Genesis 24 Cross References - Vulgate

¹ erat autem Abraham senex dierumque multorum et Dominus in cunctis benedixerat ei ² dixitque ad servum seniorem domus suae qui praeerat omnibus quae habebat pone manum tuam subter femur meum ³ ut adiurem te per Dominum Deum caeli et terrae ut non accipias uxorem filio meo de filiabus Chananeorum inter quos habito ⁴ sed ad terram et ad cognationem meam proficiscaris et inde accipias uxorem filio meo Isaac ⁵ respondit servus si noluerit mulier venire mecum in terram hanc num reducere debeo filium tuum ad locum de quo egressus es ⁶ dixit Abraham cave nequando reducas illuc filium meum ⁷ Dominus Deus caeli qui tulit me de domo patris mei et de terra nativitatis meae qui locutus est mihi et iuravit dicens semini tuo dabo terram hanc ipse mittet angelum suum coram te et accipies inde uxorem filio meo ⁸ sin autem noluerit mulier sequi te non teneberis iuramento filium tantum meum ne reducas illuc ⁹ posuit ergo servus manum sub femore Abraham domini sui et iuravit illi super sermone hoc ¹⁰ tulitque decem camelos de grege domini sui et abiit ex omnibus bonis eius portans secum profectusque perrexit Mesopotamiam ad urbem Nahor ¹¹ cumque camelos fecisset accumbere extra oppidum iuxta puteum aquae vespere eo tempore quo solent mulieres egredi ad hauriendam aquam dixit ¹² Domine Deus domini mei Abraham occurre obsecro hodie mihi et fac misericordiam cum domino meo Abraham ¹³ ecce ego sto propter fontem aquae et filiae habitatorum huius civitatis egredientur ad hauriendam aquam ¹⁴ igitur puella cui ego dixero inclina hydriam tuam ut bibam et illa responderit bibe quin et camelis tuis dabo potum ipsa est quam praeparasti servo tuo Isaac et per hoc intellegam quod feceris misericordiam cum domino meo ¹⁵ necdum intra se verba conpleverat et ecce Rebecca egrediebatur filia Bathuel filii Melchae uxoris Nahor fratris Abraham habens hydriam in scapula ¹⁶ puella decora nimis virgoque pulcherrima et incognita viro descenderat autem ad fontem et impleverat hydriam ac revertebatur ¹⁷ occurritque ei servus et ait pauxillum mihi ad sorbendum praebe aquae de hydria tua ¹⁸ quae respondit bibe domine mi celeriterque deposuit hydriam super ulnam suam et dedit ei potum ¹⁹ cumque ille bibisset adiecit quin et camelis tuis hauriam aquam donec cuncti bibant ²⁰ effundensque hydriam in canalibus recurrit ad puteum ut hauriret aquam et haustam omnibus camelis dedit ²¹ ille autem contemplabatur eam tacitus scire volens utrum prosperum fecisset iter suum Dominus an non ²² postquam ergo biberunt cameli protulit vir inaures aureas adpendentes siclos duos et armillas totidem pondo siclorum decem ²³ dixitque ad eam cuius es filia indica mihi est in domo patris tui locus ad manendum ²⁴ quae respondit filia Bathuelis sum filii Melchae quem peperit Nahor ²⁵ et addidit dicens palearum quoque et faeni plurimum est apud nos et locus spatiosus ad manendum ²⁶ inclinavit se homo et adoravit Dominum ²⁷ dicens benedictus Dominus Deus domini mei Abraham qui non abstulit misericordiam et veritatem suam a domino meo et recto me itinere perduxit in domum fratris domini mei ²⁸ cucurrit itaque puella et nuntiavit in domum matris suae omnia quae audierat ²⁹ habebat autem Rebecca fratrem nomine Laban qui festinus egressus est ad hominem ubi erat fons ³⁰ cumque vidisset inaures et armillas in manibus sororis suae et audisset cuncta verba referentis haec locutus est mihi homo venit ad virum qui stabat iuxta camelos et propter fontem aquae ³¹ dixitque ad eum ingredere benedicte Domini cur foris stas praeparavi domum et locum camelis ³² et introduxit eum hospitium ac destravit camelos deditque paleas et faenum et aquam ad lavandos pedes camelorum et virorum qui venerant cum eo ³³ et adpositus est in conspectu eius panis qui ait non comedam donec loquar sermones meos respondit ei loquere ³⁴ at ille servus inquit Abraham sum ³⁵ et Dominus benedixit domino meo valde magnificatusque est et dedit ei oves et boves argentum et aurum servos et ancillas camelos et asinos ³⁶ et peperit Sarra uxor domini mei filium domino meo in senectute sua deditque illi omnia quae habuerat ³⁷ et adiuravit me dominus meus dicens non accipies uxorem filio meo de filiabus Chananeorum in quorum terra habito ³⁸ sed ad domum patris mei perges et de cognatione mea accipies uxorem filio meo ³⁹ ego vero respondi domino meo quid si noluerit venire mecum mulier ⁴⁰ Dominus ait in cuius conspectu ambulo mittet angelum suum tecum et diriget viam tuam accipiesque uxorem filio meo de cognatione mea et de domo patris mei ⁴¹ innocens eris a maledictione mea cum veneris ad propinquos meos et non dederint tibi ⁴² veni ergo hodie ad fontem et dixi Domine Deus domini mei Abraham si direxisti viam meam in qua nunc ambulo ⁴³ ecce sto iuxta fontem aquae et virgo quae egredietur ad hauriendam aquam audierit a me da mihi pauxillum aquae ad bibendum ex hydria tua ⁴⁴ et dixerit mihi et tu bibe et camelis tuis hauriam ipsa est mulier quam praeparavit Dominus filio domini mei ⁴⁵ dum haec mecum tacitus volverem apparuit Rebecca veniens cum hydria quam portabat in scapula descenditque ad fontem et hausit aquam et aio ad eam da mihi paululum bibere ⁴⁶ quae festina deposuit hydriam de umero et dixit mihi et tu bibe et camelis tuis potum tribuam bibi et adaquavit camelos ⁴⁷ interrogavique eam et dixi cuius es filia quae respondit filia Bathuelis sum filii Nahor quem peperit illi Melcha suspendi itaque inaures ad ornandam faciem eius et armillas posui in manibus ⁴⁸ pronusque adoravi Dominum benedicens Domino Deo domini mei Abraham qui perduxisset me recto itinere ut sumerem filiam fratris domini mei filio eius ⁴⁹ quam ob rem si facitis misericordiam et veritatem cum domino meo indicate mihi sin autem aliud placet et hoc dicite ut vadam ad dextram sive ad sinistram ⁵⁰ responderunt Laban et Bathuel a Domino egressus est sermo non possumus extra placitum eius quicquam aliud tecum loqui ⁵¹ en Rebecca coram te est tolle eam et proficiscere et sit uxor filii domini tui sicut locutus est Dominus ⁵² quod cum audisset puer Abraham adoravit in terra Dominum ⁵³ prolatisque vasis argenteis et aureis ac vestibus dedit ea Rebeccae pro munere fratribus quoque eius et matri dona obtulit ⁵⁴ initoque convivio vescentes pariter et bibentes manserunt ibi surgens autem mane locutus est puer dimittite me ut vadam ad dominum meum ⁵⁵ responderunt fratres eius et mater maneat puella saltem decem dies apud nos et postea proficiscetur ⁵⁶ nolite ait me retinere quia Dominus direxit viam meam dimittite me ut pergam ad dominum meum ⁵⁷ dixerunt vocemus puellam et quaeramus ipsius voluntatem ⁵⁸ cumque vocata venisset sciscitati sunt vis ire cum homine isto quae ait vadam ⁵⁹ dimiserunt ergo eam et nutricem illius servumque Abraham et comites eius ⁶⁰ inprecantes prospera sorori suae atque dicentes soror nostra es crescas in mille milia et possideat semen tuum portas inimicorum suorum ⁶¹ igitur Rebecca et puellae illius ascensis camelis secutae sunt virum qui festinus revertebatur ad dominum suum ⁶² eo tempore Isaac deambulabat per viam quae ducit ad puteum cuius nomen est Viventis et videntis habitabat enim in terra australi ⁶³ et egressus fuerat ad meditandum in agro inclinata iam die cumque levasset oculos vidit camelos venientes procul ⁶⁴ Rebecca quoque conspecto Isaac descendit de camelo ⁶⁵ et ait ad puerum quis est ille homo qui venit per agrum in occursum nobis dixit ei ipse est dominus meus at illa tollens cito pallium operuit se ⁶⁶ servus autem cuncta quae gesserat narravit Isaac ⁶⁷ qui introduxit eam in tabernaculum Sarrae matris suae et accepit uxorem et in tantum dilexit ut dolorem qui ex morte matris acciderat temperaret

² faciamque te in gentem magnam et benedicam tibi et magnificabo nomen tuum erisque benedictus

² erat autem dives valde in possessione argenti et auri

¹¹ erant autem ambo senes provectaeque aetatis et desierant Sarrae fieri muliebria

⁵ cum centum esset annorum hac quippe aetate patris natus est Isaac

³⁵ et Dominus benedixit domino meo valde magnificatusque est et dedit ei oves et boves argentum et aurum servos et ancillas camelos et asinos

²⁰ qui cum quadraginta esset annorum duxit uxorem Rebeccam filiam Bathuel Syri de Mesopotamiam sororem Laban

²⁵ Deus patris tui erit adiutor tuus et Omnipotens benedicet tibi benedictionibus caeli desuper benedictionibus abyssi iacentis deorsum benedictionibus uberum et vulvae

¹ et rex David senuerat habebatque aetatis plurimos dies cumque operiretur vestibus non calefiebat

¹ aleph beatus vir qui timet Dominum beth in mandatis eius volet nimis ² gimel potens in terra erit semen eius deleth generatio iustorum benedicetur ³ he substantia et divitiae in domo eius vav et iustitia eius perseverans semper

²² benedictio Domini divites facit nec sociabitur ei adflictio

² adtendite ad Abraham patrem vestrum et ad Sarram quae peperit vos quia unum vocavi eum et benedixi ei et multiplicavi eum

³³ quaerite autem primum regnum et iustitiam eius et omnia haec adicientur vobis

⁷ et non erat illis filius eo quod esset Elisabeth sterilis et ambo processissent in diebus suis

⁹ igitur qui ex fide sunt benedicentur cum fideli Abraham

³ benedictus Deus et Pater Domini nostri Iesu Christi qui benedixit nos in omni benedictione spiritali in caelestibus in Christo

⁸ nam corporalis exercitatio ad modicum utilis est pietas autem ad omnia utilis est promissionem habens vitae quae nunc est et futurae

² dixitque Abram Domine Deus quid dabis mihi ego vadam absque liberis et filius procuratoris domus meae iste Damascus Eliezer

⁹ posuit ergo servus manum sub femore Abraham domini sui et iuravit illi super sermone hoc ¹⁰ tulitque decem camelos de grege domini sui et abiit ex omnibus bonis eius portans secum profectusque perrexit Mesopotamiam ad urbem Nahor

⁴ invenitque Ioseph gratiam coram domino suo et ministrabat ei a quo praepositus omnibus gubernabat creditam sibi domum et universa quae tradita fuerant ⁵ benedixitque Dominus domui Aegyptii propter Ioseph et multiplicavit tam in aedibus quam in agris cunctam eius substantiam ⁶ nec quicquam aliud noverat nisi panem quo vescebatur erat autem Ioseph pulchra facie et decorus aspectu

⁸ qui nequaquam adquiescens operi nefario dixit ad eam ecce dominus meus omnibus mihi traditis ignorat quid habeat in domo sua ⁹ nec quicquam est quod non in mea sit potestate vel non tradiderit mihi praeter te quae uxor eius es quomodo ergo possum malum hoc facere et peccare in Deum meum

¹ praecepit autem Ioseph dispensatori domus suae dicens imple saccos eorum frumento quantum possunt capere et pone pecuniam singulorum in summitate sacci

²⁹ cumque adpropinquare cerneret mortis diem vocavit filium suum Ioseph et dixit ad eum si inveni gratiam in conspectu tuo pone manum sub femore meo et facies mihi misericordiam et veritatem ut non sepelias me in Aegypto

²⁴ sed et universi principes et potentes et cuncti filii regis David dederunt manum et subiecti fuerunt Salomoni regi

¹⁷ qui bene praesunt presbyteri duplici honore digni habeantur maxime qui laborant in verbo et doctrina

² videntes filii Dei filias eorum quod essent pulchrae acceperunt uxores sibi ex omnibus quas elegerant

⁴ gigantes autem erant super terram in diebus illis postquam enim ingressi sunt filii Dei ad filias hominum illaeque genuerunt isti sunt potentes a saeculo viri famosi

¹⁵ Chanaan autem genuit Sidonem primogenitum suum Ettheum ¹⁶ et Iebuseum et Amorreum Gergeseum ¹⁷ Eveum et Araceum Sineum ¹⁸ et Aradium Samariten et Amatheum et post haec disseminati sunt populi Chananeorum ¹⁹ factique sunt termini Chanaan venientibus a Sidone Geraram usque Gazam donec ingrediaris Sodomam et Gomorram et Adama et Seboim usque Lesa

¹⁹ benedixit ei et ait benedictus Abram Deo excelso qui creavit caelum et terram

²² qui respondit ei levo manum meam ad Dominum Deum excelsum possessorem caeli et terrae

²³ iura ergo per Dominum ne noceas mihi et posteris meis stirpique meae sed iuxta misericordiam quam feci tibi facies mihi et terrae in qua versatus es advena

²⁸ qui responderunt vidimus tecum esse Dominum et idcirco nunc diximus sit iuramentum inter nos et ineamus foedus ²⁹ ut non facias nobis quicquam mali sicut et nos nihil tuorum adtigimus nec fecimus quod te laederet sed cum pace dimisimus auctum benedictione Domini ³⁰ fecit ergo eis convivium et post cibum et potum ³¹ surgentes mane iuraverunt sibi mutuo dimisitque eos Isaac pacifice in locum suum

³⁴ Esau vero quadragenarius duxit uxores Iudith filiam Beeri Hetthei et Basemath filiam Helon eiusdem loci ³⁵ quae ambae offenderant animum Isaac et Rebeccae

⁴⁶ dixit quoque Rebecca ad Isaac taedet me vitae meae propter filias Heth si acceperit Iacob uxorem de stirpe huius terrae nolo vivere

⁸ probans quoque quod non libenter aspiceret filias Chanaan pater suus

⁴⁴ veni ergo et ineamus foedus ut sit testimonium inter me et te ⁴⁵ tulit itaque Iacob lapidem et erexit illum in titulum ⁴⁶ dixitque fratribus suis adferte lapides qui congregantes fecerunt tumulum comederuntque super eum ⁴⁷ quem vocavit Laban tumulus Testis et Iacob acervum Testimonii uterque iuxta proprietatem linguae suae ⁴⁸ dixitque Laban tumulus iste testis erit inter me et te hodie et idcirco appellatum est nomen eius Galaad id est tumulus Testis ⁴⁹ intueatur Dominus et iudicet inter nos quando recesserimus a nobis ⁵⁰ si adflixeris filias meas et si introduxeris uxores alias super eas nullus sermonis nostri testis est absque Deo qui praesens respicit ⁵¹ dixitque rursus ad Iacob en tumulus hic et lapis quem erexi inter me et te ⁵² testis erit tumulus inquam iste et lapis sint in testimonio si aut ego transiero illum pergens ad te aut tu praeterieris malum mihi cogitans ⁵³ Deus Abraham et Deus Nahor iudicet inter nos Deus patris eorum iuravit Iacob per Timorem patris sui Isaac

²⁵ cumque adiurasset eos atque dixisset Deus visitabit vos asportate vobiscum ossa mea de loco isto

⁷ non adsumes nomen Domini Dei tui in vanum nec enim habebit insontem Dominus eum qui adsumpserit nomen Domini Dei sui frustra

¹¹ iusiurandum erit in medio quod non extenderit manum ad rem proximi sui suscipietque dominus iuramentum et ille reddere non cogetur

¹³ omnia quae dixi vobis custodite et per nomen externorum deorum non iurabitis neque audietur ex ore vestro

¹⁶ nec uxorem de filiabus eorum accipies filiis tuis ne postquam ipsae fuerint fornicatae fornicari faciant et filios tuos in deos suos

¹² non peierabis in nomine meo nec pollues nomen Dei tui ego Dominus

²¹ his maledictionibus subiacebis det te Dominus in maledictionem exemplumque cunctorum in populo suo putrescere faciat femur tuum et tumens uterus disrumpatur

¹³ cave diligenter ne obliviscaris Domini qui eduxit te de terra Aegypti de domo servitutis Dominum Deum tuum timebis et ipsi servies ac per nomen illius iurabis

³ neque sociabis cum eis coniugia filiam tuam non dabis filio eius nec filiam illius accipies filio tuo ⁴ quia seducet filium tuum ne sequatur me et ut magis serviat diis alienis irasceturque furor Domini et delebit te cito

²⁰ Dominum Deum tuum timebis et ei servies ipsi adherebis iurabisque in nomine illius

¹² nunc ergo iurate mihi per Dominum ut quomodo ego feci vobiscum misericordiam ita et vos faciatis cum domo patris mei detisque mihi signum verum

¹⁷ et addidit Ionathan deierare David eo quod diligeret illum sicut animam enim suam ita diligebat eum

¹⁵ et oravit in conspectu eius dicens Domine Deus Israhel qui sedes super cherubin tu es Deus solus regum omnium terrae tu fecisti caelum et terram

¹² et addidit dicens benedictus Dominus Deus Israhel qui fecit caelum et terram qui dedit David regi filium sapientem et eruditum et sensatum atque prudentem ut aedificaret domum Domino et palatium sibi

⁶ tu ipse Domine solus tu fecisti caelum caelum caelorum et omnem exercitum eorum terram et universa quae in ea sunt maria et omnia quae in eis sunt et tu vivificas omnia haec et exercitus caeli te adorat

²⁵ et obiurgavi eos et maledixi et cecidi ex ipsis viros et decalvavi eos et adiuravi in Deo ut non darent filias suas filiis eorum et non acciperent de filiabus eorum filiis suis et sibimet ipsis dicens

¹⁵ benedicti vos Domino qui fecit caelos et terram

²³ in memet ipso iuravi egredietur de ore meo iustitiae verbum et non revertetur quia mihi curvabunt omnia genu et iurabit omnis lingua

¹ audite hoc domus Iacob qui vocamini nomine Israhel et de aquis Iuda existis qui iuratis in nomine Domini et Dei Israhel recordamini non in veritate neque in iustitia

¹⁶ in quo qui benedictus est super terram benedicetur in Deo amen et qui iurat in terra iurabit in Deo amen quia oblivioni traditae sunt angustiae priores et quia absconditae sunt ab oculis nostris

² et iurabis vivit Dominus in veritate et in iudicio et in iustitia et benedicent eum gentes ipsumque laudabunt

¹¹ sic ergo dicetis eis dii qui caelos et terram non fecerunt pereant de terra et de his quae sub caelis sunt

¹⁶ et erit si eruditi didicerint vias populi mei ut iurent in nomine meo vivit Dominus sicut docuerunt populum meum iurare in Baal aedificabuntur in medio populi mei

⁵ et eos qui adorant super tecta militiam caeli et adorant et iurant in Domino et iurant in Melchom

³⁹ mulier alligata est quanto tempore vir eius vivit quod si dormierit vir eius liberata est cui vult nubat tantum in Domino

¹⁴ nolite iugum ducere cum infidelibus quae enim participatio iustitiae cum iniquitate aut quae societas luci ad tenebras ¹⁵ quae autem conventio Christi ad Belial aut quae pars fideli cum infidele ¹⁶ qui autem consensus templo Dei cum idolis vos enim estis templum Dei vivi sicut dicit Deus quoniam inhabitabo in illis et inambulabo et ero illorum Deus et ipsi erunt mihi populus ¹⁷ propter quod exite de medio eorum et separamini dicit Dominus et inmundum ne tetigeritis

¹⁶ homines enim per maiorem sui iurant et omnis controversiae eorum finis ad confirmationem est iuramentum

²⁵ vixitque Nahor postquam genuit Thare centum decem et novem annos et genuit filios et filias

⁷ apparuitque Dominus Abram et dixit ei semini tuo dabo terram hanc qui aedificavit ibi altare Domino qui apparuerat ei

²⁰ his itaque gestis nuntiatum est Abraham quod Melcha quoque genuisset filios Nahor fratri suo ²¹ Hus primogenitum et Buz fratrem eius Camuhel patrem Syrorum ²² et Chased et Azau Pheldas quoque et Iedlaph ²³ ac Bathuel de quo nata est Rebecca octo istos genuit Melcha Nahor fratri Abraham

² sed vade et proficiscere in Mesopotamiam Syriae ad domum Bathuel patrem matris tuae et accipe tibi inde uxorem de filiabus Laban avunculi tui

⁵⁸ cumque vocata venisset sciscitati sunt vis ire cum homine isto quae ait vadam

² quod si adhuc rennuis et retines eos

¹⁶ astutus omnia agit cum consilio qui autem fatuus est aperit stultitiam

¹ state et nolite iterum iugo servitutis contineri

³⁹ nos autem non sumus subtractionis in perditionem sed fidei in adquisitionem animae

⁹ fide moratus est in terra repromissionis tamquam in aliena in casulis habitando cum Isaac et Iacob coheredibus repromissionis eiusdem

¹³ iuxta fidem defuncti sunt omnes isti non acceptis repromissionibus sed a longe eas aspicientes et salutantes et confitentes quia peregrini et hospites sunt supra terram ¹⁴ qui enim haec dicunt significant se patriam inquirere ¹⁵ et si quidem illius meminissent de qua exierunt habebant utique tempus revertendi ¹⁶ nunc autem meliorem appetunt id est caelestem ideo non confunditur Deus vocari Deus eorum paravit enim illis civitatem

²⁰ si enim refugientes coinquinationes mundi in cognitione Domini nostri et salvatoris Iesu Christi his rursus inpliciti superantur facta sunt eis posteriora deteriora prioribus ²¹ melius enim erat illis non cognoscere viam iustitiae quam post agnitionem retrorsum converti ab eo quod illis traditum est sancto mandato ²² contigit enim eis illud veri proverbii canis reversus ad suum vomitum et sus lota in volutabro luti

¹ dixit autem Dominus ad Abram egredere de terra tua et de cognatione tua et de domo patris tui in terram quam monstrabo tibi ² faciamque te in gentem magnam et benedicam tibi et magnificabo nomen tuum erisque benedictus ³ benedicam benedicentibus tibi et maledicam maledicentibus tibi atque in te benedicentur universae cognationes terrae ⁴ egressus est itaque Abram sicut praeceperat ei Dominus et ivit cum eo Loth septuaginta quinque annorum erat Abram cum egrederetur de Haran ⁵ tulitque Sarai uxorem suam et Loth filium fratris sui universamque substantiam quam possederant et animas quas fecerant in Haran et egressi sunt ut irent in terram Chanaan cumque venissent in eam ⁶ pertransivit Abram terram usque ad locum Sychem usque ad convallem Inlustrem Chananeus autem tunc erat in terra ⁷ apparuitque Dominus Abram et dixit ei semini tuo dabo terram hanc qui aedificavit ibi altare Domino qui apparuerat ei

¹⁵ omnem terram quam conspicis tibi dabo et semini tuo usque in sempiternum

¹⁸ in die illo pepigit Dominus cum Abram foedus dicens semini tuo dabo terram hanc a fluvio Aegypti usque ad fluvium magnum flumen Eufraten

⁸ daboque tibi et semini tuo terram peregrinationis tuae omnem terram Chanaan in possessionem aeternam eroque Deus eorum

¹⁶ per memet ipsum iuravi dicit Dominus quia fecisti rem hanc et non pepercisti filio tuo unigenito ¹⁷ benedicam tibi et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli et velut harenam quae est in litore maris possidebit semen tuum portas inimicorum suorum ¹⁸ et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae quia oboedisti voci meae

³ et peregrinare in ea eroque tecum et benedicam tibi tibi enim et semini tuo dabo universas regiones has conplens iuramentum quod spopondi Abraham patri tuo ⁴ et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli daboque posteris tuis universas regiones has et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae

²⁴ ubi apparuit ei Dominus in ipsa nocte dicens ego sum Deus Abraham patris tui noli metuere quia tecum sum benedicam tibi et multiplicabo semen tuum propter servum meum Abraham

⁵ cumque te introduxerit Dominus in terram Chananei et Hetthei et Amorrei et Evei et Iebusei quam iuravit patribus tuis ut daret tibi terram fluentem lacte et melle celebrabis hunc morem sacrorum mense isto

²⁰ ecce ego mittam angelum meum qui praecedat te et custodiat in via et introducat ad locum quem paravi ²¹ observa eum et audi vocem eius nec contemnendum putes quia non dimittet cum peccaveritis et est nomen meum in illo ²² quod si audieris vocem eius et feceris omnia quae loquor inimicus ero inimicis tuis et adfligam adfligentes te ²³ praecedetque te angelus meus et introducet te ad Amorreum et Hettheum et Ferezeum Chananeumque et Eveum et Iebuseum quos ego contribo

¹³ recordare Abraham Isaac et Israhel servorum tuorum quibus iurasti per temet ipsum dicens multiplicabo semen vestrum sicut stellas caeli et universam terram hanc de qua locutus sum dabo semini vestro et possidebitis eam semper

² et mittam praecursorem tui angelum ut eiciam Chananeum et Amorreum et Hettheum et Ferezeum et Eveum et Iebuseum

¹⁶ non poterat introducere populum in terram pro qua iuraverat idcirco occidit eos in solitudine

³⁰ non intrabitis terram super quam levavi manum meam ut habitare vos facerem praeter Chaleb filium Iepphonne et Iosue filium Nun

¹¹ si videbunt homines isti qui ascenderunt ex Aegypto a viginti annis et supra terram quam sub iuramento pollicitus sum Abraham Isaac et Iacob et noluerunt sequi me

⁸ en inquit tradidi vobis ingredimini et possidete eam super qua iuravit Dominus patribus vestris Abraham et Isaac et Iacob ut daret illam eis et semini eorum post eos

⁴ dixitque Dominus ad eum haec est terra pro qua iuravi Abraham Isaac et Iacob dicens semini tuo dabo eam vidisti eam oculis tuis et non transibis ad illam

⁶ confortare et esto robustus tu enim sorte divides populo huic terram pro qua iuravi patribus suis ut traderem eam illis

¹ ascenditque angelus Domini de Galgal ad locum Flentium et ait eduxi vos de Aegypto et introduxi in terram pro qua iuravi patribus vestris et pollicitus sum ut non facerem irritum pactum meum vobiscum in sempiternum

² haec dicit Cyrus rex Persarum omnia regna terrae dedit mihi Dominus Deus caeli et ipse praecepit mihi ut aedificarem ei domum in Hierusalem quae est in Iudaea

⁸ doceam te et monstrabo tibi viam per quam ambules cogitabo de te oculo meo

⁷ circumdat angelus Domini in gyro timentes eum et eruet eos

²⁴ consumpta est caro mea et cor meum robur cordis mei et pars mea Deus in aeternum

²⁰ Dominus in caelo stabilivit thronum suum et regnum illius omnium dominatur

⁵ habe fiduciam in Domino ex toto corde tuo et ne innitaris prudentiae tuae ⁶ in omnibus viis tuis cogita illum et ipse diriget gressus tuos

⁹ in omni tribulatione eorum non est tribulatus et angelus faciei eius salvavit eos in dilectione sua et in indulgentia sua ipse redemit eos et portavit eos et levavit eos cunctis diebus saeculi

⁴⁴ in diebus autem regnorum illorum suscitabit Deus caeli regnum quod in aeternum non dissipabitur et regnum eius populo alteri non tradetur comminuet et consumet universa regna haec et ipsum stabit in aeternum

⁹ et dixit ad eos Hebraeus ego sum et Dominum Deum caeli ego timeo qui fecit mare et aridam

⁵ et non dedit illi hereditatem in ea nec passum pedis et repromisit dare illi eam in possessionem et semini eius post ipsum cum non haberet filium

¹⁴ nonne omnes sunt administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capient salutis

¹³ et in illa hora factus est terraemotus magnus et decima pars civitatis cecidit et occisi sunt in terraemotu nomina hominum septem milia et reliqui in timore sunt missi et dederunt gloriam Deo caeli

⁴ sed ad terram et ad cognationem meam proficiscaris et inde accipias uxorem filio meo Isaac ⁵ respondit servus si noluerit mulier venire mecum in terram hanc num reducere debeo filium tuum ad locum de quo egressus es ⁶ dixit Abraham cave nequando reducas illuc filium meum

⁵ sin autem statim ut audierit contradixerit pater et vota et iuramenta eius irrita erunt nec obnoxia tenebitur sponsioni eo quod contradixerit pater

⁸ sin autem audiens statim contradixerit et irritas fecerit pollicitationes eius verbaque quibus obstrinxerat animam suam propitius ei erit Dominus

¹⁷ qui dixerunt ad eam innoxii erimus a iuramento hoc quo adiurasti nos ¹⁸ si ingredientibus nobis terram signum fuerit funiculus iste coccineus et ligaveris eum in fenestra per quam nos dimisisti et patrem tuum ac matrem fratresque et omnem cognationem tuam congregaveris in domum tuam ¹⁹ qui ostium domus tuae egressus fuerit sanguis ipsius erit in caput eius et nos erimus alieni cunctorum autem sanguis qui tecum fuerint in domo redundabit in caput nostrum si eos aliquis tetigerit ²⁰ quod si nos prodere volueris et sermonem istum proferre in medium erimus mundi ab hoc iuramento quo adiurasti nos

²⁰ sed hoc faciemus eis reserventur quidem ut vivant ne contra nos ira Domini concitetur si peieraverimus

³² et cognoscetis veritatem et veritas liberabit vos

² qui ait viri fratres et patres audite Deus gloriae apparuit patri nostro Abraham cum esset in Mesopotamiam priusquam moraretur in Charram

² dixitque ad servum seniorem domus suae qui praeerat omnibus quae habebat pone manum tuam subter femur meum

³¹ tulit itaque Thare Abram filium suum et Loth filium Aran filium filii sui et Sarai nurum suam uxorem Abram filii sui et eduxit eos de Ur Chaldeorum ut irent in terram Chanaan veneruntque usque Haran et habitaverunt ibi

⁴³ nunc ergo fili audi vocem meam et consurgens fuge ad Laban fratrem meum in Haran

¹ profectus ergo Iacob venit ad terram orientalem

⁴ dixitque ad pastores fratres unde estis qui responderunt de Haran ⁵ quos interrogans numquid ait nostis Laban filium Nahor dixerunt novimus

²² qui tradidit in manu ipsius universos vinctos qui in custodia tenebantur et quicquid fiebat sub ipso erat ²³ nec noverat aliquid cunctis ei creditis Dominus enim erat cum illo et omnia eius opera dirigebat

⁴ quia noluerunt vobis occurrere cum pane et aqua in via quando egressi estis de Aegypto et quia conduxerunt contra te Balaam filium Beor de Mesopotamiam Syriae ut malediceret tibi

⁸ iratusque Dominus contra Israhel tradidit eos in manus Chusanrasathaim regis Mesopotamiae servieruntque ei octo annis ⁹ et clamaverunt ad Dominum qui suscitavit eis salvatorem et liberavit eos Othonihel videlicet filium Cenez fratrem Chaleb minorem ¹⁰ fuitque in eo spiritus Domini et iudicavit Israhel egressusque est ad pugnam et tradidit Dominus in manu eius Chusanrasathaim regem Syriae et oppressit eum

⁶ videntes autem filii Ammon quod iniuriam fecissent David tam Hanon quam reliquus populus miserunt mille talenta argenti ut conducerent sibi de Mesopotamia et de Syria Macha et de Suba currus et equites

⁹ Parthi et Medi et Elamitae et qui habitant Mesopotamiam et Iudaeam et Cappadociam Pontum et Asiam

¹³ ecce ego sto propter fontem aquae et filiae habitatorum huius civitatis egredientur ad hauriendam aquam ¹⁴ igitur puella cui ego dixero inclina hydriam tuam ut bibam et illa responderit bibe quin et camelis tuis dabo potum ipsa est quam praeparasti servo tuo Isaac et per hoc intellegam quod feceris misericordiam cum domino meo ¹⁵ necdum intra se verba conpleverat et ecce Rebecca egrediebatur filia Bathuel filii Melchae uxoris Nahor fratris Abraham habens hydriam in scapula ¹⁶ puella decora nimis virgoque pulcherrima et incognita viro descenderat autem ad fontem et impleverat hydriam ac revertebatur ¹⁷ occurritque ei servus et ait pauxillum mihi ad sorbendum praebe aquae de hydria tua ¹⁸ quae respondit bibe domine mi celeriterque deposuit hydriam super ulnam suam et dedit ei potum ¹⁹ cumque ille bibisset adiecit quin et camelis tuis hauriam aquam donec cuncti bibant ²⁰ effundensque hydriam in canalibus recurrit ad puteum ut hauriret aquam et haustam omnibus camelis dedit

¹³ dixit Iacob nosti domine mi quod parvulos habeam teneros et oves ac boves fetas mecum quas si plus in ambulando fecero laborare morientur una die cuncti greges ¹⁴ praecedat dominus meus ante servum suum et ego sequar paulatim vestigia eius sicut videro posse parvulos meos donec veniam ad dominum meum in Seir

¹⁶ erant sacerdoti Madian septem filiae quae venerunt ad hauriendas aquas et impletis canalibus adaquare cupiebant greges patris sui

¹¹ cumque ascenderent clivum civitatis invenerunt puellas egredientes ad hauriendam aquam et dixerunt eis num hic est videns

¹⁰ novit iustus animas iumentorum suorum viscera autem impiorum crudelia

⁷ venit mulier de Samaria haurire aquam dicit ei Iesus da mihi bibere

¹ his itaque transactis factus est sermo Domini ad Abram per visionem dicens noli timere Abram ego protector tuus sum et merces tua magna nimis

⁷ et statuam pactum meum inter me et te et inter semen tuum post te in generationibus suis foedere sempiterno ut sim Deus tuus et seminis tui post te ⁸ daboque tibi et semini tuo terram peregrinationis tuae omnem terram Chanaan in possessionem aeternam eroque Deus eorum

²⁷ dicens benedictus Dominus Deus domini mei Abraham qui non abstulit misericordiam et veritatem suam a domino meo et recto me itinere perduxit in domum fratris domini mei

⁴² veni ergo hodie ad fontem et dixi Domine Deus domini mei Abraham si direxisti viam meam in qua nunc ambulo

⁴⁸ pronusque adoravi Dominum benedicens Domino Deo domini mei Abraham qui perduxisset me recto itinere ut sumerem filiam fratris domini mei filio eius

¹⁰ quas cum intuleris et comederit benedicat tibi priusquam moriatur

²⁰ rursum Isaac ad filium suum quomodo inquit tam cito invenire potuisti fili mi qui respondit voluntatis Dei fuit ut cito mihi occurreret quod volebam

¹³ et Dominum innixum scalae dicentem sibi ego sum Dominus Deus Abraham patris tui et Deus Isaac terram in qua dormis tibi dabo et semini tuo

⁴² nisi Deus patris mei Abraham et Timor Isaac adfuisset mihi forsitan modo nudum me dimisisses adflictionem meam et laborem manuum mearum respexit Deus et arguit te heri

⁹ dixitque Iacob Deus patris mei Abraham et Deus patris mei Isaac Domine qui dixisti mihi revertere in terram tuam et in locum nativitatis tuae et benefaciam tibi

¹⁴ Deus autem meus omnipotens faciat vobis eum placabilem et remittat vobiscum fratrem vestrum quem tenet et hunc Beniamin ego autem quasi orbatus absque liberis ero

⁶ et ait ego sum Deus patris tui Deus Abraham Deus Isaac Deus Iacob abscondit Moses faciem suam non enim audebat aspicere contra Deum

¹⁵ dixitque iterum Deus ad Mosen haec dices filiis Israhel Dominus Deus patrum vestrorum Deus Abraham Deus Isaac et Deus Iacob misit me ad vos hoc nomen mihi est in aeternum et hoc memoriale meum in generationem et generatione

³⁶ cumque iam tempus esset ut offerretur holocaustum accedens Helias propheta ait Domine Deus Abraham Isaac et Israhel hodie ostende quia tu es Deus Israhel et ego servus tuus et iuxta praeceptum tuum feci omnia verba haec

¹⁴ et pallio Heliae quod ceciderat ei percussit aquas et dixit ubi est Deus Heliae etiam nunc percussitque aquas et divisae sunt huc atque illuc et transiit Heliseus

¹¹ obsecro Domine sit auris tua adtendens ad orationem servi tui et ad orationem servorum tuorum qui volunt timere nomen tuum et dirige servum tuum hodie et da ei misericordiam ante virum hunc ego enim eram pincerna regis

⁴ et ait mihi rex pro qua re postulas et oravi Deum caeli

⁵ gimel volve super Dominum viam tuam et confide in eo et ipse faciet

¹⁶ appareat apud servos tuos opus tuum et gloria tua super filios eorum ¹⁷ et sit decor Domini Dei nostri super nos et opus manuum nostrarum fac stabile super nos opus manuum nostrarum confirma

²⁵ obsecro Domine salva obsecro obsecro Domine prosperare obsecro

⁶ rogate pacem Hierusalem sit bene his qui diligunt te

¹ canticum graduum Salomonis nisi Dominus aedificaverit domum in vanum laboraverunt qui aedificant eam nisi Dominus custodierit civitatem frustra vigilat qui custodit eam

⁶ in omnibus viis tuis cogita illum et ipse diriget gressus tuos

³² ego sum Deus Abraham et Deus Isaac et Deus Iacob non est Deus mortuorum sed viventium

⁶ nihil solliciti sitis sed in omni oratione et obsecratione cum gratiarum actione petitiones vestrae innotescant apud Deum

¹⁰ nocte et die abundantius orantes ut videamus faciem vestram et conpleamus ea quae desunt fidei vestrae ¹¹ ipse autem Deus et Pater noster et Dominus Iesus dirigat viam nostram ad vos

¹¹ cumque camelos fecisset accumbere extra oppidum iuxta puteum aquae vespere eo tempore quo solent mulieres egredi ad hauriendam aquam dixit

⁴³ ecce sto iuxta fontem aquae et virgo quae egredietur ad hauriendam aquam audierit a me da mihi pauxillum aquae ad bibendum ex hydria tua

⁹ adhuc loquebantur et ecce Rahel veniebat cum ovibus patris sui nam gregem ipsa pascebat ¹⁰ quam cum vidisset Iacob et sciret consobrinam suam ovesque Laban avunculi sui amovit lapidem quo puteus claudebatur

¹¹ ubi conlisi sunt currus et hostium est suffocatus exercitus ibi narrentur iustitiae Domini et clementia in fortes Israhel tunc descendit populus Domini ad portas et obtinuit principatum

⁸ at ille ait Domine Deus unde scire possum quod possessurus sim eam

⁴⁴ et dixerit mihi et tu bibe et camelis tuis hauriam ipsa est mulier quam praeparavit Dominus filio domini mei

¹ respondens Moses ait non credent mihi neque audient vocem meam sed dicent non apparuit tibi Dominus ² dixit ergo ad eum quid est hoc quod tenes in manu tua respondit virga ³ ait proice eam in terram proiecit et versa est in colubrum ita ut fugeret Moses ⁴ dixitque Dominus extende manum tuam et adprehende caudam eius extendit et tenuit versaque est in virgam ⁵ ut credant inquit quod apparuerit tibi Dominus Deus patrum tuorum Deus Abraham Deus Isaac Deus Iacob ⁶ dixitque Dominus rursum mitte manum in sinum tuum quam cum misisset in sinum protulit leprosam instar nivis ⁷ retrahe ait manum in sinum tuum retraxit et protulit iterum et erat similis carni reliquae ⁸ si non crediderint inquit tibi neque audierint sermonem signi prioris credent verbo signi sequentis ⁹ quod si nec duobus quidem his signis crediderint neque audierint vocem tuam sume aquam fluminis et effunde eam super aridam et quicquid hauseris de fluvio vertetur in sanguinem

¹⁷ et ille si inveni inquit gratiam coram te da mihi signum quod tu sis qui loquaris ad me

³⁷ ponam vellus hoc lanae in area si ros in solo vellere fuerit et in omni terra siccitas sciam quod per manum meam sicut locutus es liberabis Israhel

¹³ cumque venisset Gedeon narrabat aliquis somnium proximo suo et in hunc modum referebat quod viderat vidi somnium et videbatur mihi quasi subcinericius panis ex hordeo volvi et in Madian castra descendere cumque pervenisset ad tabernaculum percussit illud atque subvertit et terrae funditus coaequavit ¹⁴ respondit is cui loquebatur non est hoc aliud nisi gladius Gedeonis filii Ioas viri Israhelitae tradidit Deus in manu eius Madian et omnia castra eius ¹⁵ cumque audisset Gedeon somnium et interpretationem eius adoravit et reversus ad castra Israhel ait surgite tradidit enim Dominus in manus nostras castra Madian

⁵ rogaveruntque eum ut consuleret Dominum et scire possent an prospero itinere pergerent et res haberet effectum

⁷ nunc ergo arripite et facite plaustrum novum unum et duas vaccas fetas quibus non est inpositum iugum iungite in plaustro et recludite vitulos earum domi ⁸ tolletisque arcam Domini et ponetis in plaustro et vasa aurea quae exsolvistis ei pro delicto ponetis in capsella ad latus eius et dimittite eam ut vadat ⁹ et aspicietis et si quidem per viam finium suorum ascenderit contra Bethsames ipse fecit nobis malum hoc grande sin autem minime sciemus quia nequaquam manus eius tetigit nos sed casu accidit

² cum abieris hodie a me invenies duos viros iuxta sepulchrum Rachel in finibus Beniamin in meridie dicentque tibi inventae sunt asinae ad quas ieras perquirendas et intermissis pater tuus asinis sollicitus est pro vobis et dicit quid faciam de filio meo ³ cumque abieris inde et ultra transieris et veneris ad quercum Thabor invenient te ibi tres viri ascendentes ad Deum in Bethel unus portans tres hedos et alius tres tortas panis et alius portans lagoenam vini ⁴ cumque te salutaverint dabunt tibi duos panes et accipies de manu eorum ⁵ post haec venies in collem Domini ubi est statio Philisthinorum et cum ingressus fueris ibi urbem obviam habebis gregem prophetarum descendentium de excelso et ante eos psalterium et tympanum et tibiam et citharam ipsosque prophetantes ⁶ et insiliet in te spiritus Domini et prophetabis cum eis et mutaberis in virum alium ⁷ quando ergo evenerint signa haec omnia tibi fac quaecumque invenerit manus tua quia Dominus tecum est ⁸ et descendes ante me in Galgala ego quippe descendam ad te ut offeras oblationem et immoles victimas pacificas septem diebus expectabis donec veniam ad te et ostendam tibi quae facias ⁹ itaque cum avertisset umerum suum ut abiret a Samuhele inmutavit ei Deus cor aliud et venerunt omnia signa haec in die illa ¹⁰ veneruntque ad praedictum collem et ecce cuneus prophetarum obvius ei et insilivit super eum spiritus Dei et prophetavit in medio eorum

⁸ et ait Ionathan ecce nos transimus ad viros istos cumque apparuerimus eis ⁹ si taliter locuti fuerint ad nos manete donec veniamus ad vos stemus in loco nostro nec ascendamus ad eos ¹⁰ si autem dixerint ascendite ad nos ascendamus quia tradidit eos Dominus in manibus nostris hoc erit nobis signum

⁷ si dixerit bene pax erit servo tuo si autem fuerit iratus scito quia conpleta est malitia eius

²⁴ et cum audieris sonitum gradientis in cacumine pirorum tunc inibis proelium quia tunc egredietur Dominus ante faciem tuam ut percutiat castra Philisthim

⁹ dixit itaque Ioab ad Amasa salve mi frater et tenuit manu dextra mentum Amasae quasi osculans eum

⁸ dixerat autem Ezechias ad Esaiam quod erit signum quia Dominus me sanabit et quia ascensurus sum die tertio templum Domini ⁹ cui ait Esaias hoc erit signum a Domino quod facturus sit Dominus sermonem quem locutus est vis ut accedat umbra decem lineis an ut revertatur totidem gradibus ¹⁰ et ait Ezechias facile est umbram crescere decem lineis nec hoc volo ut fiat sed ut revertatur retrorsum decem gradibus ¹¹ invocavit itaque Esaias propheta Dominum et reduxit umbram per lineas quibus iam descenderat in horologio Ahaz retrorsum decem gradibus

¹⁴ domus et divitiae dantur a patribus a Domino autem proprie uxor prudens

¹¹ pete tibi signum a Domino Deo tuo in profundum inferni sive in excelsum supra

¹⁰ semper in orationibus meis obsecrans si quo modo tandem aliquando prosperum iter habeam in voluntate Dei veniendi ad vos

²⁷ hae sunt autem generationes Thare Thare genuit Abram et Nahor et Aran porro Aran genuit Loth

²⁹ duxerunt autem Abram et Nahor uxores nomen autem uxoris Abram Sarai et nomen uxoris Nahor Melcha filia Aran patris Melchae et patris Ieschae

¹⁴ surrexit itaque Abraham mane et tollens panem et utrem aquae inposuit scapulae eius tradiditque puerum et dimisit eam quae cum abisset errabat in solitudine Bersabee

²⁴ quae respondit filia Bathuelis sum filii Melchae quem peperit Nahor

⁴⁵ dum haec mecum tacitus volverem apparuit Rebecca veniens cum hydria quam portabat in scapula descenditque ad fontem et hausit aquam et aio ad eam da mihi paululum bibere

⁹ adhuc loquebantur et ecce Rahel veniebat cum ovibus patris sui nam gregem ipsa pascebat

³⁶ dixitque Gedeon ad Dominum si salvum facis per manum meam Israhel sicut locutus es ³⁷ ponam vellus hoc lanae in area si ros in solo vellere fuerit et in omni terra siccitas sciam quod per manum meam sicut locutus es liberabis Israhel ³⁸ factumque est ita et de nocte consurgens expresso vellere concam rore conplevit ³⁹ dixitque rursus ad Dominum ne irascatur furor tuus contra me si adhuc semel temptavero signum quaerens in vellere oro ut solum vellus siccum sit et omnis terra rore madens ⁴⁰ fecitque Dominus nocte illa ut postulaverat et fuit siccitas in solo vellere et ros in omni terra

² dixitque Ruth Moabitis ad socrum suam si iubes vadam in agrum et colligam spicas quae metentium fugerint manus ubicumque clementis in me patris familias repperero gratiam cui illa respondit vade filia mi

¹⁷ collegit ergo in agro usque ad vesperam et quae collegerat virga caedens et excutiens invenit hordei quasi oephi mensuram id est tres modios

¹⁵ oculi Domini ad iustos et aures eius ad clamorem eorum

² verba iniquitatum praevaluerunt adversum me sceleribus nostris tu propitiaberis

¹⁸ sade iustus Dominus in omnibus viis suis et sanctus in omnibus operibus suis ¹⁹ coph iuxta est Dominus omnibus qui invocant eum omnibus qui invocant eum in veritate

²⁷ sade considerat semitas domus suae et panem otiosa non comedet

⁹ tunc invocabis et Dominus exaudiet clamabis et dicet ecce adsum si abstuleris de medio tui catenam et desieris digitum extendere et loqui quod non prodest

²⁴ eritque antequam clament ego exaudiam adhuc illis loquentibus ego audiam

²⁰ cumque adhuc loquerer et orarem et confiterer peccata mea et peccata populi mei Israhel ut prosternerem preces meas in conspectu Dei mei pro monte sancto Dei mei ²¹ adhuc me loquente in oratione ecce vir Gabrihel quem videram in visione principio cito volans tetigit me in tempore sacrificii vespertini ²² et docuit me et locutus est mihi dixitque Danihel nunc egressus sum ut docerem te et intellegeres ²³ ab exordio precum tuarum egressus est sermo ego autem veni ut indicarem tibi quia vir desideriorum es tu ergo animadverte sermonem et intellege visionem

¹ Adam vero cognovit Havam uxorem suam quae concepit et peperit Cain dicens possedi hominem per Dominum

⁷ qui cum interrogaretur a viris loci illius super uxore sua respondit soror mea est timuerat enim confiteri quod sibi esset sociata coniugio reputans ne forte interficerent eum propter illius pulchritudinem

⁶ nec quicquam aliud noverat nisi panem quo vescebatur erat autem Ioseph pulchra facie et decorus aspectu

¹⁷ ergo cunctos interficite quicquid est generis masculini etiam in parvulis et mulieres quae noverunt viros in coitu iugulate ¹⁸ puellas autem et omnes feminas virgines reservate vobis

² ego dormio et cor meum vigilat vox dilecti mei pulsantis aperi mihi soror mea amica mea columba mea inmaculata mea quia caput meum plenum est rore et cincinni mei guttis noctium

¹ orta autem fame super terram post eam sterilitatem quae acciderat in diebus Abraham abiit Isaac ad Abimelech regem Palestinorum in Gerara ² apparuitque ei Dominus et ait ne descendas in Aegyptum sed quiesce in terra quam dixero tibi ³ et peregrinare in ea eroque tecum et benedicam tibi tibi enim et semini tuo dabo universas regiones has conplens iuramentum quod spopondi Abraham patri tuo ⁴ et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli daboque posteris tuis universas regiones has et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae ⁵ eo quod oboedierit Abraham voci meae et custodierit praecepta et mandata mea et caerimonias legesque servaverit ⁶ mansit itaque Isaac in Geraris ⁷ qui cum interrogaretur a viris loci illius super uxore sua respondit soror mea est timuerat enim confiteri quod sibi esset sociata coniugio reputans ne forte interficerent eum propter illius pulchritudinem ⁸ cumque pertransissent dies plurimi et ibi demoraretur prospiciens Abimelech Palestinorum rex per fenestram vidit eum iocantem cum Rebecca uxore sua ⁹ et accersito ait perspicuum est quod uxor tua sit cur mentitus es sororem tuam esse respondit timui ne morerer propter eam ¹⁰ dixitque Abimelech quare inposuisti nobis potuit coire quispiam de populo cum uxore tua et induxeras super nos grande peccatum praecepitque omni populo dicens ¹¹ qui tetigerit hominis huius uxorem morte morietur ¹² seruit autem Isaac in terra illa et invenit in ipso anno centuplum benedixitque ei Dominus ¹³ et locupletatus est homo et ibat proficiens atque succrescens donec magnus vehementer effectus est ¹⁴ habuit quoque possessionem ovium et armentorum et familiae plurimum ob haec invidentes ei Palestini ¹⁵ omnes puteos quos foderant servi patris illius Abraham illo tempore obstruxerunt implentes humo ¹⁶ in tantum ut ipse Abimelech diceret ad Isaac recede a nobis quoniam potentior nostri factus es valde ¹⁷ et ille discedens veniret ad torrentem Gerarae habitaretque ibi ¹⁸ rursum fodit alios puteos quos foderant servi patris sui Abraham et quos illo mortuo olim obstruxerant Philisthim appellavitque eos hisdem nominibus quibus ante pater vocaverat ¹⁹ foderunt in torrente et reppererunt aquam vivam ²⁰ sed et ibi iurgium fuit pastorum Gerarae adversum pastores Isaac dicentium nostra est aqua quam ob rem nomen putei ex eo quod acciderat vocavit Calumniam ²¹ foderunt et alium et pro illo quoque rixati sunt appellavitque eum Inimicitias ²² profectus inde fodit alium puteum pro quo non contenderunt itaque vocavit nomen illius Latitudo dicens nunc dilatavit nos Dominus et fecit crescere super terram ²³ ascendit autem ex illo loco in Bersabee ²⁴ ubi apparuit ei Dominus in ipsa nocte dicens ego sum Deus Abraham patris tui noli metuere quia tecum sum benedicam tibi et multiplicabo semen tuum propter servum meum Abraham ²⁵ itaque aedificavit ibi altare et invocato nomine Domini extendit tabernaculum praecepitque servis suis ut foderent puteum ²⁶ ad quem locum cum venissent de Geraris Abimelech et Ochozath amicus illius et Fichol dux militum ²⁷ locutus est eis Isaac quid venistis ad me hominem quem odistis et expulistis a vobis ²⁸ qui responderunt vidimus tecum esse Dominum et idcirco nunc diximus sit iuramentum inter nos et ineamus foedus ²⁹ ut non facias nobis quicquam mali sicut et nos nihil tuorum adtigimus nec fecimus quod te laederet sed cum pace dimisimus auctum benedictione Domini ³⁰ fecit ergo eis convivium et post cibum et potum ³¹ surgentes mane iuraverunt sibi mutuo dimisitque eos Isaac pacifice in locum suum ³² ecce autem venerunt in ipso die servi Isaac adnuntiantes ei de puteo quem foderant atque dicentes invenimus aquam ³³ unde appellavit eum Abundantiam et nomen urbi inpositum est Bersabee usque in praesentem diem

¹⁰ surrexit et abiit Sareptham cumque venisset ad portam civitatis apparuit ei mulier vidua colligens ligna et vocavit eam dixitque da mihi paululum aquae in vase ut bibam

¹⁴ occurrentes sitienti ferte aquam qui habitatis terram austri cum panibus occurrite fugienti

²⁵ et erunt super omnem montem excelsum et super omnem collem elevatum rivi currentium aquarum in die interfectionis multorum cum ceciderint turres

⁶ tunc saliet sicut cervus claudus et aperta erit lingua mutorum quia scissae sunt in deserto aquae et torrentes in solitudine ⁷ et quae erat arida in stagnum et sitiens in fontes aquarum in cubilibus in quibus prius dracones habitabant orietur viror calami et iunci

¹⁷ egeni et pauperes quaerunt aquas et non sunt lingua eorum siti aruit ego Dominus exaudiam eos Deus Israhel non derelinquam eos ¹⁸ aperiam in supinis collibus flumina et in medio camporum fontes ponam desertum in stagna aquarum et terram inviam in rivos aquarum

¹⁰ non esurient neque sitient et non percutiet eos aestus et sol quia miserator eorum reget eos et ad fontes aquarum portabit eos

⁹ dicit ergo ei mulier illa samaritana quomodo tu Iudaeus cum sis bibere a me poscis quae sum mulier samaritana non enim coutuntur Iudaei Samaritanis

¹⁴ igitur puella cui ego dixero inclina hydriam tuam ut bibam et illa responderit bibe quin et camelis tuis dabo potum ipsa est quam praeparasti servo tuo Isaac et per hoc intellegam quod feceris misericordiam cum domino meo

²⁶ phe os suum aperuit sapientiae et lex clementiae in lingua eius

⁸ in fine autem omnes unianimes conpatientes fraternitatis amatores misericordes humiles

⁸ ante omnia mutuam in vosmet ipsos caritatem continuam habentes quia caritas operit multitudinem peccatorum ⁹ hospitales invicem sine murmuratione

⁴⁵ dum haec mecum tacitus volverem apparuit Rebecca veniens cum hydria quam portabat in scapula descenditque ad fontem et hausit aquam et aio ad eam da mihi paululum bibere ⁴⁶ quae festina deposuit hydriam de umero et dixit mihi et tu bibe et camelis tuis potum tribuam bibi et adaquavit camelos

⁹ hospitales invicem sine murmuratione

¹² Domine Deus domini mei Abraham occurre obsecro hodie mihi et fac misericordiam cum domino meo Abraham

⁵⁶ nolite ait me retinere quia Dominus direxit viam meam dimittite me ut pergam ad dominum meum

¹⁸ ingressus est autem rex David et sedit coram Domino et dixit quis ego sum Domine Deus et quae domus mea quia adduxisti me hucusque ¹⁹ sed et hoc parum visum est in conspectu tuo Domine Deus nisi loquereris etiam de domo servi tui in longinquum ista est enim lex Adam Domine Deus ²⁰ quid ergo addere poterit adhuc David ut loquatur ad te tu enim scis servum tuum Domine Deus

¹ David quando commutavit os suum coram Abimelech et eiecit eum et abiit benedicam Domino in omni tempore semper laus eius in ore meo ² in Domino laetabitur anima mea audiant mites et laetentur ³ magnificate Dominum mecum et exaltemus nomen eius pariter ⁴ quaesivi Dominum et exaudivit me et de omnibus angustiis meis liberavit me ⁵ respicite ad eum et confluite et vultus vestri non confundentur ⁶ hic pauper clamavit et Dominus exaudivit de omnibus tribulationibus salvabit eum

¹ benedictus Dominus Deus Israhel ab aeterno et usque in aeternum et dicet omnis populus amen alleluia

⁸ et duxit illos per viam rectam ut venirent in civitatem habitabilem

¹⁵ et eduxit eos de tenebris et umbra mortis et vincula eorum disrupit

⁴³ videbunt recti et laetabuntur et omnis iniquitas contrahet os suum

¹ dilexi quoniam audies Domine vocem deprecationis meae ² inclinavit aurem suam mihi et in diebus meis invocabo ³ circumdederunt me funes mortis et munitiones inferni invenerunt me angustiam et dolorem repperi ⁴ et nomen Domini invocavi obsecro Domine salva animam meam ⁵ clemens Dominus et iustus et Deus noster misericors ⁶ custodit parvulos Dominus adtenuatus sum et salvavit me ⁷ revertere anima mea in requiem tuam quia Dominus reddet tibi

¹⁹ Maria autem conservabat omnia verba haec conferens in corde suo

⁵¹ et descendit cum eis et venit Nazareth et erat subditus illis et mater eius conservabat omnia verba haec in corde suo

¹⁵ domine mi audi terram quam postulas quadringentis argenti siclis valet istud est pretium inter me et te sed quantum est hoc sepeli mortuum tuum ¹⁶ quod cum audisset Abraham adpendit pecuniam quam Ephron postulaverat audientibus filiis Heth quadringentos siclos argenti et probati monetae publicae

³⁰ cumque vidisset inaures et armillas in manibus sororis suae et audisset cuncta verba referentis haec locutus est mihi homo venit ad virum qui stabat iuxta camelos et propter fontem aquae

⁴⁷ interrogavique eam et dixi cuius es filia quae respondit filia Bathuelis sum filii Nahor quem peperit illi Melcha suspendi itaque inaures ad ornandam faciem eius et armillas posui in manibus

² dixitque ad eos Aaron tollite inaures aureas de uxorum filiorumque et filiarum vestrarum auribus et adferte ad me ³ fecit populus quae iusserat deferens inaures ad Aaron

¹ { die autem tertio induta est Hester regalibus vestimentis et stetit in atrio domus regiae quod erat interius contra basilicam regis at ille sedebat super solium in consistorio palatii contra ostium domus}

¹⁹ et torques et monilia et armillas et mitras ²⁰ discriminalia et periscelidas et murenulas et olfactoriola et inaures ²¹ et anulos et gemmas in fronte pendentes ²² et mutatoria et pallia et linteamina et acus ²³ et specula et sindones et vittas et theristra

³² numquid obliviscitur virgo ornamenti sui sponsa fasciae pectoralis suae populus vero meus oblitus est mei diebus innumeris

¹¹ et ornavi te ornamento et dedi armillas in manibus tuis et torquem circa collum tuum ¹² et dedi inaurem super os tuum et circulos auribus tuis et coronam decoris in capite tuo

⁹ similiter et mulieres in habitu ornato cum verecundia et sobrietate ornantes se non in tortis crinibus aut auro aut margaritis vel veste pretiosa ¹⁰ sed quod decet mulieres promittentes pietatem per opera bona

³ quarum sit non extrinsecus capillaturae aut circumdatio auri aut indumenti vestimentorum cultus

²⁰ his itaque gestis nuntiatum est Abraham quod Melcha quoque genuisset filios Nahor fratri suo

²³ ac Bathuel de quo nata est Rebecca octo istos genuit Melcha Nahor fratri Abraham

¹⁵ necdum intra se verba conpleverat et ecce Rebecca egrediebatur filia Bathuel filii Melchae uxoris Nahor fratris Abraham habens hydriam in scapula

⁴ sed adferam pauxillum aquae et lavate pedes vestros et requiescite sub arbore ⁵ ponam buccellam panis et confortate cor vestrum postea transibitis idcirco enim declinastis ad servum vestrum qui dixerunt fac ut locutus es ⁶ festinavit Abraham in tabernaculum ad Sarram dixitque ei adcelera tria sata similae commisce et fac subcinericios panes ⁷ ipse vero ad armentum cucurrit et tulit inde vitulum tenerrimum et optimum deditque puero qui festinavit et coxit illum ⁸ tulit quoque butyrum et lac et vitulum quem coxerat et posuit coram eis ipse vero stabat iuxta eos sub arbore

¹⁹ habentes paleas et faenum in asinorum pabulum et panem ac vinum in meos et ancillae tuae usus et pueri qui mecum est nulla re indigemus nisi hospitio ²⁰ cui respondit senex pax tecum sit ego praebebo omnia quae necessaria sunt tantum quaeso ne in platea maneas ²¹ introduxitque eum in domum suam et pabulum asinis praebuit ac postquam laverunt pedes suos recepit eos in convivium

⁸ princeps vero ea quae digna sunt principe cogitavit et ipse super duces stabit

⁵ dixitque ad pueros suos expectate hic cum asino ego et puer illuc usque properantes postquam adoraverimus revertemur ad vos

⁵² quod cum audisset puer Abraham adoravit in terra Dominum

³¹ et credidit populus audieruntque quod visitasset Dominus filios Israhel et quod respexisset adflictionem eorum et proni adoraverunt

²⁷ dicetis eis victima transitus Domini est quando transivit super domos filiorum Israhel in Aegypto percutiens Aegyptios et domos nostras liberans incurvatusque populus adoravit

⁸ festinusque Moses curvatus est pronus in terram et adorans

²⁰ praecepit autem David universae ecclesiae benedicite Domino Deo nostro et benedixit omnis ecclesia Domino Deo patrum suorum et inclinaverunt se et adoraverunt Deum et deinde regem

¹⁸ Iosaphat ergo et Iuda et omnes habitatores Hierusalem ceciderunt proni in terram coram Domino et adoraverunt eum

³⁰ praecepitque Ezechias et principes Levitis ut laudarent Dominum sermonibus David et Asaph videntis qui laudaverunt eum magna laetitia et curvato genu adoraverunt

⁶ et benedixit Ezras Domino Deo magno et respondit omnis populus amen amen elevans manus suas et incurvati sunt et adoraverunt Deum proni in terram

²⁹ comederunt et adoraverunt omnes pingues terrae ante faciem eius curvabunt genu universi qui descendunt in pulverem

⁴ venite et videte opera Dei terribilia consilia super filiis hominum

⁹ et adorabunt eum omnes reges universae nationes servient ei

⁶ venite adoremus et curvemur flectamus genua ante faciem Domini factoris nostri

⁶ quid dignum offeram Domino curvem genu Deo excelso numquid offeram ei holocaustomata et vitulos anniculos

¹⁰ ut in nomine Iesu omne genu flectat caelestium et terrestrium et infernorum

²⁶ dixitque benedictus Dominus Deus Sem sit Chanaan servus eius

⁸ dixit ergo Abram ad Loth ne quaeso sit iurgium inter me et te et inter pastores meos et pastores tuos fratres enim sumus

²⁰ et benedictus Deus excelsus quo protegente hostes in manibus tuis sunt et dedit ei decimas ex omnibus

⁴ sed ad terram et ad cognationem meam proficiscaris et inde accipias uxorem filio meo Isaac

²¹ ille autem contemplabatur eam tacitus scire volens utrum prosperum fecisset iter suum Dominus an non

¹⁰ minor sum cunctis miserationibus et veritate quam explesti servo tuo in baculo meo transivi Iordanem istum et nunc cum duabus turmis regredior

¹¹ in diebus illis postquam creverat Moses egressus ad fratres suos vidit adflictionem eorum et virum aegyptium percutientem quendam de Hebraeis fratribus suis

¹³ et egressus die altero conspexit duos Hebraeos rixantes dixitque ei qui faciebat iniuriam quare percutis proximum tuum

¹⁰ et ait benedictus Dominus qui liberavit vos de manu Aegyptiorum et de manu Pharaonis qui eruit populum suum de manu Aegypti

¹⁴ dixeruntque mulieres ad Noemi benedictus Dominus qui non est passus ut deficeret successor familiae tuae et vocaretur nomen eius in Israhel

³² et ait David ad Abigail benedictus Dominus Deus Israhel qui misit te hodie in occursum meum et benedictum eloquium tuum

³⁹ quod cum audisset David mortuum Nabal ait benedictus Dominus qui iudicavit causam obprobrii mei de manu Nabal et servum suum custodivit a malo et malitiam Nabal reddidit Dominus in caput eius misit ergo David et locutus est ad Abigail ut sumeret eam sibi in uxorem

²⁸ clamans autem Achimaas dixit ad regem salve et adorans regem coram eo pronus in terram ait benedictus Dominus Deus tuus qui conclusit homines qui levaverunt manus suas contra dominum meum regem

¹⁰ et benedixit Domino coram universa multitudine et ait benedictus es Domine Deus Israhel patris nostri ab aeterno in aeternum ¹¹ tua est Domine magnificentia et potentia et gloria atque victoria et tibi laus cuncta enim quae in caelo sunt et in terra tua sunt tuum Domine regnum et tu es super omnes principes ¹² tuae divitiae et tua est gloria tu dominaris omnium in manu tua virtus et potentia in manu tua magnitudo et imperium omnium ¹³ nunc igitur Deus noster confitemur tibi et laudamus nomen tuum inclitum

¹⁹ Deus noster Deus salutis et Domini Dei mortis egressus

¹⁸ conpletae sunt orationes David filii Iesse ¹⁹ canticum Asaph attamen bonus est Israhel Deus his qui mundo sunt corde

³ recordatus est misericordiae suae et veritatis suae domui Iacob viderunt omnes fines terrae salutare Dei nostri

⁵ ingredimini portas eius in gratiarum actione atria eius in laude confitemini ei benedicite nomini eius

¹¹ viam sapientiae monstravi tibi duxi te per semitas aequitatis ¹² quas cum ingressus fueris non artabuntur gressus tui et currens non habebis offendiculum ¹³ tene disciplinam ne dimittas eam custodi illam quia ipsa est vita tua

²⁰ in viis iustitiae ambulo in medio semitarum iudicii

²⁰ dabis veritatem Iacob misericordiam Abraham quae iurasti patribus nostris a diebus antiquis

⁶⁸ benedictus Deus Israhel quia visitavit et fecit redemptionem plebi suae

¹⁷ quia lex per Mosen data est gratia et veritas per Iesum Christum facta est

¹⁷ regi autem saeculorum inmortali invisibili soli Deo honor et gloria in saecula saeculorum amen

⁵⁵ responderunt fratres eius et mater maneat puella saltem decem dies apud nos et postea proficiscetur

⁶⁷ qui introduxit eam in tabernaculum Sarrae matris suae et accepit uxorem et in tantum dilexit ut dolorem qui ex morte matris acciderat temperaret

³³ ingressus itaque Laban tabernaculum Iacob et Liae et utriusque famulae non invenit cumque intrasset tentorium Rahelis

⁶⁰ inprecantes prospera sorori suae atque dicentes soror nostra es crescas in mille milia et possideat semen tuum portas inimicorum suorum

⁵ quos interrogans numquid ait nostis Laban filium Nahor dixerunt novimus

¹³ qui cum audisset venisse Iacob filium sororis suae cucurrit obviam conplexusque eum et in oscula ruens duxit in domum suam auditis autem causis itineris

²⁹ ut non facias nobis quicquam mali sicut et nos nihil tuorum adtigimus nec fecimus quod te laederet sed cum pace dimisimus auctum benedictione Domini

² qui dixit matri suae mille centum argenteos quos separaveras tibi et super quibus me audiente iuraveras ecce ego habeo et apud me sunt cui illa respondit benedictus filius meus Domino

¹⁰ et ille benedicta inquit es Domino filia et priorem misericordiam posteriore superasti quia non es secuta iuvenes pauperes sive divites

⁸ gemma gratissima expectatio praestolantis quocumque se verterit prudenter intellegit

¹⁶ donum hominis dilatat viam eius et ante principes spatium ei facit

⁴ sed adferam pauxillum aquae et lavate pedes vestros et requiescite sub arbore

² et dixit obsecro domini declinate in domum pueri vestri et manete ibi lavate pedes vestros et mane proficiscimini in viam vestram qui dixerunt minime sed in platea manebimus

²⁴ et introductis domum adtulit aquam et laverunt pedes suos deditque pabula asinis eorum

²¹ introduxitque eum in domum suam et pabulum asinis praebuit ac postquam laverunt pedes suos recepit eos in convivium

⁴¹ quae consurgens adoravit prona in terram et ait ecce famula tua sit in ancillam ut lavet pedes servorum domini mei

⁴⁴ et conversus ad mulierem dixit Simoni vides hanc mulierem intravi in domum tuam aquam pedibus meis non dedisti haec autem lacrimis rigavit pedes meos et capillis suis tersit

⁴ surgit a cena et ponit vestimenta sua et cum accepisset linteum praecinxit se ⁵ deinde mittit aquam in pelvem et coepit lavare pedes discipulorum et extergere linteo quo erat praecinctus ⁶ venit ergo ad Simonem Petrum et dicit ei Petrus Domine tu mihi lavas pedes ⁷ respondit Iesus et dicit ei quod ego facio tu nescis modo scies autem postea ⁸ dicit ei Petrus non lavabis mihi pedes in aeternum respondit Iesus ei si non lavero te non habes partem mecum ⁹ dicit ei Simon Petrus Domine non tantum pedes meos sed et manus et caput ¹⁰ dicit ei Iesus qui lotus est non indiget ut lavet sed est mundus totus et vos mundi estis sed non omnes ¹¹ sciebat enim quisnam esset qui traderet eum propterea dixit non estis mundi omnes ¹² postquam ergo lavit pedes eorum et accepit vestimenta sua cum recubuisset iterum dixit eis scitis quid fecerim vobis ¹³ vos vocatis me magister et Domine et bene dicitis sum etenim ¹⁴ si ergo ego lavi vestros pedes Dominus et magister et vos debetis alter alterius lavare pedes

¹⁰ in operibus bonis testimonium habens si filios educavit si hospitio recepit si sanctorum pedes lavit si tribulationem patientibus subministravit si omne opus bonum subsecuta est

¹² a mandatis labiorum eius non recessi et in sinu meo abscondi verba oris eius

³ si intravero in tabernaculum domus meae si adsedero super lectum straminis mei ⁴ si dedero somnum oculis meis et palpebris dormitationem ⁵ donec inveniam locum Domino tabernacula Deo Iacob

²⁹ vidisti virum velocem in opere suo coram regibus stabit nec erit ante ignobiles

¹⁰ quodcumque potest manus tua facere instanter operare quia nec opus nec ratio nec scientia nec sapientia erunt apud inferos quo tu properas

¹⁴ sed aqua quam dabo ei fiet in eo fons aquae salientis in vitam aeternam

³¹ interea rogabant eum discipuli dicentes rabbi manduca ³² ille autem dixit eis ego cibum habeo manducare quem vos nescitis ³³ dicebant ergo discipuli ad invicem numquid aliquis adtulit ei manducare ³⁴ dicit eis Iesus meus cibus est ut faciam voluntatem eius qui misit me ut perficiam opus eius

⁵ servi oboedite dominis carnalibus cum timore et tremore in simplicitate cordis vestri sicut Christo ⁶ non ad oculum servientes quasi hominibus placentes sed ut servi Christi facientes voluntatem Dei ex animo ⁷ cum bona voluntate servientes sicut Domino et non hominibus ⁸ scientes quoniam unusquisque quodcumque fecerit bonum hoc percipiet a Domino sive servus sive liber

² qui autem fideles habent dominos non contemnant quia fratres sunt sed magis serviant quia fideles sunt et dilecti qui beneficii participes sunt haec doce et exhortare

¹⁶ Abram vero bene usi sunt propter illam fueruntque ei oves et boves et asini et servi et famulae et asinae et cameli

¹ erat autem Abraham senex dierumque multorum et Dominus in cunctis benedixerat ei

¹¹ et post obitum illius benedixit Deus Isaac filio eius qui habitabat iuxta puteum nomine Viventis et videntis

¹² seruit autem Isaac in terra illa et invenit in ipso anno centuplum benedixitque ei Dominus ¹³ et locupletatus est homo et ibat proficiens atque succrescens donec magnus vehementer effectus est ¹⁴ habuit quoque possessionem ovium et armentorum et familiae plurimum ob haec invidentes ei Palestini

³ et fuit possessio eius septem milia ovium et tria milia camelorum quingenta quoque iuga boum et quingentae asinae ac familia multa nimis eratque vir ille magnus inter omnes Orientales

¹⁰ Dominus quoque conversus est ad paenitentiam Iob cum oraret ille pro amicis suis et addidit Dominus omnia quaecumque fuerant Iob duplicia ¹¹ venerunt autem ad eum omnes fratres sui et universae sorores suae et cuncti qui noverant eum prius et comederunt cum eo panem in domo eius et moverunt super eum caput et consolati sunt eum super omni malo quod intulerat Dominus super eum et dederunt ei unusquisque ovem unam et inaurem auream unam ¹² Dominus autem benedixit novissimis Iob magis quam principio eius et facta sunt ei quattuordecim milia ovium et sex milia camelorum et mille iuga boum et mille asinae

³⁵ dedisti mihi clipeum salutis tuae et dextera tua confortavit me et mansuetudo tua multiplicavit me

³⁸ et serent agros et plantabunt vineas et facient fruges genimina

³ he substantia et divitiae in domo eius vav et iustitia eius perseverans semper

⁴ finis modestiae timor Domini divitiae et gloria et vita

²⁹ duxerunt autem Abram et Nahor uxores nomen autem uxoris Abram Sarai et nomen uxoris Nahor Melcha filia Aran patris Melchae et patris Ieschae ³⁰ erat autem Sarai sterilis nec habebat liberos

¹⁵ dixit quoque Deus ad Abraham Sarai uxorem tuam non vocabis Sarai sed Sarram ¹⁶ et benedicam ei et ex illa dabo tibi filium cui benedicturus sum eritque in nationes et reges populorum orientur ex eo ¹⁷ cecidit Abraham in faciem et risit dicens in corde suo putasne centenario nascetur filius et Sarra nonagenaria pariet ¹⁸ dixitque ad Deum utinam Ismahel vivat coram te ¹⁹ et ait Deus ad Abraham Sarra uxor tua pariet tibi filium vocabisque nomen eius Isaac et constituam pactum meum illi in foedus sempiternum et semini eius post eum

¹⁰ cui dixit revertens veniam ad te tempore isto vita comite et habebit filium Sarra uxor tua quo audito Sarra risit post ostium tabernaculi ¹¹ erant autem ambo senes provectaeque aetatis et desierant Sarrae fieri muliebria ¹² quae risit occulte dicens postquam consenui et dominus meus vetulus est voluptati operam dabo ¹³ dixit autem Dominus ad Abraham quare risit Sarra dicens num vere paritura sum anus ¹⁴ numquid Deo est quicquam difficile iuxta condictum revertar ad te hoc eodem tempore vita comite et habebit Sarra filium

¹ visitavit autem Dominus Sarram sicut promiserat et implevit quae locutus est ² concepitque et peperit filium in senectute sua tempore quo praedixerat ei Deus ³ vocavitque Abraham nomen filii sui quem genuit ei Sarra Isaac ⁴ et circumcidit eum octavo die sicut praeceperat ei Deus ⁵ cum centum esset annorum hac quippe aetate patris natus est Isaac ⁶ dixitque Sarra risum fecit mihi Deus quicumque audierit conridebit mihi ⁷ rursumque ait quis auditurum crederet Abraham quod Sarra lactaret filium quem peperit ei iam seni

¹⁰ eice ancillam hanc et filium eius non enim erit heres filius ancillae cum filio meo Isaac

⁵ deditque Abraham cuncta quae possederat Isaac

¹⁹ et non infirmatus fide consideravit corpus suum emortuum cum fere centum annorum esset et emortuam vulvam Sarrae

² dixitque ad servum seniorem domus suae qui praeerat omnibus quae habebat pone manum tuam subter femur meum ³ ut adiurem te per Dominum Deum caeli et terrae ut non accipias uxorem filio meo de filiabus Chananeorum inter quos habito ⁴ sed ad terram et ad cognationem meam proficiscaris et inde accipias uxorem filio meo Isaac ⁵ respondit servus si noluerit mulier venire mecum in terram hanc num reducere debeo filium tuum ad locum de quo egressus es ⁶ dixit Abraham cave nequando reducas illuc filium meum ⁷ Dominus Deus caeli qui tulit me de domo patris mei et de terra nativitatis meae qui locutus est mihi et iuravit dicens semini tuo dabo terram hanc ipse mittet angelum suum coram te et accipies inde uxorem filio meo ⁸ sin autem noluerit mulier sequi te non teneberis iuramento filium tantum meum ne reducas illuc ⁹ posuit ergo servus manum sub femore Abraham domini sui et iuravit illi super sermone hoc

⁴⁶ dixit quoque Rebecca ad Isaac taedet me vitae meae propter filias Heth si acceperit Iacob uxorem de stirpe huius terrae nolo vivere

¹ postquam autem haec conpleta sunt accesserunt ad me principes dicentes non est separatus populus Israhel et sacerdotes et Levitae a populis terrarum et de abominationibus eorum Chananei videlicet et Hetthei et Ferezei et Iebusei et Ammanitarum et Moabitarum et Aegyptiorum et Amorreorum ² tulerunt enim de filiabus eorum sibi et filiis suis et commiscuerunt semen sanctum cum populis terrarum manus etiam principum et magistratuum fuit in transgressione hac prima ³ cumque audissem sermonem istum scidi pallium meum et tunicam et evelli capillos capitis mei et barbae et sedi maerens

¹ dixit autem Dominus ad Abram egredere de terra tua et de cognatione tua et de domo patris tui in terram quam monstrabo tibi

¹⁹ eo tempore Laban ierat ad tondendas oves et Rahel furata est idola patris sui

⁵ respondit servus si noluerit mulier venire mecum in terram hanc num reducere debeo filium tuum ad locum de quo egressus es

²² et ambulavit Enoch cum Deo postquam genuit Mathusalam trecentis annis et genuit filios et filias

²⁴ ambulavitque cum Deo et non apparuit quia tulit eum Deus

⁹ hae generationes Noe Noe vir iustus atque perfectus fuit in generationibus suis cum Deo ambulavit

¹ postquam vero nonaginta et novem annorum esse coeperat apparuit ei Dominus dixitque ad eum ego Deus omnipotens ambula coram me et esto perfectus

⁷ Dominus Deus caeli qui tulit me de domo patris mei et de terra nativitatis meae qui locutus est mihi et iuravit dicens semini tuo dabo terram hanc ipse mittet angelum suum coram te et accipies inde uxorem filio meo

¹⁵ benedixitque Ioseph filio suo et ait Deus in cuius conspectu ambulaverunt patres mei Abraham et Isaac Deus qui pascit me ab adulescentia mea usque in praesentem diem

²⁰ ecce ego mittam angelum meum qui praecedat te et custodiat in via et introducat ad locum quem paravi

³ et observa custodias Domini Dei tui ut ambules in viis eius et custodias caerimonias eius et praecepta eius et iudicia et testimonia sicut scriptum est in lege Mosi ut intellegas universa quae facis et quocumque te verteris

²³ et ait Domine Deus Israhel non est similis tui Deus in caelo desuper et super terra deorsum qui custodis pactum et misericordiam servis tuis qui ambulant coram te in toto corde suo

³ obsecro Domine memento quomodo ambulaverim coram te in veritate et in corde perfecto et quod placitum est coram te fecerim flevit itaque Ezechias fletu magno

³ et erit tamquam lignum transplantatum iuxta rivulos aquarum quod fructum suum dabit in tempore suo et folium eius non defluet et omne quod fecerit prosperabitur

⁸ benedicam Domino qui dedit consilium mihi insuper et noctibus erudierunt me renes mei

¹¹ quia angelis suis mandabit de te ut custodiant te in omnibus viis tuis

²⁸ { et erumpens Nabuchodonosor ait benedictus Deus eorum Sedrac videlicet Misac et Abdenago qui misit angelum suum et eruit servos suos quia crediderunt in eo et verbum regis inmutaverunt et tradiderunt corpora sua ne servirent et ne adorarent omnem deum excepto Deo suo}

⁸ et ego Iohannes qui audivi et vidi haec et postquam audissem et vidissem cecidi ut adorarem ante pedes angeli qui mihi haec ostendebat

¹⁶ ego Iesus misi angelum meum testificari vobis haec in ecclesiis ego sum radix et genus David stella splendida et matutina

⁸ sin autem noluerit mulier sequi te non teneberis iuramento filium tantum meum ne reducas illuc

¹² ut transeas in foedere Domini Dei tui et in iureiurando quod hodie Dominus Deus tuus percutit tecum

¹² Domine Deus domini mei Abraham occurre obsecro hodie mihi et fac misericordiam cum domino meo Abraham ¹³ ecce ego sto propter fontem aquae et filiae habitatorum huius civitatis egredientur ad hauriendam aquam ¹⁴ igitur puella cui ego dixero inclina hydriam tuam ut bibam et illa responderit bibe quin et camelis tuis dabo potum ipsa est quam praeparasti servo tuo Isaac et per hoc intellegam quod feceris misericordiam cum domino meo

³¹ dixitque ad eum ingredere benedicte Domini cur foris stas praeparavi domum et locum camelis

³ qui optime noverat esse Dominum cum eo et omnia quae gereret ab eo dirigi in manu illius

²¹ et praedicavi ibi ieiunium iuxta fluvium Ahavva ut adfligeremur coram Domino Deo nostro et peteremus ab eo viam rectam nobis et filiis nostris universaeque substantiae nostrae

¹⁷ et sit decor Domini Dei nostri super nos et opus manuum nostrarum fac stabile super nos opus manuum nostrarum confirma

⁷ et cum discessisset angelus qui loquebatur illi vocavit duos domesticos suos et militem metuentem Dominum ex his qui illi parebant ⁸ quibus cum narrasset omnia misit illos in Ioppen

²² qui dixerunt Cornelius centurio vir iustus et timens Deum et testimonium habens ab universa gente Iudaeorum responsum accepit ab angelo sancto accersire te in domum suam et audire verba abs te

²² et aedificavit Dominus Deus costam quam tulerat de Adam in mulierem et adduxit eam ad Adam

³³ sortes mittuntur in sinu sed a Domino temperantur

²² qui invenit mulierem invenit bonum et hauriet iucunditatem a Domino

¹⁰ sed quod decet mulieres promittentes pietatem per opera bona

² hospitalitatem nolite oblivisci per hanc enim latuerunt quidam angelis hospitio receptis

¹³ porro Anna loquebatur in corde suo tantumque labia illius movebantur et vox penitus non audiebatur aestimavit igitur eam Heli temulentam ¹⁴ dixitque ei usquequo ebria eris digere paulisper vinum quo mades ¹⁵ respondens Anna nequaquam inquit domine mi nam mulier infelix nimis ego sum vinumque et omne quod inebriare potest non bibi sed effudi animam meam in conspectu Domini

²⁷ quia tu Domine exercituum Deus Israhel revelasti aurem servi tui dicens domum aedificabo tibi propterea invenit servus tuus cor suum ut oraret te oratione hac

¹⁹ exaudi Domine placare Domine adtende et fac ne moreris propter temet ipsum Deus meus quia nomen tuum invocatum est super civitatem et super populum tuum

²³ ab exordio precum tuarum egressus est sermo ego autem veni ut indicarem tibi quia vir desideriorum es tu ergo animadverte sermonem et intellege visionem

⁷ petite et dabitur vobis quaerite et invenietis pulsate et aperietur vobis

²⁴ qui cum audissent unianimiter levaverunt vocem ad Deum et dixerunt Domine tu qui fecisti caelum et terram et mare et omnia quae in eis sunt ²⁵ qui Spiritu Sancto per os patris nostri David pueri tui dixisti quare fremuerunt gentes et populi meditati sunt inania ²⁶ adstiterunt reges terrae et principes convenerunt in unum adversus Dominum et adversus Christum eius ²⁷ convenerunt enim vere in civitate ista adversus sanctum puerum tuum Iesum quem unxisti Herodes et Pontius Pilatus cum gentibus et populis Israhel ²⁸ facere quae manus tua et consilium decreverunt fieri ²⁹ et nunc Domine respice in minas eorum et da servis tuis cum omni fiducia loqui verbum tuum ³⁰ in eo cum manum tuam extendas sanitates et signa et prodigia fieri per nomen sancti Filii tui Iesu ³¹ et cum orassent motus est locus in quo erant congregati et repleti sunt omnes Spiritu Sancto et loquebantur verbum Dei cum fiducia ³² multitudinis autem credentium erat cor et anima una nec quisquam eorum quae possidebant aliquid suum esse dicebat sed erant illis omnia communia ³³ et virtute magna reddebant apostoli testimonium resurrectionis Iesu Christi Domini et gratia magna erat in omnibus illis

³⁰ et Cornelius ait a nudius quartana die usque in hanc horam orans eram hora nona in domo mea et ecce vir stetit ante me in veste candida et ait

¹² consideransque venit ad domum Mariae matris Iohannis qui cognominatus est Marcus ubi erant multi congregati et orantes ¹³ pulsante autem eo ostium ianuae processit puella ad audiendum nomine Rhode ¹⁴ et ut cognovit vocem Petri prae gaudio non aperuit ianuam sed intro currens nuntiavit stare Petrum ante ianuam ¹⁵ at illi dixerunt ad eam insanis illa autem adfirmabat sic se habere illi autem dicebant angelus eius est ¹⁶ Petrus autem perseverabat pulsans cum autem aperuissent viderunt eum et obstipuerunt ¹⁷ annuens autem eis manu ut tacerent enarravit quomodo Dominus eduxisset eum de carcere dixitque nuntiate Iacobo et fratribus haec et egressus abiit in alium locum

²⁶ similiter autem et Spiritus adiuvat infirmitatem nostram nam quid oremus sicut oportet nescimus sed ipse Spiritus postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus

¹⁸ quae respondit bibe domine mi celeriterque deposuit hydriam super ulnam suam et dedit ei potum ¹⁹ cumque ille bibisset adiecit quin et camelis tuis hauriam aquam donec cuncti bibant

²² postquam ergo biberunt cameli protulit vir inaures aureas adpendentes siclos duos et armillas totidem pondo siclorum decem ²³ dixitque ad eam cuius es filia indica mihi est in domo patris tui locus ad manendum ²⁴ quae respondit filia Bathuelis sum filii Melchae quem peperit Nahor

⁵³ prolatisque vasis argenteis et aureis ac vestibus dedit ea Rebeccae pro munere fratribus quoque eius et matri dona obtulit

⁹ filiae regum in honore tuo stetit coniux in dextera tua in diademate aureo

¹³ omnis gloria filiae regis intrinsecus fasceis aureis vestita est ¹⁴ in scutulatis ducetur ad regem virgines sequentur eam amicae eius ducentur illuc

³ et eris corona gloriae in manu Domini et diadema regni in manu Dei tui ⁴ non vocaberis ultra Derelicta et terra tua non vocabitur amplius Desolata sed vocaberis Voluntas mea in ea et terra tua Inhabitata quia conplacuit Domino in te et terra tua inhabitabitur ⁵ habitabit enim iuvenis cum virgine et habitabunt in te filii tui et gaudebit sponsus super sponsam gaudebit super te Deus tuus

¹⁰ et vestivi te discoloribus et calciavi te ianthino et cinxi te bysso et indui te subtilibus ¹¹ et ornavi te ornamento et dedi armillas in manibus tuis et torquem circa collum tuum ¹² et dedi inaurem super os tuum et circulos auribus tuis et coronam decoris in capite tuo ¹³ et ornata es auro et argento et vestita es bysso et polymito et multicoloribus similam et mel et oleum comedisti et decora facta es vehementer nimis et profecisti in regnum

²⁶ ut illam sanctificaret mundans lavacro aquae in verbo ²⁷ ut exhiberet ipse sibi gloriosam ecclesiam non habentem maculam aut rugam aut aliquid eiusmodi sed ut sit sancta et inmaculata

²⁶ inclinavit se homo et adoravit Dominum ²⁷ dicens benedictus Dominus Deus domini mei Abraham qui non abstulit misericordiam et veritatem suam a domino meo et recto me itinere perduxit in domum fratris domini mei

²⁰ ostendasque populo caerimonias et ritum colendi viamque per quam ingredi debeant et opus quod facere

¹⁴ quia ipse Deus Deus noster in saeculum et in perpetuum ipse erit dux noster in morte

⁷ et clamaverunt ad Dominum in tribulatione sua de adflictione eorum eripuit eos

¹¹ viam sapientiae monstravi tibi duxi te per semitas aequitatis

¹⁷ haec dicit Dominus redemptor tuus Sanctus Israhel ego Dominus Deus tuus docens te utilia gubernans te in via qua ambulas

¹⁷ obsecramus ut nobis transire liceat per terram tuam non ibimus per agros nec per vineas non bibemus aquas de puteis tuis sed gradiemur via publica nec ad dextram nec ad sinistram declinantes donec transeamus terminos tuos

²⁷ transibimus per terram tuam publica gradiemur via non declinabimus neque ad dextram neque ad sinistram

¹⁴ qui responderunt ei anima nostra sit pro vobis in mortem si tamen non prodideris nos cumque tradiderit nobis Dominus terram faciemus in te misericordiam et veritatem

³ misericordia et veritas non te deserant circumda eas gutturi tuo et describe in tabulis cordis tui

²⁸ cucurrit itaque puella et nuntiavit in domum matris suae omnia quae audierat

²⁴ viditque in somnis dicentem sibi Dominum cave ne quicquam aspere loquaris contra Iacob

²⁹ valet quidem manus mea reddere tibi malum sed Deus patris vestri heri dixit mihi cave ne loquaris cum Iacob quicquam durius

²² porro non est locutus Absalom ad Amnon nec malum nec bonum oderat enim Absalom Amnon eo quod violasset Thamar sororem suam

²³ a Domino factum est istud et hoc mirabile in oculis nostris

⁴² dicit illis Iesus numquam legistis in scripturis lapidem quem reprobaverunt aedificantes hic factus est in caput anguli a Domino factum est istud et est mirabile in oculis nostris

¹¹ a Domino factum est istud et est mirabile in oculis nostris

¹⁷ si ergo eandem gratiam dedit illis Deus sicut et nobis qui credidimus in Dominum Iesum Christum ego quis eram qui possem prohibere Deum

¹⁵ et ait terra coram vobis est ubicumque tibi placuerit habita

¹⁰ et ait rex quid mihi et vobis filii Sarviae dimittite eum maledicat Dominus enim praecepit ei ut malediceret David et quis est qui audeat dicere quare sic fecerit

²⁶ inclinavit se homo et adoravit Dominum

¹ David quando commutavit os suum coram Abimelech et eiecit eum et abiit benedicam Domino in omni tempore semper laus eius in ore meo ² in Domino laetabitur anima mea audiant mites et laetentur

²¹ misit verbum suum et sanavit eos et salvavit de interitu ²² confiteantur Domino misericordiam eius et mirabilia eius in filios hominum

¹ dilexi quoniam audies Domine vocem deprecationis meae ² inclinavit aurem suam mihi et in diebus meis invocabo

¹¹ et intrantes domum invenerunt puerum cum Maria matre eius et procidentes adoraverunt eum et apertis thesauris suis obtulerunt ei munera aurum tus et murram

²⁵ et factum est cum introisset Petrus obvius ei Cornelius et procidens ad pedes adoravit ²⁶ Petrus vero levavit eum dicens surge et ego ipse homo sum

¹⁰ tulitque decem camelos de grege domini sui et abiit ex omnibus bonis eius portans secum profectusque perrexit Mesopotamiam ad urbem Nahor

²² postquam ergo biberunt cameli protulit vir inaures aureas adpendentes siclos duos et armillas totidem pondo siclorum decem

²² sed postulabit mulier a vicina sua et ab hospita vasa argentea et aurea ac vestes ponetisque eas super filios et filias vestras et spoliabitis Aegyptum

² dices ergo omni plebi ut postulet vir ab amico suo et mulier a vicina sua vasa argentea et aurea

³⁵ feceruntque filii Israhel sicut praeceperat Moses et petierunt ab Aegyptiis vasa argentea et aurea vestemque plurimam

¹³ Ioseph quoque ait de benedictione Domini terra eius de pomis caeli et rore atque abysso subiacente ¹⁴ de pomis fructuum solis ac lunae ¹⁵ de vertice antiquorum montium de pomis collium aeternorum ¹⁶ et de frugibus terrae et plenitudine eius benedictio illius qui apparuit in rubo veniat super caput Ioseph et super verticem nazarei inter fratres suos

³ deditque eis pater suus multa munera argenti et auri et pensitationes cum civitatibus munitissimis in Iuda regnum autem tradidit Ioram eo quod esset primogenitus

⁶ universique qui erant in circuitu adiuverunt manus eorum in vasis argenteis et aureis in substantia in iumentis in supellectili exceptis his quae sponte obtulerunt

¹³ emissiones tuae paradisus malorum punicorum cum pomorum fructibus cypri cum nardo

² laetatus est autem super eis Ezechias et ostendit eis cellam aromatum et argenti et auri et odoramentorum et unguenti optimi et omnes apothecas supellectilis suae et universa quae inventa sunt in thesauris eius non fuit verbum quod non ostenderet eis Ezechias in domo sua et in omni potestate sua

⁵⁹ dimiserunt ergo eam et nutricem illius servumque Abraham et comites eius

⁵ cumque dimisisset eum Isaac profectus venit in Mesopotamiam Syriae ad Laban filium Bathuel Syri fratrem Rebeccae matris suae ⁶ videns autem Esau quod benedixisset pater suus Iacob et misisset eum in Mesopotamiam Syriae ut inde uxorem duceret et quod post benedictionem praecepisset ei dicens non accipies coniugem de filiabus Chanaan

²⁴ dimisit ergo fratres suos et proficiscentibus ait ne irascamini in via

¹⁹ Achimaas autem filius Sadoc ait curram et nuntiabo regi quia iudicium fecerit ei Dominus de manu inimicorum eius

²⁷ speculator autem contemplor ait cursum prioris quasi cursum Achimaas filii Sadoc et ait rex vir bonus est et nuntium portans bonum venit ²⁸ clamans autem Achimaas dixit ad regem salve et adorans regem coram eo pronus in terram ait benedictus Dominus Deus tuus qui conclusit homines qui levaverunt manus suas contra dominum meum regem

¹⁰ ne dicas quid putas causae est quod priora tempora meliora fuere quam nunc sunt stulta est enim huiuscemodi interrogatio

³⁸ et rogabat illum vir a quo daemonia exierant ut cum eo esset dimisit autem eum Iesus dicens ³⁹ redi domum tuam et narra quanta tibi fecit Deus et abiit per universam civitatem praedicans quanta illi fecisset Iesus

³ factum est autem post multos dies ut offerret Cain de fructibus terrae munera Domino

²⁹ qui vendiderit domum intra urbis muros habebit licentiam redimendi donec unus impleatur annus

⁸ et post aliquot dies revertens ut acciperet eam declinavit ut videret cadaver leonis et ecce examen apium in ore leonis erat ac favus mellis

⁹ festinate et ascendite ad patrem meum et dicetis ei haec mandat filius tuus Ioseph Deus me fecit dominum universae terrae Aegypti descende ad me ne moreris ¹⁰ et habita in terra Gessen erisque iuxta me tu et filii tui et filii filiorum tuorum oves tuae et armenta tua et universa quae possides ¹¹ ibique te pascam adhuc enim quinque anni residui sunt famis ne et tu pereas et domus tua et omnia quae possides ¹² en oculi vestri et oculi fratris mei Beniamin vident quod os meum loquatur ad vos ¹³ nuntiate patri meo universam gloriam meam et cuncta quae vidistis in Aegypto festinate et adducite eum ad me

⁸ non recedat volumen legis huius de ore tuo sed meditaberis in eo diebus ac noctibus ut custodias et facias omnia quae scripta sunt in eo tunc diriges viam tuam et intelleges eam

²⁵ aqua frigida animae sitienti et nuntius bonus de terra longinqua

¹⁵ ego ego locutus sum et vocavi eum adduxi eum et directa est via eius

¹⁰ audi filia et vide et inclina aurem tuam et obliviscere populi tui et domus patris tui ¹¹ et concupiscet rex decorem tuum quia ipse est dominus tuus et adora eum

³⁸ dixit autem Maria ecce ancilla Domini fiat mihi secundum verbum tuum et discessit ab illa angelus

⁵⁰ responderunt Laban et Bathuel a Domino egressus est sermo non possumus extra placitum eius quicquam aliud tecum loqui

⁸ eodem tempore mortua est Debbora nutrix Rebeccae et sepulta ad radices Bethel subter quercum vocatumque est nomen loci quercus Fletus

¹² numquid ego concepi omnem hanc multitudinem vel genui eam ut dicas mihi porta eos in sinu tuo sicut portare solet nutrix infantulum et defer in terram pro qua iurasti patribus eorum

⁵ neque enim aliquando fuimus in sermone adulationis sicut scitis neque in occasione avaritiae Deus testis est

²⁸ benedixitque illis Deus et ait crescite et multiplicamini et replete terram et subicite eam et dominamini piscibus maris et volatilibus caeli et universis animantibus quae moventur super terram

¹ benedixitque Deus Noe et filiis eius et dixit ad eos crescite et multiplicamini et implete terram

¹⁶ et benedicam ei et ex illa dabo tibi filium cui benedicturus sum eritque in nationes et reges populorum orientur ex eo

¹⁷ benedicam tibi et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli et velut harenam quae est in litore maris possidebit semen tuum portas inimicorum suorum

³ Deus autem omnipotens benedicat tibi et crescere te faciat atque multiplicet ut sis in turbas populorum

¹⁵ benedixitque Ioseph filio suo et ait Deus in cuius conspectu ambulaverunt patres mei Abraham et Isaac Deus qui pascit me ab adulescentia mea usque in praesentem diem ¹⁶ angelus qui eruit me de cunctis malis benedicat pueris et invocetur super eos nomen meum nomina quoque patrum meorum Abraham et Isaac et crescant in multitudinem super terram

²⁰ benedixitque eis in ipso tempore dicens in te benedicetur Israhel atque dicetur faciat tibi Deus sicut Ephraim et sicut Manasse constituitque Ephraim ante Manassen

⁴⁶ et hereditario iure transmittetis ad posteros ac possidebitis in aeternum fratres autem vestros filios Israhel ne opprimatis per potentiam

¹⁹ adprehendent eum et ducent ad seniores civitatis illius et ad portam iudicii

¹¹ respondit omnis populus qui erat in porta et maiores natu nos testes sumus faciat Dominus hanc mulierem quae ingreditur domum tuam sicut Rachel et Liam quae aedificaverunt domum Israhel ut sit exemplum virtutis in Ephrata et habeat celebre nomen in Bethleem ¹² fiatque domus tua sicut domus Phares quem Thamar peperit Iudae de semine quod dederit Dominus tibi ex hac puella

¹⁰ fluvius igneus rapidusque egrediebatur a facie eius milia milium ministrabant ei et decies milies centena milia adsistebant ei iudicium sedit et libri aperti sunt

²⁴ quam ob rem relinquet homo patrem suum et matrem et adherebit uxori suae et erunt duo in carne una

³⁴ illa festinans abscondit idola subter stramen cameli et sedit desuper scrutantique omne tentorium et nihil invenienti

¹⁷ et percussit eos David a vespere usque ad vesperam alterius diei et non evasit ex eis quisquam nisi quadringenti viri adulescentes qui ascenderant camelos et fugerant

¹⁰ ipsaeque epistulae quae ex regis nomine mittebantur anulo illius obsignatae sunt et missae per veredarios qui per omnes provincias discurrentes veteres litteras novis nuntiis praevenirent

¹⁴ egressique sunt veredarii celeres nuntios perferentes et edictum regis pependit in Susis

¹⁰ audi filia et vide et inclina aurem tuam et obliviscere populi tui et domus patris tui

⁹ perrexitque Abram vadens et ultra progrediens ad meridiem

¹⁴ propterea appellavit puteum illum puteum Viventis et videntis me ipse est inter Cades et Barad

¹ profectus inde Abraham in terram australem habitavit inter Cades et Sur et peregrinatus est in Geraris

² sed in lege Domini voluntas eius et in lege eius meditabitur die ac nocte

¹¹ Deus in sanctuario via tua quis deus magnus ut Deus ¹² tu es Deus faciens mirabilia ostendens in populis potentiam tuam

³⁴ cantabo Domino in vita mea psallam Deo quamdiu sum

¹⁵ in praeceptis tuis meditabor et contemplabor semitas tuas

²⁷ viam praeceptorum tuorum fac me intellegere et loquar in mirabilibus tuis

⁴⁸ et levabo manus meas ad mandata tua quae dilexi et loquar in praeceptis tuis

¹⁷ mihi autem quam honorabiles facti sunt amici tui Deus quam fortes pauperes eorum ¹⁸ dinumerabo eos et harena plures erunt evigilavi et adhuc sum tecum

⁵ et anxius fuit in me spiritus meus in medio mei sollicitum fuit cor meum ⁶ recordabar dierum antiquorum meditabar omnia opera tua facta manuum tuarum loquebar

⁵ deleth generatio ad generationem laudabit opera tua et fortitudines tuas adnuntiabunt

¹⁸ quae cum pergerent simul suasit viro ut peteret a patre suo agrum suspiravitque ut sedebat in asino cui Chaleb quid habes inquit

¹⁴ quam pergentem in itinere monuit vir suus ut peteret a patre suo agrum quae cum suspirasset sedens asino dixit ei Chaleb quid habes

¹⁶ Sarrae autem dixit ecce mille argenteos dedi fratri tuo hoc erit tibi in velamen oculorum ad omnes qui tecum sunt et quocumque perrexeris mementoque te deprehensam

⁵ omnis autem mulier orans aut prophetans non velato capite deturpat caput suum unum est enim atque si decalvetur ⁶ nam si non velatur mulier et tondeatur si vero turpe est mulieri tonderi aut decalvari velet caput suum

¹⁰ ideo debet mulier potestatem habere supra caput propter angelos

⁹ similiter et mulieres in habitu ornato cum verecundia et sobrietate ornantes se non in tortis crinibus aut auro aut margaritis vel veste pretiosa

³⁰ et convenientes apostoli ad Iesum renuntiaverunt illi omnia quae egerant et docuerant

²² et aedificavit Dominus Deus costam quam tulerat de Adam in mulierem et adduxit eam ad Adam ²³ dixitque Adam hoc nunc os ex ossibus meis et caro de carne mea haec vocabitur virago quoniam de viro sumpta est ²⁴ quam ob rem relinquet homo patrem suum et matrem et adherebit uxori suae et erunt duo in carne una

⁶ festinavit Abraham in tabernaculum ad Sarram dixitque ei adcelera tria sata similae commisce et fac subcinericios panes

⁹ cumque comedissent dixerunt ad eum ubi est Sarra uxor tua ille respondit ecce in tabernaculo est ¹⁰ cui dixit revertens veniam ad te tempore isto vita comite et habebit filium Sarra uxor tua quo audito Sarra risit post ostium tabernaculi

¹ vixit autem Sarra centum viginti septem annis ² et mortua est in civitate Arbee quae est Hebron in terra Chanaan venitque Abraham ut plangeret et fleret eam

¹⁸ quam diligens Iacob ait serviam tibi pro Rahel filia tua minore septem annis

³⁵ congregatis autem cunctis liberis eius ut lenirent dolorem patris noluit consolationem recipere et ait descendam ad filium meum lugens in infernum et illo perseverante in fletu

¹² evolutis autem multis diebus mortua est filia Suae uxor Iudae qui post luctum consolatione suscepta ascendebat ad tonsores ovium suarum ipse et Hiras opilio gregis Odollamita in Thamnas

² adprehendam te et ducam in domum matris meae ibi me docebis et dabo tibi poculum ex vino condito et mustum malorum granatorum meorum

¹ lauda sterilis quae non paris decanta laudem et hinni quae non pariebas quoniam multi filii desertae magis quam eius quae habebat virum dicit Dominus ² dilata locum tentorii tui et pelles tabernaculorum tuorum extende ne parcas longos fac funiculos tuos et clavos tuos consolida ³ ad dexteram enim et ad levam penetrabis et semen tuum gentes hereditabit et civitates desertas inhabitabit ⁴ noli timere quia non confunderis neque erubescas non enim te pudebit quia confusionis adulescentiae tuae oblivisceris et obprobrii viduitatis tuae non recordaberis amplius ⁵ quia dominabitur tui qui fecit te Dominus exercituum nomen eius et redemptor tuus Sanctus Israhel Deus omnis terrae vocabitur

¹ utinam sustineretis modicum quid insipientiae meae sed et subportate me ² aemulor enim vos Dei aemulatione despondi enim vos uni viro virginem castam exhibere Christo

²² mulieres viris suis subditae sint sicut Domino ²³ quoniam vir caput est mulieris sicut Christus caput est ecclesiae ipse salvator corporis ²⁴ sed ut ecclesia subiecta est Christo ita et mulieres viris suis in omnibus ²⁵ viri diligite uxores sicut et Christus dilexit ecclesiam et se ipsum tradidit pro ea ²⁶ ut illam sanctificaret mundans lavacro aquae in verbo ²⁷ ut exhiberet ipse sibi gloriosam ecclesiam non habentem maculam aut rugam aut aliquid eiusmodi sed ut sit sancta et inmaculata ²⁸ ita et viri debent diligere uxores suas ut corpora sua qui suam uxorem diligit se ipsum diligit ²⁹ nemo enim umquam carnem suam odio habuit sed nutrit et fovet eam sicut et Christus ecclesiam ³⁰ quia membra sumus corporis eius de carne eius et de ossibus eius ³¹ propter hoc relinquet homo patrem et matrem suam et adherebit uxori suae et erunt duo in carne una ³² sacramentum hoc magnum est ego autem dico in Christo et in ecclesia ³³ verumtamen et vos singuli unusquisque suam uxorem sicut se ipsum diligat uxor autem ut timeat virum

¹³ nolumus autem vos ignorare fratres de dormientibus ut non contristemini sicut et ceteri qui spem non habent

¹⁵ hoc enim vobis dicimus in verbo Domini quia nos qui vivimus qui residui sumus in adventum Domini non praeveniemus eos qui dormierunt