Matthew 5 Cross References - WestSaxon1175

¹ [Note: Videns iesus turbas ascendit in montem. H. R. ] Soðlice þa se hælend geseah þa manige. he astah on þanne munt. & þa he sæt þa geneahlahten his leorning-cnihtes to hym. ² & he untynde hys muð. & lærde hyo. & cwæð. ³ Eadige synde þa gastlice þearfan. forþan hyora is heofena riche. ⁴ [Note: Ch. v. ver. 4 and 5 are transposed in all the MSS. ] Eadige syndde þa lyðan. forðan þe hyo eorðan agunnen (over an erasure). ⁵ [Note: Ch. v. ver. 4 and 5 are transposed in all the MSS. ] Eadige sind þa þe nu wepeð [Note: MS. weped. ] . for-þan þe hyo beoð gefrefrede. ⁶ Eadiga synd þa þe rihtwysnissa hingreð [Note: MS. hingred. ] & þirsteð. for-þan þe hyo beoð gefellede. ⁷ Eadige synd þa mild-heortan. for-þan þe hyo mildheortnyssa begytað. ⁸ Eadige synd þa clæn-heortan. for-þan þe hyo god geseoð. ⁹ Eadige synd þa sibsume. for-þan þe hyo beoð godes bearn genemnde. ¹⁰ Eadige synd þa þe hehtnysse þoliað. for rihtwisnysse. for-þam þe heora is heofena riche. ¹¹ Eadige synde ge. þanne hyo weregieð [Note: MS. weregied (over erasure). ] eow. & ehtað eow. & seggeð yfell ongean eow leogende for me. ¹² Geblissiað [Note: MS. Geblissiad. ] & gefageniað. for-þan þe eower mede is mychel on heofenum. Swa hyo ehtan ða witegan þe beforen eow wæren. ¹³ Geo sendden eorðan salt. gyf þæt salt awyrð on þam þe hyt [gesylt bið. hit] ne mæg syððen to nahte. buton þæt hyt sye ut-aworpen. & syo fram mannen fortredon. ¹⁴ Ge synd midden-eardes leoht. ne maig syo ceastre beon behyd. þe beoð up on munt äset. ¹⁵ Ne hyo ne aleð heora leoht-fæt. & hit under cype setteð. ac ofer candel-stæf þæt hit onlihte eallen. þan þe on þam huse synde. ¹⁶ Swa onleohteð eower leoht beforan mannen. þæt hy ge-sye eower gode werc. & wuldrian eowre fæder þe on heofene ys. ¹⁷ Nelle ge wenen þæt ich come towerpan þa læge. oððe þa witegan. ne com ich na towerpan. ac to gefyllan. ¹⁸ Soðes on eornest ich segge eow. ær þan þe gewitan heofone & eorðe an .i. oððe an prike. ne gewit fram þare lage. ær þan ealle þing gewurðan. ¹⁹ Eornestlice se þe towirpð an of þisen læsten beboden. & þa men swa lærð. se beoð læst genemned on heofene riche. Soðlice se þe hit deð & lærð. se beoð mychel genemned on heofene rice. ²⁰ [Note: Amen dico uobis quia nisi habundauerit iusticia uestra plusquam scribarum & phariseorum non intrabitis in regnum celorum. H. R. ] Soðlice ic segge eow buton eowre rihtwisnesse mara syo. þanne þare writere & sinder-halgane. ne ga ge on heofena riche. ²¹ Ge gehyrden hwæt gecweðen wæs on ealden tyden. Ne ofsleah þu. se þe ofsleahð. se beoð domes scyldig. ²² Ic segge eow soðlice. þt ælch þe yrseð his breðer byeð domes scyldig. Soðlice se ðe saigð his breðer þu aworðene. he beoð geþeahte scyldig. Se þe saigð þu stunta. he byoð sceldig helle feres. ²³ Eornestlice gyf þu brincst þine lac to weofede. & þu þær geþencst. þæt þin broðer hæfð ani þing agen þe. ²⁴ læt þær þine läc beforan þam weofede. & gang ær & sibbesuma wið þinne broðer. & þanne cum þu siððen & bring þine läc. ²⁵ Beo þu onbugende þine wiðer-winnen hwora (sic) þa hwile þe þu eart. on weiga mid him. þi læs þe þi wiðer-winne þe selle þam deman. & se deme þe sylle þam þeine. & þu syo on cwarterne gesend. ²⁶ Soðes ic segge þe ne gæst þu þanen ær þu agylde þanne ytemeste ferþyng. ²⁷ Ge gehyrden þæt on ealden cwiden gecweþen wæs. Ne unriht-heme þu ²⁸ soðlice ic segge eow. þæt ælc þare þe wif geseohð ænd hire gewilneð. eallunge þæt se gesinegað on his heorte. ²⁹ Gyf þin swiðre eage þe aswikie. aholeke hit ut. & äwerp hit fram þe. Soðlice þe is betere þæt an þinre lime forwurðe. þonne eall þin lichame. syo on helle gesent. ³⁰ And gyf þin swiðre hand þe aswike. äcerf hyo of. & awerp hyo fram þe. Witodlice þe is betere þæt an þinre lima forwurðe. þanne all þin lichama fare to helle. ³¹ Soðlice hit is gecweðen. swa-hlich swa his wif forlæt. sylle he hire. hyra hiwgeðales boc. ³² Ic segge eow to soðe. þæt ælc þe hys wif forlæt buton forleirnisse þingen. he deð þt hy unriht-hemeð. & se unriht-hameð þe for-lætene efter hym genimeð. ³³ Eft [ge] gehyrden þæt gecwæðen wæs on ealden cwiden. Ne forswere þu. Soðlice drihten þu agelst þine aþas. ³⁴ Ich segge eow soðlice. þæt ge eallunge ne swerigan. Ne þurh heofene. for-þam þe hye ys godes þrim-setel. ³⁵ Ne þurh eorþan. for-þam þe hyo ys hys fot-scamel. Ne þurh ierusalem. for-þan þe hyo ys mæres kyninges chestre. ³⁶ Ne þu ne swere þurh þin heafod. for-þan þe þu ne miht don ænne loc hwitne [Note: MS. hwit. ne. ] oðerne blacne. ³⁷ Soðlice sye eowre spræce. hyt is. hit is. hyt nis. hyt nys. Soðlice gyf þær mare beoð. þæt beoð of yfele. ³⁸ Ge gehyrden þæt gecweðen wæs. Eage for eage. & toð for toð. ³⁹ Soðlice ic segge eow. ne winne ge on-gean þa þe eow yfel doð. Ac gyf hwa þe smite on þin swiðre wænge. gegerewe hym þæt oþer. ⁴⁰ & þan þe wile on dome wið þe flitan & nime þine tunican. læt him to þinne wæfeles. ⁴¹ & swa hwa swa þe net þusend stapa [Note: MS. stawa. ] . ga mid him oðre twa þusend. ⁴² Syle þam þe þe bidde. & þan þe æt þe wile borgian ne wern þu hym. ⁴³ Ne gehered ge þt gecweðen wæs. lufe þine nextan. & hate þine feond. ⁴⁴ Soðlice ic segge eow. lufieð owre feond. & doð wel þan þe eow yfel doð. & gebiddað for eowre ehteras. & tælende eow. ⁴⁵ þæt ge seon eowres fader bærn. þe on heofene ys. se þe deð þæt his sunne äspringð ofer þa godan & ofer þa yfelen. & he læt rinan ofer þa rihtwisan. & ofer þa unrihtwisan. ⁴⁶ Gyf ge soðlice þa lufiað þe eow lufiað. hwilche mede hæbbe ge. hwu ne doð manfulla swa. ⁴⁷ & gyf ge þæt an doð þæt ge eowre gebroðre welcumieð. hwæt do ge mare. hu ne doð hæþene swa. ⁴⁸ Eornestlice beoð fulfremede. swa eowre heofenlice fæder is fulfremed.

² & cwæð. Doð deadbote. soðlice geneolaceð heofone riche.

¹⁰ Eallunge is syo æx to þare treowe wertrume äsett. Eornestlice ælc treow þe godne wæstme ne bringð byð forcorfen. & on fere aworpen.

¹⁵ Ða andswerede se halend hym. & cwæð. læt nu þus unc geþafenað ealle rihtwisnysse gefullen. Ða forlet he hine.

¹⁷ And soðlice þa com stefne of hefene. & þus cwæð. Her is min se gecorene sune on þam me gelicode.

¹⁸ [Note: Ambulans iesus íuxta mare galiléé uidit petrum et andream fratrem eius. H. R. ] Ða se hælend eode wið þa galileissan sæ. he geseah twegen gebroðren symonem se wæs nemned petrus & andreas hys broðer. sendende heora nett on þa sæ. Soðlice hyo wæren fissceres. ¹⁹ & he sægde heom. Cumeð æfter me. & ic do þæt gyt beoð manna fisceras. ²⁰ & hyo þær-rihte forlæten heora nyt & hym felgdon. ²¹ & þa he þanen eode he seah twegen oðre gebroðrum iacobum zebedei & iohannem his broðrer (sic). on scype mid heora fæder zebedeo. reniende heora nett. & he cleopede hyo. ²² Hyo þa sona forleten heore net. & heora fader. & him felgdon.

²⁵ & hym felgdon mycele menige fram galilea. & fram decapoli. & fram ierusalem. & fram iudea. & fram begeonden iordanen.

³ Eadige synde þa gastlice þearfan. forþan hyora is heofena riche.

³ Eadige synde þa gastlice þearfan. forþan hyora is heofena riche. ⁴ [Note: Ch. v. ver. 4 and 5 are transposed in all the MSS. ] Eadige syndde þa lyðan. forðan þe hyo eorðan agunnen (over an erasure). ⁵ [Note: Ch. v. ver. 4 and 5 are transposed in all the MSS. ] Eadige sind þa þe nu wepeð [Note: MS. weped. ] . for-þan þe hyo beoð gefrefrede. ⁶ Eadiga synd þa þe rihtwysnissa hingreð [Note: MS. hingred. ] & þirsteð. for-þan þe hyo beoð gefellede. ⁷ Eadige synd þa mild-heortan. for-þan þe hyo mildheortnyssa begytað. ⁸ Eadige synd þa clæn-heortan. for-þan þe hyo god geseoð. ⁹ Eadige synd þa sibsume. for-þan þe hyo beoð godes bearn genemnde.

⁹ Eadige synd þa sibsume. for-þan þe hyo beoð godes bearn genemnde. ¹⁰ Eadige synd þa þe hehtnysse þoliað. for rihtwisnysse. for-þam þe heora is heofena riche. ¹¹ Eadige synde ge. þanne hyo weregieð [Note: MS. weregied (over erasure). ] eow. & ehtað eow. & seggeð yfell ongean eow leogende for me. ¹² Geblissiað [Note: MS. Geblissiad. ] & gefageniað. for-þan þe eower mede is mychel on heofenum. Swa hyo ehtan ða witegan þe beforen eow wæren.

¹⁶ Swa onleohteð eower leoht beforan mannen. þæt hy ge-sye eower gode werc. & wuldrian eowre fæder þe on heofene ys.

²⁰ [Note: Amen dico uobis quia nisi habundauerit iusticia uestra plusquam scribarum & phariseorum non intrabitis in regnum celorum. H. R. ] Soðlice ic segge eow buton eowre rihtwisnesse mara syo. þanne þare writere & sinder-halgane. ne ga ge on heofena riche. ²¹ Ge gehyrden hwæt gecweðen wæs on ealden tyden. Ne ofsleah þu. se þe ofsleahð. se beoð domes scyldig. ²² Ic segge eow soðlice. þt ælch þe yrseð his breðer byeð domes scyldig. Soðlice se ðe saigð his breðer þu aworðene. he beoð geþeahte scyldig. Se þe saigð þu stunta. he byoð sceldig helle feres. ²³ Eornestlice gyf þu brincst þine lac to weofede. & þu þær geþencst. þæt þin broðer hæfð ani þing agen þe. ²⁴ læt þær þine läc beforan þam weofede. & gang ær & sibbesuma wið þinne broðer. & þanne cum þu siððen & bring þine läc.

²⁴ læt þær þine läc beforan þam weofede. & gang ær & sibbesuma wið þinne broðer. & þanne cum þu siððen & bring þine läc.

²⁶ Soðes ic segge þe ne gæst þu þanen ær þu agylde þanne ytemeste ferþyng. ²⁷ Ge gehyrden þæt on ealden cwiden gecweþen wæs. Ne unriht-heme þu ²⁸ soðlice ic segge eow. þæt ælc þare þe wif geseohð ænd hire gewilneð. eallunge þæt se gesinegað on his heorte.

²⁸ soðlice ic segge eow. þæt ælc þare þe wif geseohð ænd hire gewilneð. eallunge þæt se gesinegað on his heorte. ²⁹ Gyf þin swiðre eage þe aswikie. aholeke hit ut. & äwerp hit fram þe. Soðlice þe is betere þæt an þinre lime forwurðe. þonne eall þin lichame. syo on helle gesent.

²⁹ Gyf þin swiðre eage þe aswikie. aholeke hit ut. & äwerp hit fram þe. Soðlice þe is betere þæt an þinre lime forwurðe. þonne eall þin lichame. syo on helle gesent. ³⁰ And gyf þin swiðre hand þe aswike. äcerf hyo of. & awerp hyo fram þe. Witodlice þe is betere þæt an þinre lima forwurðe. þanne all þin lichama fare to helle.

³³ Eft [ge] gehyrden þæt gecwæðen wæs on ealden cwiden. Ne forswere þu. Soðlice drihten þu agelst þine aþas. ³⁴ Ich segge eow soðlice. þæt ge eallunge ne swerigan. Ne þurh heofene. for-þam þe hye ys godes þrim-setel.

³⁸ Ge gehyrden þæt gecweðen wæs. Eage for eage. & toð for toð. ³⁹ Soðlice ic segge eow. ne winne ge on-gean þa þe eow yfel doð. Ac gyf hwa þe smite on þin swiðre wænge. gegerewe hym þæt oþer.

⁴³ Ne gehered ge þt gecweðen wæs. lufe þine nextan. & hate þine feond. ⁴⁴ Soðlice ic segge eow. lufieð owre feond. & doð wel þan þe eow yfel doð. & gebiddað for eowre ehteras. & tælende eow. ⁴⁵ þæt ge seon eowres fader bærn. þe on heofene ys. se þe deð þæt his sunne äspringð ofer þa godan & ofer þa yfelen. & he læt rinan ofer þa rihtwisan. & ofer þa unrihtwisan.

⁴⁸ Eornestlice beoð fulfremede. swa eowre heofenlice fæder is fulfremed.

¹ Gegymeð þæt ge ne don eowre riht-wisnysse before mannum. þæt ge syen geherede fram heom. Elles næbbe ge mede mid eowre fædere þe on heofene ys.

¹ Gegymeð þæt ge ne don eowre riht-wisnysse before mannum. þæt ge syen geherede fram heom. Elles næbbe ge mede mid eowre fædere þe on heofene ys.

¹ Gegymeð þæt ge ne don eowre riht-wisnysse before mannum. þæt ge syen geherede fram heom. Elles næbbe ge mede mid eowre fædere þe on heofene ys. ² Eornestlice þanne þu þine ælmessen sylle. ne blawe man [Note: MS. man, wrongly alt. to nan. ] beman beforan þe. swa liceteras doð on gesomnungen & on wicen þæt hyo sye ge-arwurðode fram mannen. Soð ich segge eow. hyo on-fengen heora mede.

² Eornestlice þanne þu þine ælmessen sylle. ne blawe man [Note: MS. man, wrongly alt. to nan. ] beman beforan þe. swa liceteras doð on gesomnungen & on wicen þæt hyo sye ge-arwurðode fram mannen. Soð ich segge eow. hyo on-fengen heora mede.

² Eornestlice þanne þu þine ælmessen sylle. ne blawe man [Note: MS. man, wrongly alt. to nan. ] beman beforan þe. swa liceteras doð on gesomnungen & on wicen þæt hyo sye ge-arwurðode fram mannen. Soð ich segge eow. hyo on-fengen heora mede. ³ Soðlice þonne þu þine ælmesse do. nete þin wynstre hwæt do þin swiðre. ⁴ þæt þin ælmesse syo on diglen. & þin fæder hyt ägëlt þe. se þe sihð on dyglen. ⁵ And þanne ge eow gebyddon ne by ge swilce liceteras. þa lufiað þæt hy gebiddan hyo standende on samnunge. & strate hyrnan. þæt men hyo geseon. Soð ich segge eow. hyo onfengen heore mede.

⁹ Eornestlice gebiddað eow þus. Fader ure þu þe ert on heofene. sye þin name gehalged.

¹³ & ne læd þu us on costnunge. ac ales us of yfele soðlice. ¹⁴ Witodlice gyf ge forgyfeð mannan heora synnan. þonne forgyfeð eowre se heofenlice fæder eow eowre geltes. ¹⁵ Gyf ge soðlice ne for-gyfeð mannen. ne owre fæder ne for-gyfeð eow owre synna. ¹⁶ Soðlice þanne ge fæsten. nellen ge wesan swilce lease licceres. hyo fornymeð hyre ansiene. þæt hyo æteowun mannen fæstende. Soðlice ic segge eow þæt hyo onfengen heore mede.

²⁷ hwilc eower maig soðlice þencen þæt he ge-eacnige enne elne to his anlichnysse.

¹² Eornestlice ealle þa þing þe ge willen þæt men eow don. doð ge heom þæt sylfe. þæt ys soðlice lage. & witegena be-bod.

²¹ Ne gæð ælch þara on heofene riche þe cwyð to me drihten drihten. ac se þe wyrcð mines fæder willen þe on heofene ys. se gæð on heofene riche.

²⁸ Ða wæs ge-worðen þa se hælend þas word lærde & ge-endode. þa wundrede þæt folc. hys lare. ²⁹ Soðlice he lærde swilce he anweald hæfde. & na swa swa heore bokeras & sunder-halgan.

⁴ Ða cwæð se hælend to hym. warne þe þæt þu hyt nane gume ne segge. ac gä. & atewe þe þam sacerde. & bring hym þa lac þe moyses be-bead on heore ge-cyðnisse.

¹⁰ Witodlice þa se hælend þis gehyrde. þa wundrede he. & cwæð to þan þe hym fylgden. Soð ich segge eow. ne gemette ich swa mychele geleafan on israel. ¹¹ To soðen ic segge eow ðæt manege cumeð fram þan east-dæle. & west-dæle. & wunieð mid abrahame. & ysace. & Iacobe. on heofene riche.

⁸ Soðlice þa þa syo manige þis ge-seagen. þa on-dredden hyo heom & wuldredon god þe sealde swilcne anweald mannen.

¹⁰ & hit wæs ge-worðen. þa he sæt innen huse & þa coman manega manfulle. & synfulle. & sæten mid þam hælende & hys leorning-cnihten. ¹¹ Ða þa sinder-halgan þis ge-sægen. þa cweðen hyo to his leorning-cnihten. hwi is eower lareow mid sinfullen & manfullen.

² Þis sende soðlice þare twelf apostle namen. Se forme ys symon þe is ge-nemned petrus. & Andreas his broðer. Iacobus zebedei. & Iohannes his broðer. ³ Philippus. & Bartholomeus. & thomas. & Matheus publicanus. & Iacobus alphei. & Taddeus. ⁴ Symon chaneus. & Iudas scarioth. þe hine be-læwde.

¹² þanne ge ingan soðlice on þæt hus greteð hyt cweðende. syo sibban þisum huse.

¹⁵ Soðlice ic eow segge acumendlicre beoð sodome lande & gomorre on domes daig þane þare cestre.

¹⁷ warniað eow soðlice fram mannen. hyo selled eow soðlice on ge-moten & swingað eow on heora ge-somnenga. ¹⁸ & ge beoð ge-lædde to demen. & to kyningen. for me. to heora dome & þeodon.

²² & ge beoð on hatigunge eallen mannen for minen namen. Soðlice se þurh-wuneð oð ende se beoð hal. ²³ Þonne hyo eow ehtað on þisse berig. fleoð on oðre. Ænd þanne hyo eow on þare ehtniað fleoð on þa þridden. Soðlice ic eow segge ne be-fare ge israele burgan ær þan þe mannes sune cume.

²⁵ ge-noh beoð soðlice þam leorning-cnihte þæt he beo swilce his lareow. & þeow swilce his hlaford. Gyf hy þas hyrdes fæder belzebub clypodon mycele swiðer hyo eow clepiað.

²⁸ & ne on-drædon ge þa þe owre lichamen of-sleað. ne mugen hyo soðlice þa sawle of-slean. ac on-drædeð ma þanne þe maig sawle & lic-hamen for-don on helle.

³⁹ Se þe met hys sawle se for-spilð hyo. & se þe for-spylð his sawle for me he ge-met hyo.

⁴¹ Se þe under-fehð witegan on witegena name. he on-fehð witegena mede. Ænd se þe underfehð rihtwisne on rihtwises namen. he on-fehð rihtwises meden. ⁴² & swa hwilc swa syld ænne drinc chealdes wæteres änan þissa lytlera manne on leorning-cnihtes naman. soð ic segge eow ne amerð he his mede.

⁴² & swa hwilc swa syld ænne drinc chealdes wæteres änan þissa lytlera manne on leorning-cnihtes naman. soð ic segge eow ne amerð he his mede.

⁶ & eadig ys se þe ne swicð [Note: MS. swicd. ] on me.

¹¹ Soðliche ich eow segge ne aras be-twux wifen bearnen mare Iohanne þan fulluhtere. Soðlice se læsse ïs. is on heofene riche hym mare.

¹⁸ Soðlice iohannes com ne etende ne drinkende. & hyo cwæðan he hafð deofel-seocnysse. ¹⁹ Mannes sunu com etende & drinkende & hyo cweðeð. her is ætul man & win-drinkinde. manfulre & synfulre freond. & wisdom ys gerihtwiseð fram heora bearmen (sic).

¹⁹ Mannes sunu com etende & drinkende & hyo cweðeð. her is ætul man & win-drinkinde. manfulre & synfulre freond. & wisdom ys gerihtwiseð fram heora bearmen (sic).

²⁵ Se hælend cwæð &sweriende. Ich andette þe drihten. heofenes & eorþan. þu þe byheddest þas þing fram wisen & gleawun. & onwruge þa litlingan.

²⁹ Nemeð min göc ofer eow. & leornigeð æt me. for-þam ich eom bylehwit & eadmod on heortan. & ge ge-metað reste owren sawlen.

²⁴ Soðlice þa þa sinder-halgen þis ge-hyrden þa cwæðen hyo. Ne drifð þes deofle ut buton þurh beelzebub deofle ealdre.

² & michele menigeo wæren ge-samnode to hym. swa þæt he eode on scyp & þær sæt. & eall syo menigeo. stod on þam waruðe.

¹⁶ Soðlice eadygen synd eowrum eagen for-þam þe hyo ge-seoð. & eowre earan forþam þe hyo ge-herað. ¹⁷ Soðlice on eornestlice ic eow segge þæt manega witegan & rihtwise ge-wilneden þa þing to ge-seonne þe ge ge-seoð. & hyo ne ge-seagen. & ge-hyran þa þing þe ge ge-hyrað. & hyo ne ge-hyrdon.

¹⁹ Ælc þare þe godes word gehyrð & ne ongyt þanne cymð deofel & bereafað þæt on hys heortan asæwen is. þæt is se þe on þanne weig ä-sawen is.

²¹ Soðlice hit næfð þanne wertrum on him ac is hwilwendlic. Geworðenre gedrefendnysse & ehtnysse for þam worde rædlice hyo beoð ge-untreowsede.

³⁵ þæt wære ge-fylled þas witegan cwide. Ic untyne minne muð mid bispellen. ich bodige digelnysse fram midden-eardes ge-setnysse.

³⁸ Soðlice se aker is þis midden-eard. þæt gode sæd þæt synden þas heofenlican rices bearn. Se coccel synde soðlice þa manfulle bearn.

³ Þa andswerede se hælend heom. & hwi for-geme ge godes bebod for eowre lage. ⁴ witodlice god cwæð. wurþe þinne fæder & þine moder. & se þe weregeð his fader & his moder swelte he deaðe. ⁵ Soðlice ge cweðeð [Note: MS. cweðed. ] swa hwilc swa sægð his fader & his moder. swa hwilc lac swa of me is fremeð [Note: MS. fremed. ] þe. ⁶ & ne wurðiað [Note: MS. wurðiad. ] fader & moder. & ge for naht dydon godes be-bod for eower lage.

¹⁹ Of þare heorte cumeð þa yfele þankes. manslehtes unriht-hameðe. forleira. stale. lease gewitnesse. talliche word.

²⁹ Ða se hælend þanen ferde. eft he com wið þa galileisscan sæ. & ästah on þanne munt. & þær sæt.

²³ þa be-seah he hine. & cwæð to petre. gang befte me sathanas. wiðer-ræde þu ert me. for-þan þu nast þa þing þe synd godes ac þa þe synde manne.

²⁶ hwæt fremað anigen men. þah he ealne middan-eard ge-strynieð [Note: MS. gescrynieð. ] gif he his sawle for-wyrð þolieð. Oððe hwilc ge-wrixl sylð. se man for his sawle. ²⁷ witodlice mannes sunu ys to cumene on his fæder wuldre mid hys ænglen. & þanne agelt he æig-hwilcan be his agenen mede. ²⁸ Soðlice ich segge eow sume synd her standende þe deað ne onberiað. ær hyo seoð mannes sune cumende on hys fæder riche.

⁵ hym þa gët sprecende. & soðlice þa briht-welcan hyo ofer-scan. & þa efne com stefen of þam wolcne & cwæð. Her ys min leofe sunu. on þan me well ge-likað. ge-hereð hine.

²⁰ Ða cwæð he for heora ungeleaffulnysse. Soðlice on eornest ic eow segge. gyf ge hafden ge-leafan swa mycel swa senepes corn. & ge cwæðen to þissen munte. far heonen. þanne ferde he. & eow ne byeð anyg þing un-myhtig-lic.

¹ On þare tide geneohlahton his leorning-cnihtas to þam hælende. & cwæðen. Hwa wenst þu is eldre on heofene rice. ² Ænd þa clypede se hælend enne geongling. & sette on heora midlen ³ & cweð. Soðlice ic segge eow. bute ge beon ge-cyrde & ge-worðenne swa swa litlingas ne ga ge on heofena riche.

³ & cweð. Soðlice ic segge eow. bute ge beon ge-cyrde & ge-worðenne swa swa litlingas ne ga ge on heofena riche.

⁵ Ænd swa hwilc swa enne þellicne litlyng on mine naman on-fegð se on-fegð me. ⁶ Soðlice se þe be-swicð ænne of þissen litlyngen þe on me ge-lyfeð [Note: MS. gelyfed. ] betere hym ys þæt an cweornstan syo to hys sweoran ge-cnyt. & sye be-sænced on sæs grund. ⁷ Wa þissen midden-earde þurh swikedomes. Neod ys þæt swicdomes cumen þeah-hwæðere wa þam men. þe swikedom þurh hine cymð. ⁸ Gyf þin hand oððe þin fot þe swikeð. acherf hine of. & awurp hine aweig fram þe. Betere þe is þt þu gä wan-hal oððe halt to lyfe þanne þu hæbbe twa hande & tweige fet. & syo on eche fer ge-sent. ⁹ Ænd gyf þin eage þe swicað ahola hyt ut ænd awurp hyt fram þe. Betere þe ys mid anen eage on life to ganne. þanne þu syo mid twam asend on helle fer.

¹⁵ Soðlice gyf þin broðer synegeð wið þe. gä & styr hine. be-twuxe þe & hym sylfen. Gyf he þe ge-hyrð. þu ge-eðstaþelest þinne broðor. ¹⁶ Gyf he þe ne ge-hyrð. nym þanne gyt enne to þe oððe twegen. þæt ælc word stande on tweigre oððe on þreora ge-witnysse. ¹⁷ Gyf he þanne þe ne gehyrð. segge hit ge-fer-redene. Gyf he hine ne ge-hyrð syo he þe swa swa hæðene & mannful.

¹⁷ Gyf he þanne þe ne gehyrð. segge hit ge-fer-redene. Gyf he hine ne ge-hyrð syo he þe swa swa hæðene & mannful. ¹⁸ Soðlice ich segge eow swa hwilce swa ge ge-bindað ofer eorþan þa beoð ge-bundene on heofene. & swa hwilce swa ge ofer eorþan un-bindað. þa beoð on heofene un-bundene.

²¹ Ða ge-nehlahte petrus to hym & cwæð. drihten gyf min broðer synegað wið me mot ic hit hym for-gyfan oððet seofe syþan.

³³ Hu ne ge-berede þe ge-myltsian þine efen-þeowan. swa swa ich þe gemyltsede. ³⁴ Ða wæs se hlaford eorre. & sealde hine þam wicneren (sic). oð ðæt he eall agulde.

³⁴ Ða wæs se hlaford eorre. & sealde hine þam wicneren (sic). oð ðæt he eall agulde. ³⁵ Swa doð min se heofenlice fæder gyf ge of eowren heorten eowren broðren ne for-gyfað.

³⁵ Swa doð min se heofenlice fæder gyf ge of eowren heorten eowren broðren ne for-gyfað.

³ Ða genehlacten hym to farisei hine costniende. & cwæðen. is alyfd anigen men his wif to for-latenn. for anigen þingen.

⁷ Ða cwæðen hyo. hwi het moyses syllan hiw-gedales boc & hio forlæten. ⁸ Ða cwæð he moyses for eower heorte heardnysse lyfde eow eower wif to forlæten. Soðlice næs hit on fremde [Note: read frimðe. ] swa. ⁹ Soðlice ic segge eow swa hwa swa for-læt hys wif buton forleigre & oðer fettað se unriht-hameð. & se þe for-læte after hym nymð. se unriht-hæmeð.

¹² soðlice synd be-listnode þe of heore moder innoðe cumað. & eft synd be-listnode þe hye sylfe belistnodon for heofonum rice. under-nime se þe under-nymen mæg.

¹⁹ wurðe þinne fæder & þine moder. & lufe þine nextan swa þe selfne.

²³ Witodlice se hælend cwæð to hys leorning-cnihten. Soðlice ich eow segge þæt ærfedlice se wælige gæð on godes riche.

²⁸ Ða cwæð se hælend. Soð ich eow segge þæt ge þe me felgedon on æchnunge. þanne mannes sune syt on hys magen-þrimme. þæt ge sitteð ofer twelf settl. demende twelf mægðe israel. ²⁹ & ælc þe for-læt for minen namen hys hus oððe hys ge-broðre. oððe hys ge-swustre oððe fæder oððe moder. oððe wif oððe bearn. oððe land. be hundfealden he on-fehð lean & hafð eche lyf.

²⁶ ne beoð swa be-twex eow. ac swa hwilc swa wile betweox eow byon eldra syo heo eowre þeing.

⁵ Seggeð heahnysses dohter nu þin kyning kymð þe to. ge-dafte & rit uppon tamere assene & hire folan.

²¹ Ða andswerede he heom & cwæð. Soð ic eow segge gyf ge hæbbeð ge-leafen & ge ne tweonie ne do ge þæt an be þam fïc-treowe. ac eac þah ge cweðen to þisen munte ahefe þe upp & fall innan þa sæ.

³¹ hwæðer þare tweire dyde þas fæder willen. Ða cwæden hyo se æftrere. Ða cwæð se hælend to heom. Soð ich eow segge þt manfulle & þa myltystran gað be-foren eow on godes riche.

³¹ hwæðer þare tweire dyde þas fæder willen. Ða cwæden hyo se æftrere. Ða cwæð se hælend to heom. Soð ich eow segge þt manfulle & þa myltystran gað be-foren eow on godes riche. ³² Iohannes com on rihtwisnesse weige. & ge ne ge-herden hine. Witodlice manfulle & myltistran ge-lyfden. & ge ge-seagen & ne dydon syððan nane deadbote þæt ge ge-lyfdon on hym.

³⁴ Ða þare wæstme tïd neohlahte. þa sende he hys þeowas to þam eorðtilian þæt hyo on-fengen hys wæstmes. ³⁵ Ða namen hyo hys þeowas. & swungen sume. & sumne hyo of-slogen. sumne hyo of-torfoden. ³⁶ Ða sende he eft oðre þeowas selre þanne þa formere wæron. þa dyden hyo þam ge-liche. ³⁷ Eft nexstan he sende hys sune heom to. & cwæð. Hyo for-wandigeð þæt hyo ne doð minen sunen swa. ³⁸ Witodlice þa þa tylien þanne sune ge-seagen þa cwæðen hyo be-twuxe heom. Þes ys se earfedneme uton gan & of-slean hine. & hæbben us hys ehte.

¹³ Ænd se cyng cwæð. to his þeignen. ge-bindað hys handen & hys fet. & wurpeð [Note: MS. wurped. ] hine on þa uttren þeostran. þær beoð wop & toðe gristbitung.

³⁹ Oðer is þan gelic lufe þine nextan swa swa þe selfne. ⁴⁰ On þisen twam be-boden beoð ge-fyld eal sy lage.

² & [quoth]. bokeres. & pharisei. sæten ofer moyses lareow-setl. ³ healdeð & wyrcað swa hwæt swa hyo seggað. & ne do ge na æfter heore wercan. Hyo seggeð & ne doð ⁴ hyo bindeð hefige byrdene. þe man abere ne mæg. & leggeð þa up-on mannen exlan. & nelled hie þa mid heora fingre æt-hrinan. ⁵ Ealle heore werc hyo doð þt men hyo ge-seon. hyo tobredeð heora halsbec. & marsiað heora reafe fnæde.

⁵ Ealle heore werc hyo doð þt men hyo ge-seon. hyo tobredeð heora halsbec. & marsiað heora reafe fnæde.

⁹ & ne nemnie ge eow fæder ofer eorðan. an ys eower fæder se þe on heofene ys.

¹⁵ Wa eow bokeres & farisei liceteras for-þam. ge befareð sæ. & eorðan þt ge don ænne ealðeodigene. & þanne he ge-wurðin beoð ge ge-doð hine helle bearn. twifealdlicor þanne eow. ¹⁶ Wa eow blinde liceteras ge seggeð swa hwylce swa swereð on temple þt is naht. swa hwa swa swerað on þas temples golde. se ys sceldig.

¹⁶ Wa eow blinde liceteras ge seggeð swa hwylce swa swereð on temple þt is naht. swa hwa swa swerað on þas temples golde. se ys sceldig.

¹⁶ Wa eow blinde liceteras ge seggeð swa hwylce swa swereð on temple þt is naht. swa hwa swa swerað on þas temples golde. se ys sceldig. ¹⁷ Eale ge desigen & blindan hwæðer ys mare ðe þt gold þe þt tempel þe þt gold halgað.

¹⁷ Eale ge desigen & blindan hwæðer ys mare ðe þt gold þe þt tempel þe þt gold halgað.

¹⁷ Eale ge desigen & blindan hwæðer ys mare ðe þt gold þe þt tempel þe þt gold halgað. ¹⁸ & swa hwa swa swereð on þam weofede þt ys naht. Swa hwilc swa swereð on þare ofrunge þe ofer þt weofed ys se is geltig.

¹⁸ & swa hwa swa swereð on þam weofede þt ys naht. Swa hwilc swa swereð on þare ofrunge þe ofer þt weofed ys se is geltig.

¹⁸ & swa hwa swa swereð on þam weofede þt ys naht. Swa hwilc swa swereð on þare ofrunge þe ofer þt weofed ys se is geltig. ¹⁹ Eale ge blinde hwæðer is mare þe offreng þe þt weofod þe ge-halgod þa offrenge.

¹⁹ Eale ge blinde hwæðer is mare þe offreng þe þt weofod þe ge-halgod þa offrenge.

¹⁹ Eale ge blinde hwæðer is mare þe offreng þe þt weofod þe ge-halgod þa offrenge.

¹⁹ Eale ge blinde hwæðer is mare þe offreng þe þt weofod þe ge-halgod þa offrenge. ²⁰ Witodlice se þe swereð on weofode. he swereð on him & on eallen þan þe him ofer synt.

²⁰ Witodlice se þe swereð on weofode. he swereð on him & on eallen þan þe him ofer synt.

²⁰ Witodlice se þe swereð on weofode. he swereð on him & on eallen þan þe him ofer synt. ²¹ & se þe swereð on temple he swereð on him. & on þam þe him on eardiað.

²¹ & se þe swereð on temple he swereð on him. & on þam þe him on eardiað.

²¹ & se þe swereð on temple he swereð on him. & on þam þe him on eardiað. ²² & se þe swereð on heofenan he swereð on godes þrim-settel. & on þam þe ofer þt sit.

²² & se þe swereð on heofenan he swereð on godes þrim-settel. & on þam þe ofer þt sit. ²³ Wa eow bokeres & farisei. liceteres ge þe teoðiað mintan dyle & cumin & for-leten þa þing þe synde hefegeren. þære lage dom. & mildheortnysse. & geleafan. þas þing hit geberede. þt ge dydon. & þa oðre ne for-leten.

²³ Wa eow bokeres & farisei. liceteres ge þe teoðiað mintan dyle & cumin & for-leten þa þing þe synde hefegeren. þære lage dom. & mildheortnysse. & geleafan. þas þing hit geberede. þt ge dydon. & þa oðre ne for-leten.

²³ Wa eow bokeres & farisei. liceteres ge þe teoðiað mintan dyle & cumin & for-leten þa þing þe synde hefegeren. þære lage dom. & mildheortnysse. & geleafan. þas þing hit geberede. þt ge dydon. & þa oðre ne for-leten. ²⁴ La blinde latteowas ge drenieð þanne gnet aweig. & drinceð þa olfend. ²⁵ Wa eow bokeres. & farisei liceteras. for-þam ge clænsiað þt wið-utan þas calices & disscas. & ge synt innan fule reaflakes & unclænnysse. ²⁶ Eala þu blinde fariseus. clænse ærest þt wið-innan ys. calices & discas (sic) þt hit sye clæne þæt wið-uten ys. ²⁷ Wa eow bokeres & pharisei liceteras. for-þam ge synde gelïc hwite beriene. þa þinceð mannen uten wlytige. & hyo sinden innan fulle deadera banen. & ealre felðe. ²⁸ & swa ge atewiað uton mannen riht-wisnisse. innen ge synd fulle licetenge & unrihtwisnysse.

³¹ Witodlice ge synd eow sylfe to ge-witnesse. þt ge synd þare bearn. þe of-slogen þa witegen. ³² & ge-fylle ge þt ge-met eowra fædera. ³³ Eale ge næddra & neddrena kyn. hwi fleo ge fram helle dome.

³³ Eale ge næddra & neddrena kyn. hwi fleo ge fram helle dome. ³⁴ Ic sende to eow witegan & wise bokeres. & ge hyo of-sleað. & hoð & swingeð on eowren somnungan. & ge hye ehtað of bery an berig. ³⁵ þæt ofer eow cume ælc rihtwis blod. þe wæs agoten ofer eorðan. fram abeles blode þas rihtwisan. oððe zacharias blode barachias sune. þane ge of-slogen be-tweox þam temple & þam weofede. ³⁶ Soð ic segge eow. ealle þas þing cumeð ofer þas cneornisse.

³⁶ Soð ic segge eow. ealle þas þing cumeð ofer þas cneornisse. ³⁷ Eala ierusalem eala ierusalem þu þe þa witegan of-slyhst. & mid stanen of-torfest þa þe to þe asende synden. Swiðe oft ic wolde þine bearn gegaderian swa syo henn hyre chikene under hyre fiþera gegadereð. & þu noldest.

² þa andswerede he heom. & [quoth]. Geseo ge eal þis. Soð ic segge eow. ne beoð hær be-lyfd stan uppon stane þe ne beoð to-worpen.

⁹ Þonne syllað hy eow on gedrefednysse. & of-sleað eow. & ealle men eow hatigeð for minen namen.

³⁴ Soð ic segge eow þt þes cneorys ne ge-wit ær þam ealle þas þing ge-wurðan. ³⁵ heofene & eorðe gewitoð. witedlice mine word ne gewiteð.

⁴⁶ Eadig ys se þeow þe his hlaford hine gemet þus doende. þanne he cymð. ⁴⁷ Soð ic eow segge þt ofer eall þt he ag he hine sett.

¹² Þa andswerede he heom & cwæð. Soð ic eow segge ne can ic eow.

²⁰ Ða com se þe fif pund underfeng. & brohte oðre fif. & cwæð. Hlaford fif pund þu sealdest me. nu ic gestreonede oðre fife.

³⁴ [þa sæde se kyng to þan þe on his swiðren waren] [Note: The words þa... waren are added in the margin, in paler ink, over an erasure of cumeð ge ge-. ] cumeð ge ge-bletsede mines fæder. & onfoð [Note: MS. onfod. ] þa rice þe eow ge-garcod ys of midden-eardes fremðe. ³⁵ Me hingrede. & ge me sealden æten. me þyrste. & ge me sealden drincan. ic wæs cume & ge me in-laðode. ³⁶ ic wæs nacod. & ge me scredden. ic wæs untrum & ge eoden to me. ic wæs on cwarterne & ge comen to me. ³⁷ Ðanne andsweriað þa rihtwise & cwæðað. Drihten hwænne geseage we þe hingriende. & we þe feddan. þerstende. & we þe drenc sealde. ³⁸ hwanne ge-seage we þt þu cume wære. & we þe in-laðedon. oððe nacod & we þe scriddan ³⁹ oððe on cwarterne & comen to þe. ⁴⁰ þanne andswereð [Note: MS. -swered. ] se kyng heom. & cweð to heom. Soð ic eow segge. swa lange swa ge dyden anen of þisen minen lesten ge-broðren swa lange ge hyt dyden me.

⁴⁰ þanne andswereð [Note: MS. -swered. ] se kyng heom. & cweð to heom. Soð ic eow segge. swa lange swa ge dyden anen of þisen minen lesten ge-broðren swa lange ge hyt dyden me. ⁴¹ Þanne sægð he þan þe beoð on hys winstren healfe. Ge-witeð aweregede fram me. on þæt eche fyr þe ys deofle & hys englen ge-garewað.

⁴⁵ Þanne andswereð se kyng heom. & cweð. Soð ic gu segge swa lange swa ge ne dydon anen of þisen læsten. ne dyden ge hit me. ⁴⁶ And þanne fareð hyo on ece [Note: The word susle is written over ece. ] pine. & þa riht-wise on ece lyf.

¹³ Soð ic segge eow. swa hwær swa þis godspel beoð geboded on eallen midden-earde beoð ge ræd (sic) on hire ge-mynd þt hyo þis dyde. ¹⁴ þa ferde an of þam twelfen þe wæs ge-nemned Iudas se wiðersace to þare sacerdra ealdres.

³¹ Ða sægde se hælend heom. ealle ge wurðeð [Note: MS. wurðed. ] ge-untreowsede on me on þisse nyhte. Hyt is awriten. ðurh þas heordes slege beoð [Note: MS. beod. ] se heord to-dræfeð (sic).

⁵⁹ Witodlice þare sacerde ealdres. & eall þæt gemot sohten lease sage on-gean þanne hælend. þæt hyo hine to deaðe sealden.

³² Soðlice þa hyo ut-ferden. þa gemetton hyo ænne cyrenyssce man cumende heom to-genes þas namen wæs symon. Ðane hyo nædden þæt he bære hys rode.

³⁹ Witodlice þa weiferende hyne bysmereden. & cwæhton heore heafod.

²⁰ & læreð þæt hyo healden ealle þa þing. þe ich eow be-bead. & ich beo mid eow ealle dages oððe worulde ændenge. Amen.

¹³ & on ænne munt he ferde & to hym ge-clypede þa þe he wolde & hyo to hym comen

²⁰ & eft him to com swa mycel manigeo þt hyo næfden hlaf to ætenne.

²⁸ Soðlice ic eow segge ealle synne sende manne bearne for-gefene & bismerunge þam þe hye bysmeriged.

¹ & eft he on-gan hyo æt þare sæ. læren & hym wæs micel manige to ge-gadered. Swa þt he on scyp eode. & on þare sæ wæs. & sye manige embe þa sæ. wæs on lande

¹⁷ & hyo næbbeð wertrumen on heom. ac beoð un-staðelfæste. & sedðan up kymd deofles costnunge & his ehtnyss for þam worde.

²¹ End he saigde heom cwæðst þu cemð þt leoht-fet þt hit beo under bydene äsett odðe under bedde. witegere þt hit syo ofer candel-stef äsett.

¹¹ & swa hwilce swa eow ne hereð þanne ge þanen ut-gað. äscaceð þt dust of eowren foten hem on ge-witnysse.

¹² Þa cwæð he reowsiende on his gaste. hwi secd þeos cneorys taken. Soðlice ic eow segge ne beoð þisse cneorisse tacen ge-seald.

³⁵ Se þe wile his sawle hæle ge-don. se hyo for-spilð. Se þe for-spild his sawle for me. & for þam godspelle se hyo ge-hælð. ³⁶ Hwæt fremed men þeah he ealne midden-eard ge-streonig. & do his sawle for-wurðe.

¹ Ða sæde he heom. soðlice ic segge eow þt sume synd her wuniende. þe deað ne on-berieð ær hyo ge-seon godes rice on mægene cuman.

⁴¹ Soðlice se þe sylð drenc eow calix fulne wæteres on minen namen for þan ge cristes synde. ic eow soð segge ne forleost he his mede.

⁴³ And gyf þin hand þe swiced ceorf hyo of. Betere þe is þæt þu wan-hælðe leofie. þanne þu twa hande hæbbe & fare to helle. & on un-cwæncedlic fyr.

⁴³ And gyf þin hand þe swiced ceorf hyo of. Betere þe is þæt þu wan-hælðe leofie. þanne þu twa hande hæbbe & fare to helle. & on un-cwæncedlic fyr. ⁴⁴ þær hire wyrm ne swellt & fer ne beoð acwenced. ⁴⁵ Ænd gyf þin fot swiceð þe cerf hine of. Betere þe is þæt þu halt ga on eche lyf. þanne þu hæbbe twege fet. & syo aworpen on helle un-acwencedlices fyres ⁴⁶ þær heora wyrm ne swelt ne fyr ne beoð adwesced. ⁴⁷ Gyf þin eage þe swiceð wyrp hit ut. betere þe is mid anen eage gan on godes riche þanne twa eagen hæbbende syo aworpen on helle fyr ⁴⁸ þær heora wyrm ne swelt. ne fer ne beoð acwenced. ⁴⁹ Soðlice ælc man byð mid fyre ge-sylt. & ælc offrung beoð mid sealte ge-sylt. ⁵⁰ God is salt & gyf þæt salt un-selt byð on þam þe hit selteð. Hæbbeð salt on eow & hæbbed sibbe be-tweoxe eow.

⁵⁰ God is salt & gyf þæt salt un-selt byð on þam þe hit selteð. Hæbbeð salt on eow & hæbbed sibbe be-tweoxe eow.

² Ða ge-neahlacten hym farisej. & him axsoden hwæðer alyfð anigen men his wif to læten. his þus fandiende. ³ Ða andswerede he heom. hwæt bead moyses eow. ⁴ hyo saigden. Moyses lyfde þt man write hiw-ge-dæles boc. & hyo for-leten. ⁵ Ða cwæð se hælend. for eower heorten hærdnysse he eow wrat þis be-bod.

⁵ Ða cwæð se hælend. for eower heorten hærdnysse he eow wrat þis be-bod. ⁶ fram frumen ge-scefte god hyo ge-worhte wæpman & wimman.

⁶ fram frumen ge-scefte god hyo ge-worhte wæpman & wimman. ⁷ & cwæð. for þan se man for-læt his fæder and his moder. & hine his wife ge-þeot.

⁷ & cwæð. for þan se man for-læt his fæder and his moder. & hine his wife ge-þeot. ⁸ & beoð twegen on anen flæsce. witodlice ne synden na twegen. ac an flæsc.

⁸ & beoð twegen on anen flæsce. witodlice ne synden na twegen. ac an flæsc. ⁹ þt god ge-samnode ne syndrige þt nan man.

⁹ þt god ge-samnode ne syndrige þt nan man. ¹⁰ And eft innen huse his leorning-cnihtes hine be þam ylcen acsoden. ¹¹ Ða cwæð he. swa hwilc man swa his wif for-læt & oder nymð unriht-hameð he wyrcð þurh hyo. ¹² Ænd gyf þt wif hire were forlæt & oðerne nymð. hyo unriht-hæmeð.

¹⁴ Ða se hælend hyo ge-seah un-wurðlice he hit for-beod & saigde heom. Lateð þa litlinges to me cumen & ne for-beode ge heom. soðlice swilcere is heofone rice. ¹⁵ Soðlice ic segge eow swa hwilc swa godes rice ne on-fehð swa swa litling ne maig he on þt.

²⁵ eaðere is olfende to farene þurh nædle þyrl. þanne se rice & se welege on godes rice ga.

²⁹ Ða andswerede hym se hælend. Nis nan þe his hus for-læt. oððe ge-broðre. oððe swuster. oððe fæder oððe moder. oððe bearn. oððe aceres for me. & for þam godspelle. ³⁰ þe hundfeald ne on-fo. nu on þisse tide. hus & broðre & swustre. & fæder & moder & bearn. & æceres. mid ehtnyssen & on to-wearde wurlde ece lyf.

²³ ic segge eow to soðe. swa hwilc swa cwæð to þise munte. syo þu aferred & on sæ aworpen. & on his heorte ne tweoneð ac ge-lyfð swa hwæt swa he cweð ge-wurðe þis. hit ge-wurð.

²⁵ And þanne ge standed eow to ge-byddenne. for-gyfeð gyf ge hwæt agen anigene hæbbeð. þæt eow eower senne for-gieue. eower hefenlice fæder se þe on heofene ys.

³¹ Soðlice is oðer þisen ge-lic. lufe þinne nexten swa þe sylfne. nis oðer mare be-bod. ³² Ða cwæð se bokere. lareow wel þu on soðe cwæðe. þæt an god is & nis oðer buten him. ³³ & þt he si ge-lufod of eallen heorten. & of eallen andgytte. & of ealre sawle. & of ealre strencðe. & lufian his nextan swa hine sylfne. þt is mare eallen on-sægdnyssen & offrungen. ³⁴ Þa se hælend ge-seah þt he hym wislice andswerede he saigde hym ne ert þu feor fram godes rice. & hine ne dorste nan man axian.

⁴³ Ða cleopede he his leorning-cnihtes & saide heom. Soðlice ic eow segge þæt þeos earme wudewe ealre mest brohte þare þe on þanne toll-scamel brohte.

⁹ Warnieð eow sylfe. hyo sylleð eow on ge-þeohte & swinged on ge-samnungen. & ge standeð be-foren demen & kyningen for minen naman heom on ge-witnysse & on ealle þeode.

¹³ & ge beoð eallen on hatigunge for minen namen. Soðlice se beoð hal se þe oð ende þurh-wunieð.

³⁰ Soðlice ic eow segge þt þeos cneores ne ge-wit ær þan ealle þas þing ge-wurðen.

⁹ Soðlice ich eow segge swa hwær swa þis godspell ge-boded byo on eallen midden-earde byð ge-boded þt hyo þis on his ge-minde dyde.

¹⁸ sittende. & etende sæde se hælend. Soðlice ic eow segge. þt eower an þe mid me æt ge-syld me.

²⁵ Soðlice ic eow segge þt ic henen forð ne drince of þises win-geardes kynne. oððe þanne daig þanne ic hine neowe drince on godes rice.

³⁰ Ða cwæð se hælend. Soðlice ic þe segge. þt þu on þisen nihte ær coc twewe cræwe þreowe wið-sæcst min.

⁵⁵ Ða heah-sacerdas sohten & eall ge-þeaht. tale agen þanne hælend. þt hyo hine to deaðe sealden & hyo ne fundon.

¹ Ða sone on morgen worhten þa heah-sacerdes heore ge-mot. mid ealdren & boceren. & eallen werede & lædden þane halend ge-bunden & sealden hine pilaten.

²¹ & ge-nedden sumne weig-ferende symonem cyreneum cumende of þam tune alisandres fader & ruffi. þt he his rode bære.

¹⁵ Soðlice he byð mære be-foren drihtene. & he ne drincð win ne beor. & he beoð ge-felleð mid halgen gaste; Þanne gyt of hys moder innoðe.

⁵³ Hyngriende he mid gode ge-felde. & þa ofor-mode ydele for-let.

¹⁸ drihtnes gast is ofer me for þan he smerede me. He sende me þærfen bodian. & ge-hæften alysendnysse. & blinden ge-sihðe. for-brokene ge-hælen.

²⁴ Ða cwæð he. soðlice ic eow segge þæt nan witege nis and-fenge on hys æðele.

¹³ Ænd þa þa hit daig wæs he cleopede his leorning-cnihtes & ge-cheas twelf of heom. & þa he nemnede apostles. ¹⁴ Simonem þanne he nemnede petrus. & his broðer andreas. Iacobum. & Iohannem. philippum & bartholomeum. ¹⁵ Thomam & Matheum. Iacobum alphei & symonem. se ys ge-nemned zelotes ¹⁶ Iudam Iacocobi (sic). & Iudam scarioth. se wæs læwa.

²⁰ Ða cwæð se hælend beo-seonde to hys leorning-cnihton. Eadige synde ge þearfen on gaste. for þan þe godes rïce is eower.

²⁰ Ða cwæð se hælend beo-seonde to hys leorning-cnihton. Eadige synde ge þearfen on gaste. for þan þe godes rïce is eower. ²¹ Eadige synde ge þe hingrieð nu. for þam ge beoð ge-fyllede. Eadige synde ge þe nu wepad; for þam ge hlyhað.

²¹ Eadige synde ge þe hingrieð nu. for þam ge beoð ge-fyllede. Eadige synde ge þe nu wepad; for þam ge hlyhað. ²² Eadige beo ge þanne eow men hatiað & ehtað. & on-huscað. & awurped eowre namen swa swa yfel for mannes sune.

²² Eadige beo ge þanne eow men hatiað & ehtað. & on-huscað. & awurped eowre namen swa swa yfel for mannes sune. ²³ Ge-blissiad & ge-fageniad on þam dagen; nu eower mede is mycel on heofene. Soðlice æfter þisen þingen hyra faderes dydon þam witegan.

²³ Ge-blissiad & ge-fageniad on þam dagen; nu eower mede is mycel on heofene. Soðlice æfter þisen þingen hyra faderes dydon þam witegan. ²⁴ Þeah-hwæðere wa eow witegan. for þan þe ge eowwerne frofer hæbbeð. ²⁵ Wa eow þe ge-fylde sinde; for þan þe ge hingriað. Wa eow þe nu hlehgad for þan þe ge heofað & wepeð.

²⁵ Wa eow þe ge-fylde sinde; for þan þe ge hingriað. Wa eow þe nu hlehgad for þan þe ge heofað & wepeð. ²⁶ Wa eow þanne eow ealle men bletsiað æfter þisen þingen heora fæderes dyden þam witegen. ²⁷ Ac ic eow segge for þam þe ge hyrad. Lufiað eowre feond doð þam tæle þe eow hatedon. ²⁸ Bletsieð þa þe eow weregieð. Ge-biððed for þam þe eow on-huscieð. ²⁹ & þam þe þe slehð on þam wange. wend oðer agen. & þam þe þin reaf nymð ne for-beod him na þine tunecan.

²⁹ & þam þe þe slehð on þam wange. wend oðer agen. & þam þe þin reaf nymð ne for-beod him na þine tunecan. ³⁰ Syle ælcen þe þe bidde. & se þe nymd þa þing þe þine synde ne munega þu hyra.

³⁰ Syle ælcen þe þe bidde. & se þe nymd þa þing þe þine synde ne munega þu hyra. ³¹ & swa eow willeð þt eow men do; doð hem ge-lice. ³² & hwilc þanc is eow gyf ge lufieð þa þe eow lufieð. Soðlice senfulle lufieð; þa þe hy lufieð.

³² & hwilc þanc is eow gyf ge lufieð þa þe eow lufieð. Soðlice senfulle lufieð; þa þe hy lufieð.

³² & hwilc þanc is eow gyf ge lufieð þa þe eow lufieð. Soðlice senfulle lufieð; þa þe hy lufieð. ³³ And gif ge wel doð þan þe eow wel doð; hwilc þanc is eow. Witodlice þæt doð sinfulle.

³³ And gif ge wel doð þan þe eow wel doð; hwilc þanc is eow. Witodlice þæt doð sinfulle. ³⁴ & gyf ge leaneð þam þe ge eft on-foð; hwilc þanc is eow. Soðlice sinfulle sinfulle leaneð. þæt hyo gelice on-fon.

³⁴ & gyf ge leaneð þam þe ge eft on-foð; hwilc þanc is eow. Soðlice sinfulle sinfulle leaneð. þæt hyo gelice on-fon. ³⁵ Þeah-hwæðere lufiað eowre feond. & heom wel doð. & leane sylled nan þing þanum (sic) eft ge-hihtende. & eower mede beod mycel on heofene. & ge beoð þas hegesten bearn. for þam þe he ys god ofer unþanc-fulle & ofer yfele.

³⁵ Þeah-hwæðere lufiað eowre feond. & heom wel doð. & leane sylled nan þing þanum (sic) eft ge-hihtende. & eower mede beod mycel on heofene. & ge beoð þas hegesten bearn. for þam þe he ys god ofer unþanc-fulle & ofer yfele.

³⁵ Þeah-hwæðere lufiað eowre feond. & heom wel doð. & leane sylled nan þing þanum (sic) eft ge-hihtende. & eower mede beod mycel on heofene. & ge beoð þas hegesten bearn. for þam þe he ys god ofer unþanc-fulle & ofer yfele. ³⁶ Eornestlice beoð mildheorte swa eower fader is mildheort.

³⁶ Eornestlice beoð mildheorte swa eower fader is mildheort.

⁴⁰ Nis se leorning-cniht ofer þanne lareow. ælc byð fulfremed gyf he is swilc hys lareow.

³³ Soðlice Iohannes com se fulluhtere hlaf ne etende ne win drinkende. & ge cweðed. deofel-seocnysse he hafð. ³⁴ Mannes sune com etende & drinkende. & ge cweðað þes man ys swelgende & win drinkende. manfulra & senfulre freond.

³⁸ & stod wið-eften his fet. & on-gan mid hire tearen his fet þwean. & dreide mid hire heafdes fexe. & kyste hys fet. & mid sealfe smerede.

⁵⁰ Þa cwæð he to þan wife. þin geleafe þe dyde hal ga nu on sibbe.

¹⁶ Ne ofer-wercð nan man mid fæte his on-ælde leoht-fæt; oððe under beoð aset. ac ofer candel-stef asett. þæt þa ingangende þæt leoht ge-seon.

²⁴ Se þe wile his sawle hæle ge-don; se hyo for-spilð. Witodlice se þe his sawle for me for-spilð. he hyo ge-hæleð.

²⁴ Se þe wile his sawle hæle ge-don; se hyo for-spilð. Witodlice se þe his sawle for me for-spilð. he hyo ge-hæleð. ²⁵ hwæt fremed anig men þeah he alne midden-eard on ehte be-geote. & hine sylfne for-spille. and his for-wurd werche.

³⁰ Ða spæken twegen weres wið hine. moyses & helias.

³⁵ Ða com stefn of þam ge-nip & cwæð. Þes is min leofa sune ge-hered hine.

⁴⁸ & cwæð to heom. Se þe þisne cnape on minen naman on-fehð; he on-fehð me. & se þe on-fehð me; he on-fehð þane þe me sente. Witodlice se þe is læst be-tweox eow ealle; se is mara.

⁴ Ne bere ge sech. ne cod. ne ne scy (sic). ne nenne man be weige ne greteð. ⁵ On swa hwilce huse swa ge in-gad; cweðed arest. sib syo þisse hiwrædene.

²⁷ Ða andswerede he. Lufe drihten þinne god. on ealre þinre heorte. & on alre þinre sawle. & on eallen þinen mihte. & of eallen þinen magene. & þine nehstan swa swa þe sylfne. ²⁸ Ða cwæð he. rihte þu andsweredest. do þæt. þanne lefest þu. ²⁹ Ða cwæð he to þam hælende. & wolde hine selfne rihtwisian. And hwilc is min nehsta.

² þa cwæð he to heom. cweðed þus þanne ge eow ge-biddað. Ure fæder þu þe on heofene eart syo þin name ge-haleged. to-cume þin rice. ge-worðe þin wille on heofene & on eorðe.

²⁸ Þa cwæð he. Eadige sinde þa þe godes word ge-hereð & þæt ge-healdeð.

³³ Ne on-ælð nan man his leoht-fett & sett on diglen. ne under bedene. ac ofer candel-stef. þæt þe ingað leoht ge-seon.

³⁹ Ða cwæð drihten to him. nu ge farisei þæt ute is calices & disces ge-clænsieð þt eow innan is. þæt is ful reaflake & un-rihtwisnysse. ⁴⁰ La desige hu ne worhten (sic) þt þt inne is. se þe worhte þæt ute is. ⁴¹ þeah-hwaðere þæt to lafe is sellað ælmessan þanne beoð eow ealle þing clæne. ⁴² Ac wa eow fariseum ge þe teoðiað mintan & rudan & ælce wirte. & ge for-bugeð dom & godes lufe. Þas þing eow ge-berede to donne. & þa þing ne for-læten.

⁴⁴ Wa eow for-þan-þe ge sende swilce þa byrigenna þe man innan ne sceawed. & þa men nyten þe heom on ufen gad.

⁴⁷ Wa eow þe timbrieð witegena byrigena; eowre faderes hyo of-slogen ⁴⁸ eallunge. ge kyðed & ge þafieð eowre fader weorces. for-þam hyo slogen hyo. & ge timbrieð heore berigena. ⁴⁹ For-þam cweð godes wisdom. Ic sende to heom witegen & þa apostles; & hyo of-slæð hyo & æhtað ⁵⁰ þæt ealra witegene blod syo ge-soht; þe wæs agoten of midden-eardes fruman; fram þisse cneorisse ⁵¹ fram abeles blode oð zacharias blod. se for-warð be-tweox þam altare & þam temple. Ic eow segge swa beoð ge-soht fram þisse cneornysse.

⁵¹ fram abeles blode oð zacharias blod. se for-warð be-tweox þam altare & þam temple. Ic eow segge swa beoð ge-soht fram þisse cneornysse.

¹ micelen wereden hym embe-standende. þæt hyo hine træden. Ða cwæð he to his leorning-cnihten warnieð eow wið farisea lare þæt is licetung.

⁵ Ic eow atewige hwane ge on-dræden. adredeð þane þe anweald hæfð. seððan he of-slehð; on hellen asenden; þus ich eow segge; adredeð þane.

²⁵ hwilc eower mæg þencende echan ane elne to his anlichnysse.

³⁷ Eadige synde þa þeowes þe se hlaford waciende ge-fint. þanne he kymð. Soðlice ic eow segge þæt he be-gyrt hine. & deð þæt hyo sitteð & gangende heom þenað.

⁵⁸ Þanne ðu gæst on weige mid þinen wiðer-winnen to hwilcen ealdre. do þæt þu beo fram him alised; þe-læs he þe sylle þam deman. & se dema þam bydelen. & se bedel þe sende on cwarterne. ⁵⁹ Ic þe segge ne gæst þu þanen ær þu agylde þanne ytemestan ferðing.

⁵⁹ Ic þe segge ne gæst þu þanen ær þu agylde þanne ytemestan ferðing.

²⁴ efstað þet ge gangen þurh þa nærewe gate for-þan ich segge eow manege secað þæt hyo ingan & hyo ne magen. ²⁵ Þanne se hirdes ealdor ingæð & his dure be-clyst. ge standeð þær ute & þa dure cnokieð & cweðað. Ðrihten atyn us. Þanne cweð he to eow. Ne can ich eow naht (sic) ich hwanen ge synde.

³⁴ Eale ierusalem ierusalem. þu þe þa witegen of-sleahst. & hænst þa þe to þe asent synden. hu ofte ic wolde þine bearn ge-gaderian. swa se fugel doð his nyst under his fyðeren & þu noldest. ³⁵ Nu beoð eower hus eow for-lætan. Soðlice ic eow segge þt ge me ne ge-seoð ær þan þe cume se þanne ge cweðed ge-bletsod syo se þe com on drihtnes namen.

¹² Þa cwæð he to þam þe hine in laðede. Þanne þu dest wyste oððe ferme. ne cleope þu þine freond ne þine broðre. ne þine cuðan. ne þine welegen. nehhebures. þe-læs hyo þe agen laðian & þu hæbbe edlean. ¹³ Ac þanne þu beorscype do; cleope þearfen & wanhæften & healte & blinde. ¹⁴ þanne beost þu eadig. for-þan þe hyo næbbed hwanen hyo hit þe folgeldon (sic). Soðlice hit beoð þe for-golden on riht-wisra ariste.

³¹ Oððe gyf hwilc kyning wile faran & feohten on-gean oðerne kyng. hu ne sit he ær & þencd hwaðer he mage mid teon þusenden cumen agen þane þe him agen kymð mid twentigen þusenden. ³² & gyf he þanne wið hine fihten ne maig; he sent erendraken & bit sibbe.

³⁴ Göd is salt gif hit awurð on þam þe hit ge-selt beoð. ³⁵ nys hyt nyt. ne on eorðen ne on mixene. ac hit beoð ut-aworpen. Ge-here se ðe earen hæbbe. to ge-herene.

¹ Soðlice him ge-nehlahte manfulle & synfulle. þæt hyo his word ge-hyron.

¹⁴ ---¹⁵ ---

¹⁷ ---¹⁸ ---

²³ ---²⁴ ---²⁵ ---²⁶ ---

² nytre hym wære þæt an cweornstan syo ge-cniht on-buten his sweoren. & syo on sæ ge-worpen þanne he ge-drefe ænne of þisen litlingen.

¹⁰ [Note: Duo homines ascendebant in templum ut orarent. ] Twegen men ferden to sume temple þt þt hyo; hyo ge-bæden. an sunderhalge. & an manfull. ¹¹ Ða stod se phariseus & hine þus ge-bed. god þe ich þances do. for-þan ich ne em swilche odre men. reaferes unriht-wise. unriht-hameðes. oððe eac swylc þes manfulle. ¹² Ic faeste twige on wuca. ic gife teondunge ealles þas þe ich hæbbe. ¹³ Ða stod se manfulla feorran & nolde for-ðan his eagen ahebben up to þam heofene. ac he beot his breost & cwæð. God beo þu milde me senfulle.

¹³ Ða stod se manfulla feorran & nolde for-ðan his eagen ahebben up to þam heofene. ac he beot his breost & cwæð. God beo þu milde me senfulle. ¹⁴ Soðlice ich eow segge þæt þes ferde ge-rihtwised to his huse. for-þan þe ælc þe hine up-ahefd beoð ge-nyðered. & se þe hine nyðered byoð up-ahafen.

¹⁴ Soðlice ich eow segge þæt þes ferde ge-rihtwised to his huse. for-þan þe ælc þe hine up-ahefd beoð ge-nyðered. & se þe hine nyðered byoð up-ahafen.

¹⁷ Soðlice ic eow segge swa hwilc swa ne on-fegð godes rice swa swa cyld. ne gæð he on godes rice.

²⁴ Ða se hælend hine unrotne ge-seah he cwæð. Eale hu earfodlice gæð on godes rice þa þe feoh hæbbed. ²⁵ eðelicor mæg se olfend gan þurh anre nedle eage. þanne se welige on godes riche.

²⁹ Ða cwæð he. Soðlice ic eow segge nis nan mann þe his hus for-læt. oððe mæges oððe broðre. oððe wif. oððe bearn; for godes rice.

² Ða wæs þær sum man on namen zacheus. se wæs welig.

⁷ Þa hyo þt ge-seagen þa murcneden hyo ealle & cwæðen. þæt he to synful men ge-cyrde. ⁸ Ða stod zacheus & cwæð to drihton. Nu ic selle þearfen half mine ehte. & gef ich anigne be-reafode ic hyt be feower-fealden agyfe.

³⁶ ne ofer þt sweltan ne magen. & hyo synden soðlice ænglen ge-lice & hyo synden godes bearn. þanne hyo synden æristes bearn.

⁴⁶ Warnieð eow wið þa bokeres. þa þe willeð on ge-gyrlan gan. & lufige gretunge on stræte. & þa yldest settl on ge-samnu[n]gan. & þa formen þeninge on ge-beorscipen. ⁴⁷ þa for-swelgeð wudewena [Note: na is repeated here above the line. ] us hiwgende lang ge-bed. þa on-foð mare ge-nyðerunge.

¹² ac to-foren eallen þisen hyo nymeð eow & ehteð syððan eow on ge-samnunge. & on hyrdnyssa. & ladeð eow to kyningen. & to demen for minen namen.

¹⁷ & ge byoð eallen on hatigenga for minen name.

³² Soðlice ich eow segge þt þeos cneores ne ge-wit ær þam þe ealle þas þing ge-wurðon. ³³ Heofene & eorþe ge-witeð; soðlice mine word ne ge-witað.

²⁴ Ænd hyo fliten be-tweoxe heom hwilc heore wære yldest. ²⁵ Ða saide he heom kyninges wealded heore ðeode. And þa þe anweald ofer hyo hæbbeð synde fremfulle ge-nemnede ²⁶ ac ne beo ge na swa. Ac ge-wurðe he swa swa gingre se ðe yldre ys be-tweox eow. And se forsteppend ys beo he swilce he þein syo.

⁶⁴ & ofer-wrugen hys ansiene. & þurscen his nebb. & axoden hine ared wlych (sic) ys se þe þe smat.

²⁶ And þa hyo hine lædden hyo ge-fengen sumne cyreniscan symonem se com of þam tune. & þa rode him onsetten. þt he hyo bære æfter þam hælende.

³⁴ Þa cwæð se hælend fader for-gef heom for-þan hy nyten hwæt hyo doð. Soðlice hyo dælden his reaf & wurpen hloten.

⁴³ Þa cwæð se hælend to hym. to-daig þu byst mid me on paradise.

⁵¹ ænd he sægde heom. Soð ic eow segge ge geseoð opene heofones. & godes engles up-stigende & niðer-stigende. ofer mannes sune.

³ Se halend hym andswerede & cwæð. Soð ic þe segge buton hwa beo eadniwan ge-kenned ne mayg he ge-seon godes riche.

³ Se halend hym andswerede & cwæð. Soð ic þe segge buton hwa beo eadniwan ge-kenned ne mayg he ge-seon godes riche. ⁴ Þa cwæð Nichodemus to hym. hwu mayg man beon eft akenned þanne he beoð eald. Cwest þu. mag he eft cuman on hys moder innoðe & beon eft akenned. ⁵ Se hælend hym andswerede & cwæð. Soð ic þe segge buton hwa beo ge-edkenned of watere & of halegen gaste ne maig he in-faren on godes riche.

⁵ Se hælend hym andswerede & cwæð. Soð ic þe segge buton hwa beo ge-edkenned of watere & of halegen gaste ne maig he in-faren on godes riche.

¹¹ Soð ic þe segge þæt we sprecað þt we witeð. & we keðeð þæt we ge-sawon. & ge ne under-foð ure cyðnisse.

¹⁴ Witodlice ælc þare þe drincð of þam watere þe ic hym sylle; [...] beoð on hym wyll forð-ræsendes wæteres on ece lyf.

¹⁹ Witodlice se hælend andswerede. & cwæð to heom. Soð ic eow segge ne maig se sunu nan þing don; buten þæt he sigð his fader don. Ða þing þe he wircð; se sunu wyrcð ge-liche.

²⁴ Soð ic segge eow þæt se þe min word ge-hyrð & þam ge-lefð þe me sende; Se hæfð ece lyf. & ne cymð æt þam dome; ac færð fram deaðe to lyfe. ²⁵ Soð ic segge eow. þæt seo tyd cymð & nu is; þonne ða deaden ge-hereð godes sunes stefne; & þa libbæð þe hyo ge-hered;

³⁵ He wæs byrnende leoht-fæt. & lihtende. ge wolden sume hwile ge-blissien on hys lihte.

² & hym felgde mycel folc. for þam þe hyo gesæwen þa tacne þe he worhte. on þam þe wæren ge-untrumede. ³ Witodlice se hælend. astah on enne mont & sæt þær mid hys leorning-cnihten.

²⁶ Se hælend heom andswerede; & cwæð. Soð ic segge eow ne seche ge me for-þam þe ge tacnu ge-seawen. ac for-þam þe ge æten of þam hlafon & syndden fulle. ²⁷ Ne wyrcheð æfter þam mete þe for-wurð ac æfter þam þe þurh-wuneð on eche lyf. þonne mannes sune eow sylð. þane god fæder getacneðe (sic).

³² Se hælend cwæð to heom. Soð ic segge eow. ne sealde moyses eow hlaf of heofenum. Ac min fæder eow syld soðne hlaf of heofenum.

⁴⁷ Soð ic segge eow se hæfð eche lyf þe on me ge-lyfð; ⁴⁸ ic eom lyfes hlaf. ⁴⁹ ure fæderes æten heofonlicne mete on westene & hyo senden deade. ⁵⁰ Ðis is se hlaf þe of heofene com. þæt ne swelte se þe of hym et. ⁵¹ Ic eom libbende hlaf. þe of heofene com. swa hwa swa ytt. of þisum hlafe; he leofeð on echnysse. & se hlaf þe ic selle ys min flæsc. for middan-eardes life. ⁵² Þa Iudeas fliton heom be-tweonon & cwæðen hu maig þes hys flæsc us syllen to etene. ⁵³ þa cwæð se hælend to heom. Soð ic segge eow næbbe ge lif on eow büton ge eten mannes sunes flæsc. & his blod drinken.

⁵³ þa cwæð se hælend to heom. Soð ic segge eow næbbe ge lif on eow büton ge eten mannes sunes flæsc. & his blod drinken. ⁵⁴ Se hæfð ece lyf þe et min flæsc & drincð min blod & ic hine arære on þam itemestan daige. ⁵⁵ Soðlice min flæsc ys mete; & min blod ys drenc. ⁵⁶ Se þe et min flæsc & drincð min blod; he wunað on me. & ic on hym. ⁵⁷ swa swa libbende fader me sende & ic libbe þurh fæder & se þe me æt; he leofað þurh me. ⁵⁸ Ðis ys se hlaf þe of heofenum com. na swa swa ure fæderes æte heofenlicene mete & deade wæren. Se þe et þysne hlaf. he leofeð on ecnysse.

²⁰ þa answerede syo manige ænd cwæð. Deofel þe stiked on; hwa secð þe to of-slænne.

³⁷ On þam after-mesten mæren freols-dæge. stod se halend ænd clepede. cume to me se þe hine þyrste & drinke.

⁵ Moyses us be-bead on þare ëæ. þæt we scolden þus ge-ræde. mid stanen of-torfian. hwæt cwæðst þu;

¹² Æft spræc se hælend þas þing to heom & cwæð. ich eom middaneardes leoht. Se me felgð ne geð he on þeostra. ac he haefð lifes leoht.

³⁴ Se hælend heom andswerede ænd cwæð. Soð ich eow segge þæt ælch þe synne wercð. is þare synne þeow.

⁴⁴ Ge synd deofles barn. & ge willað wyrchan eowres fader willen. he wæs fram fremdþe man-slage. ænd he ne wunede on sodfæstnysse. for-þam þe soðfæstnysse nis on hym. Ðanne he spræcð leasinge he spræcd of hym sylfum. for-þan he ys leas & hys fader ëac.

⁴⁸ Witodlice þa iudeas andsweredon & cwæðon to hym. hwi ne cweðe we wel þæt þu eart samaritanysc & eart wod.

⁵¹ Soðlice ich segge eow. gyf hwa mine spræce ge-healt. ne ge-segð he deað næfre.

⁵⁸ Se hælend cwæð; to heom. Ic wæs ær þonne þe abraham wære.

²⁸ Ða wæregeden hye hyne & cwæðen. Syo þu hys leorning-cniht. we sende moyses leorning-cnihtas.

¹ Soð ic segge eow se þe ne gæð æt þam gate in-to scepene falde; ac stihð elles ofer; he ys þeof & scæðe.

⁷ Eft se hælend cwæð to heom. Soð ich eow segge ic eom scepe geat.

⁴⁷ Wytodlice þa biscoppes & þa farisei ge-gadereden ge-mot. & cwæðen. Hwæt do we for-þan þe þes mann wercð mycel taken.

²⁴ Soðlice ic segge eow þæt hwætene corn wunað ane bute hit falle on eorðan & syo dead. Gyf hit dead byð hyt bringð mycele wæstme.

³⁶ Ða hwile þe ge leoht hæbbeð ge-lefað on leoht þæt ge seon leohtes bearn. Ðas þing se hælend heom sægde. & eode & be-dyglede hine fram heom.

¹⁶ Soðlice ic eow segge. nis se þeowa furðra þanne hys hlaford. ne se arendrake nis mare þanne se þe hine sende.

²⁰ Soð ic eow segge. se þe under-fehð þane þe ic sende. he under-fehþ me. Se þe under-fehð me; under-fehð þane þe me sende. ²¹ Ða se hælend þas þing sægde. he wæs gedrefed on gaste. & cydde & cwæð. Soð ic eow segge. þæt eower än me be-læwð.

³⁵ Be þam eow ge-cnaweð ealle men. þæt ge synde mine leorning-cnihtas. gyf ge hæbbað lufe eow be-tweonan.

³⁸ Se hælend hym andswerede & cwæð. þin lyf þu sylst for me. Soð ic þe segge. ne cræwð se coc. ær þu wiðsecst me þreowa.

¹² Soð ic eow segge. se þe ge-lyfð on me. he wercð þa weorcð (sic) þe ic werce. & he wercð maran þanne þa synd. for-þam þe ic fære to þam fæder.

⁸ On þam ys min fæder ge-swutelod. þæt ge beran mychele blæde. & beon mine leorning-cnihtas.

²⁰ Ge-muniað mine spræce þe ic eow sægde. nis þe þeowa mare þanne hys hlaford. Gyf hy me hehton. hye willað hehton eowre. Gyf hyo mine spræce heoldan. hyo healdeð eac eowre. ²¹ Ac ealle þas þing hyo doð eow for minan namen. for hyo ne cunnan þanne þe sende me.

²⁵ Ac þæt syo spræce syo ge-fyllad (sic) þe on heora lage ys awritan þæt hyo hatedan me buton ge-werhtan.

²⁰ Soð ic eow segge þæt ge heofað & wepað. Middan-eard ge-blissað. & ge beod un-rote. ac eower unrotnysse byð ge-went to ge-fean.

²⁰ Soð ic eow segge þæt ge heofað & wepað. Middan-eard ge-blissað. & ge beod un-rote. ac eower unrotnysse byð ge-went to ge-fean. ²¹ Þanne wif kenned. hyo hæfð unrotnysse. for-þan þe hire tid com. Þanne hye kend cnapen. ne ge-man hye þare hefinysse for ge-fean. for-þan man beoð ä-kenned on middan-eard. ²² & witodlice ge hæbbeð nu unrotnysse. Eft ic eow ge-syo. & eower heorte ge-blissað. & nan man ne nymð eowerne ge-fean fram eow. ²³ & on þan dayge ne byddað me nanes þinges. Soð ic eow segge gyf ge hwæt biddað mine fæder on minan naman he hyt sylð eow.

¹⁵ Ne bidde ic þæt þu hyo neme of middan-earde. ac þæt þu hyo healde of yfele.

²⁹ Se hælend cwæð to hym. þu ge-lyfdest for-þan þu me ge-seage. Þa sænden eadige. þe ne seagen & ge-lyfdon.

¹⁸ Soð ic segge þe. Þa þu gingre wære þu gertest þe. & eodest þær þu woldest. witodliche þonne þu ealdest þu strecst þine hande. & oþer þe gyrt. & læt þider þe þu nelt.