Mark 4 Cross References - WestSaxon990

¹ & eft he ongan hi æt þære sæ læran. & him wæs mycel menegu togegaderod; Swa þt he on scip eode. & on þære sæ wæs. & eall seo menegu ymbe þa [sæ] wæron on lande. ² & he hi fela on bigspellum lærde. & him to cwæð on his lare. ³ gehyrað; [Note: Ðis sceal on þære wucan æfter þam þe man be-lycð alleluia. ] + Ut eode se sædere his sæd to sawenne. ⁴ & þa he sew sum feoll wið þone weg. & fugelas comon & hit fræton; ⁵ Sum feoll ofer stan-scyligean þar hit næfde mycele eorðan. & sona üp eöde. & forþam hit næfde eorþan þiccnesse. ⁶ þa hit up-eode. Seo sunne hit forswælde. & hit forscranc. forþam hit wyrt-ruman næfde. ⁷ & sum feoll on þornas. þa stigon ða þörnas & forðrysmodon þt. & hit wæstm ne bær. ⁸ & sum feoll on god land & hit sealde upp-stigende & wexende wæstm; & än brohte þritig-fealdne; Sum syxtig-fealdne; Sum hund-fealdne; ⁹ And he cwæð. gehyre se ðe earan hæbbe to gehyranne. ¹⁰ & þa he ana wæs hine axodon þt bigspell þa twelfe þe mid him wæron. ¹¹ & he sæde him. eow is geseald to witanne godes rïces gerÿnu; Þam þe üte synt ealle þing on bigspellum gewurþað. ¹² þt hi geseonde geseon & na ne ge-seon & gehyrende gehyren & ne ongyten þe læs hi hwænne sÿn gescyrede. & him sïn hyra synna forgyfene; ¹³ Ða sæde he him. ge nyton þis bigspell. & hu mage ge ealle bigspell witan; ¹⁴ Se þe sæwð. word he sæwð; ¹⁵ Soðlice þa synt wið þone weg þar þt word is gesawen. & þonne hi hit gehyrað; Sona cymð satanas & afyrð þt word þe on heora heortan asawen ys. ¹⁶ & þa synt gelice þe synt ofer þa stan-scylian gesawen; Sona þænne hi þt word gehyrað. & þt mid blisse onfoð. ¹⁷ & hi nabbað wyrtruman on him. ac beoð unstaðolfæste. & syþþan upcymð deofles costnung & his ehtnys for þam worde; ¹⁸ Hi synd on þornum gesawen. þt synd þa ðe þt word gehyrað. ¹⁹ & of-yrmðe & swicdome worold-welene. & oðra gewilnunga þt word of-þrysmað. & synt buton wæstme gewordene. ²⁰ & þa ðe gesawene synt ofer þt gode land. þa synd þe þt word gehyrað & onfoð. & wæstm bringað. Sum þritig-fealdne. sum syxtig-fealdne. & sum hund-fealdne; ²¹ He sæde him cwyst þu cymð þt leoht-fæt þt hit beo under bydene asett. oððe under bedde. witegere þt hit sy ofer candel-stæf asett; ²² Soðlice nis nan ðing behydd þe ne sy geswutelod; ne nis digle geworden. ac þt hit openlice cume; ²³ Gehyre gif hwa earan hæbbe to gehyranne. ²⁴ & he cwæð to him warniað hwæt ge gehyran. & on þam gemete. þe ge metað eow bið gemeten & eow bið ge-ict. ²⁵ þam bið geseald þe hæfð & þam ðe næfð. eac þt he hæfð him bið æt-broden. ²⁶ & he [quoth]. godes rice ys swylce man wurpe god sæd on his land ²⁷ & sawe & arise dæges & nihtes. & þt sæd. growe & wexe þonne he nat; ²⁸ Soðlice sylf-willes seo eorðe wæstm berað ærest gærs syððan ear. syþþan fullne hwæte on þam eare; ²⁹ And þonne se wæstm hine forð-bringð. sona he sent his sïcol forþam þt rip æt is. ³⁰ & eft he cwæð. for hwam geanlicie we heofena rïce. oððe hwylcum bigspelle wið-mete we hit; ³¹ Swa swa senepes sæd. þonne hit bið on eorðan gesawen. hit is ealra sæda læst þe on eorðan synt. ³² & þonne hit asawen bið hit astihþ. & bið ealra wyrta mæst & hæfð swa mycele bögas þt heofenes fugelas eardian magon under his sceade. ³³ & manegum swylcum bigspellum he spræc to him þæt hi mihton gehyran; ³⁴ Ne spæc he na butan bigspelle. eall he his leorning-cnihtum asundron rehte. ³⁵ & sæde him þonne æfen bið uton faran agen; ³⁶ And þas menigu forlætan; hi onfengon hine swa he on scipe wæs. & oþre scipu wæron mid him. ³⁷ & þa wæs mycel ÿst windes geworden. & yþa he awearp on þt scyp þt hit gefylled wæs ³⁸ & he wæs on scipe ofer bolster slapende. & hi awehton hine & cwædon. ne be-limpð to þe þt we forwurþað. ³⁹ & he aräs & þam winde bebead. & cwæð to ðære sæ; Suwa & gestille. & se wind geswac þa. & wearð mycel smyltnes. ⁴⁰ & he sæde him hwi synt ge forhte. gyt ge nabbað geleafan. ⁴¹ & hi micclum ege him ondredon. & cwædon ælc to oðrum hwæt wenst þu hwæt is ðes þt him [wyndas &] sæ hyrsumiað;

² & cwæð; Doþ dæd-bote. soðlice genealæceð heofona rice;

¹⁰ Eallunga ys seo æx to ðæra treowa wurtrumum asett; Eornustlice ælc treow þe gödne wæstm ne bringð. byð forcorfen & on fyr aworpen;

¹⁰ Ða cwæð se hælend to him. gang þu sceocca on-bæc; Soþlice hit ys awriten. to drihtne þinum gode þu ðe ge-eaðmetsð (sic) & him änum þeowast;

¹⁷ Syððan ongan se hælend bodian & cweðan. doð dæd-bote. soðlice heofona rice genealæcð.

¹⁵ Ne hi ne ælað hyra leoht-fæt. & hit under cyfe settað. ac ofer candel-stæf. þt hit onlihte eallum þe on þam huse synt;

³⁰ Soþlice gyf æcyres weod þt ðe to dæg is & bið to morgen on fen (sic) asend. god [swa] scryt. eala ge gehwædes geleafan. þam mycle mä he scryt eow;

² Witodlice ðam ylcan dome þe ge demað eow byð gedëmed. & on ðam ylcan gemete þe ge metaþ. eow byþ gemeten;

²⁸ [Note: Ðys sceal on þone þryddan sunnan-dæg ofer epiphaniam. Cum autem descendisset de monte secute. A. ] Þa wæs geworden þa se hælend þas word ge-endode þa wundrode þt folc his lare

¹⁸ Ða geseah se hælend mycle menigeo ymbutan hyne. þa het he hig faran ofer þone muþan; ¹⁹ [Note: Ðis sceal on wodnes-dæg on þære feorðan wucan ofer twelftan dæg. Et accedens unus scribe (sic) ait illi magister sequar te. A. ] Ða genealæhte him än bocere & cwæþ; Lareow ic fylige þe swa hwæder swa þu færst; ²⁰ Ða cwæð se hælend to him; Foxas habbað holu & heofenan fuglas nest soþlice mannes sunu næfð hwær he hys heafod ahylde;

²³ [Note: Ðis sceal on þone feorðan sunnan-dæg ofer twelftan dæg. Et ascendente eo in nauicula secuti sunt eum discipuli eius. & ecce motus magnus. A. ] & he astah on scyp & hys leorning-cnyhtas hym fyligdon;

²³ [Note: Ðis sceal on þone feorðan sunnan-dæg ofer twelftan dæg. Et ascendente eo in nauicula secuti sunt eum discipuli eius. & ecce motus magnus. A. ] & he astah on scyp & hys leorning-cnyhtas hym fyligdon; ²⁴ Ða wearð mycel styrung geworden on þære sæ. swa þt þt scyp wearð ofergoten mid yþum. witodlice he slep;

²⁴ Ða wearð mycel styrung geworden on þære sæ. swa þt þt scyp wearð ofergoten mid yþum. witodlice he slep; ²⁵ & hig genealæhton & hÿ awëhton hyne þus cweðende; Drihten hæle us we moton forwurþan;

²⁵ & hig genealæhton & hÿ awëhton hyne þus cweðende; Drihten hæle us we moton forwurþan; ²⁶ Ða cwæð he to him to hwi synt ge forhte ge lytles geleafan; Ða aras he & bebead þam winde & þære sæ. & þær wearð geworden mycel smyltness;

²⁶ Ða cwæð he to him to hwi synt ge forhte ge lytles geleafan; Ða aras he & bebead þam winde & þære sæ. & þær wearð geworden mycel smyltness; ²⁷ Gewisslice þa men wundrodun & þus cwædon hwæt is ðes þt windas & sæ him hyrsumiað;

²⁷ Gewisslice þa men wundrodun & þus cwædon hwæt is ðes þt windas & sæ him hyrsumiað;

²⁶ [Note: Ðys godspel gebyrað to anes confessores mæsse-dæge. Nichil enim opertum. A. ] eornustlice ne ondræde ge hig; Nys soþlice nan þing dyhle þt ne wurðe geswutelod. ne nan dihle þing þt ne wurðe ge-openod; ²⁷ Ðæt ic eow secge on þystrum. secgað hyt on leohte. & þt ge on eare gehyrað bodiaþ uppan hrofum

⁶ And eadig ys së þe ne swicað on me;

¹⁵ Se ðe eäran hæbbe to gehyrynne gehyre; ¹⁶ Soþlice hwam telle ic þas cneorysse gelice. heo ys gelïc sittendum cnapun on foretige. þa hrymað to hyra efengelicon

²⁵ [Note: Ðys sceal on wodnes-dæg on þære syxtan wucan ofer pentecosten. Respondens iesus dixit. Confiteor tibi domine pater cæli & terre quia abscondisti. A. ] Se hælynd cwæð &swariende; Ic andytte þe drihten heofenes & eorþan þü þe be-hyddyst þas þing fram wisun & gleawun. & onwruge þa lytlingun;

³¹ For-þam ic secge eow ælc synn & bysmur-spæc byþ for-gyfen mannum; Soþlice þæs halgan gastes bysmur-spæc ne byð for-gyfen;

¹ On þam dæge þam hælende üt-gangendum of hüse he sæt. wiþ ða sæ. ² & mycle mænigeo wæron gesamnode to hym. swa þt he eode on scyp & þær sæt. and eall seo mænigeo stod on þam waroþe. ³ & he spræc to hym fela on big-spellum cweþende; Soþlice ut-eode se sædere hys sæd to sawenne

³ & he spræc to hym fela on big-spellum cweþende; Soþlice ut-eode se sædere hys sæd to sawenne ⁴ & þa þa he seow. sume hig feollon wiþ weg. & fuglas comun & æton þä;

⁴ & þa þa he seow. sume hig feollon wiþ weg. & fuglas comun & æton þä; ⁵ Soþlice sume feollon on stænihte þær hyt næfde mycle eorþan. & hrædlice up-sprungon for-þam þe hig næfdon þære eorþan dypan;

⁵ Soþlice sume feollon on stænihte þær hyt næfde mycle eorþan. & hrædlice up-sprungon for-þam þe hig næfdon þære eorþan dypan; ⁶ Soþlice upsprungenre sunnan hig adruwudon & forscruncon. for þam þe hig næfdon wyrtrum;

⁶ Soþlice upsprungenre sunnan hig adruwudon & forscruncon. for þam þe hig næfdon wyrtrum; ⁷ Soþlice sume feollon on þornas. & þa þornas weoxon & for-þrysmudon þa.

⁷ Soþlice sume feollon on þornas. & þa þornas weoxon & for-þrysmudon þa. ⁸ sume soþlice feollon on gode eorþan & sealdon weastm. sum hund-fealdne. sum sixtig-fealdne. sum þrittig-fealdne;

⁸ sume soþlice feollon on gode eorþan & sealdon weastm. sum hund-fealdne. sum sixtig-fealdne. sum þrittig-fealdne; ⁹ Se þe hæbbe earan to gehyrenne gehyre.

⁹ Se þe hæbbe earan to gehyrenne gehyre. ¹⁰ & þa genealæhton his leorning-cnihtas & cwædon to hym. for hwig spycst þu to hym mid big-spellum;

¹⁰ & þa genealæhton his leorning-cnihtas & cwædon to hym. for hwig spycst þu to hym mid big-spellum;

¹⁰ & þa genealæhton his leorning-cnihtas & cwædon to hym. for hwig spycst þu to hym mid big-spellum; ¹¹ Ða andswarode he hym forþam þe eow is geseald to witanne heofena rices gerynu. & him nys na geseald;

¹¹ Ða andswarode he hym forþam þe eow is geseald to witanne heofena rices gerynu. & him nys na geseald;

¹¹ Ða andswarode he hym forþam þe eow is geseald to witanne heofena rices gerynu. & him nys na geseald;

¹¹ Ða andswarode he hym forþam þe eow is geseald to witanne heofena rices gerynu. & him nys na geseald; ¹² Soþlice þam þe hæfþ. him byþ geseald & he haefð. Soþlice se þe næfð & þt þe he hæfð him bið ætbroden.

¹² Soþlice þam þe hæfþ. him byþ geseald & he haefð. Soþlice se þe næfð & þt þe he hæfð him bið ætbroden.

¹² Soþlice þam þe hæfþ. him byþ geseald & he haefð. Soþlice se þe næfð & þt þe he hæfð him bið ætbroden.

¹² Soþlice þam þe hæfþ. him byþ geseald & he haefð. Soþlice se þe næfð & þt þe he hæfð him bið ætbroden. ¹³ forðam ic spece to him mid big-spellum. forþam þe löciende hig ne ge-seoþ. & gehyrende hig ne gehyraþ. ne ne ongytaþ.

¹³ forðam ic spece to him mid big-spellum. forþam þe löciende hig ne ge-seoþ. & gehyrende hig ne gehyraþ. ne ne ongytaþ.

¹³ forðam ic spece to him mid big-spellum. forþam þe löciende hig ne ge-seoþ. & gehyrende hig ne gehyraþ. ne ne ongytaþ. ¹⁴ þt on him si gefylled esaïas witegung; Of gehyrnysse ge gehyraþ & ge ne ongytaþ & löciende ge ge-seoþ & [ge] ne ge-seoð;

¹⁴ þt on him si gefylled esaïas witegung; Of gehyrnysse ge gehyraþ & ge ne ongytaþ & löciende ge ge-seoþ & [ge] ne ge-seoð; ¹⁵ Soþlice þises folces heorte is ahyrd. & hig hefelice mid earum gehyrdon. & hyra eagan beclysdon. þe læs hig æfre mid eagum geseon & mid earum gehyron. & mid heortan ongyton. & sïn gecyrrede & ic hig gehæle;

¹⁵ Soþlice þises folces heorte is ahyrd. & hig hefelice mid earum gehyrdon. & hyra eagan beclysdon. þe læs hig æfre mid eagum geseon & mid earum gehyron. & mid heortan ongyton. & sïn gecyrrede & ic hig gehæle; ¹⁶ Soþlice eadige synt eowre eagan forþam þe hig geseoþ. & eowre earan forþam þe hig gehyraþ;

¹⁶ Soþlice eadige synt eowre eagan forþam þe hig geseoþ. & eowre earan forþam þe hig gehyraþ; ¹⁷ Soþlice on eornust ic eow secge þt manega witegan & rihtwise gewilnudon þa þing to ge-seonne þe ge geseoþ & hig ne ge-sawon; & gehyran þa þing þe ge gehyrað. & hig ne gehyrdon; ¹⁸ Ge-hyre ge soþlice þæs sawendan bigspell; ¹⁹ Ælc þæra þe godes wurd gehyrð & ne ongyt. þonne cymþ deoful & bereafað þt on hys heortan asäwen is. þt is se þe wiþ ðone weg asawen is;

¹⁹ Ælc þæra þe godes wurd gehyrð & ne ongyt. þonne cymþ deoful & bereafað þt on hys heortan asäwen is. þt is se þe wiþ ðone weg asawen is; ²⁰ Soþlice se þe ofer þone stan asawen is. þt is seþe þt godes wurd gehyrð. & hrædlice þt mid blisse onfehþ.

²⁰ Soþlice se þe ofer þone stan asawen is. þt is seþe þt godes wurd gehyrð. & hrædlice þt mid blisse onfehþ.

²⁰ Soþlice se þe ofer þone stan asawen is. þt is seþe þt godes wurd gehyrð. & hrædlice þt mid blisse onfehþ. ²¹ Soþlice hyt næfþ þone wyrtrum on him. ac is hwilwendlic; Gewordenre gedrefednesse & ehtnesse for þam wurde hrædlice hig beoð geüntreowsode.

²¹ Soþlice hyt næfþ þone wyrtrum on him. ac is hwilwendlic; Gewordenre gedrefednesse & ehtnesse for þam wurde hrædlice hig beoð geüntreowsode.

²¹ Soþlice hyt næfþ þone wyrtrum on him. ac is hwilwendlic; Gewordenre gedrefednesse & ehtnesse for þam wurde hrædlice hig beoð geüntreowsode. ²² Soþlice þt þe asäwen is on þornum. þt is se þe þt wurd gehyrþ & þonne eornfullness þisse worulde & leasung þissa woruld-welena forþrysmiaþ þt wurd & hit is butan weastme geworden;

²² Soþlice þt þe asäwen is on þornum. þt is se þe þt wurd gehyrþ & þonne eornfullness þisse worulde & leasung þissa woruld-welena forþrysmiaþ þt wurd & hit is butan weastme geworden; ²³ Soþlice þt þe asawen wæs on þt gode land þt is se þe þt wurd gehyrþ & ongyt & þone weastm bringð & þonne deþ sum hund-fealdne sum sixti-fealdne sum þritti-fealdne;

²³ Soþlice þt þe asawen wæs on þt gode land þt is se þe þt wurd gehyrþ & ongyt & þone weastm bringð & þonne deþ sum hund-fealdne sum sixti-fealdne sum þritti-fealdne; ²⁴ He rehte him þa oþer bigspel & þus cwæð. heofona rïce is geworden þam men gelic þe seow god sæd on his æcyre;

²⁶ Soþlice þa seo wyrt weox & þone weastm brohte þa æt-eowde se coccel hine.

³⁰ Lætað ægþer weaxan oð rip-timan. & on þam riptiman ic secge þam riperum gadriaþ ærest þone coccel & bindaþ sceaf-mælum to for-bærnenne. & gadriaþ ðone hwæte into minum berne. ³¹ He rehte him þa gyt oþer big-spel þus cweþende. heofena rice is ge-worden gelic senepes corne þt seow se man on hys æcre

³¹ He rehte him þa gyt oþer big-spel þus cweþende. heofena rice is ge-worden gelic senepes corne þt seow se man on hys æcre

³¹ He rehte him þa gyt oþer big-spel þus cweþende. heofena rice is ge-worden gelic senepes corne þt seow se man on hys æcre ³² þt is ealra sæda læst; Soþlice þonne hit wyxþ hit is ealra wyrta mæst & hit wyrþ treow swa þt heofnan fuhlas cumaþ & eardiaþ on his bogum;

³² þt is ealra sæda læst; Soþlice þonne hit wyxþ hit is ealra wyrta mæst & hit wyrþ treow swa þt heofnan fuhlas cumaþ & eardiaþ on his bogum; ³³ He spræc to him oþer big-spel & þus cwæð. heofena rice is gelic þam beorman þone þt wif onfeng & behydde on þrim gemetum melwes oð he wæs eall ahafen;

³³ He spræc to him oþer big-spel & þus cwæð. heofena rice is gelic þam beorman þone þt wif onfeng & behydde on þrim gemetum melwes oð he wæs eall ahafen; ³⁴ Ealle þas þing se hælend spræc mid big-spellum to þam weredum. & nan þing ne spræc he butan big-spellum ³⁵ þt wære gefylled. þæs witegan cwyde ic atyne minne muþ mid big-spellum. ic bodige digelnesse fram middaneardes gesetednesse; ³⁶ He for-let þa ða mænegeo & com to his inne & þa genealæhton to him his leorning-cnihtas & cwædon arece us þt big-spell þæs hwætes and þæs cocceles.

³⁶ He for-let þa ða mænegeo & com to his inne & þa genealæhton to him his leorning-cnihtas & cwædon arece us þt big-spell þæs hwætes and þæs cocceles. ³⁷ þa and-swarude he him seþe seow þt gode sæd së is mannes sunu.

³⁷ þa and-swarude he him seþe seow þt gode sæd së is mannes sunu. ³⁸ Soþlice se æcyr is þes middangeard þt gode sæd þt synt þæs heofonlican rices bearn. Se coccel synt soþlice þa manfullan bearn. ³⁹ Se ünholda man seþe þone coccel seow þt is deoful; Soðlice þt rip is worulde endung þa riperas synt englas. ⁴⁰ eornustlice swa swa se coccel byþ gegaderud & mid fyre forbærned swa byð on worulde endunge. ⁴¹ mannes sunu sent his englas & hi gadriað of his rice ealle gedrefednesse & þa þe unrihtwisnesse wyrceað ⁴² & asendað hig on fyres öfen þær byþ wöp & toþa gristbitung. ⁴³ þonne scinað ða rihtwisan swa swa sunne on hyra fæder rice;

⁵¹ ongyte ge ealle þas þing. þa cwædon hig witodlice we hit ongytað ⁵² þa sæde he him. forþam is ælc gelæred bocere on heofenan rice gelïc þam hiredes ealdre þe forð-bringð of his gold-horde nïwe þing & ealde;

²² [Note:Ðys godspel sceal in octabas petri et pauli. Iussit iesus discipulos suos. A.] And þa sona het se hælend his leorning-cnihtas on scyp astigan & toforan him faran ofer þone muþan oð þt he þa menegu for-lete

³¹ And þa hrædlice hë gefengc hyne & þus cwæð la lytles geleafan hwi twynedest þu ³² & þa hi wæron on þam scype geswac se wind;

¹⁰ & he þa ðam menegum to-gædere geclypedum. þus cwæð gehyrað & ongytaþ

¹⁵ Ða andswarode him petrus. arece us þis big-spell;

¹⁵ Ða andswarode him petrus. arece us þis big-spell; ¹⁶ Ða andswarode he him. & synt ge gyt butan &gyte.

¹⁶ Ða andswarode he him. & synt ge gyt butan &gyte. ¹⁷ ne ongyte ge þt eall þ on þone muþ gæþ. gæþ on þa wambe & byþ on forþgang asend;

¹⁷ ne ongyte ge þt eall þ on þone muþ gæþ. gæþ on þa wambe & byþ on forþgang asend; ¹⁸ Soþlice þa þing þe of þam muðe gaþ cumað of þære heortan & þa smitaþ þone mann; ¹⁹ Of þære heortan cumaþ yfle geþancas. mann-slyhtas. ünriht-hæmedu.forligru.stale. lease gewitnyssa. tällice word ²⁰ þis synt þa ðing þe þone mann be-smitað; Ne be-smit þone mann þeah he ünþwogenum handum ete.

⁸ þa se hælend wiste hyra ge-þancas. he cwæþ to him hwæt þence ge betwux eow. lytles geleafan þt ge hlafas nabbað.

⁸ þa se hælend wiste hyra ge-þancas. he cwæþ to him hwæt þence ge betwux eow. lytles geleafan þt ge hlafas nabbað. ⁹ ne understande ge gyt ne gë ne geþenceað þæra fif hlafa & fif þusend manna & hu fela wyligena ge namon;

¹⁷ þa &swarode him se hælend. eadig eart þu simon culfran bearn. forþam hit þë ne onwreah flæsc ne blod. ac min fæder þe on heofenum ys.

²³ Witodlice se hælend cwæð to hys leorning-cnihtum; Soþlice ic eow secge. þt earfoðlice se welega gæð on godes rice;

⁵ Ða forgymdon hig þt & ferdun. sum to his tune. sum to hys manggunge;

⁹ Ðonne syllað hi eow on gedrefednysse. & ofsleað eow & ealle menn eow hatigeað for minum naman ¹⁰ & þonne beoð manega unge-trywsode & belæwað betwyx him & hatigað him be-twynan;

²⁸ Anymaþ þt pund æt hym. & syllað þam þe me ða tyn pund brohte; ²⁹ Witodlice ælcon þæra þe hæfð man sylþ & he hæfð genoh; Ðam þe næfð þt hym þincð þt he hæbbe. þt hym byð æt-brodyn.

² & manega togædere comon. & he to heom spræc.

¹³ eft he ut eode to ðære sæ. & eall seo menigeo him to com & he hi lærde.

⁷ & þa ferde se hælend to þære sæ. mid his leorning-cnihton. & mycel menigeo him fyligde fram galilea. & iudea.

⁹ & he cwæð to his cnihtum þt hi him on scipe þenodon. for þære menigu þt hi hine ne ofþrungon;

²³ & he hi togædere geclypode. & on bigspellum him to cwæð; Hu mæg satanas satanan ut adrifan.

¹ & eft he ongan hi æt þære sæ læran. & him wæs mycel menegu togegaderod; Swa þt he on scip eode. & on þære sæ wæs. & eall seo menegu ymbe þa [sæ] wæron on lande.

³ gehyrað; [Note: Ðis sceal on þære wucan æfter þam þe man be-lycð alleluia. ] + Ut eode se sædere his sæd to sawenne.

³ gehyrað; [Note: Ðis sceal on þære wucan æfter þam þe man be-lycð alleluia. ] + Ut eode se sædere his sæd to sawenne. ⁴ & þa he sew sum feoll wið þone weg. & fugelas comon & hit fræton;

⁴ & þa he sew sum feoll wið þone weg. & fugelas comon & hit fræton; ⁵ Sum feoll ofer stan-scyligean þar hit næfde mycele eorðan. & sona üp eöde. & forþam hit næfde eorþan þiccnesse. ⁶ þa hit up-eode. Seo sunne hit forswælde. & hit forscranc. forþam hit wyrt-ruman næfde. ⁷ & sum feoll on þornas. þa stigon ða þörnas & forðrysmodon þt. & hit wæstm ne bær. ⁸ & sum feoll on god land & hit sealde upp-stigende & wexende wæstm; & än brohte þritig-fealdne; Sum syxtig-fealdne; Sum hund-fealdne; ⁹ And he cwæð. gehyre se ðe earan hæbbe to gehyranne. ¹⁰ & þa he ana wæs hine axodon þt bigspell þa twelfe þe mid him wæron. ¹¹ & he sæde him. eow is geseald to witanne godes rïces gerÿnu; Þam þe üte synt ealle þing on bigspellum gewurþað.

¹⁴ Se þe sæwð. word he sæwð;

¹⁴ Se þe sæwð. word he sæwð; ¹⁵ Soðlice þa synt wið þone weg þar þt word is gesawen. & þonne hi hit gehyrað; Sona cymð satanas & afyrð þt word þe on heora heortan asawen ys.

¹⁵ Soðlice þa synt wið þone weg þar þt word is gesawen. & þonne hi hit gehyrað; Sona cymð satanas & afyrð þt word þe on heora heortan asawen ys. ¹⁶ & þa synt gelice þe synt ofer þa stan-scylian gesawen; Sona þænne hi þt word gehyrað. & þt mid blisse onfoð.

¹⁶ & þa synt gelice þe synt ofer þa stan-scylian gesawen; Sona þænne hi þt word gehyrað. & þt mid blisse onfoð. ¹⁷ & hi nabbað wyrtruman on him. ac beoð unstaðolfæste. & syþþan upcymð deofles costnung & his ehtnys for þam worde;

¹⁷ & hi nabbað wyrtruman on him. ac beoð unstaðolfæste. & syþþan upcymð deofles costnung & his ehtnys for þam worde; ¹⁸ Hi synd on þornum gesawen. þt synd þa ðe þt word gehyrað.

¹⁸ Hi synd on þornum gesawen. þt synd þa ðe þt word gehyrað. ¹⁹ & of-yrmðe & swicdome worold-welene. & oðra gewilnunga þt word of-þrysmað. & synt buton wæstme gewordene.

¹⁹ & of-yrmðe & swicdome worold-welene. & oðra gewilnunga þt word of-þrysmað. & synt buton wæstme gewordene. ²⁰ & þa ðe gesawene synt ofer þt gode land. þa synd þe þt word gehyrað & onfoð. & wæstm bringað. Sum þritig-fealdne. sum syxtig-fealdne. & sum hund-fealdne;

²⁰ & þa ðe gesawene synt ofer þt gode land. þa synd þe þt word gehyrað & onfoð. & wæstm bringað. Sum þritig-fealdne. sum syxtig-fealdne. & sum hund-fealdne;

²³ Gehyre gif hwa earan hæbbe to gehyranne.

²³ Gehyre gif hwa earan hæbbe to gehyranne. ²⁴ & he cwæð to him warniað hwæt ge gehyran. & on þam gemete. þe ge metað eow bið gemeten & eow bið ge-ict.

²⁶ & he [quoth]. godes rice ys swylce man wurpe god sæd on his land ²⁷ & sawe & arise dæges & nihtes. & þt sæd. growe & wexe þonne he nat; ²⁸ Soðlice sylf-willes seo eorðe wæstm berað ærest gærs syððan ear. syþþan fullne hwæte on þam eare; ²⁹ And þonne se wæstm hine forð-bringð. sona he sent his sïcol forþam þt rip æt is.

³¹ Swa swa senepes sæd. þonne hit bið on eorðan gesawen. hit is ealra sæda læst þe on eorðan synt. ³² & þonne hit asawen bið hit astihþ. & bið ealra wyrta mæst & hæfð swa mycele bögas þt heofenes fugelas eardian magon under his sceade. ³³ & manegum swylcum bigspellum he spræc to him þæt hi mihton gehyran; ³⁴ Ne spæc he na butan bigspelle. eall he his leorning-cnihtum asundron rehte.

³⁴ Ne spæc he na butan bigspelle. eall he his leorning-cnihtum asundron rehte.

² & him of scipe gangendum him sona agen ärn än man of þam byrgenum on unclænum gaste;

²¹ And þa se hælend eft on scype ferde ofer þone muþan him com to mycel menigu & wæs ymbe þa sæ.

³³ Ðat wïf þa ondrædende & forhtigende com & astrehte hi be-foran him & sæde him eall þt riht;

²⁰ Soðlice herodes on-dred Iohannem & wiste þt he wæs rihtwis. & halig. & he heold hine on cwerterne. & he ge-hyrde þt he fela wundra worhte & he luflice him hyrde;

⁴⁵ [Note: Ðis sceal on sæternes-dæg ær halgan dæge. A. B. ] Ða sona he nydde his leorning-cnihtas on scyp stïgan. þt hi him beforan foron ofer þæne muþan to bethsaida. oþ he þt folc for-lete;

¹⁴ And eft þa menegu he him toclypode & cwæð; Ge-hyraþ me ealle & ongytað; ¹⁵ Nis nän þing of þam men on hine gangende þt hine besmïtan mæge; Ac þa ðing þe of ðam men forð-gað. þa hine besmitað.

¹⁷ And þa se hælend fram þære menegu eode his leorning-cnihtas hine än big-spell ahsodon;

¹⁷ And þa se hælend fram þære menegu eode his leorning-cnihtas hine än big-spell ahsodon;

¹⁷ And þa se hælend fram þære menegu eode his leorning-cnihtas hine än big-spell ahsodon; ¹⁸ Þa cwæð he. & synt ge þus ungleawe ne on-gyte ge. þt eall þæt utan cymð on þone man gangende. ne mæg hine besmitan.

¹⁸ Þa cwæð he. & synt ge þus ungleawe ne on-gyte ge. þt eall þæt utan cymð on þone man gangende. ne mæg hine besmitan. ¹⁹ forþam hit ne gæð on his heortan. ac on his innoð. & on forð-gang gewïteð ealle mettas clænsigende; ²⁰ Ða sæde he him þt ða þing ðe of þam men gað. þa hine besmitað; ²¹ Innan of manna heortan. yfele geþancas cumað. unriht-hæmedu. & forligeru. manslihtas. ²² [stala.] gytsung. män. facnu. sceamleast. yfel gesihð. dysinessa. ofer-modignessa. stuntscipe. ²³ & ealle þas yfelu of þam innoðe cumað & þone man besmitað;

³⁷ & þæs þe ma wundredon & cwædon; Ealle þing he wel dyde. & he dyde þt deafe gehyrdon. & dumbe spræcon;

¹³ & hi þa forlætende eft on scyp astah. & ferde ofer þone muðan.

⁷ And seo lyft hi ofer-sceadewude. & stefn com of þære lyfte & cwæð. þes is min leofesta sunu gehyrað hine;

²⁵ And þa se hælend geseah þa to-yrnendan menegu. he bebead þam unclænan gaste þus cweðende; Eala deafa & dumba gast. ic beode þe gä of him & ne ga þu leng on hine;

¹⁷ [Note: Ðis sceal on wodnes dæg on þære seofeðan wucan ofer pentecosten. Cum egressus esset iesus in uia percurrens quidam genu flexo ante eum rogabat eum. A. ] And þa he on wege eode sum him to arn & gebigedum cneowe toforan him cwæð. & bæd hine; La göda lareow hwæt do ic. þt ic ëce lif age; ¹⁸ Þa cwæð se hælend. hwi segst þu me godne. nis nan mann god buton god ana; ¹⁹ Canst þu ða bebodu. ne unriht-hæm þu. ne slyh þu. ne stel þu. ne sege þu lease gewitnesse. facen ne do ðu. wurða þinne fæder & þine modor; ²⁰ Ða &swarode hë goda lareow. eall ðis ic geheold of minre geoguðe; ²¹ Se hælend hine þa behealdende lufode & sæde him; An þing þe is wana gesyle eall þt ðu age & syle hit þearfum. þonne hæfst þu gold-hord on heofonum & cum & folga me; ²² And for þam worde he wæs ge-unret & ferde gnornigende for þam he hæfde mycele æhta;

³⁸ þa sæde he him on his lare; Warniað fram bocerum. þa wyllað on ge-gyrlum gän & beon on straætum grete.

² swa us betæhtun ða þe hyt of frymðe gesäwon. & þære spræce þënas wæron;

³⁶ Ða wurdon hig ealle forhte & spræcon him betwynan. & cwædon. hwæt ys þt word þt he on mihte & on mægene un-clænum gastum bebyt & hig ut-gaþ;

³⁹ & he standende ofer hig þam fefore bebëad & he hig forlet & heo söna aras and him þenode;

¹ [Note:Ðis sceal on þone syxtan sunnan-dæg ofer pentecosten. Cum turbe inruerent ad iesum. A.] Soþlice wæs geworden þa ða menegu him to comon þt hig godes word gehyrdon. he stöd wið þone mere genesareth. ² & he geseah twa scïpu standende wið þæne mere; Ða fisceras eodun & wohson heora nett; ³ He þa astigende on än scyp. þt wæs simones bæd hyne þt he hit lyt-hwön fram lande tuge. & on þam scipe sittende he lærde þa menegu;

³⁷ Nelle ge deman. & ge ne beoð demede; Nelle ge ge-nyðerian. & ge ne beoð genyþerude; Forgyfaþ. & eow byð for-gyfen; ³⁸ Syllað & eow byþ geseald göd gemet & full. geheapod & ofer-flowende hig syllaþ on eowerne bearm; Þam sylfan gemëte þe ge metað. eow byð gemeten;

⁴ Soþlice þa mycel menegeo com & of þam ceastrum to him efstun. he sæde him än big-spel; ⁵ Sum man his sæd seöw. þa he þt seow sum feoll wið þæne weg & wearð for-treden. & heofones fugulas hyt fræton;

⁵ Sum man his sæd seöw. þa he þt seow sum feoll wið þæne weg & wearð for-treden. & heofones fugulas hyt fræton;

⁵ Sum man his sæd seöw. þa he þt seow sum feoll wið þæne weg & wearð for-treden. & heofones fugulas hyt fræton; ⁶ And sum feoll ofer þæne stän & hit for-scranc forþam þe hit wætan næfde;

⁶ And sum feoll ofer þæne stän & hit for-scranc forþam þe hit wætan næfde;

⁶ And sum feoll ofer þæne stän & hit for-scranc forþam þe hit wætan næfde; ⁷ & sum feoll on þa þornas. & þa þornas hyt forþrysmodon;

⁷ & sum feoll on þa þornas. & þa þornas hyt forþrysmodon;

⁷ & sum feoll on þa þornas. & þa þornas hyt forþrysmodon; ⁸ And sum feoll on göde eorðan. & worhte hund-fealde wæs[t]m; Þa clypode he. & cwæð; Ge-hÿre se ðe earan hæbbe;

⁸ And sum feoll on göde eorðan. & worhte hund-fealde wæs[t]m; Þa clypode he. & cwæð; Ge-hÿre se ðe earan hæbbe;

⁸ And sum feoll on göde eorðan. & worhte hund-fealde wæs[t]m; Þa clypode he. & cwæð; Ge-hÿre se ðe earan hæbbe; ⁹ Ða ahsodon hine hys leorning-cnihtas hwæt þt bigspel wære;

⁹ Ða ahsodon hine hys leorning-cnihtas hwæt þt bigspel wære; ¹⁰ Þa cwæð he eow is geseald þt ge witun godes rïces geryne. & oðrum on big-spellum. þt hi geseonde ne geseon. & gehyrende ne ongyton;

¹⁰ Þa cwæð he eow is geseald þt ge witun godes rïces geryne. & oðrum on big-spellum. þt hi geseonde ne geseon. & gehyrende ne ongyton;

¹⁰ Þa cwæð he eow is geseald þt ge witun godes rïces geryne. & oðrum on big-spellum. þt hi geseonde ne geseon. & gehyrende ne ongyton; ¹¹ Soðlice þis is þt bigspell. þt sæd ys godes word.

¹¹ Soðlice þis is þt bigspell. þt sæd ys godes word. ¹² þa ðe synt wið þæne weg. þt synt þa þe gehyrað. syððan se deofol cymþ. & æt-bryt þt wörd of hyra heortan þt hig þurh þone geleafan häle ne ge-wurðað;

¹² þa ðe synt wið þæne weg. þt synt þa þe gehyrað. syððan se deofol cymþ. & æt-bryt þt wörd of hyra heortan þt hig þurh þone geleafan häle ne ge-wurðað; ¹³ Ða ðe synt ofer þæne stan þa þt wörd mid gefean onfoð. & þa nabbað wyrt-ruman forþam þe hi hwilum gelyfað. & awaciaþ on þære costnunge timan;

¹³ Ða ðe synt ofer þæne stan þa þt wörd mid gefean onfoð. & þa nabbað wyrt-ruman forþam þe hi hwilum gelyfað. & awaciaþ on þære costnunge timan; ¹⁴ Ðæt sæd þe feoll on þa ðornas þt synt þa ðe gehyraþ. & of carum & of welum & of lustum þiss lifes synt for-þrysmede. & nanne wæstm ne bringað;

¹⁴ Ðæt sæd þe feoll on þa ðornas þt synt þa ðe gehyraþ. & of carum & of welum & of lustum þiss lifes synt for-þrysmede. & nanne wæstm ne bringað; ¹⁵ þt feoll on ða godan eorðan. þt synt þa ðe on godre & on selestre heortan gehyrende þt word healdað & wæstm on geþylde bringað;

¹⁵ þt feoll on ða godan eorðan. þt synt þa ðe on godre & on selestre heortan gehyrende þt word healdað & wæstm on geþylde bringað; ¹⁶ Ne ofer-wrihð nan man mid fæte his on-ælede leoht-fæt. oððe under bedd asett. ac ofer candel-stæf asett. þt ða in-gangendan leoht geseon; ¹⁷ Soðlice nis nän ðing digle þt ne sy geswutelod. ne behydd. þt ne sy cuþ. & open; ¹⁸ Warniað hu ge ge-hyran. þam byð geseald ðe hæfð. & swa hwylc swa næfð þt he wene þt he hæbbe. him byð afyrred;

²² Soðlice anum dæge wæs geworden þa he on scyp eode & his leorning-cnihtas. þa cwæþ he to him; Utun seglian ofer þisne mere. & hig seglydan þa;

²² Soðlice anum dæge wæs geworden þa he on scyp eode & his leorning-cnihtas. þa cwæþ he to him; Utun seglian ofer þisne mere. & hig seglydan þa; ²³ Þa hig reowun. þa slep hë; Ða com windi yst & hig forhtodon; ²⁴ Þa genealæhton hig him to & cwædon. hläford. we forwurðað; Ða aras he & ðreade þæne wïnd & þæs wæteres hreohnesse; Ða geswac se wïnd & wearð mycel smyltnes; ²⁵ Ða cwæþ se hælend hwar is eower geleafa. þa adredon hig & wundredon & betwux him cwædon; Wenst þü hwæt is þes. þt he be-byt ge windum ge sæ. & hig him hyr-sumiað;

²¹ On þære tïde he on halgum gaste geblissode & cwæð; Ic andete þe fæder. drihten heofones & eorðan. forþam þe ðu þas ðing wisum & gleäwum behyddest. & lytlingum awruge. forþam hit beforan þe swa gelicode; ²² Ealle þing me synt fram minum fæder gesealde. & nan man nat hwylc is se sunu buton se fæder. ne hwylc si ðe fæder buton se sunu. & se ðe se sunu hit awreon wyle; ²³ [Note: Ðis sceal on þære feowerteoðan wucan ofer pentecosten. Beati oculi qui uident quæ uos uidetis. A. Beati oculi qui uiderunt quæ uos uidetis. B. ] Þa cwæþ he to his leorningcnihtum bewend; Eadige synt þa eagan þe geseoð þa ðing þe ge ge-seoð; ²⁴ Soðlice ic eow secge þt manega witegan & cyningas woldon geseon þt ge ge-seoþ & hig hit ne gesawon. & woldon gehyran þt ge gehyraþ. & hig hit ne gehyrdon;

⁴¹ Ða cwæþ se hælend. martha martha. geornfull þu eart & embe fela þinga gedrefed;

³³ Ne on-ælþ nän man his leoht-fæt & sett on diglum. ne under bydene ac ofer candel-stæf. þt ða þe in-gað leoht geseon;

² Soðlice nis nan þing ofer-heled. þe ne beo un-heled. ne be-hydd þt ne sy witen. ³ forþam þe þt ge secgað on þystrum beoð on leohte sæde & þæt ge on earum spræcun on bedd-cofum bið on hrofum bodud;

¹⁰ & ælc þe segð ænig word agën mannes sunu þam bið for-gyfen; Ðam þe wiðer-sacað ongen haligne gast. ne bið þam forgyfen;

¹⁵ Þa cwæð he. gymað & warniað. wið ælce gytsunge. forþam þe nys nanes mannes lïf on gytsunge of þam þe he ah;

¹⁷ þa ðohte he on him sylfum. & cwæð; Hwæt do ic forþam ic næbbe hwyder ic mïne wæstmas gadrige; ¹⁸ Ða cwæþ he þus ic do. ic towurpe mïne bernu & ic wyrce märan. & ic gaderige þyder eall þt me ge-wexen ys. & mïne göd ¹⁹ & ic secge minre sawle eala sawel þu hæfst mycele göd. asette to manegum gearum. gerest þe. ët. & drïnc & gewïsta; ²⁰ Ða cwæð god to him; La dysega on þisse nihte hig feccað þine sawle fram þe. hwæs beoð þa ðing þe ðu ge-gearwudest; ²¹ Swa is se ðe him sylfum strynð. & nis welig mid gode;

²⁹ And nelle ge secean hwæt ge eton oððe drincon. & ne beo ge up-ahafene ³⁰ ealle þas þing þeoda seceað; Eower fæder wat þt ge þises beþurfon;

¹⁸ Soðlice he cwæþ. hwam is godes. rïce gelïc. & hwam wene ic þt hit beo gelïc.

¹⁸ Soðlice he cwæþ. hwam is godes. rïce gelïc. & hwam wene ic þt hit beo gelïc.

¹⁸ Soðlice he cwæþ. hwam is godes. rïce gelïc. & hwam wene ic þt hit beo gelïc. ¹⁹ hit ys gelic senepes corne þt se man onfenc & seow on his wyrtun & hit weox & wearð mycel treow. & heofenes fuhlas restun on his bogum;

¹⁹ hit ys gelic senepes corne þt se man onfenc & seow on his wyrtun & hit weox & wearð mycel treow. & heofenes fuhlas restun on his bogum; ²⁰ And eft he cwæð. hwam wene ic þt godes rïce si gelic. ²¹ hit is gelic þam beorman þe þt wïf on-fengc. & be-hydde on þam melewe þreo gemetu. oð hit wearð eall ahafen;

¹⁸ Þa ongunnon hig ealle hig beladian; Se forma him sæde. ic bohte ænne tün. ic hæbbe neode þt ic fare & hine geseo. ic bidde þe þt ðu me beladige;

¹⁸ Þa ongunnon hig ealle hig beladian; Se forma him sæde. ic bohte ænne tün. ic hæbbe neode þt ic fare & hine geseo. ic bidde þe þt ðu me beladige; ¹⁹ Ða cwæþ se oþer. ic bohte än getyme oxena. nu wille ic faran & fandian hyra nu bidde ic þe beläda me;

¹⁹ Ða cwæþ se oþer. ic bohte än getyme oxena. nu wille ic faran & fandian hyra nu bidde ic þe beläda me; ²⁰ Ða cwæð sum ic lædde wïf ham. forþam ic ne mæg cuman;

⁹ & ic secge eow. wyrcað eow frynd of þisse worulde-welan unriht-wisnesse þt hig onfon eow on ece eardung-stöwe þonne ge ge-teoriað; ¹⁰ [Note: Ðys gebyrað on wodnesdæg on þære teoðan ucan ofer pentecosten. Qui fidelis est in mynimo & maiore fidelis est. Si ergo & iniquo mammone fideles non fuistis. A. ] Se þe ys on lytlum getrywe. se ys on maran getrywe & se þe ys on lytlum unriht-wis se ys eac on maran unrihtwis; ¹¹ Gif ge on unriht-wisum weoruld-welan næron getrywe hwa betæhð eow þt eower ys; ¹² And gyf ge on fremedum næron getrywe hwa sylþ eow þt eower ys;

²⁴ Ða cwæð he to þam þe him abütan stödon. nimað þt pund fram him & syllað þam þe hæfð än pund; ²⁵ Ða cwædon hig to him hlaford. he hæfð tyn pund; ²⁶ Soðlice ic secge eow þt ælcum hæbbendum bið geseald fram þam þe næfð. ge þt þt he hæfð him byð afyrred;

³⁴ [Note: Ðys godspel gebyrað on frige-dæg on þære end-leftan wucan ofer pentecosten. A.B. Adtendite uobis ne grauentur corda uestra in crapula & ebrietate & curis. A. ] Warniaþ eow þe-læs eower heortan gehefegude syn on ofer-fylle & on druncennesse & þises lifes carum & on eow se færlica dæg be-cume

²⁵ Ða cwæð se hælend to him eala dysegan & on heortan læte to gelyfenne eallum þam þe witegan spæcon.

²⁷ And he rehte him of moyse & of eallum haligum gewritum þe be him awritene wæron;

⁴⁴ & cwæð to him; Þis synt þa word þe ic spæc to eow þa ic wæs þa gyt mid eow forþam þe hit is neod þt beon ealle þing gefyllede þe be me awritene synt on moyses æ. & on witegum & on sealmum be më; ⁴⁵ Ða atynde he him andgyt þt hig ongeton hälige gewrïtu. ⁴⁶ & he cwæð to him þt ðus is awriten & þus gebyrede crist þolian. & þy ðriddan dæge of deaðum arïsan

¹² Soðlice swa hwylce swa hyne under-fengon. he sealde him änweald þt hi wæron godes bearn þam ðe gelyfað on his naman. ¹³ ða ne synt acennede of blodum. ne of flæsces willan. ne of weres willan. ac hig synt of gode acennede;

⁷ Ne wundra þu forðam. þe ic sæde þe. eow gebyrað þt ge beon acennede edniwan; ⁸ Gast oreðað þar he wile. & þu gehyrst his stefne & þu nast hwanon he cymþ. ne hwyder he gæþ. swa is ælc þe acenned is of gaste;

¹⁹ þt is se döm þt leoht com on middan-eard. & menn lufedon þystro swyþor ðonne þt leoht; Hyra weorc wæron yfele. ²⁰ ælc ðara þe yfele. deð hatað þt leoht. & he ne cymþ to leohte þt his weorc ne syn gerihtlæhte; ²¹ Witodlice se ðe wyrcð soðfæstnesse. cymþ to ðam leohte þt his weorc syn ge-swutelude. for-ðam þe hig synt on gode gedone;

⁶ þær wæs iacobes wyl; [Note: Ðys sceal on frige-dæg on þære. iii. lengten wucan. Iesus fatigatus ex itenere sedebat sic. A. Iesus fatigatus ex itere (sic) sedebat sic super fontem. B. ] Se hælend sæt æt ðam wylle. þa he wæs werig gegän. & hit wæs mid-dæg.

³⁵ Hv ne [Note: Corp. MS. has Hyne, altered Hv ne. ] secge ge þt nu gyt synt feowur monðas ær man ripan mæge nu ic eow secge hebbað upp eowre eagan & geseoð þas eardas þt hig synt scire to ripene. ³⁶ & se ðe ripð nimð mede & gaderaþ wæstm on ecum life þt æt-gædere geblission se þe sæwþ. & se ðe ripð. ³⁷ on þyson is witodlice soð word forðam oþer is se ðe sæwþ oþer is se ðe ripþ; ³⁸ Ic sende eow to ripene þt þt ge ne be-swuncon oðre swuncon & ge eodun on hyra geswinc;

²⁵ Soð ic secge eow þt seo tid cymð & nu is. þonne þa deadan gehyrað godes suna stefne. & þa lybbað þe hig gehyrað.

³⁵ He wæs byrnende leoht-fæt & lyhtende. ge woldon sume hwile geblissian on his leohte;

¹ [Note: Ðys godspel sceal on myd-lenctenes sunnan-dæg. A. ] Æfter þyson for se hælend ofer þa galileiscan sæ. seo is tiberiädis.

¹⁷ And þa hig eodon on scyp hi comon ofer þa sæ to capharnaum. hit wearð þa þystre & se hælend ne com to him.

¹⁹ Witodlice þa hig hæfdon gehrowen swylce twentig furlanga oððe þrittig. þa gesawon hig þone hælend uppan þære sæ gän & þt he wæs gehende þam scype. & hi him ondredon. ²⁰ he cwæð þa to him; Ic hit eom. ne ondrædað eow;

²⁵ & þa hig gemetton hyne begeondon þam mere hig cwædon to him; Lareow hwænne com þu hider;

¹⁶ Se hælend him &swarode & cwæþ. mi[n] [Note: Miswritten mi in Cp. and B. ] lar nis na min. ac þæs þe me sende. ¹⁷ gyf hwa wyle his willan don he gecwemð (sic) be þære lare hwæþer heo si of gode hwæþer þe ic be me sylfum spece;

¹⁷ gyf hwa wyle his willan don he gecwemð (sic) be þære lare hwæþer heo si of gode hwæþer þe ic be me sylfum spece;

³¹ [Note: Ðys sceal on þunres dæg on þære forman lengten wucan. Si uos manseritis in me. A. ] Witodlice se hælend cwæð to þam iudeon þe him gelyfdon. gif ge wunegeað on minre spæce. soðlice ge beoð mine leorning-cnihtas.

¹⁶ & ic hæbbe oðre sceap þa ne synt of ðisse heorde. & hit gebyrað þt ic læde þæge & hig gehyrað mine stefne & hyt byþ an heord & an hyrde

²⁷ mine sceap gehyraþ mine stefne. & ic gecnawe hig. & hig folgiað me.

²⁴ [Note: Ðys sceal on tywes dæg on þære palm-wucan. Nisi granum frumenti. A. ] Soðlice ic secge eow þt hwætene corn wunað ana buton hyt fealle on eorþan & sy dead; Gif hit [byð] dead hit bringð mycelne wæstm;

³⁷ Ða he swa mycele tacn dyde beforan him. hï. ne gelyfdon on hyne. ³⁸ þt ðæs witegan word ysaïas wære gefylled þe he cwæð; Drihten. hwa gelyfde þæs þe we gehyrdon. & hwam wæs drihtnes strëncð geswutelod. ³⁹ forþi hi ne mihton gelyfan forþam ysaïas cwæþ eft ⁴⁰ he ablende hyra eagan. & ahyrde hyra heortan þt hi ne geseon mid hyra æagon & mid hyra heortan ne ongyton. & syn gecyrrede & ic hig gehæle; ⁴¹ Ysaias sæde ðas þing þa he geseah hys wuldor & spræc be him.

² He deð ælc twig aweg on me þe blæda ne byrð; & he feormað ælc þara þe blæda byrþ þt hyt bere blæda ðe swiðor.

² He deð ælc twig aweg on me þe blæda ne byrð; & he feormað ælc þara þe blæda byrþ þt hyt bere blæda ðe swiðor. ³ Nu ge synt clæne for þære spræce þe ic to eow spræc. ⁴ wuniað on me & ic on eow; Swa twig ne mæg blæda beran him-sylf. buton hit wunige on win-earde. swa ge ne magon eäc buton ge wunion on me;

⁴ wuniað on me & ic on eow; Swa twig ne mæg blæda beran him-sylf. buton hit wunige on win-earde. swa ge ne magon eäc buton ge wunion on me; ⁵ Ic eom wïn-eard & ge synt twigu; Se ðe wunað on me & ic on him. se byrð mycle blæda. forðam ge ne magon nan ðing don butan me;

⁵ Ic eom wïn-eard & ge synt twigu; Se ðe wunað on me & ic on him. se byrð mycle blæda. forðam ge ne magon nan ðing don butan me;

⁵ Ic eom wïn-eard & ge synt twigu; Se ðe wunað on me & ic on him. se byrð mycle blæda. forðam ge ne magon nan ðing don butan me; ⁶ Gif hwa ne wunað on me. he byð aworpen üt swa twig & for-druwað; & hig gaderiað þa & doð on fÿr. & hig for-byrnaÐ; ⁷ [Note: Ðys god-spel sceal on wodnes-dæg ofer ascensio domini. Si manseritis in me & uerba mea in uobis manserint. A. Si manseritis in me & uerba mea in uobis manserint. quodcunque petieritis fiet uobis. B. ] Gyf ge wuniað on me & mine word wuniað on eow. biddað swa hwæt swa ge wyllon & hyt byð eower;

¹⁶ Ne gecure ge me ac ic geceas eow; & ic sette eow þt ge gan & blæda beron & eowre blæda gelæston. þt fæder sylle eow swa hwæt swa ge biddað on minum naman;

¹² Gyt ic hæbbe eow fela to secgenne ac ge hyt ne magun nü acuman;

²⁵ Ðas þing ic eow sæde on big-spellum. Seo tid cymð. þænne ic eow ne sprece on big-spellum ac ic cyðe eow openlice be minum fæder;

¹⁹ Se bisceop axode þone hælend embe his leorning-cnihtas & embe his läre;