peccato uestro moriemini. A. ] Ic fare & ge me seceað. & ge sweltaþ on eowre synne. ne mage ge cuman þyder ic fare;

²⁶ ic hæbbe fela be eow to sprecenne & to demenne; Ac se þe me sende is soðfæst. & ic sprece on middan-earde þa þing þe ic æt him gehyrde.

²⁸ Se hælend cwæð to him þonne ge mannes sunu upp ahebbaþ þonne gecnawe ge þt ic hit eom. & ic ne do nan þing of me sylfum. ac ic sprece þas þing swa fæder me lærde.

⁴² Witodlice se hælend cwæþ to him gif god wære eowre fæder. witodlice ge lufedon me. Ic com of gode ne com ic na fram me sylfon ac he me sende;

⁵³ Cwyst þu þt þu sy mærra þonne ure fæder abraham. se wæs dead & þa witegan wæran (sic) deade. hwæt þincð þe þt þu sy; ⁵⁴ Se hælend him &swarode. gif ic wuldrige me sylfne nis min wuldor naht. min fæder is þe me wuldrað. be þam ge cweðaþ þt he sy ure god

⁵⁴ Se hælend him &swarode. gif ic wuldrige me sylfne nis min wuldor naht. min fæder is þe me wuldrað. be þam ge cweðaþ þt he sy ure god ⁵⁵ & ge ne cuðon hine; Ic hyne cänn. & gif ic secge þt ic hine ne cunne. ic beo leas & eow gelic. ac ic hyne cann & ic healde his spræce; ⁵⁶ Abraham eower fæder geblissode þt he gesawe minnæ (sic) dæg & he geseah & geblissode; ⁵⁷ Ða iudeas cwædon to him. gyt þu ne eart fiftig wintre & gesawe þu abraham; ⁵⁸ Se hælend cwæð to him. ic wæs ærþam þe abraham wæs; ⁵⁹ hig namon stänas to þam þt hig woldon hyne torfian. Se hælend Hine bedilegode & eode of ðam temple.

³ Se hælend &swarude & cwæð. ne syngode he ne his magas. ac þt godes weorc wære geswutelod on him; ⁴ Me gebyrað to wyrceanne þæs weorc þe me sende þa hwile þe hit dæg is niht cymþ þonne nan man wyrcan ne mæg; ⁵ Ic eom middan-eardes leoht þa hwile þe ic on middan-earde eom.

⁵ Ic eom middan-eardes leoht þa hwile þe ic on middan-earde eom.

²² His magas spæcon þas þing forþam þe hig ondredon þa iudeas; Ða gedihton þa iudeas gif hwa crist andette þt he wære butan hyra geferrædene.

³⁴ hig &swaredon & cwædon to him. eall þu eart on synnum geboren & þu lærst us. & hig drifon hine ut;

³⁹ & se hælend cwæð to him; Ic com on þysne middan-eard to demenne þt þa sceolon geseon. þe ne geseoð. & beon blinde þa þe geseoð;

⁸ ealle þa þe comun wæron þeofas & sceaþan. ac þa sceap hig ne gehyrdon. ⁹ ic eom geat swa hwylc swa þurh me gæð byþ hal. & gæð in & üt & fint læse. ¹⁰ þeof ne cymð buton þt he stele & slëa. & fordo; Ic com to þam þt hig habbon lïf & habbon genoh;

¹³ Se hÿra flyhþ forþam þe he bið ahÿrod. & him ne gebyrað to þam sceapum;

²⁷ mine sceap gehyraþ mine stefne. & ic gecnawe hig. & hig folgiað me.

³⁴ Se hælend [him] &swarode & cwæð hu nys hit awriten on eowre æ. þt ic sæde ge synt godas.

³⁸ Gif ic wyrce mines fæder weorc & gif ge me nellað gelyfan. gelyfað þam weorcum. þt ge oncnawun & gelyfon þt fæder ys on me & ic on fæder; ³⁹ Hig smeadon witodlice embe þt hig woldon hine gefon & he eode ut fram him; ⁴⁰ & he for eft ofer iordanën to þære stowe þe iohannes wæs. & ærest on fullode & he wunode þar.

¹ [Note: Ðys sceal on fryge dæg on mydfæstenes wucan. Erat quidam languens lazarus. A. ] Witodlice sum seoc man wæs genemned lazarus of bethania of marian ceastre & of martham his swustra. ² hit wæs sëo marïa þe smyrede drihten mid þære sealfe & drigde his fet mid hyre loccon; Lazarus hyre broðor wæs ge-yfled.

⁴ Ða se hælend þt gehyrde. þa cwæð he to him; Nys þeos untrumnys na for deaðe. ac for godes wuldre þt godes sunu si gewuldrod þurh hyne;

¹⁰ Gif he gæð on niht he æt-spyrnð forþam þe leoht nis on hyre;

¹⁵ & ic eom bliþe for eowrum þingon þt ge gelyfon forþam ic næs þara ac uton gän to him;

²⁴ & martha cwæþ to him. ic wat þt he arist on þam ytemestan dæge;

²⁸ & þa heo ðas þing sæde. heo eode & clypode diglice marian hyre swustor þus cweþende. her is ure lareow & clypað þe;

³¹ Þa iudeas þe wæron mid hyre on huse & hi frefrodon þa hig gesawon þt marïa aräs & mid ofste ut-eodon hig fyligdon hyre ðus cweþende; Heo gæð to his byrgenne þt heo wepe þara; ³² Ða marïa com þar se hæle[n]d wæs & heo hine geseah heo feoll to his fotum & cwæð to him; Drihten. gif ðu wære her nære min broðor dead; ³³ Ða se hælend geseah þt heo weop & þt þa iudeas weopon þe mid hyre cömon. he geomrode on hys gaste & gedrefde hyne sylfne ³⁴ & cwæð hwar lede ge hine; Hig cwædon to him. drihten ga & geseoh. ³⁵ & se hælend weop

⁴⁰ Se hælend cwæð to hyre. ne sæde ic ðe þt þu gesyhst godes wuldor gif ðu gelyfst. ⁴¹ þa dydon hig aweg þone stan; Se hælend ahof upp his eagan & cwæð. fæder ic do þe þancas forþam þu gehyrdest [me];

⁴¹ þa dydon hig aweg þone stan; Se hælend ahof upp his eagan & cwæð. fæder ic do þe þancas forþam þu gehyrdest [me]; ⁴² Ic wat þt þu me symle gehyrst ac ic cwæð for þam folce þe her ymbutan stent þt hig gelyfon þt þu me asendest;

⁴² Ic wat þt þu me symle gehyrst ac ic cwæð for þam folce þe her ymbutan stent þt hig gelyfon þt þu me asendest; ⁴³ Ða he ðas þing sæde. he clypode mycelre stefne. Lazarus gä üt

⁴³ Ða he ðas þing sæde. he clypode mycelre stefne. Lazarus gä üt

⁴³ Ða he ðas þing sæde. he clypode mycelre stefne. Lazarus gä üt ⁴⁴ & sona stop forð se ðe dead wæs gebunden handan & fotan & hys nebb wæs mid swat-line gebunden; Ða cwæð se hælend to him unbindað hine & lætað gän.

⁴⁴ & sona stop forð se ðe dead wæs gebunden handan & fotan & hys nebb wæs mid swat-line gebunden; Ða cwæð se hælend to him unbindað hine & lætað gän.

⁴⁴ & sona stop forð se ðe dead wæs gebunden handan & fotan & hys nebb wæs mid swat-line gebunden; Ða cwæð se hælend to him unbindað hine & lætað gän. ⁴⁵ manega þara iudea þe comon to marïan & gesawon ða þing þe he dyde gelyfdon on hine;

⁴⁵ manega þara iudea þe comon to marïan & gesawon ða þing þe he dyde gelyfdon on hine;

⁴⁵ manega þara iudea þe comon to marïan & gesawon ða þing þe he dyde gelyfdon on hine; ⁴⁶ Hi sume foron to þam phariseon & sædon him þa ðing þe se hælend dyde; ⁴⁷ [Note: Ðys sceal twam dagum ær palm-sunnan dæge. Collegerunt pontifices & pharisei concilium. A. ] Witodlice þa bisceopas & þa pharisei gaderydon gemot & cwædun; Hwæt do we. forþam þes man wyrcð mycel tacn.

⁴⁷ [Note: Ðys sceal twam dagum ær palm-sunnan dæge. Collegerunt pontifices & pharisei concilium. A. ] Witodlice þa bisceopas & þa pharisei gaderydon gemot & cwædun; Hwæt do we. forþam þes man wyrcð mycel tacn. ⁴⁸ gif we hine forlætaþ ealle gelyfað on hine; & romane cumað & nimað ure land & urne þeod-scipe;

⁴⁸ gif we hine forlætaþ ealle gelyfað on hine; & romane cumað & nimað ure land & urne þeod-scipe;

⁴⁸ gif we hine forlætaþ ealle gelyfað on hine; & romane cumað & nimað ure land & urne þeod-scipe; ⁴⁹ Hyra an wæs genemned caiphas se wæs ða on gere bisceop & cwæð to him. ge nyton nan þing

⁴⁹ Hyra an wæs genemned caiphas se wæs ða on gere bisceop & cwæð to him. ge nyton nan þing ⁵⁰ ne ne geþenceað þt us ys betere þt an man swelte for folce & eall þeod ne forwurðe;

⁵⁰ ne ne geþenceað þt us ys betere þt an man swelte for folce & eall þeod ne forwurðe; ⁵¹ Ne cwæð he þt of him sylfum. ac þa he wæs þt ger bisceop he witgode þt se hælend sceolde sweltan for ðære þeode. ⁵² & na synderlice for þære ðeode ac þt he wolde gesomnian togædere godes bearn þe todrifene wæron. ⁵³ Of þam dæge hig þohton þt hi woldon hyne ofslean ⁵⁴ þa ne for se hælend na openlice gemang ðam iudeon. ac for on þt land wið þt westen on þa burh þe ys ge-nemned effrem. & wunode þær myd his leorning-cnihton; ⁵⁵ Iudea eastron wæron gehende & manega foron of ðam lande to ierusalem ær þam eastron þt hig woldon hig sylfe gehalgian.

⁵⁵ Iudea eastron wæron gehende & manega foron of ðam lande to ierusalem ær þam eastron þt hig woldon hig sylfe gehalgian. ⁵⁶ hig sohton þone hælend & spræcon him betwynan ðær hig stodon on ðam temple & þus cwædon; Hwæt wene ge. þt he ne cume to freols-dæge. ⁵⁷ þa bisceopas & þa pharisei hæfdon be-boden gif hwa wiste hwar he wære þt he hyt cydde þt hig mihton hine niman;

⁹ Micel menio þara iudea gecneow þt he wæs ðær. & hig comon næs na for þæs hælendes þingon syndorlice ac þt hig woldon geseon ladzarum þe he awehte of deaðe;

⁹ Micel menio þara iudea gecneow þt he wæs ðær. & hig comon næs na for þæs hælendes þingon syndorlice ac þt hig woldon geseon ladzarum þe he awehte of deaðe; ¹⁰ Ðara sacerda ealdras þohton þt hig woldon lazarum ofslean ¹¹ forþam þe manega foron fram þam iudeon for his þingon & gelyfdon on þone hælend;

¹⁵ ne ondræd þu siones dohtor nu þin cing cymþ uppan assan folan sittende; ¹⁶ Ne undergeton hys leorning-cnihtas þas þing ærest. ac þa se hælend wæs gewuldrod. þa gemundon hig þt þas þing wæron awritene be him. & þas þing hig dydon him;

¹⁸ & forði him com seo menio ongean forðam þe hi gehyrdon þt he worhte þt tacn.

²⁰ Sume ðæge wæron hæðene þe foron þt hig woldon hi gebiddan on ðam freols-dæge;

²³ Se hælend him &swarode & cwæð. seo tid cymð þt mannes sunu byð geswutelod:

²⁶ Gif hwa þenige me fylige me. & min þen bið þær þær ic eom; Gif me hwa þenað min fæder hine wurðað;

³² & gif ic beo üpp-ahafen fram eorðan. ic teo ealle þing to me sylfon;

³² & gif ic beo üpp-ahafen fram eorðan. ic teo ealle þing to me sylfon; ³³ Ðæt he sæde & tacnode hwylcum deaðe he wolde sweltan; ³⁴ Seo menio him &swarode & cwæð. we gehyrdon on þore (sic) .æ. þt crist bið on ecnysse. & humeta segest þu hit gebyrað þt mannes sunu beo üpp-ahafen. hwæt ys þes mannes sunu. ³⁵ þa cwæð se hælend; Nu gyt ys lytel leoht on eow. gaþ þa hwile þe ge leoht habbað. þt þystro eow ne befon; Se þe gæð on þystro he nat hwyder he gæð.

³⁵ þa cwæð se hælend; Nu gyt ys lytel leoht on eow. gaþ þa hwile þe ge leoht habbað. þt þystro eow ne befon; Se þe gæð on þystro he nat hwyder he gæð. ³⁶ þa hwile þe ge leoht habbon gelyfað on leoht þt ge syn leohtes bearn; Ðas þing se hælend him sæde. & eode & bediglode hine fram him;

³⁶ þa hwile þe ge leoht habbon gelyfað on leoht þt ge syn leohtes bearn; Ðas þing se hælend him sæde. & eode & bediglode hine fram him;

³⁹ forþi hi ne mihton gelyfan forþam ysaïas cwæþ eft ⁴⁰ he ablende hyra eagan. & ahyrde hyra heortan þt hi ne geseon mid hyra æagon & mid hyra heortan ne ongyton. & syn gecyrrede & ic hig gehæle; ⁴¹ Ysaias sæde ðas þing þa he geseah hys wuldor & spræc be him.

⁴⁶ Ic com to leohte on middan-eard. & nan ðara þe gelyfð on me ne wunað on þystron.

⁴⁸ Se þe me for-higð & mine wörd ne under-fehð. he hæfþ hwa him deme; Seo spæc þe ic spæc seo him demð on þam ytemestan dæge

² & þa drihtnes þenung wæs gemacud þa for se deofol on iudas heortan scariothes þt he hine belæwde;

¹⁶ Soþlice ic eow secge nys se ðeowa furðra þonne his hlaford. ne ærenddraca nys mærra þonne se þe hyne sende.

²⁰ Soð ic eow secge se ðe under-fehð þæne þe ic sende. under-fehþ me. Se þe under-fehþ me under-fehþ ðæne ðe me sende; ²¹ Ða se hælend þas þing sæde he wæs gedrefed on gaste & cyðde & cwæð. Soð ic eow secge þt eower än me belæwð;

²⁶ Se hælend him &swarode & cwæð. He ys se ðe ic ræce bedyppedne hlaf; & þa þa he bedypte þæne hlaf he sealde hyne iudas scariöthe;

²⁹ Sume wendon forþam iudas hæfde scrin þt se hælend hit cwæde be him. bige þa þing þe us þearf sy to þam freols-dæge oððe þt he sealde sum þing þearfendum mannum;

³¹ þa he ut eode. & se hælend cwæð. nu ys mannes sunu geswutelod. & god ys geswutelod on him; ³² Gif god ys geswutelod on him & god geswutelað hine on hym sylfum; ³³ [Note: Ðys god-spel gebyrað on fryge-dæg on þære feorðan wucan ofer eastron. Filioli adhuc modicum nobiscum sum. A. ] La bearn nu gyt ic eom gehwæde tid mid eow. ge me seceað & swa ic þam iudeon sæde ge ne magon faran þyder þe ic fare; & nu ic eow secge

³ & gif ic fare & eow eardung-stowe ge-gearwige; Eft ic cume & nime eow to me sylfon þt ge syn þær ic eom;

⁸ Philippus cwæð to him. Drihten. æt-yw us þone fæder. & we habbaþ genoh. ⁹ Se hælend cwæð to him. philippus swa lange tid ic wæs mid eow & ge ne gecneowun me; Se þe më gesyhð. gesyhð minne fæder; Humeta cwyst þu æt-ÿw üs þinne fæder

⁹ Se hælend cwæð to him. philippus swa lange tid ic wæs mid eow & ge ne gecneowun me; Se þe më gesyhð. gesyhð minne fæder; Humeta cwyst þu æt-ÿw üs þinne fæder

⁹ Se hælend cwæð to him. philippus swa lange tid ic wæs mid eow & ge ne gecneowun me; Se þe më gesyhð. gesyhð minne fæder; Humeta cwyst þu æt-ÿw üs þinne fæder ¹⁰ ne gelyf[s]t þu þt ic eom on fæder & fæder ys on me; Ða word þe ic to eow sprece. ne sprece ic hi of me sylfon; Se fæder þe wunað on me. he wyrcð þa weorc.

¹⁰ ne gelyf[s]t þu þt ic eom on fæder & fæder ys on me; Ða word þe ic to eow sprece. ne sprece ic hi of me sylfon; Se fæder þe wunað on me. he wyrcð þa weorc.

¹⁵ [Note: Ðys sceal on pentecostenes mæsse æfen. A. Si. diligitis me mandata mea seruate. A. B. [&] ego rogabo patrem [&] alium paraclitum dabit. B. ] Gif ge me lufiað. healdað mine beboda

²¹ Se þe hæfð mine bebodu & ge-hylt þa. he ys þe me lufað; Min fæder lufað þæne þe me lufað & ic lufige hyne & geswutelige him me sylfne; ²² Iudas cwæð to him næs na së scarioth. drihten hwæt ys geworden þt þu wylt þe sylfne ge-swuteligan us næs middanearde; ²³ [Note: Ðys god-spel sceal on pentecostenes mæsse-dæg. A. Si quis diligit me sermonem meum seruabit. A. B. ] Se hælend &swarode & cwæð to him; Gif hwa me lufað he hylt mine spræce. & min fæder lufað hine & we cumað to him & we wyrceað eardung-stowa mid him;

²⁶ Se haliga frofre gast þe fæder sent on minum naman eow lærð ealle þing. & he lærð eow ealle þa þing þe ic eow secge;

³⁰ Ne sprece ic nu na fela wið eow; Ðyses middan-eardes ealdor cymð & he næfð nan ðing on me; ³¹ Ac þt middan-eard oncnawe þt ic lufige fæder. & ic do swa fæder me bebead; Arisað uton gan heonon;

¹⁵ Ne telle ic eow to ðeowan. forþam se ðeowa nat hwæt se hlafor[d] deð; Ic tealde eow to freondum. forþam ic cyðde eow ealle þa þing þe ic gehyrde æt minum fæder;

¹⁸ Gif middan-eard eow hatað witað þt he hatede me ær eow; ¹⁹ Gif ge of middan-earde wæron. middan-eard lufode þt his wæs; Forþam þe ge ne synt of middan-earde. ac ic eow geceas of middan-earde. forði middan-eard eow hatað; ²⁰ Gemunað minre spræce þe ic eow sæde. Nis se ðeowa mærra þonne his hlaford; Gif hi me ahton (sic). hi wyllað ehtan eower; Gif hi mine spræce heoldon hi healdað eac eowre;

²⁰ Gemunað minre spræce þe ic eow sæde. Nis se ðeowa mærra þonne his hlaford; Gif hi me ahton (sic). hi wyllað ehtan eower; Gif hi mine spræce heoldon hi healdað eac eowre; ²¹ Ac ealle þas þing hi doð eow for minum naman. forþam hi ne cunnon þæne þe me sende; ²² Gif ic ne come & to him ne spræce næfdon hig nane synne; Nu hi nabbað nane lade be hyra synne; ²³ Se þe me hatað hatað minne fæder; ²⁴ Gif ic näne weorc ne worhte on him þe nan oðer ne worhte næfdon hi nane synne; Nu hi gesawon & hi hatedon ægðer ge më ge minne fæder;

²⁴ Gif ic näne weorc ne worhte on him þe nan oðer ne worhte næfdon hi nane synne; Nu hi gesawon & hi hatedon ægðer ge më ge minne fæder; ²⁵ Ac þt seo spræc sy gefylled þe on hyra .æ. awriten ys þt hi hatedon me buton gewyrhton;

²⁵ Ac þt seo spræc sy gefylled þe on hyra .æ. awriten ys þt hi hatedon me buton gewyrhton; ²⁶ [Note: Ðys gebyrað on sunnan dæg ofer ascensio domini. Cum autem uenerit paraclitus. A. ...nerit paraclitus [ue]ritatis quem ego ...a patre. B. ] Ðonne se frefriend cymð þe ic eow sende fram fæder soðfæstnysse gast þe cymð fram fæder. he cyð gewitnesse be me. ²⁷ & ge cyðað gewitnesse forðam ge wæron fram fruman mid më;

² hi doð eow of gesomnungum; Ac seo tid cymð þt ælc þe eow of-slyhð wenþ þt he þenige gode.

⁴ Ac þas þing ic eow sæde þt ge gemunon þonne hyra tid cymð þt ic hit eow sæde; Ne sæde ic eow þas ðing æt fruman forþam þe ic wæs mid eow; ⁵ [Note: Ðys godspel sceal on sunnan dæg on þære feorðan ucan ofer eastron. Uado ad eum qui misit me. A. ] Nu ic fare to ðam þe me sende & eower nan ne ahsað me hwyder ic fare; ⁶ Ac forþam þe ic spræc ðas þing to eow unrotnyss gefylde eowre heortan; ⁷ Ac ic [eow] secge soðfæstnysse. eow fremað þt ic fare; Gif ic ne fare. ne cymð se frefriend to eow; Witodlice gif ic fare. ic hyne sende to eow. ⁸ & þonne he cymð he þywþ þysne middan-eard be synne. & be rihtwisnysse & be dome; ⁹ Be synne forþam hi ne gelyfdon on me. ¹⁰ be rihtwisnysse forþam ic fare to fæder & ge me ne geseoð; ¹¹ Be döme. forþam þyses middan-eardes ealdur ys gedemed;

¹⁶ [Note: Ðys godspel gebyrað ofer eastron twa wucan on sunnan dæg. Modicum & iam non uidebitis me. A. Modicum & non uidebitis me. & modicum & uide[bitis]. B. ] Nu ymbe alytel ge me ne geseoð. & eft embe lytel ge me geseoþ forþam þe ic fare to fæder;

¹ [Note: Ðys godspel gebyrað on wodnesdæg on þære gang-wucan to þam uigilian. Subleuatis iesus oculis in cælum dixit. A. ] Ðas þing se hælend spræc. & ahof üpp his eagan to heofenum & cwæð; Fæder tïd ys cumen geswutela þinne sunu þt þin sunu geswutelige þe. ² & swa þu him sealdest anweald ælces mannes þt he sylle ëce lif eallum þam þe þu him sealdest; ³ Ðis ys soðlice ëce lïf þt hi oncnawon þt þu eart än soþ god. & se ðe þu sendest hælynde crist;

³ Ðis ys soðlice ëce lïf þt hi oncnawon þt þu eart än soþ god. & se ðe þu sendest hælynde crist; ⁴ Ic þe geswutelode ofer eorþan; ic ge-endode þt weorc þt þu me sealdest to donne; ⁵ & nu ðu fæder gebeorhta me mid þe sylfon ðære beorhtnysse þe ic hæfde myd þe ærðam þe middan-eard wære;

⁵ & nu ðu fæder gebeorhta me mid þe sylfon ðære beorhtnysse þe ic hæfde myd þe ærðam þe middan-eard wære;

⁸ forþam ic sealde him þa word ðe ðu sealdest më; & hig under-fengon & oncneowon soðlice þt ic eom of þe. & hig gelyfdon þt þu me sendest; ⁹ Ic bidde for hig. ne bidde ic for middan-earde. ac for þa þe ðu me sealdest. forþam hi synt þïne. ¹⁰ & ealle mine synt þine [Note: Cp. MS. 'ealle þine synt mine.' ] & þïne synt mine. & ic eom geswutelod on him;

¹² þa ic wæs mid him ic heold hi on þinum naman. ic heold þa þe þu me sealdest. & ne for-wearð hyra nän buton forspillydnysse bearn. þt þt halige gewrit sy ge-fylled;

²¹ þt ealle sÿn än. swa þu fæder eart on me. & ic eom on ðe þt hig syn eäc än on unc þt middan-eard gelyfe þt þu me sendest;

²⁴ Fæder. ic wylle þt þa þe þu me sealdest syn mid me þar ic eom. þt hig geseon mine beorht-nysse þe þu me sealdest forþam þu lufodest me. ær middan-eard gesett wæs;

² Witodlice iudas þe hyne belæwde wiste þa stowe forþam þe se hælend oft-rædlice com ðyder mid his leorning-cnihton. ³ Þa under-feng iudas þt folc & þa þegnas æt þam bisceopum. & æt ðam phariseon. & cöm þyder mid leoht-fatum. & mid blasum. & mid wæpnum; ⁴ Witodlice se hælend wiste ealle þa þing þe him towearde wæron; He eode ða forð & cwæð to him. hwæne sece ge; ⁵ Hig &swaredon him & cwædon ðone nazareniscean hælend; Se hælend cwæð. ic hit ëom. soðlice iudas þe hine belæwde stod mid him.

¹¹ Ða cwæð se hælend to petre dö þin swurd on scæaðe. þone calic þe min fæder me sealde ne drince ic hine;

³² þt þæs hælendes spræc wære gefylled þe he cwæð þa he geswutelode. hwylcon deaðe he swulte;

³⁷ Ða cwæð pilatus to him; Eart ðu witodlice cyning; Se hælend him &swarode & cwæð; Ðu hit segst þt ic eom cyng; On ðam ic eom geboren & to þam ic com on middan-eard. þt ic cyðe soþfæstnysse; Ælc þæra þe ys on soðfæstnysse gehyrð mine stefne;

¹⁵ Hi clypodon ealle & cwædon. nim hyne nim hyne. & höh; Ða cwæð pilatus. sceal ic hön eowerne cyning. him &swaredon þa bisceopas & cwædon. Næbbe we nanne cyning buton kasere;

¹⁷ & bæron his rode mid him on þa stowe þe ys genemned heafodpannan stöw. & on ebreisc golgotha

¹⁹ witodlice pilatus wrat ofer-gewrit. & sette ofer his röde þær wæs ongewriten. þis ys se nazareniscea hælend iudea cyning; ²⁰ Manega ðæra iudea ræddon þiss gewrit forþam þe þeo stow wæs gehende þære ceastre þær se hælend wæs ahangen; Hit wæs awriten ebreisceon stafon & grecisceon. & leden stafon; ²¹ Ða cwædon þa bisceopas to pilate; Ne wrït ðu iudea cyng ac þt he cwæde ic eom iudea cyning; ²² Ða cwæð pilatus. ic wrat þt ic wrat;

²⁴ Ða cwædon hi him betweonan. ne slite we hy ac uton hleotan hwylces ures heo sy. þt þt halige gewrit sy gefylled þe þus cwyþ. hi to-dældon. him mïne reaf. & ofer mine reaf hi wurpon hlott; Witodlice þus dydon þa cempan;

³⁵ & seðe hit geseah cyðde gewitnesse. & his gewitnes is soð. & he wat þt he soð sæde þt ge gelyfon; ³⁶ Ðas þing wæron gewordene þt þt gewrit wære gefylled. ne for-bræce ge nän bän on him. ³⁷ hig geseoð on hwæne hig onfæstnodon; ³⁸ Witodlice iosep fram arimathëa bæd pilatus þt He moste niman þæs hælendes lichaman. for-þam þe he wæs þæs hælendes leorning-cniht. þis he dyde dearnunga for þære iudea ege. & pilatus him lyfde; Ða com he & nam þæs hælendes lichaman

³⁸ Witodlice iosep fram arimathëa bæd pilatus þt He moste niman þæs hælendes lichaman. for-þam þe he wæs þæs hælendes leorning-cniht. þis he dyde dearnunga for þære iudea ege. & pilatus him lyfde; Ða com he & nam þæs hælendes lichaman ³⁹ & nichodemus cöm ðyder se þe ærest cöm to þam hælende on niht & brohte wyrt-gemang & alewan swylce hund-teonti boxa ⁴⁰ hig namon þæs hælendes lichaman & bewundon hine mid linenum claðe mid wyrt-gemangum swa iudea þ[e]aw ÿs to bebyrgenne; ⁴¹ Witodlice þar wæs wyrtün on ðære stowe þar se hælend ahangen wæs. & on þam wyrtune wæs niwe byrgen. on þære þa gyt nan mann næs alëd. ⁴² Soðlice þar hig ledon þone hælend for-þam þæra iudea gearcung wæs wið þa byrgene.

³¹ Witodlice þas þing synt awritene þt ge gelyfon þt se hælend ys crist godes sunu; & þt ge habbað ëce lïf þonne ge gelyfaþ on his naman;

¹⁹ [Note: Ðys god-spel ge-byrað on sancte iohannis euuangelista mæssedæg. Dixit iesus petro. sequere me. A. ] Ðæt he sæde witodlice & tacnude hwylcon deaðe he wolde god geswuteligan; And þa he þt sæde þa cwæð he to him. fylig me;

²² Ða cwæð se hælend to him. ic wylle þt he wunige ðus oð ic cume. cwæð (sic; over erasure) to þe. fylig ðu me;

²⁴ Þis ys se leorning-cniht þe cyð ge-witnysse be þyson & wrat ðas þing; And [we] witon þt hys gewrit ys soð;