Luke 7 Cross References - WestSaxon1175

¹ Soðlice þa he ealle his word gefylde on þas folces hlyste. he eode in-to capharnaum. ² Ða wæs sum hundred-mannes þeowa untrum se wæs swentendlic (sic). se wæs him dyere. ³ Ænd þa he ge-hyrde be þam hælende. he sende to him iudea aldres. & bed þæt he come & his þeow ge-hælde. ⁴ Ða hyo to þam hælende coman. hyo bæden hine geornlice & þus cwæðen. He is wurðe þæt þu him telie. ⁵ Witodlice he lufeð ure þeode. & he us ure samnunge ge-tymbrede. ⁶ Ða ferde se hælend mid heom. & þa he wæs unfeor þam huse se hundredes ealdor sende his frend to him and cwæð. Drihten nelle þu beon ge-dreaht. ne eom ïch wurðe þæt þu ga under minne þechene; ⁷ for þan ïch ne tealde me sylfne swa wurð þæt ich to þe come. Ac cweð þin word and mïn cniht beoð ge-hæled. ⁸ Ic eom an man under anwealde ge-sett; cæmpen under me hæbbende. & ïch segge þissen ga; & he gæð. & ïch segge þissen cum; þonne cymð he. & ïch segge mine þeowe þis do; & he hit deð. ⁹ Ða wundrede se hælend þam ge-hyrden. & cwæð. to þare manigeo be-wend. Soðlice ic segge eow ne funde ich on israel swa mychele ge-leafen. ¹⁰ & þa þa ham comen þe asende wæren hyo ge-metten halne þanne þe ær u[n]trum wæs. ¹¹ [Note: Ibat iesus in ciuitatem que uocatur naym. ] Þa wæs syððen ge-worðen he ferde on þa ceastre þe ys ge-nemned naym; & mid hym ferden his leorning-cnyhtes. & mycel manigeo. ¹² Þa he ge-nehlahte þare ceastre gate þa wæs þær an dead man ge-boren ane wudewon sune. þe nænne oðerne næfde. & syo wudewe wæs þær. & mycel menigeo þare burh-wære mïd hire. ¹³ Ða se hælend hyo ge-seah. Ða wæs he mïd mildheortnysse ofer hyo ge-felled. & cwæð to hire. ne wep þu na. ¹⁴ Þa ge-nehleahte he & þa cheste ætran. þa æt-stoden þa þe hine beren. Ða cwæð se hælend. Eala geonge þe is (sic) segge aris. ¹⁵ Þa aras se þe dead wæs. & ongan spræcen. þa agef he hine his moder. ¹⁶ Þa ofer-eode eyge hyo ealle. & hyo god mersodon & cwæðen. þt mare witega on us aras. & þæt god his folce ge-neosode. ¹⁷ Ða ferde þeos spræce be him on eallen iudea & embe eall þæt rice. ¹⁸ Ða cyddan iohannes leorning-cnihtes him be eallen þisen þingen. ¹⁹ [Note: Misit iohannes duos de discipulis suis ad iesum dicens. tu es qui uenturus es an alium expectamus. ] Ða cleopede iohannes twegen of his leorning-cnihten to hym. & sende to þam halende & þus cwæð. Ert þu þe to cumene ert; hweðer þe we oðres sculon on-bidon. ²⁰ Ða hyo to him comen þus hyo cwæðen. Iohannes se fulluhtere us sende to þe & þus cwæð. Ert þu þe to cumene ert. þe we sculon oðres on-bidan. ²¹ Soðlice on þare tide he ge-hælde manege of adlen. ge of witen. & of yfele gasten. & manegen blinden he ge-sihþe for-gef. ²² þa cwæð se hælend. Fareð end kydað Iohanne þa þing þe ge ge-seagen & ge-hyrden. þt blinde ge-seoð. & healte gað. hrefle synde ge-helde. deafe ge-hereð. deade ariseð. þærfen bodiað. ²³ & eadige beoð swa hwilc swa ne beoð on me ge-untreowsod. ²⁴ And þa þa iohannes arend-dracan ferdon; þa cwæð se hælend to þam folce be Iohanne. hwi ferde ge on westene ge-seon þt reod þe bieð mid winde astyred. ²⁵ Ac hwi ferde ge. to ge-seonne þanne man mid hnescan reafen ge-scyrdne. Þa þe sende on deorwurðe reafe & on esten. ²⁶ Ac hwi ferde ge þanne witegan ge-seon witodlice ich eow segge he ys mare þanne witega. ²⁷ Þes is be þam þe awriten ïs. nu ïch asende minne ængel be-foran þine ansyene; se ge-gerewed þinne weig be-foran þe. ²⁸ Soðlice ïch eow segge nis be-tweox wife bearnen nan mare witegen. þanne iohannes se fulluhtere. Se þe ys læsse on godes rice; se is his mare; ²⁹ & eall folc his herende sunder-halgen god heredon & ge-fullode on Iohannes fulluhte. ³⁰ Soðlice þa sunder-halgen & þa lage-gleawen for-hugedon þas hælendes ge-þoht on heom sylfen na fram þam hælende ge-fullode. ³¹ Hwan telle ic ge-lic þeosse cneorisse men. & hwam synde hi [Note: hi added above the line. ] ge-lice. ³² Hyo synde gelice cylden on strete sittende & sprecende be-tweox heom. & cwæðende. We sungen eow be harpen. & ge ne salteredon. we heofoden & ge ne weopen. ³³ Soðlice Iohannes com se fulluhtere hlaf ne etende ne win drinkende. & ge cweðed. deofel-seocnysse he hafð. ³⁴ Mannes sune com etende & drinkende. & ge cweðað þes man ys swelgende & win drinkende. manfulra & senfulre freond. ³⁵ And wisdom ïs ge-rihtwised on eallen his bearnen. ³⁶ Þa bæd sum hine of þam sunder-halgen þt he mid hym æte. Þa eode he in-to þas fariseiscen huse & ge-sæt. ³⁷ And þa þæt wif þe wæs on þare ceastre synful þa hy on-cneow þæt he sæt on þas farisees huse. hyo brohte hire sealfe-box. ³⁸ & stod wið-eften his fet. & on-gan mid hire tearen his fet þwean. & dreide mid hire heafdes fexe. & kyste hys fet. & mid sealfe smerede. ³⁹ Ða se sunder-halge þe hine in-laðede þæt ge-seah; he cwæð on his ge-þance. Gif þes man witege wære. witodlice he wiste hwæt & hwilc þæt wif wære þe his æt-rind. þæt hyo synful ïs. ⁴⁰ Ða cwæð se hælend him andsweriende. Simon ïch hæbbe þe to seggene sum þing. Ða [quoth] he. Lareow sege þanne. ⁴¹ Twegen gafel-gyldon wæren sumen lænende; & scolde fif hund panege se an. & se oðer fiftig. ⁴² Ða hyo næfden mid hwy hyo hit agulden. he hit heom bam for-gef. hwader lufede hine swiðre. ⁴³ Ða andswerede symon ic wene. se þe he mare for-gef. Ða cwæð he rihte þu demdest. ⁴⁴ Ða be-wende he hine to þam wife. & sægde symone. Ge-syhst þu þis wif; ïch eode in-to þinen huse. ne gefe þu me wæter to minen foten. Þeos mid hire tearen mine fet þweag. & mid hire locken dreide. ⁴⁵ Cos þu me ne gefe. þeos seððe ïch ïnn eode ne ge-swac þæt hyo mine fet ne kyste. ⁴⁶ Min heafed þu mid ele ne smeredest. þeos smerede mid sealfe mine fet. ⁴⁷ For þam ïch segge þe; hyre synde manege synne for-gefene. for þan þe hio me swiðe lufede. læsse lufod þam þe læsse for-gyfen ïs. ⁴⁸ Ða cwæð he to hire. ðe synde þine senne for-gefene. ⁴⁹ Þa be-gunnen þa þe þær sæten be-twux heom cweðen. hwæt is þes þe manne synne for-gyfð. ⁵⁰ Þa cwæð he to þan wife. þin geleafe þe dyde hal ga nu on sibbe.

¹ On þam dagen com iohannes se fulluhtere & bodede on þam westene iudëë. ² & cwæð. Doð deadbote. soðlice geneolaceð heofone riche. ³ Þis is se be þam þe gecweþen is. þurh ysia þanne witega. Cleopiende stefne wæs on wæstene. gegearewiað drihtnes weig. doð hys syþas rihte. ⁴ Se Iohannes witodlice hafde reaf of oluende hære. & fellenne gerdel embe hys lændene. & his mëte wæs gærstapen. & wude-hunig.

⁴ Se Iohannes witodlice hafde reaf of oluende hære. & fellenne gerdel embe hys lændene. & his mëte wæs gærstapen. & wude-hunig. ⁵ Þa ferde to hym ierosolim-ware. & eal iudea-þeod. & eal þæt riche wið-geonde iordanen.

⁵ Þa ferde to hym ierosolim-ware. & eal iudea-þeod. & eal þæt riche wið-geonde iordanen. ⁶ & hyo wæron gefullode on iordanen fram hym. & hyo andetten hiora synnan.

¹¹ Witodlice ich eow fullie on wætere to deadbote. Se þe æfter me toward ys. he is strengre þanne ich. þas gescy ne eom ich wurðe to berenne. He eow fulleð [Note: MS. fulled. ] on halgen gaste. & on fyre.

²³ And þa beferde se hælend eall galilëë. lærende on heora somnunge. & he wæs bodiende godspell. þas rices. & hælende ælche adle. & ælce untrumnysse on þam folce. ²⁴ & þa ferde his hlise into alle syriam. & hyo brohton to hym ealle yfel-hæbbende mistlichen adlen. & on tintregon gegripene. & þa þe deofel-seocnysse hæfdon. & moneðseoke. & lamen. & he þa gehælde.

⁴ [Note: Ch. v. ver. 4 and 5 are transposed in all the MSS. ] Eadige syndde þa lyðan. forðan þe hyo eorðan agunnen (over an erasure).

²⁶ Soðes ic segge þe ne gæst þu þanen ær þu agylde þanne ytemeste ferþyng. ²⁷ Ge gehyrden þæt on ealden cwiden gecweþen wæs. Ne unriht-heme þu

¹² & forgyf us ure geltas swa swa we forgyfeð ure geltenden.

¹⁷ Þu soðlice þanne þu fæste smere þin heafeð. & þweah þine ansiene.

²⁹ Ic segge eow soðlice. þæt for-þan salomon on eallen hys wuldre næs ofer-wrigen swa swa an of þisen.

²² Manege cweðeð on þam daige to me drihten drihten. hu ne witegeden we on þinen namen. & on þinan namen we ut-awurpen deofel of mannen. & on þinen name we worhte mychele wundre & mihte.

²⁸ Ða wæs ge-worðen þa se hælend þas word lærde & ge-endode. þa wundrede þæt folc. hys lare. ²⁹ Soðlice he lærde swilce he anweald hæfde. & na swa swa heore bokeras & sunder-halgan.

⁵ Soðlice þa se hælend in-eode on capharnaum. þa ge-neahlahte him an hundredes ealdor. hine biddende

⁵ Soðlice þa se hælend in-eode on capharnaum. þa ge-neahlahte him an hundredes ealdor. hine biddende ⁶ & þus cweðende. Drihten. min cnape lið on mine huse lame. & mid yfele ge-þred. ⁷ Ða [quoth] se hælend to hym. ich cume & hine ge-hæle. ⁸ Þa answerede se hundredes ealdor & þus cwæð. Drihtem (sic) ne eom ic wurðe þæt þu ingange under mine þecene äc cweð þin an worð (sic). & min cnape beoð ge-hæled. ⁹ Soðlice ic eom man under anwealde ge-set. & ic hæbbe þeignes under me. & ic cweðe to þisen gang. & hyo gað. & ich cweðe to oðren cum. & hye cumeð. to minen þeowe werc þis. & he wercð. ¹⁰ Witodlice þa se hælend þis gehyrde. þa wundrede he. & cwæð to þan þe hym fylgden. Soð ich segge eow. ne gemette ich swa mychele geleafan on israel.

¹⁰ Witodlice þa se hælend þis gehyrde. þa wundrede he. & cwæð to þan þe hym fylgden. Soð ich segge eow. ne gemette ich swa mychele geleafan on israel. ¹¹ To soðen ic segge eow ðæt manege cumeð fram þan east-dæle. & west-dæle. & wunieð mid abrahame. & ysace. & Iacobe. on heofene riche. ¹² Witodlice þis riches bearn beoð aworpene on þa ytemesten þeostre. þar beoð wop. & toþene gristbitung. ¹³ & se hælend cwæð to þam hundredes ealdre. Ga. & gewurðe þe swa swa þu ge-lyfdest. & se cnape wæs ge-hæled on þare ylcan tide.

¹³ & se hælend cwæð to þam hundredes ealdre. Ga. & gewurðe þe swa swa þu ge-lyfdest. & se cnape wæs ge-hæled on þare ylcan tide.

² þa brohten hyo hym enne lamen on bedde liggend. þa ge-seah se hælend heora ge-leafan. ænd cwæð to þam lamen. la barn ge-lef. þe beoð þine synne for-gefene. ³ Ða cwæðen sume þa bokeres heom beo-twenen. Þes specð bismere-spræce.

⁸ Soðlice þa þa syo manige þis ge-seagen. þa on-dredden hyo heom & wuldredon god þe sealde swilcne anweald mannen.

¹¹ Ða þa sinder-halgan þis ge-sægen. þa cweðen hyo to his leorning-cnihten. hwi is eower lareow mid sinfullen & manfullen. ¹² & se hælend cweð þe þis ge-hyrde. Nis halen læches nan þarf. ac seoken. ¹³ gad soðlice & leornieð hwæt is. ich wille mildhertnysse næs onsægdnisse. Soðlice ne com ich rihtwise to ge-cheigene ac þa synfulle.

²² & se hælend be-wende hine & hyo ge-seah & cwæð. Ge-lyf dohter þin ge-leafe þe helde. & þæt wif wæs ge-hæled on þare tide.

²⁶ & þes hlisa sprang ofer al þæt land.

²⁸ Soðlice þa he ham com. þa blinde ge-neahlahte hym to. & se hælend cwæð to heom. ge-lyfe gyt þæt ich eow maig ge-hælen. Hyo cwæðen to hym witodlice drihten. ²⁹ þa æt-ran he heora eagen cweðende syo inc æfter yncre ge-leafen. ³⁰ & heora eagen wæren untynde. & se hælend be-bead heom cweðende. warnieð þæt ge hyt nane men ne seggen. ³¹ Hyo soðlice ut-gangende ge-wið-mærsedon hine ofer eal þt land.

³³ & ut-adrifene þam deofle se dumbe spræc. & þa menigeo wundredon cweðende. Næfre ateowede swilc on israele folke.

¹¹ On swa hwilce burh oððe ceastre swa ge ingað. acsiað hwa sy wurðe on þare. ænd wuniað þær oð ge ut-gan.

¹³ & gyf þæt hus witodlice wurðe byeð. eower sib cymð ofer hit. Gyf hyt soðlice wurðe ne byð. eower sibbe to eow gecherreð.

²⁵ ge-noh beoð soðlice þam leorning-cnihte þæt he beo swilce his lareow. & þeow swilce his hlaford. Gyf hy þas hyrdes fæder belzebub clypodon mycele swiðer hyo eow clepiað.

³⁷ Se hælend cwæð to hys leorning-cnihten se þe lufeð fæder oþþe moder mä þonne me. nys he me wurþe. & se þe lufeð sune oððe dother swiðere þanne me. nys he me wurðe.

³⁷ Se hælend cwæð to hys leorning-cnihten se þe lufeð fæder oþþe moder mä þonne me. nys he me wurþe. & se þe lufeð sune oððe dother swiðere þanne me. nys he me wurðe. ³⁸ & se þe ne nymð his cwelminge. & felh me nys he me wurðe.

² Ða Iohannes on benden ge-hyrde cristes weorc. þa sente he to hym twegen. his leorning-cnihtes. ³ & cwæð. Eart þu þe to cumene ert. oððe we oðres sculon abyden. ⁴ Se hælend answerede & cwæð to heom. gað & kyðað iohanne. þa þing þe ge ge-hyrden & ge-seagen. ⁵ Blinde ge-seoð. healte gað. hrefle synd aclensede. deafe ge-hereð. deade arisað. þærfen bodigeð. ⁶ & eadig ys se þe ne swicð [Note: MS. swicd. ] on me.

⁶ & eadig ys se þe ne swicð [Note: MS. swicd. ] on me. ⁷ Ða hyo ut-eoden soðlice þa on-gan se hælend seggen be Iohanne. & cwæð to þam menige. hwi eode ge ut on wæsten geseon winde aweged reod.

⁷ Ða hyo ut-eoden soðlice þa on-gan se hælend seggen be Iohanne. & cwæð to þam menige. hwi eode ge ut on wæsten geseon winde aweged reod. ⁸ oððe hwi eode ge ut ge-seon man hnescen certlen ge-scridne. Nu þa þe sind hnescen certlen ge-scridde senden on kynges husen.

⁸ oððe hwi eode ge ut ge-seon man hnescen certlen ge-scridne. Nu þa þe sind hnescen certlen ge-scridde senden on kynges husen. ⁹ Ac hwæt geode ge ut witegan to ge-seon. ic eow segge eac mare þanne witegan.

⁹ Ac hwæt geode ge ut witegan to ge-seon. ic eow segge eac mare þanne witegan. ¹⁰ þes is soðlice be þam awriten ys. nu ich sænde minne ængel be-foran þine anseone. se þe gerewað þinne weig beforen þe.

¹⁰ þes is soðlice be þam awriten ys. nu ich sænde minne ængel be-foran þine anseone. se þe gerewað þinne weig beforen þe.

¹⁰ þes is soðlice be þam awriten ys. nu ich sænde minne ængel be-foran þine anseone. se þe gerewað þinne weig beforen þe. ¹¹ Soðliche ich eow segge ne aras be-twux wifen bearnen mare Iohanne þan fulluhtere. Soðlice se læsse ïs. is on heofene riche hym mare.

¹¹ Soðliche ich eow segge ne aras be-twux wifen bearnen mare Iohanne þan fulluhtere. Soðlice se læsse ïs. is on heofene riche hym mare.

¹¹ Soðliche ich eow segge ne aras be-twux wifen bearnen mare Iohanne þan fulluhtere. Soðlice se læsse ïs. is on heofene riche hym mare. ¹² Soðlice fram iohannes dagen fulluhteres oð þis. heofene rice þoleð nead [&] strece nymað þæt.

¹² Soðlice fram iohannes dagen fulluhteres oð þis. heofene rice þoleð nead [&] strece nymað þæt. ¹³ Soðlice ealle witegan & lage. witegedan oððe iohannes.

¹³ Soðlice ealle witegan & lage. witegedan oððe iohannes. ¹⁴ & gyf ge willeð ge-lyfan he is helias þe to cumene ys.

¹⁴ & gyf ge willeð ge-lyfan he is helias þe to cumene ys. ¹⁵ se þe earan hæbbe to geherene ge-hyre. ¹⁶ Soðlice hwam telle ic þas cneornysse geliche. heo is gelich sittendon cnapen on foretige þa rymað to heora efenlicon. ¹⁷ & cweðeð. we sungen eow. & ge ne fricodon. & we cwyddun & ge ne weapan. ¹⁸ Soðlice iohannes com ne etende ne drinkende. & hyo cwæðan he hafð deofel-seocnysse. ¹⁹ Mannes sunu com etende & drinkende & hyo cweðeð. her is ætul man & win-drinkinde. manfulre & synfulre freond. & wisdom ys gerihtwiseð fram heora bearmen (sic).

¹⁹ Mannes sunu com etende & drinkende & hyo cweðeð. her is ætul man & win-drinkinde. manfulre & synfulre freond. & wisdom ys gerihtwiseð fram heora bearmen (sic).

¹⁶ Soðlice eadygen synd eowrum eagen for-þam þe hyo ge-seoð. & eowre earan forþam þe hyo ge-herað. ¹⁷ Soðlice on eornestlice ic eow segge þæt manega witegan & rihtwise ge-wilneden þa þing to ge-seonne þe ge ge-seoð. & hyo ne ge-seagen. & ge-hyran þa þing þe ge ge-hyrað. & hyo ne ge-hyrdon.

⁵⁷ & hyo wæren untreowsede [Note: MS. untweowsede. ] on him. Ða soðlice saigde se hælend heom. nis nan witege buton wurðscipe bute on hys earde. & on his huse. ⁵⁸ & he ne worhte þær manega mænege [Note: read mægene. ] buto for heora ungeleaffulnysse.

²⁸ Ða andswerede drihten hyre. Eala þu wif mychel is þin ge-leafe. ge-wurðe þe eall swa þu wille. & þa of þare tide wæs hire dohter hall geworðen.

³⁰ Þa genehlahten him to michele menige hæbbende mid heom manega healte & blinde & samhale & manega oðre. & aleigdon to hys foten. & he ge-hælde þa. ³¹ þæt þa maniga wundredon ge-seonde. dumbe spekende. healte gangende. blinde ge-seonde. & hyo marseden israele god.

³¹ þæt þa maniga wundredon ge-seonde. dumbe spekende. healte gangende. blinde ge-seonde. & hyo marseden israele god.

²³ For-þam ys heofene riche an-lich þam kyninge þe his þeowas ge-gaderede. ²⁴ & þa he þt ge-rad sette. hym wæs an broht se him scolde teon þusend punde. ²⁵ & þa he næfde hwær-mid he hyt agulde. hym het his hlaford ge-syllan & his wif & his chyld. & eall þæt he ahte.

²⁵ & þa he næfde hwær-mid he hyt agulde. hym het his hlaford ge-syllan & his wif & his chyld. & eall þæt he ahte. ²⁶ Ða strehte se þeow hine. & cwæð. Hlaford hafe ge-þyld on me. & ich hit þe eall agylde.

²⁸ Ða se þeowe ut-eode he ge-mette hys efen-þeowan. se hym scolde an hund panegan. & he nam hine þa & for-þresmede hine. & cwæð. Agyf þæt þu me scelt.

³⁴ Ða wæs se hlaford eorre. & sealde hine þam wicneren (sic). oð ðæt he eall agulde.

¹⁶ Swa beoð þa fyrmestan ytemeste. & þa ytemesta fyrmesta. Soðlice manega synde ge-clypede. & feawe ge-corena.

²⁸ Swa mannes sune ne com þæt hym man þenode. ac þæt he þenode & sealde hys sawle lyf to alesendnysse for manegen. Ge wilniað to ge-þeonne on gehwaden þinge. & to beon ge-wunod on þam mæsten þingen. Witodlice þanne ge to reorde gelaðode beoð ne sytte ge on þam fermestan sætlen. þe lest þe arwurðore wer æfter þe cume. & se husbunde hate þe arisan & ryman þam oðren & þu beo ge-scend. gyf þu sitst on ge-reorde on þam ytemestan setle. & æfter þe cymð oðer gebeorn. & se laðiende cweð to þe site innor leof. þanne byoð þe arwurdlicor. þanne þe man utter scufe.

¹¹ þa cwæð þæt folc. þis is se hælend witege of nazareth on galilea.

¹⁴ Ða eoden to hym þa blinde & þa healte & he hyo ge-hælde.

²⁸ Hu þincð eow. An man hafde twege sunes þa cweð he to þam yldran suna. ga & wyrc to-day on mine win-gearde. ²⁹ Ða cwæð he ich nelle. eode þah seððan to þam wingearde. ³⁰ Ða cwæð he all-swa to þam oðren. Ða andswerede se hym & cwæð. hlaford ich gä. & ne eode swa-þeah. ³¹ hwæðer þare tweire dyde þas fæder willen. Ða cwæden hyo se æftrere. Ða cwæð se hælend to heom. Soð ich eow segge þt manfulle & þa myltystran gað be-foren eow on godes riche.

³¹ hwæðer þare tweire dyde þas fæder willen. Ða cwæden hyo se æftrere. Ða cwæð se hælend to heom. Soð ich eow segge þt manfulle & þa myltystran gað be-foren eow on godes riche.

³¹ hwæðer þare tweire dyde þas fæder willen. Ða cwæden hyo se æftrere. Ða cwæð se hælend to heom. Soð ich eow segge þt manfulle & þa myltystran gað be-foren eow on godes riche. ³² Iohannes com on rihtwisnesse weige. & ge ne ge-herden hine. Witodlice manfulle & myltistran ge-lyfden. & ge ge-seagen & ne dydon syððan nane deadbote þæt ge ge-lyfdon on hym.

³⁵ & an þe wæs þare lage lareow axode hine. & fandede hine þus cweðende.

⁵ Hyo cwæðen witodlice þt hyt ne myhte beon on þam freols-daige. þy-læs þe mycel steriung wurðe on þam folke. ⁶ Ða se hælend wæs on bethanian on symones huse þas reofelen.

⁶ Ða se hælend wæs on bethanian on symones huse þas reofelen. ⁷ þa neahlahte him to sum wif. syo hafde box mid derewurðere sealfe. & ageat upp-on hys heafod þær he sæt. ⁸ þa ge-seagen hys leorningcnihtes þæt & wurðen ge-bolgen & cwæðen. To hwan ys þis for-spilled ⁹ þis mihte beon ge-seald to mycele wurðe. & þearfen ge-dæled. ¹⁰ Ða se hælend hit wiste þa cwæð he to heom. hwi synde ge grame þise wife. witodlice god werc hyo worhte on me. ¹¹ Simle ge hæbbeð [Note: MS. hæbbed. ] þearfan mid eow. ac ge næbbeð [Note: MS. næbbed. ] me symle. ¹² hyo dyde þas sealfe on minne lichaman þæt ic wære ge-smyred to beberienne. ¹³ Soð ic segge eow. swa hwær swa þis godspel beoð geboded on eallen midden-earde beoð ge ræd (sic) on hire ge-mynd þt hyo þis dyde.

⁴⁸ Se þe hine be-læwde sealde heom tacne & cwæð. Swa hwinne (sic) swa ic kysse se hit ys. nymeð hine. ⁴⁹ & he neohlacte rædlice to þam hælende. & [quoth]. Hal beo þu lareow. & he kyste hine.

⁵⁴ Witodlice þas hundredes ealdor. & þa þe mid hym wæron healdende þanne hælend. þa hyo ge-seagen þare eorðe-befienge. & þa þing þe þær ge-wurðen. hyo ondrædden heom þærle. & cwæðon. Soð godes sune wæs þes.

⁸ Þa ferden hyo rædlice fram þare byrigenne mid eige & mid mychele ge-fean. & urnen ænd kydden hyt hys leorning-cnihten.

² swa awritan ys on þas witegen bæch ysaiam. Nu ich asænde minne ængel be-foran þinre ansiëne. Se ge-gærewed þinne weig be-foren þe.

⁴ Iohannes wæs on wæstene fulgende & bodiende. deadbote fulluht on senne for-gyfenysse. ⁵ & to hym ferde eal iudëëisce rice. & ealle ierosolima-ware. & wæren fram him ge-fullode on Iordanes flode. heore synna andettenne. ⁶ And Iohannes wæs ge-scryd mid olfendes hære. & fellen gyrdel wæs embe his lendene. & garstapen & wude hunig he æt.

²⁷ Ða wundreden hyo ealle. swa þt hyo be-twexeo heom cwæðen. hwæt is þis. hwæt is þeos niewe lar. þt he on anwealde unclænen gasten be-beott. & hyo hersumieð hym. ²⁸ & sona ferde his hlysa to galilea-riche.

⁵ Soðlice þa se hælend ge-seah heore ge-leafen he cwæð. to þam lamen. Sune þe synde þine senne for-gefene. ⁶ þær wæren sume of þam bokeren sittende & on heore heortan þencende ⁷ hwi specð þes þus. he desigeð. hwa maig senne for-gefen buton god ane.

⁷ hwi specð þes þus. he desigeð. hwa maig senne for-gefen buton god ane.

¹⁰ Soðlice manege he hælde. swa þt hyo æt-rinen his. & swa fele swa untrumnysse

³⁰ And eft he [quoth]. for hwan an-lichie we heofene rïce odðe hwilcan bispellen wiðmete we hit.

²⁴ Þa ferde he mid hym & hym felgede micel menige & þrungen hine.

²⁹ & þa sone warð hire blodes rine adruwede. & hyo on hire fredde þæt hyo of þam witege ge-hæled wæs.

³⁴ Ða cwæð se hælend. dohter þin ge-leafe þe hæle ge-dyde. ga þe on sibbe & beo of þisen hal.

⁷ & him twelfe to ge-cleopede. & angan hyo sænden twam & twam. & heom an-weald sealde un-clænre gaste.

¹⁴ Ænd þa ge-hyrde herodes se kyng þt. Soðlice his name wæs swutel ge-worðen. & he cwæð. Witodlice johannes se fulluhtere of deaðe aras. & on him synd for þan manege ge-worht

²¹ in-nen of manne heorten yfele geþances cumæð. unriht-hameðe. & forleigre. manslihte.

³² & hyo lædden him ænne deafne & dumbne. & hine bæden. þt he his hand on him asette. ³³ Ða nam he hine asundre of þare manige. & his fingre on his earen dyde. & spættende his tunge on-hran. ³⁴ & on þanne heofen be-healdende. ge-morede. & cwæð. Effeta. þt is on ure ge-þeode syo þu untyned. ³⁵ Ænd sone wurðan his earen ge-openede. & his tunge bend warð un-slyped & he rihte spæc. ³⁶ & he be-bead heom þt hyo hit nanen menn ne säigden. Soðlice swa he heom swidre be-bead. swa hyo swidere bodeden. ³⁷ & þas þe ma wundredon. & cwæðen. ealle þing he wel dyde. & he dyde þt deafe ge-hyrden. & dumbe spræcan.

² Ic ge-miltsie þisse manigeo. for þan hy þri dages me ambidiað. & næbbed hwæt hyo æten.

²³ Ða cwæð se hælend. gyf þu ge-lyfen miht ealle þing sende ge-lyfenden mihtilice.

⁵² þa cwæð se hælend to him. Ga; þin ge-leafe. þe halne ge-dyde. & he sona ge-seah. & hym felgde on weige.

³⁴ Þa se hælend ge-seah þt he hym wislice andswerede he saigde hym ne ert þu feor fram godes rice. & hine ne dorste nan man axian.

³ and þa se hælend wæs on bethania on symones huse anes hreofelen & þær sæt. Þa com an wif & hæfde hire sealfe-box deorewurðe nardes. & to-brokene sealf-boxe ofer his heafed aget. ⁴ Sume hit unwurdlice for-bæren. & be-tweoxe heom sylfen cwæðen. for hwi wæs þises sealfe for-spillednyss ge-worðen. ⁵ þeos sealfe mihte beon ge-seald to þrem hund panegen. & beon þearfen ge-seald & yrseden agen hy. ⁶ Þa [quoth]. se hælend. Læted hyo hwi synde ge hire grame. god werc hyo on me worhte. ⁷ Soðlice symble ge hæbbed þearfen mid eow. & þanne ge willeð ge magen heom tæle don. me ge symble næbbeð. ⁸ þeos sealde þt hyo hæfde. hyo com to smeriene minne lichame on berigenne. ⁹ Soðlice ich eow segge swa hwær swa þis godspell ge-boded byo on eallen midden-earde byð ge-boded þt hyo þis on his ge-minde dyde.

¹⁴ & he byð þe to blisse. & manega on his akynnednysse ge-fageneð. ¹⁵ Soðlice he byð mære be-foren drihtene. & he ne drincð win ne beor. & he beoð ge-felleð mid halgen gaste; Þanne gyt of hys moder innoðe.

¹⁵ Soðlice he byð mære be-foren drihtene. & he ne drincð win ne beor. & he beoð ge-felleð mid halgen gaste; Þanne gyt of hys moder innoðe.

¹⁵ Soðlice he byð mære be-foren drihtene. & he ne drincð win ne beor. & he beoð ge-felleð mid halgen gaste; Þanne gyt of hys moder innoðe. ¹⁶ & manege israele bearne he ge-chyrd to drihtene heore gode ¹⁷ & he gæð to-foren him on gaste. & on helias ge-mihte. & he fæderan heortan to heora bearnan ge-cyrre. & ungeleafulle. to rihtwise gleaw-scipe. drihtne fulfremed folc ge-gærewian.

⁶⁵ Ða warð eige ge-worden ofer ealle heora nehchegeburas & ofer ealle iudea munt-land wæren þas worð wið-mærsede.

⁶⁸ Ge-bletseð syo drihten israele god; for þan þe he ge-neosede. & hys folces alysendnysse dyde.

⁷⁶ & þu cnapa gæst & beost þas heageste witega ge-nemned. Ðu gæst be-foran drihtnes ansiene hys wegas gearewian.

⁸⁰ Soðlice se cnape weox. & wæs on gaste ge-stræncþed. & wæs on westene oð þanne dayg his atewednysse on israel.

²⁰ Ða ge-wenden ham þa heordes god wuldriende. & heriende on eallen þan þe hyo ge-herden & ge-seagen. Swa to heom ge-cweðen wæs.

³⁴ And þa ge-bletsede hyo symeon. & cwæð to marian hys moder. loca nu þes is on hryre & on arist ge-sett. manegre on israele & on taken þam þe wið-cweðen byð.

² under þare sacerde ealdres anna & chaifa. godes word wæs ge-worðan ofer zacharias sune on westene.

⁸ Doð eornestlice deadbote wæstmes. & ne on-ginnen ge cweðen. we hæbbed us to fader abraham. Ich segge eow þæt god is swa mihtig þæt he maig of þisen stanen abrahames bearn aweccan.

¹² Ða comen þa manfulle þæt hy aþwegene wæren. & cwæðen to hym lareow hwæt do we.

¹⁶ Ða andswerede Iohannes heom eallen seggenden. Witodlice ic eow an watere fullige. Soðlice kymð strengre þanne ich; þas ich nem wurðe þæt ich hys scoþwang un-cnytte. Heo eow fulled on halgen gaste. & on fyre.

¹⁸ drihtnes gast is ofer me for þan he smerede me. He sende me þærfen bodian. & ge-hæften alysendnysse. & blinden ge-sihðe. for-brokene ge-hælen.

³⁶ Ða wurðen hyo ealle forhte & spraeken heom be-tweonen. & cwæðen hwæt is þæt word þæt he on mihte & on mægne un-clænen gaste be-beot. & hyo ut gað.

⁸ Þa petrus þæt ge-seah he feoll to þas hælendes cneowen; & cwæð. Drihten ge-wit fram me for þam ich em sinful man

¹² Þa he wæs on anre ceastre þa wæs þær an hreofla. & þa he ge-seah þanne hælend þa astrahte he hine & bæd. & þus cwæð. Drihten gif þu wilt. þu miht me ge-clænsien. ¹³ Ænd he æt-hran hine his handa aþenede. & cwæð. Ic wille; syo þu ge-clænsed. Ænd sone se hreofla hym fram ferde.

¹³ Ænd he æt-hran hine his handa aþenede. & cwæð. Ic wille; syo þu ge-clænsed. Ænd sone se hreofla hym fram ferde. ¹⁴ & he bed him þt he hit nanen men ne saigde. ac ga & atewe þe þam sacerde. ænd bring for þinre claensinge swa moyses be-bead heom on ge-witnysse. ¹⁵ Witodlice þas þe mä seo spræc be him ferde & mycele menega comen þæt hyo ge-hyrdon & wurðen ge-hælede fram heora untrumnesse.

²⁰ Ða he ge-seah heora ge-leafe. he cwæð. La man þe synd þine sinne for-gefene.

²⁰ Ða he ge-seah heora ge-leafe. he cwæð. La man þe synd þine sinne for-gefene. ²¹ Ða agunnen þencen þa bokeres & farisei & cwæðen. hwæt is þes þe her sprecd woffunga. hwa maig senna for-gefen buton god ane. ²² Ða seo hælend ge-cneow heora ge-þances; he andsweriende cwæð to heom. Hwæt þence ge on eowre heorten

²⁶ & hyo ealle wundredon & god mærsedon & wæren mid eige ge-fylde. & cwæðen soðes we to-daig wundre ge-seagen.

²⁹ Ænd leuj dyde him michele ge-beorscipe on his huse. & þær wæs mycele manege manfulra & oðre þe mid him sæton. ³⁰ Þa murcneden þa farisei & þa bokeres. & cwæðen to his leorning-cnihten. hwi æte ge. & drinkeð mid manfullen & senfullen. ³¹ Ða andswerede se hælend & cwæð to heom. Ne be-þurfen læches þa þe hale synde. ac þa þe un-hæle hæbbeð. ³² Ne com ich rihtwise to clepian. ac synfulle on deadbote.

⁸ Soðlice he wiste heore þances & he saide þam men þe þa forscrunkene hand hafde. aris & stand her amidden. Ða aras he & stod.

²¹ Eadige synde ge þe hingrieð nu. for þam ge beoð ge-fyllede. Eadige synde ge þe nu wepad; for þam ge hlyhað.

¹ Soðlice þa he ealle his word gefylde on þas folces hlyste. he eode in-to capharnaum. ² Ða wæs sum hundred-mannes þeowa untrum se wæs swentendlic (sic). se wæs him dyere. ³ Ænd þa he ge-hyrde be þam hælende. he sende to him iudea aldres. & bed þæt he come & his þeow ge-hælde. ⁴ Ða hyo to þam hælende coman. hyo bæden hine geornlice & þus cwæðen. He is wurðe þæt þu him telie.

⁴ Ða hyo to þam hælende coman. hyo bæden hine geornlice & þus cwæðen. He is wurðe þæt þu him telie. ⁵ Witodlice he lufeð ure þeode. & he us ure samnunge ge-tymbrede. ⁶ Ða ferde se hælend mid heom. & þa he wæs unfeor þam huse se hundredes ealdor sende his frend to him and cwæð. Drihten nelle þu beon ge-dreaht. ne eom ïch wurðe þæt þu ga under minne þechene;

⁶ Ða ferde se hælend mid heom. & þa he wæs unfeor þam huse se hundredes ealdor sende his frend to him and cwæð. Drihten nelle þu beon ge-dreaht. ne eom ïch wurðe þæt þu ga under minne þechene; ⁷ for þan ïch ne tealde me sylfne swa wurð þæt ich to þe come. Ac cweð þin word and mïn cniht beoð ge-hæled.

⁷ for þan ïch ne tealde me sylfne swa wurð þæt ich to þe come. Ac cweð þin word and mïn cniht beoð ge-hæled. ⁸ Ic eom an man under anwealde ge-sett; cæmpen under me hæbbende. & ïch segge þissen ga; & he gæð. & ïch segge þissen cum; þonne cymð he. & ïch segge mine þeowe þis do; & he hit deð. ⁹ Ða wundrede se hælend þam ge-hyrden. & cwæð. to þare manigeo be-wend. Soðlice ic segge eow ne funde ich on israel swa mychele ge-leafen. ¹⁰ & þa þa ham comen þe asende wæren hyo ge-metten halne þanne þe ær u[n]trum wæs.

¹⁴ Þa ge-nehleahte he & þa cheste ætran. þa æt-stoden þa þe hine beren. Ða cwæð se hælend. Eala geonge þe is (sic) segge aris.

¹⁴ Þa ge-nehleahte he & þa cheste ætran. þa æt-stoden þa þe hine beren. Ða cwæð se hælend. Eala geonge þe is (sic) segge aris. ¹⁵ Þa aras se þe dead wæs. & ongan spræcen. þa agef he hine his moder. ¹⁶ Þa ofer-eode eyge hyo ealle. & hyo god mersodon & cwæðen. þt mare witega on us aras. & þæt god his folce ge-neosode.

¹⁹ [Note: Misit iohannes duos de discipulis suis ad iesum dicens. tu es qui uenturus es an alium expectamus. ] Ða cleopede iohannes twegen of his leorning-cnihten to hym. & sende to þam halende & þus cwæð. Ert þu þe to cumene ert; hweðer þe we oðres sculon on-bidon.

²¹ Soðlice on þare tide he ge-hælde manege of adlen. ge of witen. & of yfele gasten. & manegen blinden he ge-sihþe for-gef.

²⁹ & eall folc his herende sunder-halgen god heredon & ge-fullode on Iohannes fulluhte.

³⁴ Mannes sune com etende & drinkende. & ge cweðað þes man ys swelgende & win drinkende. manfulra & senfulre freond. ³⁵ And wisdom ïs ge-rihtwised on eallen his bearnen. ³⁶ Þa bæd sum hine of þam sunder-halgen þt he mid hym æte. Þa eode he in-to þas fariseiscen huse & ge-sæt. ³⁷ And þa þæt wif þe wæs on þare ceastre synful þa hy on-cneow þæt he sæt on þas farisees huse. hyo brohte hire sealfe-box.

³⁷ And þa þæt wif þe wæs on þare ceastre synful þa hy on-cneow þæt he sæt on þas farisees huse. hyo brohte hire sealfe-box. ³⁸ & stod wið-eften his fet. & on-gan mid hire tearen his fet þwean. & dreide mid hire heafdes fexe. & kyste hys fet. & mid sealfe smerede. ³⁹ Ða se sunder-halge þe hine in-laðede þæt ge-seah; he cwæð on his ge-þance. Gif þes man witege wære. witodlice he wiste hwæt & hwilc þæt wif wære þe his æt-rind. þæt hyo synful ïs.

³⁹ Ða se sunder-halge þe hine in-laðede þæt ge-seah; he cwæð on his ge-þance. Gif þes man witege wære. witodlice he wiste hwæt & hwilc þæt wif wære þe his æt-rind. þæt hyo synful ïs.

⁴² Ða hyo næfden mid hwy hyo hit agulden. he hit heom bam for-gef. hwader lufede hine swiðre. ⁴³ Ða andswerede symon ic wene. se þe he mare for-gef. Ða cwæð he rihte þu demdest. ⁴⁴ Ða be-wende he hine to þam wife. & sægde symone. Ge-syhst þu þis wif; ïch eode in-to þinen huse. ne gefe þu me wæter to minen foten. Þeos mid hire tearen mine fet þweag. & mid hire locken dreide. ⁴⁵ Cos þu me ne gefe. þeos seððe ïch ïnn eode ne ge-swac þæt hyo mine fet ne kyste. ⁴⁶ Min heafed þu mid ele ne smeredest. þeos smerede mid sealfe mine fet. ⁴⁷ For þam ïch segge þe; hyre synde manege synne for-gefene. for þan þe hio me swiðe lufede. læsse lufod þam þe læsse for-gyfen ïs.

¹⁸ Warniað hu ge ge-hyren; þam beod ge-seald ðe hæfeð. & swa hwilc þe næfeð þt he wene þt he hæbbe him beoð afirred.

³⁷ Ða bæd hine eall syo manege þas rice gerasenorum þt he fram heom ge-wite. for þam hyo micelen eige ge-hæfte wæren. Ða wende he on scype on-gen.

⁴¹ Ænd þa com an man þæs name wæs jairus; se wæs þare ge-samnunge ealdor. Þa feoll he to þæs hælendes foten. & bæd hine þæt he ferde to his huse; ⁴² for-þan he hæfde ane dohter neoh on twelf wintre & syo forð-ferde. Ða ge-byrede hit. þa he ferde of þam manegen he wæs of-þrungen.

⁴⁸ Ða cwæð he to hire. Dohter þin ge-leafe þe hal ge-dyde. ga nu on sibbe. ⁴⁹ Him þa gyt sprecenden þa com sum man to þare ge-samnenge ealdre & cwæð to him; ne drece þu hine.

⁵² Ða weopen hyo ealle & heofodon hyo. Ða cwæð he ne wepe ge. soðlice nis þis mæden dead ac hyo slepð. ⁵³ þa tælden hyo hine. & wiston þæt hyo deað wes. ⁵⁴ Ða nam he hire hand & cwæð. Mæden þe ic segge aris. ⁵⁵ Ða ge-hwarp hire gast agen & hyo sona aras. & he het hire syllan æten.

¹⁹ Ða andsweredon hyo & cwæðen. Iohannes baptistam. sume Heliam. sume þæt sum witege of þam ealden aras.

³⁸ þa cleopede an wer of þare manigeo & cwæð. Lareow ic hælsige þe ge-seoh minne sune. for-þan he ys min anliche sune.

⁴⁸ & cwæð to heom. Se þe þisne cnape on minen naman on-fehð; he on-fehð me. & se þe on-fehð me; he on-fehð þane þe me sente. Witodlice se þe is læst be-tweox eow ealle; se is mara.

¹ [Note: Designauit dominus iesus et alios septuaginta duos [&] misit illos binos ante faciem suam. ] After þan se hælend ge-mearcude oðre twa and hund-seofentig. & sente hyo twam & twam beforan his ansiene on ælce ceastre & stowe þe he to cumenne wæs.

²³ [Note: Beati oculi que uiderunt que uos uidetis. ] Þa cwæð he to his leorning-cnihton be-wend. Eadig synð þa eagen þe ge-seoð þa þing þe ge ge-seoð. ²⁴ Soðlice ich eow segge þæt manige witegan & kynges wolden ge-seon þæt þæt ge ge-seoð. & hi hit ne ge-seagen. & wolden ge-heren þæt ge ge-hereð & hi hit ne ge-herdon.

³⁸ Soðlice hit wæs ge-worden þa hyo ferden se hælend eode on sum castel. & sum wif on name martha on-feng hine on hire huse.

⁴ & for-gyf us ure geltes swa we for-gyfað ælcen þare þe wið us agylteð. & ne læd þu us on costnunge. ac alys us fram yfele.

³⁷ Ða bæd hine sum fariseisc man þæt he æte mid him. & he in-eode & sætt.

¹⁷ þa þohte he on him sylfen & cwæð. hwæt do ic for-þan ich næbbe hwider ich mine wæstmes gaderie.

⁴⁸ Þane þeow þe his wille nyste. & þeah dyde he beoð witned feawen witen. Ælcen þe mycel ge-seald is. him man mychel to-secð. & et þam þe hyo mycel be-fæsten hyo mychel byddeð.

⁴ swa þa ehte-tyna. ofer þa feoll se stepel on syloa. & hyo of-sloh. Wene ge þæt hyo wæren scyldige ofer ealle menn þe on ierusalem wunedon.

¹⁵ Þa andswerede se hælend & cwæð. La liceteras ne un-tygð eower ælc on reste-daige his oxen oððe assen fram þare binne & læt to wætere.

³⁴ Eale ierusalem ierusalem. þu þe þa witegen of-sleahst. & hænst þa þe to þe asent synden. hu ofte ic wolde þine bearn ge-gaderian. swa se fugel doð his nyst under his fyðeren & þu noldest.

¹ [Note: [I] Ntrauit iesus in domum cuiusdam principis sacerdotum sabbato manducare panem. ] Ða wæs ge-worðen þa he eode on sumes phariseas ealdres hus on ræste-daige. þæt he hlaf æte. & hyo be-gymden hine.

² Ða murcneden þa farisei & þa bokeres & cwæðen. þes on-fegð synfulle & mid heom ett.

¹⁹ nu ich ne eom wurðe. þt ic beo þin sune ge-nemned. do me swa ane of þinen yrðlingen. ²⁰ & he aras þa & com to his fader. & þa gyt þa he wæs feor his fæder he hine geseah. & warð mid mildheortnysse astyred. & agen hine earn & hine be-clypte & cyste hine. ²¹ Ða cwæð hys suna. Fader ic synegede on heofene & be-foran þe. nu ic ne eom wurðe þæt ic þin sune beo ge-nemned.

²⁸ Þa balh he hine & nolde ingan. Ða eode his fader ut & angan hine biddan. ²⁹ Ða cwæð he to his fæder andsweriende. Efne swa fela geare ic þe þeoweda. & ic næfre þin bebod ne forgymde; & ne sealdest þu me næfre an tycchen. þt ic mid minen freonden ge-wistfullode. ³⁰ Ac seoððan þes þin sune com þe his spede mid miltystren amerde; þu of-sloge him an fet chalf.

³ Ða cwæd se ge-refe. on his ge-þanke. Hwæt do ic for-þan þe min hlaford mine gerefscype fram me nymd. Ne maig ic delfen. me scamed þæt ic wædlie.

¹⁶ ---

⁵ Þa cwæðen his apostles. drihten ge-eac urne ge-leafen.

¹² & þa he eode on sum castel & him agen urnen teon reofle weres. þa stoden hio forren. ¹³ & heore stefne up-ahofen. & cwæðen. hælend be-beodende ge-miltse us. ¹⁴ Þa he hyo ge-seah þa cwæð he. Gað & ateowiad eow þam sacerden. Ða hyo ferden. hyo wurden ge-clænsede. ¹⁵ Ða heore an ge-seah þæt he ge-clænsed wæs. þa cyrde he mid micelere stefne god heriende. ¹⁶ & feoll to his foten. & him þancode. & þes wæs samaritanisc. ¹⁷ Þa cwæð se hælend hym andsweriende. Hu ne synden teon ge-clænsede. hwær synden þa nigene. ¹⁸ næs ge-mett se ðe agen-hwurfe. & gode wulder sealde buten þes ælfremede. ¹⁹ Ða cwæd he aris & ga. for-þan þin ge-leafe þe halne ge-dyde.

⁴ Þa nolde ne langere tide. Æfter þam þa [quoth]. he.

⁹ Ða cwæð he to sumen þis by-spell. þe on hyo selfe truweden. & oðrum for-hugodon. ¹⁰ [Note: Duo homines ascendebant in templum ut orarent. ] Twegen men ferden to sume temple þt þt hyo; hyo ge-bæden. an sunderhalge. & an manfull. ¹¹ Ða stod se phariseus & hine þus ge-bed. god þe ich þances do. for-þan ich ne em swilche odre men. reaferes unriht-wise. unriht-hameðes. oððe eac swylc þes manfulle.

¹³ Ða stod se manfulla feorran & nolde for-ðan his eagen ahebben up to þam heofene. ac he beot his breost & cwæð. God beo þu milde me senfulle.

¹⁸ Ða axode hine sum aldor. godne lareow hwæt do ich þæt ich eche lyf hæbbe.

³⁵ [Note: Cum appropinquaret iericho. ] Þa he neahlahte jerico sum blind man sæt wið þane weig wædliende. ³⁶ & þa he ge-hyrde þa manigeo farende. he axode hwæt þt wære. ³⁷ þa saigden hyo þæt þær ferde se nazarenisce hælend. ³⁸ Þa remde he & cwæð. Eale hælend dauiðes sune ge-miltsce me. ³⁹ & þa þe fore-stopen hine þredden þæt he swugede. þas þe mære he clypede. Dauides sune ge-miltse me. ⁴⁰ Ða stod se hælend. & het hine læden to him. Ða he nehlahte he axode hine. ⁴¹ hwæt wilt þu þæt ic þe dö. Ða cwæð he. Drihten þt ich ge-seo. ⁴² Ða cwæð se hælend. ge-seoh. þin ge-leafe þe ge-hælde.

⁴² Ða cwæð se hælend. ge-seoh. þin ge-leafe þe ge-hælde. ⁴³ & he sone ge-seah. & hym fylgde. god wuldriende. & eall folc god lof sealde. þæt hyo þt ge-seawen.

⁷ Þa hyo þt ge-seagen þa murcneden hyo ealle & cwæðen. þæt he to synful men ge-cyrde.

⁴⁴ & to eorðan afelled þe. & þine bearn þe on [þe] synde. & hi ne lefeð on þe stan ofer stane. for-þan þe þu ne on-cneowe þa tide þinre ge-neosunge.

⁶ Gif we seggeð þæt he syo of mannen eall folc us hænð. hyo wisten gere þt johannes wæs witege.

²⁰ Þa senden hyo mid searwun þa þe hyo rithwise læten þt hyo hine ge-scyldeden. & þt hyo hine sealden þan ealdren to dome & to þas deman anwealde to for-demænne. ²¹ Ða axoden hyo hine & cwæðen. Lareow we wite þt þu rihte specst. & lærst. & for nanen men ne wandest. ac godes weig on soðfæstnysse lærst.

³⁵ ða ðe synde þare werulde wurðe. & æristes of deaðe ne gyftiað hy [Note: MS. hyo, alt. to hy. ] ne wif ne lædeð.

⁶¹ Þa drihten be-wende hine & be-seah to petre. Ða ge-munede petrus drihtnes wordes þe he cwæð. þæt þu min æt-sæcst þrewa to-daig ær se coc crawe. ⁶² Ða eode petrus ut & biterlice weop.

⁴⁷ Ða se hundred-man ge-seah þt þær ge-worðen wæs. he god wuldrede. & cwæð. Soðlice þes man wæs rihtwis.

¹⁹ He saide þa. hwæt synde þa þing. Ænd hyo saiden þa be þam nazarenisce hælende. se wæs wer & witege mihtig. on spræce & on weorce. be-foren gode & eallen folce.

³⁴ & cwæðen þt drihten soðlice aras & symone atewede.

²¹ Ænd hyo axoden hyne & þus cwæðon. Eart þu helyas; & he cwæð. ne eom ic hyt. Þa cwæðen hyo. eart þu witega. & he answerede & cwæð. nyc.

²³ He cwæð ic em clepiendes stefen on westene. Ge-rihteð drihtnes weig. swa se wytega ysaias cwæð.

²⁵ ænd hyo axoden hyne & cwæðen to hym. hwi fullast þu; gyf þu ne eart ne helyas ne wytega.

⁴⁶ ænd nathanael cwæð to hym. mæg ænig þing gödes beon of nazareth. Philippus cwæð to hym; cum ænd ge-seoh.

² Soðlice se halend ænd hys leorning-cnihtes wæren ge-laðode to þam gyftan.

² þes com to hym on nyht. & cwæð to hym. Rabbi þæt ys lareow. we witen þæt þu come fram gode. ne mayg nan man þas taken wyrcan þe þu wyrcst buton god beo mid hym.

²⁶ & coman to Iohanne & cwæðen to hym. Rabbi; se þe mid þe wæs be-genden Iordane. be þam þu kyddest ge-wytnesse. nu he fulleð & ealle cumeð to hym.

²⁶ & coman to Iohanne & cwæðen to hym. Rabbi; se þe mid þe wæs be-genden Iordane. be þam þu kyddest ge-wytnesse. nu he fulleð & ealle cumeð to hym. ²⁷ Iohannes andswerede & cwæð. ne may man nan þing under-fon bute hyt beo hym of hefonum ge-seald. ²⁸ Ge sylf me sind to ge-witnesse þt ic sæde ne em ic crist. ac ic em asend be-foran hine. ²⁹ Se þe bryde hafð se ys brydguma. Se þe ys þas brydguman freond. & stent & ge-hyrð hine. mid ge-fean he ge-blissað for þas brydguman stæfne. þes min ge-fea ys ge-felled. ³⁰ hyt ge-berað þæt he weaxe. & þæt ic wanige.

¹⁹ Ða cwæð þæt wif to hym. Leof þas me þincð þu ert witega;

²⁵ Ðæt wif cwæð to him. ic wat þæt messias cymð þæt ys ge-nemned crist. þonne he cymð he cyð us ealle þing.

⁴⁶ & he com eft to chanää galilëë. þær he worhte þæt win of wætere. [Note: Erat quidam regulus cuius filius infirmabatur capharnaum. ] Sum under-kyning wæs. þæs sunu wæs ge-sieclod on capharnaum. ⁴⁷ Ða ða se ge-hyrde þæt se hælend for fram iudea to galilea he com to hym. & bed hine þæt he fore ænd hælde hys sune. Soðlice he læg æt forð-fore.

⁴⁷ Ða ða se ge-hyrde þæt se hælend for fram iudea to galilea he com to hym. & bed hine þæt he fore ænd hælde hys sune. Soðlice he læg æt forð-fore.

⁵⁰ & se hælend cwæð. Ga þin sune leofað. Ða eode he. & ge-lefde ðare spræce þe se hælend hym sægde. ⁵¹ Þa he for; þa urnen hys þeowes hym to-geanes & sægdon þæt hys sune leofede. ⁵² Ða axode he to hwilcan timan hym bet wære. & hyo sægdon hym. gystendaig to þa seofeðe tide; se feofer hyne for-let. ⁵³ Þa on-geat se fæder ðæt hyt wæs on þare tide þe se hælend cwæð; þin sune leofað. & he ge-lefde & eall his heowrædon.

²¹ Swa swa se fæder awecð. þa deden & gelyffæst. swa eac se sune. ge-liffæst þa þe he wile.

²⁵ Soð ic segge eow. þæt seo tyd cymð & nu is; þonne ða deaden ge-hereð godes sunes stefne; & þa libbæð þe hyo ge-hered;

²⁸ Ne wundrien ge þas. þæt se tyd kymð. þæt ealle ge-hirað his stefene þe on byrgenum sint. ²⁹ & ða ðe god worhten fareð on lyfes æriste. & þa þe yfele dydon on domes arist.

³⁵ He wæs byrnende leoht-fæt. & lihtende. ge wolden sume hwile ge-blissien on hys lihte.

¹⁴ Ða menn cwæðon. þa hyo sæwon þæt he þæt tacen worhte; þæt þes is soðliche witega þe on midden-earð cymð.

⁶⁰ Manega hys leorning-cnihte cwæðen þa hyo þis ge-hyrden. Heard ys þeos spræce hwa mæg hyo ge-hyran. ⁶¹ Ða wiste se hælend þæt hys leorning-cnihtas murcnedon be-tweox heom selfum be þyson. & he cwæð to heom ðæt eow be-swicð. ⁶² gyf ge ge-seoð mannes sune astigende þær he ær wes. ⁶³ Gast ys se þe liffæst flæsc ne fremeð nan þing. þa word þe ic eow sayde synde gast & lyf. ⁶⁴ ac sume ge ne lefeð. Wite[d]lice se hælend wiste æt fruman hwæt þa ge-lefenden wæren. & hwa hine be-leawien wolde. ⁶⁵ & he cwæð. For-þi ic eow sægde þæt nan man ne mæg cuman to me buton min fæder hyt hym sylle. ⁶⁶ Seððan manega hys leorning-cnihta cyrden on-bæc & ne eoden mid hym.

¹² & michel ge-hlyd wæs on þare manigeo be hym. Sumen cwæðen he ys god. oðre cwæðen nese. ac he be-swycð þæt folc.

⁴⁰ On þare tide syo manigeo cwæð þa hyo ge-hyrde þas. hys spræche; þes is soð witega. ⁴¹ sume cwæðen; he ys crist. Sume cwæðen cweðe ge cymð crist fram galilea.

⁴⁷ Þa cwæðen þa farisei to heom. synt ge be-swikene. ⁴⁸ cweðe ge. ge-lyfde anyg þara ealdre oððe þare pharisei on hyne; ⁴⁹ ac þeos manigeo þe ne cuðe þa eæ hyo synt awyrgede. ⁵⁰ Ða cwæð Nichodemus to heom. Se þe com to hym on nyht. se wæs heora an. ⁵¹ Cwæst þu. demð ure ëæ. anigene man bute hyne man ær hyre; & wite hwæt he do. ⁵² Hyo andsweredon & cwæðon to hym. cweðst þu. þæt þu syo galileisc. smea & ge-seoh þæt nan wytega ne cymð fram galilea.

⁴⁸ Witodlice þa iudeas andsweredon & cwæðon to hym. hwi ne cweðe we wel þæt þu eart samaritanysc & eart wod.

⁵² Ða cwæðen þa iudeas. nu we witon; þæt þu ært wod. Abraham wæs dead. & þa wytegan. & þu cwidst gyf hwa mine spræce hyrð & healt; ne byð he næfre dead.

¹⁷ Hyo cwæðen eft; to þam blindan. Hwæt segst þu be þam þe þine eagen un-tynde. he cwæð. he ys wytega.

²⁴ Ða cleopedon hyo eft þanne mann þe ær blind wæs. & cwæðon to hym. Seige godes wuldor we wyten þæt he ys synful.

³⁰ Se mann andswerede & cwæð to heom. þæt is wunder-lich þæt ge nyton hwanon he ys. & he untynde mine eagen. ³¹ we witon soðlice þæt god ne ge-herð synfulle. Ac gyf hwa ys gode ge-coren & hys willan wercð. þane he ge-herð.

³¹ we witon soðlice þæt god ne ge-herð synfulle. Ac gyf hwa ys gode ge-coren & hys willan wercð. þane he ge-herð. ³² Ne herde we næfre on worlde þæt anyg un-tynde þas eagen þe wære blind ge-boren. ³³ Ne myhte he þas þing don gyf he nære of gode.

²⁰ Manega heora cwæðen. Deofel ys on hym. & he wët. hwy hlyste ge hym.

² hyt wæs syo maria þe smerede drihten; mid þare sealfe. & dreide hys fet mid hyre lockan. Lazarus hyre broðer wæs ge-yfeled.

² hyt wæs syo maria þe smerede drihten; mid þare sealfe. & dreide hys fet mid hyre lockan. Lazarus hyre broðer wæs ge-yfeled.

² hyt wæs syo maria þe smerede drihten; mid þare sealfe. & dreide hys fet mid hyre lockan. Lazarus hyre broðer wæs ge-yfeled. ³ hys swustron sænde to hym; & cwæðen. drihten nu ys seoc se þe þu lufæst.

³ hys swustron sænde to hym; & cwæðen. drihten nu ys seoc se þe þu lufæst. ⁴ Ða se hælend þæt ge-hyrde þa cwæð he to heom. Nis þeos untrumnysse nä for deaðe; ac for godes wuldre. þæt godes sunu syo ge-wuldrod þurh hyne. ⁵ Soðlice se hælend lufede martham. & hyre swuster mariam & lazarum heora broðer. ⁶ Witoðlice he wæs twegan dages on þare sylfan stowe. þa he herde þt he seoc wæs. ⁷ Æfter þisum he cwæð to hys leorning-cnihten. uten faren eft to Iudea lande. ⁸ hys leorning-cnihtes cwæðen; to him. Lareow nu þa iudeas sohten þe þæt hyo woldan þe henen. & wilt þu eft faren þider. ⁹ Se hælend heom andswerede. & cwæð. Hu ne synd twelf tida þas dayges. gyf hwa gæð on dayge ne æt-sprincð he. For-þan he ge-seoð þises middan-eardes leoht. ¹⁰ Gyf he gað on niht heo æt-sprincð for-þan þe leoht nys on hyre. ¹¹ Ðas þing he cwæð. & seoððan he cwæð to heom. Lazarus ure freond slæpd. ac ich wille gän & a-wenchen hyne of slæpe. ¹² Hys leorning-cnihtas cwæðon. Drihtan (sic) gyf he slæpð he byeð hal. ¹³ Se hælend hyt cwæð be hys deaðe. hyo wenden ge-wislice þæt he hyt sægde be swefnes slæpe. ¹⁴ Ða cwæð se hælend openlice to heom. Lazarus ys dead. ¹⁵ & ich eom bliðe for eower þingen; þæt ge; ge-lefan. for-þam ic næs naht þær; ac uton gan to hym. ¹⁶ Ða cwæð thomas to hys ge-feran. uton gän & sweltan mid hym.

¹⁹ Manega þare iudea comen to martham & to marian. þæt hyo woldan hyo frefrian for heora broðer þingan.

²⁵ & se hælend cwæð to hyre. ic eom arist & lyf. se þe ge-lyfð on me; þah he dead syo he leofað.

³³ Þa se hælend ge-seah þæt hyo weop. & þæt þa iudeas weopen þe mid hire comen. he geomerode on hys gaste & ge-drefde hine selfne. ³⁴ ænd cwæð. hwær leigde ge hine. Hyo cwæðon to hym. drihten ga & ge-seoh. ³⁵ & se hælend weop.

⁴³ Ða he þas þing saigde; he cleopede michelre stefne. Lazarus cum ut. ⁴⁴ & sone stop forð se ðe dead wæs. ge-bundan handan & fotan. & hys neb wæs mid swatline ge-bundan. Ða cwæð se hælend to heom; un-bindeð hyne & læteð hine gan.

¹ Se hælend com syx dagen ær þam eastren to bethania. þær lazarus wæs dead. þe se hælend a-wehte. ² Hyo wrohten hym þær ge-beorscipe. & martha þenede [Note: MS. þeonede, alt. to þenede. ] . Lazarus wæs an þare; þe mid heom sæt.

² Hyo wrohten hym þær ge-beorscipe. & martha þenede [Note: MS. þeonede, alt. to þenede. ] . Lazarus wæs an þare; þe mid heom sæt. ³ Maria nam an pund deorewurðre sealfe mid þam wyrt ge-mengð þe nardus hatað. and smerede þas hælendes fet. & dreigde mid hire locken. & þt hus wæs ge-fylled of þare sealfe swetnysse. ⁴ Þa cwæð an hys leorning-cnihte. Iudas scarioth þe hyne be-leawde. ⁵ Hwy ne sealde hyo þas sealfe for þrem hundreð panega þæt man mihta daelen þarfian. ⁶ Ne cwæð he na þæt for-ðyg þe hym ge-byrede to þam þærfan. ac for-þan þe he wæs þeof; & hæfde scrin; & bær þa þing; þe man sende. ⁷ Ða cwæð se hælend. Læt hyo þt hyo healde þæt oð þane dayg; þe man me berige. ⁸ Ge hæbbeð symle þa þearfan mid eow; ac ge næbbeð me symle.

⁴ he aras fram hys þegnunge. & legde hys reaf. & nam linen rail & be-gerte hine. ⁵ Æfter þam he dede wæter on fæt. & þwog his leorning-cnihte fët. & dreide hyo mid þare lin-wæde þe he wæs mið be-gert.

¹³ Ge clepiad me lareow. & drihtan. & wel ge cweðað. swa ic eom soðlïce.

²² Gyf ic ne come & to heom ne spræce. nafden hyo nane synne. Nu hy nabbeð nane lade be heora synna. ²³ Se þe me hateð. hateð minne fader. ²⁴ Gyf ic nane weorc ne worhte on hym þe nan oþer ne wrohte. næfdan hyo nane synne. Nu hyo ge-sæwon & hyo hateden me & minne fæder.

¹⁹ Se hælend wiste þæt hyo wolden hine acsion. & he cwæð to heom. be þam ge smeageð be-tweonan eow. for-þam ic sægde. ymbe lytel ge me ne ge-seoð. & eft embe lytel ge me ge-seoð.

³⁰ Nu we witen þæt þu wast ealle þing. & þe nis nan þærf þæt anig þe axie. On þisen we ge-lefað; þæt þu come of gode.

¹³ Hye cwæðen to hire wif hwi wepst þu. Ða cwæð hye to heom. for-þan hye namen minne drihtan. & ich nat hwær hye hine leyden.

¹⁵ Þa cwæð se hælend to hire. Wif hwi wepst þu. hwane secst þu. Hyo wende þæt hyt se wyrt-ward wære; & cwæð to hym. Leof gyef þu hine name. sege me hwær þu hine leydest. & ich hine nime.

¹⁵ Ða hye æten þa cwæð se hælend to symone petre. [Note: Dixit iesus symon petro. Simon diligis me plus his. ] Symon Iohannis lufest þu me swuþra þanne þas. He cwæð to him. gea. drihten þu wast þæt ic þe lufie. He cwæð to him. heald mine lamb. ¹⁶ He cwæð to him eft. Symon Iohannis lufast þu me; he cwæð to hym. gea drihtan þu wast þæt ich þe lufie. Ða cwæð he to him. heald mine lamb. ¹⁷ He cwæð þridde siðe to him. Symon Iohannis lufest þu me. Ða wæs petrus sarig. for-þan þe he sægde þridde siðe to him lufest þu me. Ænd he cwæð. Drihten þu wast ealle þing; þu wast þæt ic þe lufie. Þa cwæð he to hym. heald mine scep.