John 18 Cross References - WestSaxon990

¹ [Note: Ðes passio ge-byreð on langa friga-dæg. Egressus est iesus trans torrentem cedron ubi erat ortus. A. [Eg]resus (sic) est iesus cum discipulis [suis] trans torrentem cedron [ubi] erat ortus. B. ] Þa se hælend þas þing cwæð þa eode he ofer ða burnan cedron ðær wæs än wyrtun. in-to þam he eode & his leorning-cnihtas; ² Witodlice iudas þe hyne belæwde wiste þa stowe forþam þe se hælend oft-rædlice com ðyder mid his leorning-cnihton. ³ Þa under-feng iudas þt folc & þa þegnas æt þam bisceopum. & æt ðam phariseon. & cöm þyder mid leoht-fatum. & mid blasum. & mid wæpnum; ⁴ Witodlice se hælend wiste ealle þa þing þe him towearde wæron; He eode ða forð & cwæð to him. hwæne sece ge; ⁵ Hig &swaredon him & cwædon ðone nazareniscean hælend; Se hælend cwæð. ic hit ëom. soðlice iudas þe hine belæwde stod mid him. ⁶ ða he openlice sæde ic hit eom; Ða eodon hig underbæc & feollon on ða eorþan; ⁷ Eft he hi axode. hwæne sece ge. hi cwædon. þone nazareniscean hælend; ⁸ Se hælend him &swarode. ic sæde eow þt ic hit eom; Gif ge witodlice më seceað. lætað þas faran ⁹ þt seo spræc wære gefylled þe he cwæð. þt ic nanne þæra ne for-spille þe ðu me sealdest; ¹⁰ Witodlice simön Petrus ateah his swurd. & sloh ðæs bisceopes þeowan. & acerf him of þt swyðre eare. þæs þeowan nama wæs malchus; ¹¹ Ða cwæð se hælend to petre dö þin swurd on scæaðe. þone calic þe min fæder me sealde ne drince ic hine; ¹² Ðæt folc & se ealdor & þæra iudea ðegnas namon ðæne hælend & bundon hine. ¹³ & læddon hine ærest to annan. se wæs caiphas sweor. & se caiphas wæs ðæs geares bisceop; ¹⁴ Witodlice kaiphas dihte ðam iudëon. & cwæð þt hyt wære betere þt an man swulte for folc; ¹⁵ Simon petrus fylide þam hælende & oðer leorning-cniht; Se oðer leorning-cniht wæs ðam bisceope cuð. & he eode inn mid þam hælende on ðæs bisceopes cauer-tun; ¹⁶ Petrus stod æt ðære dura þær-üte. þa eode se leorning-cniht üt þe wæs ðæs bisceopes cuða & cwæð to ðære dure-þinene. & lædde petrum inn; ¹⁷ Ða cwæð seo duru-ðinen to petre. cwyst ðu. eart ðu of ðyses leorning-cnihtum; Ða cwæð he. nicc ne eom ic; ¹⁸ Ða þeowas & ða þegnas stodon æt ðam glëdon & wyrmdon hig forþam hit was ceald; Witodlice petrus stod mid him & wyrmde hyne; ¹⁹ Se bisceop axode þone hælend embe his leorning-cnihtas & embe his läre; ²⁰ Ða &swarode se hælend & cwæð; Ic sprece openlice to middan-earde & ic lærde symble on gesomnunge. & on temple þar ealle iudeas togædere comon. & ic ne spæc nan þing digelice. ²¹ Hwi axast ðu me. axa þa þe gehyrdon hwæt ic to him spræce. hi witon þa ðing þe ic him sæde; ²² Ða he þis cwæð. þa sloh än ðæra þena þe ðar stodon ðæne hælend mid his handa & cwæð; &swarast ðü swa ðam bisceope; ²³ Se hælend &swarode him & cwæð; Gif ic yfele spræce cyð gewittnysse be yfele. gif ic wel spræce hwi beatst þu me; ²⁴ Ða sende annas hine to þam bisceope gebundene ²⁵ & symön petrus stod & wyrmde hyne; Ða cwædon hi to him. cwyst þu. eart þu of his leorning-cnihton; He wið-söc & cwæð ic ne eom; ²⁶ Ða cwæð an ðæs bisceopes þeowena hys cuða þæs eare sloh petrus öf; Hu ne geseah ic ðe on ðam wyrtune mid hym; ²⁷ petrus þa eft wið-soc. & sona se cocc creow; ²⁸ Ða gelæddon hi þone hælend to caiphän on þt domern. hit wæs þa morgen. & hig sylue ne eodon into ðam domerne þt hyg næron besmitene. ac þt hi æton hyra eastron; ²⁹ Þa eode pilatus ut to him & cwæð. hwylce wrohte bringe ge ongean þysne man. ³⁰ hig &swaredon & cwædon to him; Gif he nære yfeldæde. ne sealde we hine ðe; ³¹ þa cwæð pilatus to him; Nimað hine & demað him be eowre .æ. Ða cwædon þa iudeas to him. us nis na alyfed þt we ænine mann ofslean ³² þt þæs hælendes spræc wære gefylled þe he cwæð þa he geswutelode. hwylcon deaðe he swulte; ³³ Ða eode pilatus eft into þam domerne. & clypode ðæne hælend & cwæð to him; Eart ðu iudea cining; ³⁴ Ða &swarode se hælend him & cwæð; Cwyst þu þis of ðe sylfum. hwæðer ðe hyt þe oðre sædon; ³⁵ Pilätus him &swarode & cwæð; Cwyst þu. eom ic iudeisc. þïn þeod & þine bisceopas ðe sealdon me. hwæt dydest ðu; ³⁶ Ða cwæð se hælend. mïn rïce nys of ðyson middan-earde gif min rïce wære of ðyson middan-earde; Witodlice mine þegnas fuhton þt ic nære geseald iudeon; Nis min rïce of ðyson middan-earde; ³⁷ Ða cwæð pilatus to him; Eart ðu witodlice cyning; Se hælend him &swarode & cwæð; Ðu hit segst þt ic eom cyng; On ðam ic eom geboren & to þam ic com on middan-eard. þt ic cyðe soþfæstnysse; Ælc þæra þe ys on soðfæstnysse gehyrð mine stefne; ³⁸ Ða cwæð pilatus to him. hwæt ys soðfæstnyss; & þa he ðis cwæð þa eode he eft ut to þam iudeon & cwæð to him; Ne funde ic nanne gylt on ðyson menn. ³⁹ hit ys eowor gewuna þt ic forgyfe eow anne mann on eastron. wylle ge þt ic forgyfe eow iudea cyning; ⁴⁰ Hig clypodon ealle & cwædon. na ðysne. ac barrabbän. witodlice barrabbas wæs þeof;

²³ & he com þa & eardode on þære ceastre ðe is genemned nazareth. þt wære gefylled þt ge-cweden wæs þurh ðone witegan. for þam ðe he nazarenisc byð genemned;

²³ [Note: Ðis sceal on frige-dæg on þære þryddan wucan ofer twelftan dæg. A. B. Et circuibat iesus totam galileam. A. ] & þa beferde se hælend ealle galileam. lærende on hyra gesomnungum. & he wæs bodiende god-spel þæs rïces. & hælende ælce adle & ælce untrumnysse. on þam folce;

³⁹ Soþlice ic secge eow ne winne ge ongen þa ðe eow yfel doþ. ac gyf hwa þe slea on þin swyþre wenge. gegearwa him þt oðer;

³⁵ [Note: Et circuibat iesus ciuitates omnes. A. ] And se hælend ymbfor ealle burga & ceastra lærende on hyra gesomnungum & bodiende rices godspell. & hælende ælce adle & ælce üntrumnesse;

²¹ Syððan he ongan swutelian hys leorning-cnihtum þt he wolde faran to hierusalem & fela þinga þolian fram yldrum & bocerum & ealdor-mannum þæra sacerda & beon ofslegen. & þy þryddan dæge arisan;

²² Ða hig wunedon on galilea þa cwæð se hælend. mannes sunu ys to syllenne on manna handa. ²³ & hig ofsleað hyne. & he arist on þam þriddan dæge; Ða wurdon hig þearle ge-unrotsode;

¹⁸ Nü wë farað to hierusalem. & mannes sunu byþ ge-seald þæra sacerda ealdrum & bocerum. & hïg ge-nyþeriað hyne to deaþe. ¹⁹ þeodum to bysmrigenne & to swingenne & to ahönne & þam þryddan dæge hë arist;

¹⁹ þeodum to bysmrigenne & to swingenne & to ahönne & þam þryddan dæge hë arist;

²² Ða &swarode him se hælend; Gyt nyton hwæt gyt biddaþ. mage gyt drincan þone calic ðe ic to drincenne hæbbe þa cwædon hig. wyt magon;

¹¹ þa cwæð þt folc þis ys se hælend witega of nazareth on galiglea.

²³ [Note: Ðys sceal on wodnes-dæg on þære fiftan wucan ofer pentecosten. Cum uenisset iesus in templum accesserunt ad eum princeps sacerdotum & seniores populi dicentes. A. ] Ða he com into þam temple þa comon þara sacerda ealdras him to & cwædon; On hwylcre mihte wyrcsð þu þas þing & hwa sealde þe þisne an-weald. ²⁴ þa answarode se hælend him & cwæð. & ic ahsige eow anre spræce; Gyf ge me þa spræce secgeað. þonne secge ic eow on hwylcum anwealde ic þas þing wyrce; ²⁵ Hwæðer wæs iohannes fulluht þe of heofonum þe of mannum; Ða cwædon hig be-twux him. gyf we secgaþ of heofone. þonne cwyð he for-hwam ne gelyfde ge him; ²⁶ Gyf we secgað of mannum wë on-drædað þis folc; Ealle hig hæfdon iohannem for anne witegan; ²⁷ Ða &swaredon hig & cwædon. we nyton. þa cwæð he. ne ic eow ne secge of hwylcum anwealde ic þas þing wyrce;

²³ Wa eow boceras & Pharisei liccetteras. ge þe teoðiað mintan & dile & cvmyn [Note: cymyn, alt. to cvmyn. ] & ge forleton þa þing þe synt hefegran. þære æ dom. & mildheortnysse. & geleafan. þas þing hyt gebyrede þt ge dydon & þa oðre ne forletun. ²⁴ la blindan latteowas. ge drehnigeað þone gnætt aweg & drincað þone olfynd; ²⁵ Wa eow boceras & pharisei liccetteras. forþam ge clænsiað þt wið-ütan ys caliceas & dixas. & ge synt innan fulle. reaflaces & unclænnysse; ²⁶ Eala þu blinda phariseus. clænsa æryst þt wið-innan ys calicys & discys þt hyt si clæne þt wið-utan ys; ²⁷ Wa eow bocyras & pharisei liccetteras. forþam ge synt gelice hwitum byrgenum þa þinceað mannum ütan wlitige & hig synt innan fulle deadra bana. & ealre fylþe; ²⁸ & swa ge ætywað mannum utan rihtwise. innan ge synt fulle liccettunge & unrihtwisnesse;

²⁶ Gyf hig eow secgeað her he ys on westene ne fare ge üt. gyf hig secgeað her he is on þurh-ferun ne ge-lyfe ge;

² [Note: Ðes passio sceal on palm-sunnan-dæg. ] Wite ge þt æfter twam dagum beoð eastro & mannes bearn byð geseald þt hë sï on rode ahangen; ³ Ða wæron gesamnode þa ealdras þæra sacerda & hlafordas þæs folces to ðæra sacerda ealdres botle. þe wæs ge-nemned kaiphas.

²¹ & þa hi ætun he cwæð to him; Witodlice ic secge eow þt än eower be-læwð me;

³⁰ Ða hig hæfdon heora lofsang gesunggenne þa ferdon hig uppan oliuetes dune; ³¹ Ða sæde se hælend heom. ealle ge wurþað geüntreowsode on me on þysse nihte; Hyt ys awriten; Þurh þæs hyrdes slege byð seo heord todræfed;

³³ Ða &wyrde petrus him & þus cwæð; Ðeah þe hig ealle geuntreowsion on þe. ic næfre ne ge-untreowsige; ³⁴ Þa cwæð se hælend soð ic secge þe. þt on þissere nihte ærþam þe cocc crawe þriwa þu wið-sæcst mïn;

³⁶ Ða com se hælynd mid him on þone tun ðe is genemned gezemani & sæde hys leorning-cnihtum; Sittað her oðþt ic gä hider-geond & me ge-bidde;

³⁹ & þa he wæs lyt-hwon þanon agän. he afeoll on hys ansyne & hyne gebæd & þus cwæð; Fæder min gyf hyt beon mæge. gewïte þes calic fram me. þeah-hwæþere na swa swa ic wylle ac swa swa þu wylt;

⁴² Eft oþre siðe he ferde & hyne gebæd & cwæþ; Min fæder gyf þes calic ne mæge gewïtan buton ic hyne drince gewurþe þin willa;

⁴⁷ Ða he þas þing spræc þa com iudas än of þam twelfum. & micel folc mid hym. mid swurdum & sahlum asende fram þæra sacerda ealdrum. & þæs folces ealdrum; ⁴⁸ Se þe hyne be-læwde sealde heom tacn & cwæð; Swa hwæne swa ic cysse se hyt is. nimaþ hyne; ⁴⁹ & he ge-nealæhte hrædlice to þam hælende & cwæð; Hal beo þu lareow. & he cyste hyne; ⁵⁰ Ða cwæð se hælend to him; Eala freond to hwan be-com þü; Ða ge-nealæhton hig & þone hælend genamon; ⁵¹ Witudlice än þæra þe mid þam hælende wæs abræd hys swurd. & asloh of anys þæra sacerda ealdres þeowan eare;

⁵¹ Witudlice än þæra þe mid þam hælende wæs abræd hys swurd. & asloh of anys þæra sacerda ealdres þeowan eare; ⁵² Ða cwæð se hælend to hym; Ðö þin swurd on hys scæþe; Witodlice ealle þa ðe swurd nymað mid swurde hig for-wurþað;

⁵² Ða cwæð se hælend to hym; Ðö þin swurd on hys scæþe; Witodlice ealle þa ðe swurd nymað mid swurde hig for-wurþað; ⁵³ Wenst þu þt ic ne myhte biddan minne fæder. þt he sende me nu mä þonne twelf eorydu engla;

⁵³ Wenst þu þt ic ne myhte biddan minne fæder. þt he sende me nu mä þonne twelf eorydu engla;

⁵³ Wenst þu þt ic ne myhte biddan minne fæder. þt he sende me nu mä þonne twelf eorydu engla; ⁵⁴ Hu magon beon gefyllede þa halgan gewritu þe be me awritene synt. for-þam þus hyt gebyrað to beonne;

⁵⁴ Hu magon beon gefyllede þa halgan gewritu þe be me awritene synt. for-þam þus hyt gebyrað to beonne; ⁵⁵ On þære tide cwæð se hælend to þam folce; Eall-swa to þeofe ge synt cumene mid swurdum. & mid sahlum me to nymenne; Dæghwamlice ic sæt mid eow on þam temple & lærde eow. & ge me ne namon;

⁵⁵ On þære tide cwæð se hælend to þam folce; Eall-swa to þeofe ge synt cumene mid swurdum. & mid sahlum me to nymenne; Dæghwamlice ic sæt mid eow on þam temple & lærde eow. & ge me ne namon; ⁵⁶ Ðis eall ys geworden þt ðæra witegena halgan gewritu syn gefyllede; Þa flugon ealle þa leorning-cnihtas & forleton hyne.

⁵⁶ Ðis eall ys geworden þt ðæra witegena halgan gewritu syn gefyllede; Þa flugon ealle þa leorning-cnihtas & forleton hyne. ⁵⁷ & hig genamon þone hælend & læddon hyne to caiphan þæra sacerda ealdre. þær ða boceras & þa ealdras gesamnode wæron; ⁵⁸ Petrus hym fylide feorranne oð he com to þæra sacerda ealdres botle. & he in-eode & sæt mid þam þenum þt he ge-sawe þone ende; ⁵⁹ Witodlice þæra sacerda ealdras & eall þt ge-möt sohton lease saga ongen þone hælend. ðæt hig hyne to deaþe sealdon.

⁵⁹ Witodlice þæra sacerda ealdras & eall þt ge-möt sohton lease saga ongen þone hælend. ðæt hig hyne to deaþe sealdon. ⁶⁰ & hig ne mihton nane findan; Ða þa manega mid leasum onsagum genealæhton. þa æt-nehstan comon twegen þæra leogera & cwædon;

⁶⁰ & hig ne mihton nane findan; Ða þa manega mid leasum onsagum genealæhton. þa æt-nehstan comon twegen þæra leogera & cwædon; ⁶¹ Ðes sæde ic mæg towurpan godes templ. & æfter þrym dagum hyt eft getimbrigean. ⁶² Ða aras se ealdor þæra sacerda & cwæð; Ne andwyrtst þu nan þing ongen þa ðe þiss ðe onsecgeað; ⁶³ Se hælend suwode; Þa se ealdor þæra sacerda cwæð; Ic halsige þe ðurh þone lyfiendan god. þt ðu secge us gyf þu sy crist godes sunu; ⁶⁴ Ða cwæð se hælynd him to. þt ðu sædest; Soð ic eow secge æfter þyson ge geseoð mannes bearn sittende on þa swiðran healfe godes mægen-þrymmes. & cumendne on heofones wolcnum;

⁶⁴ Ða cwæð se hælynd him to. þt ðu sædest; Soð ic eow secge æfter þyson ge geseoð mannes bearn sittende on þa swiðran healfe godes mægen-þrymmes. & cumendne on heofones wolcnum; ⁶⁵ Ða þæra sacerda ealdor slat hys ägyn reaf & cwæð. Þis ys bysmor-spræc; To hwi wilnige we ænigre oþre sage. nu ge gehyrdon of hym gyltlice spræce.

⁶⁵ Ða þæra sacerda ealdor slat hys ägyn reaf & cwæð. Þis ys bysmor-spræc; To hwi wilnige we ænigre oþre sage. nu ge gehyrdon of hym gyltlice spræce. ⁶⁶ hwæt ys eow nu ge-þuht; Hig &werdon ealle & cwædon he is deaþes scyldig; ⁶⁷ Þa spætton hig on hys ansyne. & beoton hyne mid heora fystum; Sume hyne slogon on his ansyne mid hyra bradum handum ⁶⁸ & cwædon; Sege us crist hwæt is se þe ðe sloh; ⁶⁹ Petrus soðlice sæt ute on þam cafertune. þa cöm to hym än þeowyn & cwæð; & þu wære mid þam galileiscean hælynde.

⁶⁹ Petrus soðlice sæt ute on þam cafertune. þa cöm to hym än þeowyn & cwæð; & þu wære mid þam galileiscean hælynde. ⁷⁰ & he wið-söc beforan eallum & cwæð. nat ic hwæt þu segst; ⁷¹ Ða he üt-eode of þære dura ða geseah hyne oþer wyln. & sæde þam ðe þær wæron; & þes wæs mid þam nazareniscean hælende ⁷² & he wiðsöc eft mid äþe þt he hys nan þing ne cuðe; ⁷³ Ða æfter lytlum fyrste genealæhton þa ðe þær stodun. & cwædon to petre; Soþlice þu eart of hym & þin spræc þe ge-swutelað;

⁷³ Ða æfter lytlum fyrste genealæhton þa ðe þær stodun. & cwædon to petre; Soþlice þu eart of hym & þin spræc þe ge-swutelað; ⁷⁴ Ða ætsoc he & swerede þt he næfre þone man ne cuþe. & hrædlice þa creow se cocc; ⁷⁵ Þa gemunde petrus þæs hælendes wurd þe he cwæð. ærþam þe se cocc. crawe. þriwa ðu me wið-sæcst. & he eode üt & weop bityrlice;

¹ Witodlice þa hyt morgen wæs ða worhton ealle þæra sacerda ealdras gemot. & þæs folces ealdras ongen þone hælend þt hig hyne deaþe be-læwdon. ² & hig læddon hyne gebundenne & sealdon hyne þam pontiscean pilate þam deman;

² & hig læddon hyne gebundenne & sealdon hyne þam pontiscean pilate þam deman; ³ Ða geseah iudas þe hyne belæwde. þt he fordemed wæs. þa ongann he hreowsian. & brohte þa þrittig scyllingas to þæra sacerda ealdrum. & cwæð; ⁴ Ic syngode þa ic sealde þt rihtwise blod; Ða cwædon hig hwæt spycst þu þt to us; ⁵ & he awearp þa scyllingas inon þt templ. & ferde & mid gryne hyne sylfne aheng; ⁶ Ða soðlice þæra sacerda ealdras onfengon þæs seolfres & cwædon; Nys hyt na alyfed þt we asendon hyt on ure maðmcyste. forþam hyt is blodes wurð; ⁷ Hig worhton þa gemöt & smeadon hu hig sceoldon þæs hælendes wurð ateon. þa gebohton hig ænne æcyr mid þam feo tigyl-wyrhtena. on to be-byrgenne elþeodisce menn. ⁸ for-þam is se æcer ge-haten acheldemagh. þt is on üre geþeode blodes æcyr. & swa he is gehaten oð þisne dæg; ⁹ Ða wæs ge-fylled þt gecweden is þurh hieremiam þone witegan þus cweþende; & þa hig onfengon þrittig scyllinga þæs gebohtan wurð. þone ðe wæs ær gewurþod fram israhela bearnum; ¹⁰ & hig sealdon þt on tigelwyrhtena æcyr swa swa drihten me gesette; ¹¹ Þa stod se hælend beforan þam deman. & se dëma hyne axode þus cweðende; Eart ðu iudea cyning þa cwæð se hælend þt ðu segst;

¹¹ Þa stod se hælend beforan þam deman. & se dëma hyne axode þus cweðende; Eart ðu iudea cyning þa cwæð se hælend þt ðu segst; ¹² & mid þy ðe hyne wregdon þæra sacerda ealdras & þa hlafordas. nan þing he ne &swarode; ¹³ Ða cwæð pilatus to him. ne ge-hyrst þu hu fela sagena hig ongen þe secgeað. ¹⁴ & he ne &werde mid nanum worde swa þt se dema wundrode swiþlice; ¹⁵ Hig hæfdon heom to ge-wunan to heora symbel-dæge þt se dema sceolde for-gyfan þam folce ænne for-wyrhtne mann swylcne hig habban woldon; ¹⁶ He hæfde þa soðlice ænne strangne þeof-mann. gehæftne. se wæs genemned barrabbas;

¹⁶ He hæfde þa soðlice ænne strangne þeof-mann. gehæftne. se wæs genemned barrabbas; ¹⁷ Þa þt folc gesamnod wæs þa cwæð pilatus; Hwæþer wylle ge þt ic eow agyfe þe barrabban ðe þone hælynd. ðe is crist gehaten; ¹⁸ Hë wiste soðlice þt hig hyne for ändan him sealdon;

¹⁸ Hë wiste soðlice þt hig hyne for ändan him sealdon; ¹⁹ He sæt þa pilatus on his dom-setle. þa sende his wif to hym & cwæð. ne beo þe nan þing gemæne ongen þisne rihtwisan; Soðlice fela ic hæbbe geþolod todæg þurh gesyhðe for hym; ²⁰ Ða lærdon þæra sacerda ealdras & þa hlafordas þt folc þt hig bædon barrabban & þone hælyn (sic) fordydon; ²¹ Ða &wyrde se dema & sæde heom; Hwæþerne wylle ge þt ic forgyfe eow of þisum twam; Ða cwædon hig. barrabban; ²² Þa cwæð pilatus to heom; Witodlice hwæt do ic be þam hælende. þe is crist genemned; Ða cwædon hig ealle. sy he on rode ahangen; ²³ Ða cwæð se dëma to heom. witodlice hwæt yfeles dyde þes; Hi ða swiþor clypodon þus cweðende; Sy he ahangen;

²³ Ða cwæð se dëma to heom. witodlice hwæt yfeles dyde þes; Hi ða swiþor clypodon þus cweðende; Sy he ahangen; ²⁴ Ða geseah pilatus þt hyt naht ne fremode ac gewurde mare gehlyd. þa genam he wæter & þwoh hys handa be-foran þam folce & cwæð. un-scyldig ic eom fram þyses rihtwisan blode ge ge-seoð;

²⁶ Ða for-geaf he hym barrabban; & þone hælynd he lët swingan & sealde heom to a-honne; ²⁷ Þa under-fengon þæs deman cempan þone hælynd on ðam domerne & ge-gaderodon ealne þone ðreat to heom

³³ þt we nu astigað to hierusalem & mannes sunu bið ge-seald sacerda ealdrum & bocerum & ealdrum. & hi hine deaðe genyþeriað. & hi hine þeodum syllað.

³³ þt we nu astigað to hierusalem & mannes sunu bið ge-seald sacerda ealdrum & bocerum & ealdrum. & hi hine deaðe genyþeriað. & hi hine þeodum syllað. ³⁴ & hi hine bysmriað & hi him on spætað & hine swingað & of-sleað hine. & he arist on þam þriddan dæge;

³⁸ Ða cwæð se hælend. gyt nyton hwæt gyt biddað; Mage gyt drincan þone calic. þe ic drince & beon gefullod on þam fulluhte þe ic beo gefullod; ³⁹ Þa cwædon hi wyt magon; Ða cwæð se hælend gyt drincað þone calic þe ic drince. gyt beoð gefullode þam fulluhte ðe ic beo gefullod;

¹¹ [Note: Ðis sceal on þone feorðan frige-dæg ofer pentecosten. Cum introisset iesus hierosolimam in templum. A. ] And he eode þa on hierosolima templ & ealle þing he be-sceawode; Þa æfen tima wæs he ferde to bethanïam mid his twelf leorning-cnihtum; ¹² And oþrum dæge þa hi ferdon fram bethanïa hine hingrode;

²⁶ And gecwedenum lofe hi ferdon on ele-bergena munt;

³⁰ Þa cwæð se hælend; Soþlice ic þe secge. þt ðu on þisse nihte ær hana tuwa crawe. þriwa wið-sæcst mïn.

³² Þa comon hi to anum tune þæs nama wæs gezemani. & he cwæð to his leorning-cnihton; Sittað her oð þt ic me gebidde;

³⁵ Ða he lyt-hwon forð-stöp he astrehte hine ofer þa eorðan. & he bæd. gif hit beon mihte þt he on þære tide fram him gewite; ³⁶ And þa cwæð he. abba. þt is fæder on ure geþeode. ealle þing þe synt mihtiglice. afyrr þysne calic fram me ac na þt ic wylle ac þt þu; ³⁷ Þa com he & funde hi slæpende. & cwæð to petre; Simon. slæpst þu. ne mihtest ðu äne tide wacian. ³⁸ waciað & gebiddað þt ge on costnunge ne gän. witodlice se gast is gearu. ac þt flæsc is untrum;

⁴³ Him þa ða gyt sprecendum com ïudas scarioth. þt ys wiþersaca. än of þam twelfum. & mid him mycel menegeo mid swurdum & mid sahlum. fram heah-sacerdum. bocerum & ealdrum; ⁴⁴ Soðlice his læwa him tacen sealde & þus cwæð; Swa hwylcne swa ic cysse he hit is. nimað & lædað hine wærlice. ⁴⁵ & sona swa he com he ge-nealæhte him to & [quoth]. lareow. & cyste hine. ⁴⁶ & hi hyra handa on hine wurpon. & namon hine; ⁴⁷ Soðlice än of þam þe ðar embe-uton stodon his swurde abræd & sloh þæs sacerdes þeow. & his eare of acearf;

⁴⁷ Soðlice än of þam þe ðar embe-uton stodon his swurde abræd & sloh þæs sacerdes þeow. & his eare of acearf; ⁴⁸ Þa cwæð se hælend him &swariende; Swa swa to anum sceaðan ge ferdon mid swurdon & treowum me gefön. ⁴⁹ þonne ic dæghwamlice mid eow wæs on temple lærende & ge me ne namon. ac þt þa gewritu syn gefyllede; ⁵⁰ Ða forleton his leorning-cnihtas ealle hine & flugon;

⁵⁰ Ða forleton his leorning-cnihtas ealle hine & flugon; ⁵¹ Sum iungling him fyligde mid anre scytan bewæfed nacod & hi namon hine; ⁵² Ða aworpenre þære scytan nacod he him fram fleah; ⁵³ And hi læddon þæne hælend to þam heah-sacerde. & comon ealle sacerdas. & boceras & ealdras togædere; ⁵⁴ Petrus him fyligde feorran oþ ðæs heah-sacerdes cafertün & he sæt mid þam ðenum & wyrmde hine æt þam fyre; ⁵⁵ Þa heah-sacerdas sohton & eall geþeaht. tale agën þone hælend. þt hi hine to deaðe sealdon & hi ne fundon;

⁵⁵ Þa heah-sacerdas sohton & eall geþeaht. tale agën þone hælend. þt hi hine to deaðe sealdon & hi ne fundon; ⁵⁶ Manega sædon lease gecyðnysse agën hine. & þa cyðnessa næron þæslice;

⁵⁶ Manega sædon lease gecyðnysse agën hine. & þa cyðnessa næron þæslice; ⁵⁷ Ða arison sume & sædon lease cyðnesse agën hine & þus sædon;

⁵⁷ Ða arison sume & sædon lease cyðnesse agën hine & þus sædon; ⁵⁸ Soðes we ge-hyrdon hine secgan. ic to-wurpe þis hand-worhte tempel & æfter þrim dagum ic oðer unhand-worht ge-timbrie;

⁵⁸ Soðes we ge-hyrdon hine secgan. ic to-wurpe þis hand-worhte tempel & æfter þrim dagum ic oðer unhand-worht ge-timbrie; ⁵⁹ & hyra cyþnys næs þæs-lic;

⁵⁹ & hyra cyþnys næs þæs-lic; ⁶⁰ Þa aras sum heah-sacerd on hyra midlene & ahsode þæne hælend. ne andswarast þu nan ðing. agën þt þas þe onwurpað; ⁶¹ he suwode & naht ne &swarode; Eft hine axode se heah-sacerd. eart þu crist þæs gebletsodan godes sunu; ⁶² Ða sæde se hælend. ic eom. & ge geseoð mannes sunu on swyðran healfe sittan his mægenes. & cumende mid heofones genipum;

⁶² Ða sæde se hælend. ic eom. & ge geseoð mannes sunu on swyðran healfe sittan his mægenes. & cumende mid heofones genipum; ⁶³ Þa [quoth] se heah-sacerd. his reaf slitende. hwi ge-wilnige wë gyt cyðera. ⁶⁴ ge gehyrdon his bysmer. hwæt þincð eow; Ða hyrwdon hi ealle hine & cwædon þt he wære deaðes scyldig; ⁶⁵ And sume agunnon him on spætan & ofer-wreon his ansyne. & mid fystum hine beoton. & him to cwædon; Aræd. and þa ðenas hine mid handum beoton;

⁶⁵ And sume agunnon him on spætan & ofer-wreon his ansyne. & mid fystum hine beoton. & him to cwædon; Aræd. and þa ðenas hine mid handum beoton; ⁶⁶ And þa petrus wæs on cafertune þa com to him än þinen þæs heah-sacerdes. ⁶⁷ & þa heo geseah petrum wyrmende þa cwæð heo; Þu wære mid ðam nazareniscan hælende;

⁶⁷ & þa heo geseah petrum wyrmende þa cwæð heo; Þu wære mid ðam nazareniscan hælende;

⁶⁷ & þa heo geseah petrum wyrmende þa cwæð heo; Þu wære mid ðam nazareniscan hælende; ⁶⁸ Ða æt soc he & cwæð. ic nät. ne ne can hwæt þu segst; And he eode þa of þam cafertune & se hana creow;

⁶⁸ Ða æt soc he & cwæð. ic nät. ne ne can hwæt þu segst; And he eode þa of þam cafertune & se hana creow;

⁶⁸ Ða æt soc he & cwæð. ic nät. ne ne can hwæt þu segst; And he eode þa of þam cafertune & se hana creow; ⁶⁹ Eft þa hine gecneow oðer þinen. heo ongan cweðan. to þam þe ðar abutan stodon; Soðlice þes ys of þam; ⁷⁰ & he eft ætsöc; & eft þa ymbe lytel þa ðe æt-stodon. cwædon to petre. Soþlice þu eart of ðam. galileisc þu eart;

⁷⁰ & he eft ætsöc; & eft þa ymbe lytel þa ðe æt-stodon. cwædon to petre. Soþlice þu eart of ðam. galileisc þu eart; ⁷¹ Þa ongan he æt-sacan & swerian. soðes ne can ic þæne man þe ge secgað.

⁷¹ Þa ongan he æt-sacan & swerian. soðes ne can ic þæne man þe ge secgað. ⁷² & þa eft sona creow se hana; Ða gemunde petrus þæs hælendes worde þe he him sæde. ær se hana crawe tua. þriwa ðu me æt-sæcst. þa ongan he wepan;

¹ Þa sona on mergen worhton þa heah-sacerdas hyra gemot mid ealdrum. & bocerum & eallum werodum. & læddon þæne hælend gebundenne. & sealdon hine pilato;

¹ Þa sona on mergen worhton þa heah-sacerdas hyra gemot mid ealdrum. & bocerum & eallum werodum. & læddon þæne hælend gebundenne. & sealdon hine pilato; ² Ða axode pilatus hine. eart þu iudea cynincg; Þa &swarode he him. þu hit segst;

² Ða axode pilatus hine. eart þu iudea cynincg; Þa &swarode he him. þu hit segst; ³ Ða wregdon hine þa heah-sacerdas on manegum þingum;

³ Ða wregdon hine þa heah-sacerdas on manegum þingum; ⁴ Eft pilatus hine axode. ne &swarast þu nän þing. loca hu mycelum hi þe wregeað; ⁵ Ða ne &swarode se hælend him na mare. swa þt pilatus wundrode; ⁶ On symmel-dæge wæs his gewuna þt he him for-geafe ænne gebundenne. swa hwylcne swa hi bædon; ⁷ Þa bædon hi barraban. se wæs gebunden mid þam ræplingum. se þurh swic-cræft. man-slyht geworhte.

⁷ Þa bædon hi barraban. se wæs gebunden mid þam ræplingum. se þurh swic-cræft. man-slyht geworhte. ⁸ & þa he ferde. þa ongan seo menegeo hine biddan swa heo symle dyde; ⁹ Ða cwæð pilatus; Wylle ge þt ic eow forgyfe iudea cyning. ¹⁰ he wiste þt ðurh andan hine sealdon þa heah-sacerdas; ¹¹ Þa astyredon þa bisceopas þa menegu þt he him barraban forgefe; ¹² Eft pilatus him andswarode. hwæt do ic be iudea cininge; ¹³ Hi eft hrymdon & cwædon. höh hine; ¹⁴ Ða sæde pilatus. hwæt yfeles dyde he; Hi þæs þe ma clypedon ahöh hine;

¹⁴ Ða sæde pilatus. hwæt yfeles dyde he; Hi þæs þe ma clypedon ahöh hine; ¹⁵ Pilatus wolde þa ðam folce gecweman. & for-gef him barraban & sealde him þone hælend beswungenne þt he ä-hangen wære; ¹⁶ Þa læddon þa cempan hine on þæs domernes cafertün; & hi to-somne eall werod clypedon;

² under ðara sacerda ealdrum anna & caifä. godes word wæs geworden ofer zacharias sunu on westene

¹⁵ & he lærde be hyra gesamnungum. & wæs fram eallum gemærsod;

⁵⁴ Ða his leorning-cnihtas þt gesawon. iacobus. & Iohannes. þa cwædon hig; Drïhten. wyltu we secgað þt fÿr cume of heofone & for-nime hig; ⁵⁵ And hine bewende he hig þreade. ⁵⁶ & hig ferdon on oþer castel;

⁵³ Ða he him þis to cwæð. þa ongunnun ða farisei & þa ægleawan hefilice him agen standan & his muð dyttan ⁵⁴ & embe hine syrwan. secende sum þing of his muðe þt hig hine wregdun.

¹⁴ Ða cwæð he. lä män. hwa sette me dëman. oððe dælend ofer ïnc;

³⁰ ealle þas þing þeoda seceað; Eower fæder wat þt ge þises beþurfon;

²⁰ [Note: Interrogabant iesum pharisei quando uenit regnum dei. ] Þa ahsodon hine þa farisei hwænne godes rïce cöme; Ða &swarude he & cwæð. ne cymð godes [rïce] mid begymene ²¹ ne hig ne cweðaþ efne her hyt ys. oððe þar. godes rïce is betwynan eow;

³¹ [Note: Assumsit iesus discipulos suos secreto & ait illis. Ecce ascendimus. B. ] Þa nam se hælend his leorning-cnihtas & cwæð to him. faraþ to hierusalem. & ealle þing beoð gefyllede þe be mannes suna þurh witegan awritene synt; ³² He byð þeodum geseald & bið bysmrud & geswungen. & on-spæt. ³³ & æfter þam þe hig hine swingað hig hine ofsleað. & he þriddan dæge arist

³⁸ & cwædon; Gebletsud sy se cyning þe com on drihtnes naman. syb sy on heofenum. & wuldor on heahnessum; ³⁹ Ða cwædon sume of þam fariseum to him; Läreow. cid þinum leorningcnihtum; ⁴⁰ Ða cwæþ he to him. Ic eow secge þeah þas suwigen stanas clypiað;

⁴⁵ Ða ongan he of þam temple ut-drïfan þa syllendan & ða bicgendan. ⁴⁶ & him to cwæð; Hit ys awriten þt min hus ys gebed-hüs. ge hit worhton to sceaðena scræfe. ⁴⁷ & he wæs dæg-hwamlice on þam temple lærende; Soþlice þara sacerda ealdras & þa boceras & þæs folces ealdor-men smeadon hu hig hine fordon mihton.

¹ [Note: Cum intrasset iesus in templum. accesserunt ad eum principes sacerdotum & seniores populi dicentes In qua potestate hec facis. B. ] Ða wæs anum dæge geworden þa he þt folc on þam temple lærde & him bodude þa comun þara sacerda ealdras & þa boceras ² & to him cwædon; Sege us on hwylcum anwalde wyrcst þu ðas þing. oððe hwæt ys se ðe þe þisne anwald sealde; ³ Ða cwæþ he him to &sware; & ic ahsige eow än word &swariað me. ⁴ wæs iohannes fulluht of heofone. hwæðer þe of mannum; ⁵ Ða þohton hig betwux him & cwædon; Gÿf we secgað þt he sy of heofone. he cwyð to üs hwi ne gelyfde ge him; ⁶ Gyf we secgað þt he sy of mannum. eall folc us hænð hi wiston gere þt iohannes wæs witega; ⁷ Ða &swaredon hig þt hig nyston hwanun he wæs; ⁸ Ða cwæð se hælend him to ne ic eow ne secge on hwylcum anwalde ic þas þing wyrce;

¹⁹ Ða sohton þara sacerda ealdras & þa boceras hyra handa on þære tïde on hine wurpun. & hig adredon him þt folc; Soðlice hi ongeton þt he þis big-spell to him cwæð; ²⁰ Ða sendun hig mid searwum þa ðe riht-wise lëton þt hig hine gescyldgudun & þt hig hine gesealdon þam ealdron to döme & to þæs deman anwalde to fordemanne;

²⁰ Ða sendun hig mid searwum þa ðe riht-wise lëton þt hig hine gescyldgudun & þt hig hine gesealdon þam ealdron to döme & to þæs deman anwalde to fordemanne; ²¹ Ða ahsodon hig hine & cwædon. läreow. we witun þt þu rihte sprycst & lærest. & for nanon men ne wandast. ac godes weg on soðfæst-nesse lærst. ²² Ys hit riht þt man þam casere gafol sylle þë nä; ²³ Þa cwæð he to him þa he hyra fäcen onget; Hwi fandige mïn; ²⁴ Ywaþ me anne peninc hwæs anlicnesse hæfþ he. & ofer-gewrit; Ða cwædon hig þæs caseres; ²⁵ Ða cwæð he to him; Agyfað þam casere þa ðing þe ðæs caseres synt. & gode þa ðing þe godes synt. ²⁶ Ða ne mihton hig his word befön beforan þam folce. þa suwudon hig wundrigende be his &sware;

³⁷ Soðlice he wæs on dæg on þam temple lærende. & on niht he eode & wunode on þam munte þe ys gecweden oliueti

³³ Ða cwæð he drihten. ic eom gearu to farenne mid þe. ge on cwertern ge on deað; ³⁴ Ða cwæþ he. ic secge þe petrus. ne cræwþ se häna to-dæg ær þu me æt-sæcst;

³⁹ And æfter gewunan he ut-eode on þæne munt oliuarum þt ys ele-bergena. & his leorning-cnihtas him fyligdon;

³⁹ And æfter gewunan he ut-eode on þæne munt oliuarum þt ys ele-bergena. & his leorning-cnihtas him fyligdon; ⁴⁰ And þa he com to þære stöwe he sæde him. ge-biddað þt ge on costnunge ne gän;

⁴² & cwæð; Fæder gif þu wylt. afyr þysne calic fram me þeah-hwæðere ne ge-wurðe min willa ac þin;

⁴⁴ & he wæs on gewinne & hine lange gebæd & his swat wæs swylce blodes dropan on eorðan yrnende.

⁴⁷ Him þa þa gyt sprecendum þa com þt wered & him to-foran eode än of þam twelfum se wæs genemned iudas & he ge-nealæhte þam hælende þt he hine cyste; ⁴⁸ Ða cwæð se hælend iudas. mannes sunu þu mid cosse sylst; ⁴⁹ Ða gesawon þa ðe him abutan wæron þt þær towerd wæs & cwædon. drihten. slea we mid swürde;

⁴⁹ Ða gesawon þa ðe him abutan wæron þt þær towerd wæs & cwædon. drihten. slea we mid swürde; ⁵⁰ Ða sloh hyra än þara sacerda ealdres þeow & hys swyðre eare of-acerf;

⁵⁰ Ða sloh hyra än þara sacerda ealdres þeow & hys swyðre eare of-acerf; ⁵¹ Þa &swarude se hælend lætað þus; & þa he æt-hran hys eare he hyt gehælde;

⁵¹ Þa &swarude se hælend lætað þus; & þa he æt-hran hys eare he hyt gehælde; ⁵² Ða cwæð se hælend to þam ealdor-mannum & to þam witum & þæs temples ealdrum; Ge ferdon swa swa to [Note: MS. repeats to. ] anum sceaðan mid swurdum & mid sahlum þt ge me gefengon; ⁵³ Ðä ic wæs dæg-hwamlice on temple mid eow. ne aþenedon ge eower handa on me. ac þis is eower tïd & þystra anweald; ⁵⁴ Ða namon hig hine & læddon to þæra sacerda ealdres huse. & petrus fyligde feorran; ⁵⁵ And petrus wæs mid him on middan þam cafertune. þar hig æt þam fyre sæton;

⁵⁵ And petrus wæs mid him on middan þam cafertune. þar hig æt þam fyre sæton; ⁵⁶ Ða hine geseah sum þinen æt leohte sittende & hine beheold. þa cwæð heo. & þes wæs mid him;

⁵⁶ Ða hine geseah sum þinen æt leohte sittende & hine beheold. þa cwæð heo. & þes wæs mid him;

⁵⁶ Ða hine geseah sum þinen æt leohte sittende & hine beheold. þa cwæð heo. & þes wæs mid him; ⁵⁷ Ða æt-soc he & cwæð. eala wïf ne can ic hyne; ⁵⁸ And þa embe lytel hine ge-seah oðer. & cwæð. þu eart of him; Ða cwæð petrus eala mann ic ne eom; ⁵⁹ & þa æfter lytlum fæce swylce änre tïde. sum oðer seðde & cwæð; Soðlice þes wæs mid him. witodlice he is galileisc;

⁵⁹ & þa æfter lytlum fæce swylce änre tïde. sum oðer seðde & cwæð; Soðlice þes wæs mid him. witodlice he is galileisc; ⁶⁰ Ða cwæð petrus. eala man nat ic hwæt þu segst; And þa hig þt spræcon samninga së häna creow.

⁶⁰ Ða cwæð petrus. eala man nat ic hwæt þu segst; And þa hig þt spræcon samninga së häna creow. ⁶¹ þa drihten bewende hïne & beseah to petre. Ða gemunde petrus drihtnes wordes þe he cwæð. þt ðu mïn æt-sæcst. þriwa to-dæg ær se hana cräwe; ⁶² Ða eode petrus üt & biterlice weop. ⁶³ & þa ðe þæne hælend heoldon hine bysmrodon & beoton.

⁶³ & þa ðe þæne hælend heoldon hine bysmrodon & beoton. ⁶⁴ & ofer-wrugon hys ansyne & þurhsun his nebb. & ahsodon hyne. aræd. hwylc ys. se ðe þe sloh;

⁶⁴ & ofer-wrugon hys ansyne & þurhsun his nebb. & ahsodon hyne. aræd. hwylc ys. se ðe þe sloh; ⁶⁵ And manega oðre þing hig him to cwædon dysigende; ⁶⁶ And þa ða dæg wæs þa to-gædere comun þæs folces yldran & þara sacerda ealder-menn & boceras & læddon hine to hyra gemote & cwædon;

⁶⁶ And þa ða dæg wæs þa to-gædere comun þæs folces yldran & þara sacerda ealder-menn & boceras & læddon hine to hyra gemote & cwædon; ⁶⁷ Sege us gif þu sy crist; Ða cwæþ he þeah ic eow secge. ge me ne [Note: MS. gemne, with part of an e erased after m. ] gelyfaþ.

⁶⁷ Sege us gif þu sy crist; Ða cwæþ he þeah ic eow secge. ge me ne [Note: MS. gemne, with part of an e erased after m. ] gelyfaþ. ⁶⁸ þeh ic eow ahsige ge ne &swariað më ne ne forlætað; ⁶⁹ Heonun-forð bið mannes sunu sittende on godes mægnes swyþran healfe; ⁷⁰ Ða cwædon hig ealle. eart þu godes sunu; Ða cwæð he ge secgað þt ic eom;

⁷⁰ Ða cwædon hig ealle. eart þu godes sunu; Ða cwæð he ge secgað þt ic eom; ⁷¹ And hig cwædon. hwi gyrne wë gyt gewitnesse. sylfe we gehyrdon of hys muðe;

¹ Ða aras eall hyra menegeo & læddon hine to pilate ² & agunnon hyne wregan & cwædon; Ðisne we gemëtton for-hwyrfende ure þeode. & for-beodende þt man þam casere gafol ne sealde. & segð þt he sï crist cyning;

² & agunnon hyne wregan & cwædon; Ðisne we gemëtton for-hwyrfende ure þeode. & for-beodende þt man þam casere gafol ne sealde. & segð þt he sï crist cyning; ³ Ða ahsode pilatus hine eart þu iudea cining; Ða &swarude he þu hit segst;

³ Ða ahsode pilatus hine eart þu iudea cining; Ða &swarude he þu hit segst;

³ Ða ahsode pilatus hine eart þu iudea cining; Ða &swarude he þu hit segst;

³ Ða ahsode pilatus hine eart þu iudea cining; Ða &swarude he þu hit segst; ⁴ Þa cwæþ pilatus to þam ealdrum & þam werede ne finde ïc nanne intingan on þysum men;

⁴ Þa cwæþ pilatus to þam ealdrum & þam werede ne finde ïc nanne intingan on þysum men;

⁴ Þa cwæþ pilatus to þam ealdrum & þam werede ne finde ïc nanne intingan on þysum men; ⁵ Ða hlyddon hig & cwædon. he astyrað þis folc lærende þurh ealle iudeam agynnende of [galilea oð hyder.

¹⁴ ge brohton me þïsne man swylce he þis folc forhwyrfde. & nu ic beforan eow ahsiende. ic nanne intingan findan ne mæg on þisum men of þam þe ge hine wregað ¹⁵ ne furðun herodes; Ic hine sende agen to him & him naht þæs-lices deaðe gedon wæs. ¹⁶ Ic hine gebetne forlæte;

¹⁶ Ic hine gebetne forlæte; ¹⁷ Niede he sceolde him forgyfan anne to hyra freols-dæge. ¹⁸ þa hrymde eall þt folc æt-gædere & cwæþ; Nim þisne & forgyf us barrabban

¹⁸ þa hrymde eall þt folc æt-gædere & cwæþ; Nim þisne & forgyf us barrabban ¹⁹ se wæs for sumere twyrædnesse & man-slyhte on cwertern asend;

¹⁹ se wæs for sumere twyrædnesse & man-slyhte on cwertern asend; ²⁰ Eft spæc pilatus to him & wolde for-lætan þæne hælend; ²¹ Ða hrymdon hig & cwædon ahoð hine ahoð hine; ²² Ða cwæð he to him þiddan siðe. hwæt dyde þes yfeles. ne mette ic nan þing yfeles on þissum men þt he si deaþes scyldig. ic hine þreage & forlæte; ²³ And hig astodon & mycelre stëfne bædon þt he wære ahangen; & hyra stëfna swiðredon.

²⁵ & he for-gef him þæne þe wæs for man-slyhte & sumere sace on cwerterne. þone hi bædon & þæne hælend he sealde to hyra willan;

⁶ nis he hër ac he aräs. geþencað hu he spæc wið eow þa gÿt þa he wæs on galilea ⁷ & cwæð; Ðæt mannes sunu bið geseald on handa synfulra manna & beon ähangen & þy þriddan dæge arïsan.

⁷ & cwæð; Ðæt mannes sunu bið geseald on handa synfulra manna & beon ähangen & þy þriddan dæge arïsan.

⁷ & cwæð; Ðæt mannes sunu bið geseald on handa synfulra manna & beon ähangen & þy þriddan dæge arïsan. ⁸ & hig gemundon his worda

⁴⁴ & cwæð to him; Þis synt þa word þe ic spæc to eow þa ic wæs þa gyt mid eow forþam þe hit is neod þt beon ealle þing gefyllede þe be me awritene synt on moyses æ. & on witegum & on sealmum be më;

⁴⁶ & nathanahel cwæð to him. mæg ænig þing godes beon of nazareth; Philippus cwæð to him. cum & geseoh;

⁴⁹ Him &swarode þa nathanahel & ðus cwæð. rabbï. þu eart godes sunu. & þu eart israhela cing.

¹⁴ & swa swa moyses þa næddran up-ahöf on þam westene. swa gebyrað þt mannes sunu beo üp-a-häfen.

³² & he cyð þt he geseah & gehyrde. & nan man ne under-fehþ his cyðnesse.

¹⁵ Ða se hælend wiste þt hig woldon cuman & hine gelæccean & to cynge dön. þa fleah he ana uppon þone munt;

⁶⁴ Ac sume ge ne gelyfað; Witodlice se hælend wiste æt fruman. hwæt þa gelyfedan wæron & hwa hine belæwon wolde.

⁴ Ne deð nan man nan þing on diglum. ac secþ þt hit open sy; Gif ðu þas þing dest geswutela þe sylfne middan-earde;

¹⁴ [Note: Ðys sceal on myd-lengtenes wucan on tywes dæg. Iam die festo mediante. A. ] Þa hit wæs mid dæg þæs freols-dæges þa eode se hælend into þam temple & lærde.

¹⁷ gyf hwa wyle his willan don he gecwemð (sic) be þære lare hwæþer heo si of gode hwæþer þe ic be me sylfum spece;

²⁶ & nu he spycþ openlice & hïg ne cweðaþ nan ðing to him; Cweðe we. hwæþer þa ealdras ongyton þt þis is crist.

²⁸ Se hælend clypode & lærde on þam temple. & cwæð. Me ge cunnon & ge witon hwanon ic eom. & ic ne com fram me sylfum. ac se is soð þe me sende þone ge ne cunnon;

² & com eft on dæg-red to þam temple. & eall þt folc com to him. & he sæt & lærde hig;

¹⁴ Se hælend &swarede. & cwæð to him; Gif ic cyþe gewitnesse be me sylfum min gewitnes is soþ. forþam þe ic wat hwanon ic com & hwyder ic ga. ge nyton hwanon ic com ne hwyder ic ga. ¹⁵ ge demað æfter flæsce. ic ne deme nanum men

²⁶ ic hæbbe fela be eow to sprecenne & to demenne; Ac se þe me sende is soðfæst. & ic sprece on middan-earde þa þing þe ic æt him gehyrde.

²⁸ Se hælend cwæð to him þonne ge mannes sunu upp ahebbaþ þonne gecnawe ge þt ic hit eom. & ic ne do nan þing of me sylfum. ac ic sprece þas þing swa fæder me lærde.

⁴⁷ Se þe is of gode gehyrð [godes] word. forþig ge ne gehyrað. forþam þe ge ne synt of gode;

¹⁷ forþam fæder me lufað. forþam þe ic sylle mine sawle & hig eft nime; ¹⁸ Ne nimð hig nan man æt me. ac læte hig fram me sylfum; Ic hæbbe anweald mine sawle to alætane & ic hæbbe anweald hig eft to nimanne. þis bebod ic nam æt minum fæder;

²³ & se hælend eode on þam temple on salomones portice; ²⁴ Ða bestodon þa iudeas hyne utan & cwædon to him. hu lange gælst þu üre lïf. Sege us openlice hwæþer þu crist sy; ²⁵ Se hælend him &swarode & cwæþ. ic spece to eow & ge ne gelyfað. þa weorc þe ic wyrce on mines fæder naman. þa cyþaþ gewitnesse be me. ²⁶ ac ge ne gelyfað. forþam þe ge [ne] synt of minum sceapum;

²⁶ ac ge ne gelyfað. forþam þe ge [ne] synt of minum sceapum; ²⁷ mine sceap gehyraþ mine stefne. & ic gecnawe hig. & hig folgiað me.

²⁷ mine sceap gehyraþ mine stefne. & ic gecnawe hig. & hig folgiað me. ²⁸ & ic him sylle ëce lïf & hig ne forwurðaþ næfre & ne nimð hig nan man of minre handa

²⁸ & ic him sylle ëce lïf & hig ne forwurðaþ næfre & ne nimð hig nan man of minre handa ²⁹ þt þe min fæder me sealde is mærre þonne ænig oðer ðing. & ne mæg hit nan man niman of mines fæder handa. ³⁰ ic & fæder synt an; ³¹ Ða iudeas namon stanas þt hig woldon hyne torfian;

³¹ Ða iudeas namon stanas þt hig woldon hyne torfian; ³² Se hælend him &swarode & cwæð. manega gode weorc ic eow æt-eowde be minum fæder for hwylcum þære weorca wylle ge me hænan. ³³ þa iudeas him &swaredon & cwædon. ne hæne we ðe for godum weorce ac for þinre bysmor-spæce & forþam þe þu eart man & wyrcst þe to gode;

³³ þa iudeas him &swaredon & cwædon. ne hæne we ðe for godum weorce ac for þinre bysmor-spæce & forþam þe þu eart man & wyrcst þe to gode; ³⁴ Se hælend [him] &swarode & cwæð hu nys hit awriten on eowre æ. þt ic sæde ge synt godas. ³⁵ gif he þa tealde godas þe godes spæc to wæs geworden & þt halige gewrit ne mæg beon awend ³⁶ þe fæder gehalgode & sende on middan-eard. ge secgað þt þu bysmor spycst forþam ic sæde ic eom godes sunu; ³⁷ Gif ic ne wyrce mines fæder weorc. ne gelyfað me; ³⁸ Gif ic wyrce mines fæder weorc & gif ge me nellað gelyfan. gelyfað þam weorcum. þt ge oncnawun & gelyfon þt fæder ys on me & ic on fæder; ³⁹ Hig smeadon witodlice embe þt hig woldon hine gefon & he eode ut fram him;

⁴¹ þa dydon hig aweg þone stan; Se hælend ahof upp his eagan & cwæð. fæder ic do þe þancas forþam þu gehyrdest [me]; ⁴² Ic wat þt þu me symle gehyrst ac ic cwæð for þam folce þe her ymbutan stent þt hig gelyfon þt þu me asendest;

⁴⁹ Hyra an wæs genemned caiphas se wæs ða on gere bisceop & cwæð to him. ge nyton nan þing ⁵⁰ ne ne geþenceað þt us ys betere þt an man swelte for folce & eall þeod ne forwurðe; ⁵¹ Ne cwæð he þt of him sylfum. ac þa he wæs þt ger bisceop he witgode þt se hælend sceolde sweltan for ðære þeode.

⁵¹ Ne cwæð he þt of him sylfum. ac þa he wæs þt ger bisceop he witgode þt se hælend sceolde sweltan for ðære þeode. ⁵² & na synderlice for þære ðeode ac þt he wolde gesomnian togædere godes bearn þe todrifene wæron.

⁵⁵ Iudea eastron wæron gehende & manega foron of ðam lande to ierusalem ær þam eastron þt hig woldon hig sylfe gehalgian.

¹³ hi namon palm-trywa twïgu & eodon üt ongean hine & clypedon; Si israhela cing hal & gebletsod þe com on drihtnes naman;

¹⁵ ne ondræd þu siones dohtor nu þin cing cymþ uppan assan folan sittende;

²⁷ Nu min sawl ys gedrefed & hwæt secge ic; fæder. gehæl me of ðisse tide. ac for ðam ic com on þas tïd; ²⁸ Fæder gewuldra þinne naman; Ða com stefn of heofone þus cweðende. & ic gewuldrode & eft ic gewuldrige;

³² & gif ic beo üpp-ahafen fram eorðan. ic teo ealle þing to me sylfon; ³³ Ðæt he sæde & tacnode hwylcum deaðe he wolde sweltan;

¹ [Note: Ðys ge-byrað on þunres dæg ær eastron. Ante diem festum pasche. A. ] Ær þam esterfreols-dæge se hælend wiste þt his tïd com þt he wolde gewïtan of þyson middan-earde to his fæder þa he lufode his leorning-cnihtas þe wæron on middan-earde an (sic) ende he hig lufode; ² & þa drihtnes þenung wæs gemacud þa for se deofol on iudas heortan scariothes þt he hine belæwde;

¹¹ he wiste witodlice hwa hyne sceolde belæwan. forþam he cwæð. ne synt ge ealle clæne;

²⁷ & þa æfter þam bitan satanas eode on hyne; Ða cwæð se hælend to him. do raðe þt þu don wylt. ²⁸ nyste nan þara sittendra to hwam he þt sæde; ²⁹ Sume wendon forþam iudas hæfde scrin þt se hælend hit cwæde be him. bige þa þing þe us þearf sy to þam freols-dæge oððe þt he sealde sum þing þearfendum mannum; ³⁰ Ða he nam þæne bitan. he eode üt þar-rihte hit wæs niht ³¹ þa he ut eode. & se hælend cwæð. nu ys mannes sunu geswutelod. & god ys geswutelod on him; ³² Gif god ys geswutelod on him & god geswutelað hine on hym sylfum; ³³ [Note: Ðys god-spel gebyrað on fryge-dæg on þære feorðan wucan ofer eastron. Filioli adhuc modicum nobiscum sum. A. ] La bearn nu gyt ic eom gehwæde tid mid eow. ge me seceað & swa ic þam iudeon sæde ge ne magon faran þyder þe ic fare; & nu ic eow secge ³⁴ ic eow sylle niwe bebod. þt ge lufion eow betwynan swa ic eow lufode; ³⁵ Be þam oncnawað ealle menn þt ge synt mine leorning-cnihtas. gif ge habbað lufe eow betwynan; ³⁶ Simon petrus cwæð to him drihten. hwyder gæst þu; Se hælend him &swarode & cwæð. ne miht þu me fylian þyder ic nu fare. þu færst eft æfter me;

³⁸ Se hælend him &swarode & cwæð. ðin lif þu sylst for me; Soð ic þe secge. ne cræwð se cocc ær ðu wið-sæcst me þriwa

¹ [Note: Ðys god-spel gebyrað to ðære mæssan phylippi & iacobi. Non turbetur cor uestrum. A. Non turbetur cor uestrum neque formidet. B. ] & he cwæð to his leorning-cnihton; Ne sy eower heorte gedrefed ge gelyfað on god. & gelyfað on me; ² On mines fæder huse synt manega eardung-stowa ne sæde ic eow. hyt ys lytles wana þt ic fare & wylle eow eardung-stowe gearwian; ³ & gif ic fare & eow eardung-stowe ge-gearwige; Eft ic cume & nime eow to me sylfon þt ge syn þær ic eom; ⁴ & ge witon hwyder ic fare & ge cunnon þæne weg. ⁵ Thomas cwæð to him. Drihten. we nyton hwyder þu færst & hu mage we þæne weg cunnan; ⁶ Se hælend cwæð to him. ic eom weg & soðfæstnys & lïf. ne cymþ nan to fæder butan þurh me;

⁶ Se hælend cwæð to him. ic eom weg & soðfæstnys & lïf. ne cymþ nan to fæder butan þurh me; ⁷ Gif ge cuðon me. witodlice ge cuðon minne fæder & heonon-forð ge hyne gecnawað & ge hine gesawon; ⁸ Philippus cwæð to him. Drihten. æt-yw us þone fæder. & we habbaþ genoh. ⁹ Se hælend cwæð to him. philippus swa lange tid ic wæs mid eow & ge ne gecneowun me; Se þe më gesyhð. gesyhð minne fæder; Humeta cwyst þu æt-ÿw üs þinne fæder ¹⁰ ne gelyf[s]t þu þt ic eom on fæder & fæder ys on me; Ða word þe ic to eow sprece. ne sprece ic hi of me sylfon; Se fæder þe wunað on me. he wyrcð þa weorc. ¹¹ ne gelyfe ge þt ic eom on fæder & fæder ys on me. gelyfað for þam weorcon; ¹² Soð ic eow secge. se ðe gelyfð on me he wyrcð þa weorc þe ic wyrce & he wyrcð maran þonne þæge synt forþam þe ic fare to fæder. ¹³ & ic do swa hwæt swa ge biddað on minon naman þt fæder si gewuldrod on suna ¹⁴ gif ge hwæt me biddaþ on minum naman þt ic do; ¹⁵ [Note: Ðys sceal on pentecostenes mæsse æfen. A. Si. diligitis me mandata mea seruate. A. B. [&] ego rogabo patrem [&] alium paraclitum dabit. B. ] Gif ge me lufiað. healdað mine beboda ¹⁶ & ic bidde fæder & he sylþ eow oðerne frefriend þt beo æfre mid eow; ¹⁷ Soðfæstnysse gast þe ðes middan-eard ne mæg under-fon; He ne cann hyne forðam þe he ne gesyhþ hyne; Ge hyne cunnon forþam he wunað mid eow. & bið on eow;

³¹ Ac þt middan-eard oncnawe þt ic lufige fæder. & ic do swa fæder me bebead; Arisað uton gan heonon;

¹⁰ Gif ge mine bebodu gehealdað ge wuniað on minre lufe; Swa ic geheold mines fæder bebodu. & ic wunige on hys lufe.

³² nu cöm tïd & cymð þt ge tofaron æg-hwylc to his agenon & for-læton më anne & ic ne eom äna forþam min fæder is mid me;

¹² þa ic wæs mid him ic heold hi on þinum naman. ic heold þa þe þu me sealdest. & ne for-wearð hyra nän buton forspillydnysse bearn. þt þt halige gewrit sy ge-fylled;

²⁴ Fæder. ic wylle þt þa þe þu me sealdest syn mid me þar ic eom. þt hig geseon mine beorht-nysse þe þu me sealdest forþam þu lufodest me. ær middan-eard gesett wæs;

¹ [Note: Ðes passio ge-byreð on langa friga-dæg. Egressus est iesus trans torrentem cedron ubi erat ortus. A. [Eg]resus (sic) est iesus cum discipulis [suis] trans torrentem cedron [ubi] erat ortus. B. ] Þa se hælend þas þing cwæð þa eode he ofer ða burnan cedron ðær wæs än wyrtun. in-to þam he eode & his leorning-cnihtas;

³ Þa under-feng iudas þt folc & þa þegnas æt þam bisceopum. & æt ðam phariseon. & cöm þyder mid leoht-fatum. & mid blasum. & mid wæpnum; ⁴ Witodlice se hælend wiste ealle þa þing þe him towearde wæron; He eode ða forð & cwæð to him. hwæne sece ge; ⁵ Hig &swaredon him & cwædon ðone nazareniscean hælend; Se hælend cwæð. ic hit ëom. soðlice iudas þe hine belæwde stod mid him.

⁷ Eft he hi axode. hwæne sece ge. hi cwædon. þone nazareniscean hælend; ⁸ Se hælend him &swarode. ic sæde eow þt ic hit eom; Gif ge witodlice më seceað. lætað þas faran

¹⁰ Witodlice simön Petrus ateah his swurd. & sloh ðæs bisceopes þeowan. & acerf him of þt swyðre eare. þæs þeowan nama wæs malchus;

¹² Ðæt folc & se ealdor & þæra iudea ðegnas namon ðæne hælend & bundon hine. ¹³ & læddon hine ærest to annan. se wæs caiphas sweor. & se caiphas wæs ðæs geares bisceop;

¹⁶ Petrus stod æt ðære dura þær-üte. þa eode se leorning-cniht üt þe wæs ðæs bisceopes cuða & cwæð to ðære dure-þinene. & lædde petrum inn; ¹⁷ Ða cwæð seo duru-ðinen to petre. cwyst ðu. eart ðu of ðyses leorning-cnihtum; Ða cwæð he. nicc ne eom ic; ¹⁸ Ða þeowas & ða þegnas stodon æt ðam glëdon & wyrmdon hig forþam hit was ceald; Witodlice petrus stod mid him & wyrmde hyne;

²⁴ Ða sende annas hine to þam bisceope gebundene ²⁵ & symön petrus stod & wyrmde hyne; Ða cwædon hi to him. cwyst þu. eart þu of his leorning-cnihton; He wið-söc & cwæð ic ne eom; ²⁶ Ða cwæð an ðæs bisceopes þeowena hys cuða þæs eare sloh petrus öf; Hu ne geseah ic ðe on ðam wyrtune mid hym;

²⁸ Ða gelæddon hi þone hælend to caiphän on þt domern. hit wæs þa morgen. & hig sylue ne eodon into ðam domerne þt hyg næron besmitene. ac þt hi æton hyra eastron;

²⁸ Ða gelæddon hi þone hælend to caiphän on þt domern. hit wæs þa morgen. & hig sylue ne eodon into ðam domerne þt hyg næron besmitene. ac þt hi æton hyra eastron; ²⁹ Þa eode pilatus ut to him & cwæð. hwylce wrohte bringe ge ongean þysne man.

³³ Ða eode pilatus eft into þam domerne. & clypode ðæne hælend & cwæð to him; Eart ðu iudea cining;

³⁶ Ða cwæð se hælend. mïn rïce nys of ðyson middan-earde gif min rïce wære of ðyson middan-earde; Witodlice mine þegnas fuhton þt ic nære geseald iudeon; Nis min rïce of ðyson middan-earde; ³⁷ Ða cwæð pilatus to him; Eart ðu witodlice cyning; Se hælend him &swarode & cwæð; Ðu hit segst þt ic eom cyng; On ðam ic eom geboren & to þam ic com on middan-eard. þt ic cyðe soþfæstnysse; Ælc þæra þe ys on soðfæstnysse gehyrð mine stefne;

³⁹ hit ys eowor gewuna þt ic forgyfe eow anne mann on eastron. wylle ge þt ic forgyfe eow iudea cyning;

³ & hi comon to hym. & cwædon; Häl beo ðu iudea cyning & hi plætton hyne mid hyra handum; ⁴ Ða eode pilatus eft üt & cwæð; Nu ic hyne læde hider üt to eow þt ge ongyton þt ic ne funde nanne gylt on him;

⁶ witodlice þa þa bisceopas. & ða þegnas hine gesawon. ða clypodon hig & cwædon; Höh hyne höh hyne; Ða cwæð pilatus to him. Nime ge hine & hoð. Ic ne funde nanne gylt on him

⁶ witodlice þa þa bisceopas. & ða þegnas hine gesawon. ða clypodon hig & cwædon; Höh hyne höh hyne; Ða cwæð pilatus to him. Nime ge hine & hoð. Ic ne funde nanne gylt on him ⁷ þa iudeas him &swaredon & cwædon; We habbað .æ. & be ure .æ. he sceal sweltan forþam þe he cwæð þt he wære godes sunu;

⁹ & eode eft into þam domerne & cwæð to ðam hælende; Hwanon eart ðu. witodlice se hælend him ne sealde nane &sware;

¹¹ Se hælend him &swarode; Næfst þu nane mihte ongean me buton hyt wære þe ufan geseald. forþam se hæfð maran synne se ðe me þe sealde; ¹² & syððan sohte pilatus hu he hyne forlete; Ða iudeas clypodon. & cwædon; Gif þu hine forlætst ne eart ðu þæs caseres freond; Ælc þæra þe hyne to cynge deð. ys þæs caseres wiðer-saca;

¹⁴ Hit wæs þa eastra gegearcung-dæg & hyt wæs seo syxte tid ða cwæð he to ðam iudeon. her ys eower cyning. ¹⁵ Hi clypodon ealle & cwædon. nim hyne nim hyne. & höh; Ða cwæð pilatus. sceal ic hön eowerne cyning. him &swaredon þa bisceopas & cwædon. Næbbe we nanne cyning buton kasere;

¹⁹ witodlice pilatus wrat ofer-gewrit. & sette ofer his röde þær wæs ongewriten. þis ys se nazareniscea hælend iudea cyning;

¹⁹ witodlice pilatus wrat ofer-gewrit. & sette ofer his röde þær wæs ongewriten. þis ys se nazareniscea hælend iudea cyning; ²⁰ Manega ðæra iudea ræddon þiss gewrit forþam þe þeo stow wæs gehende þære ceastre þær se hælend wæs ahangen; Hit wæs awriten ebreisceon stafon & grecisceon. & leden stafon; ²¹ Ða cwædon þa bisceopas to pilate; Ne wrït ðu iudea cyng ac þt he cwæde ic eom iudea cyning; ²² Ða cwæð pilatus. ic wrat þt ic wrat;

²⁸ Æfter ðyson þa se hælend wiste þt ealle ðing wæron ge-endode þt þt halige gewrit wære gefylled. þa cwæð he me þyrst.

¹⁷ Ða cwæð se hælend to hyre. ne æt-hrin þu min. nu gyt ic ne astah to minon fæder; Gang to minon broþron & sege him. ic astige to minon fæder and to eowron fæder. & to minon gode & to eowron gode;

⁹ Ða hig on land eodun hi gesawon licgan gleda & fisc þær on fyr & hläf;

¹⁵ Ða hi æton [Note: Ðis god-spell ge-byreð on petres mæsse æfen. Dixit iesus petro. Symon iohannis diligis me plus his. A. ] þa cwæð se hælend to sïmöne petre; Simön iohannis lufast ðu me. swiðor þænne ðas; He cwæð to him. gea drihten þu wast þt ic þe lufige he cwæð to him. heald mine lämb;