Genesis 41 Cross References - Vulgate

¹ post duos annos vidit Pharao somnium putabat se stare super fluvium ² de quo ascendebant septem boves pulchrae et crassae nimis et pascebantur in locis palustribus ³ aliae quoque septem emergebant de flumine foedae confectaeque macie et pascebantur in ipsa amnis ripa in locis virentibus ⁴ devoraveruntque eas quarum mira species et habitudo corporum erat expergefactus Pharao ⁵ rursum dormivit et vidit alterum somnium septem spicae pullulabant in culmo uno plenae atque formonsae ⁶ aliae quoque totidem spicae tenues et percussae uredine oriebantur ⁷ devorantes omnem priorum pulchritudinem evigilans post quietem ⁸ et facto mane pavore perterritus misit ad coniectores Aegypti cunctosque sapientes et accersitis narravit somnium nec erat qui interpretaretur ⁹ tunc demum reminiscens pincernarum magister ait confiteor peccatum meum ¹⁰ iratus rex servis suis me et magistrum pistorum retrudi iussit in carcerem principis militum ¹¹ ubi una nocte uterque vidimus somnium praesagum futurorum ¹² erat ibi puer hebraeus eiusdem ducis militum famulus cui narrantes somnia ¹³ audivimus quicquid postea rei probavit eventus ego enim redditus sum officio meo et ille suspensus est in cruce ¹⁴ protinus ad regis imperium eductum de carcere Ioseph totonderunt ac veste mutata obtulerunt ei ¹⁵ cui ille ait vidi somnia nec est qui edisserat quae audivi te prudentissime conicere ¹⁶ respondit Ioseph absque me Deus respondebit prospera Pharaoni ¹⁷ narravit ergo ille quod viderat putabam me stare super ripam fluminis ¹⁸ et septem boves de amne conscendere pulchras nimis et obesis carnibus quae in pastu paludis virecta carpebant ¹⁹ et ecce has sequebantur aliae septem boves in tantum deformes et macilentae ut numquam tales in terra Aegypti viderim ²⁰ quae devoratis et consumptis prioribus ²¹ nullum saturitatis dedere vestigium sed simili macie et squalore torpebant evigilans rursum sopore depressus ²² vidi somnium septem spicae pullulabant in culmo uno plenae atque pulcherrimae ²³ aliae quoque septem tenues et percussae uredine oriebantur stipula ²⁴ quae priorum pulchritudinem devorarunt narravi coniectoribus somnium et nemo est qui edisserat ²⁵ respondit Ioseph somnium regis unum est quae facturus est Deus ostendit Pharaoni ²⁶ septem boves pulchrae et septem spicae plenae septem ubertatis anni sunt eandemque vim somnii conprehendunt ²⁷ septem quoque boves tenues atque macilentae quae ascenderunt post eas et septem spicae tenues et vento urente percussae septem anni sunt venturae famis ²⁸ qui hoc ordine conplebuntur ²⁹ ecce septem anni venient fertilitatis magnae in universa terra Aegypti ³⁰ quos sequentur septem anni alii tantae sterilitatis ut oblivioni tradatur cuncta retro abundantia consumptura est enim fames omnem terram ³¹ et ubertatis magnitudinem perditura inopiae magnitudo ³² quod autem vidisti secundo ad eandem rem pertinens somnium firmitatis indicium est eo quod fiat sermo Dei et velocius impleatur ³³ nunc ergo provideat rex virum sapientem et industrium et praeficiat eum terrae Aegypti ³⁴ qui constituat praepositos per singulas regiones et quintam partem fructuum per septem annos fertilitatis ³⁵ qui iam nunc futuri sunt congreget in horrea et omne frumentum sub Pharaonis potestate condatur serveturque in urbibus ³⁶ et paretur futurae septem annorum fami quae pressura est Aegyptum et non consumetur terra inopia ³⁷ placuit Pharaoni consilium et cunctis ministris eius ³⁸ locutusque est ad eos num invenire poterimus talem virum qui spiritu Dei plenus sit ³⁹ dixit ergo ad Ioseph quia ostendit Deus tibi omnia quae locutus es numquid sapientiorem et similem tui invenire potero ⁴⁰ tu eris super domum meam et ad tui oris imperium cunctus populus oboediet uno tantum regni solio te praecedam ⁴¹ dicens quoque rursum Pharao ad Ioseph ecce constitui te super universam terram Aegypti ⁴² tulit anulum de manu sua et dedit in manu eius vestivitque eum stola byssina et collo torquem auream circumposuit ⁴³ fecitque ascendere super currum suum secundum clamante praecone ut omnes coram eo genuflecterent et praepositum esse scirent universae terrae Aegypti ⁴⁴ dixit quoque rex ad Ioseph ego sum Pharao absque tuo imperio non movebit quisquam manum aut pedem in omni terra Aegypti ⁴⁵ vertitque nomen illius et vocavit eum lingua aegyptiaca Salvatorem mundi dedit quoque illi uxorem Aseneth filiam Putiphare sacerdotis Heliopoleos egressus itaque Ioseph ad terram Aegypti ⁴⁶ triginta autem erat annorum quando stetit in conspectu regis Pharaonis circuivit omnes regiones Aegypti ⁴⁷ venitque fertilitas septem annorum et in manipulos redactae segetes congregatae sunt in horrea Aegypti ⁴⁸ omnis etiam frugum abundantia in singulis urbibus condita est ⁴⁹ tantaque fuit multitudo tritici ut harenae maris coaequaretur et copia mensuram excederet ⁵⁰ nati sunt autem Ioseph filii duo antequam veniret fames quos ei peperit Aseneth filia Putiphare sacerdotis Heliopoleos ⁵¹ vocavitque nomen primogeniti Manasse dicens oblivisci me fecit Deus omnium laborum meorum et domum patris mei ⁵² nomen quoque secundi appellavit Ephraim dicens crescere me fecit Deus in terra paupertatis meae ⁵³ igitur transactis septem annis ubertatis qui fuerant in Aegypto ⁵⁴ coeperunt venire septem anni inopiae quos praedixerat Ioseph et in universo orbe fames praevaluit in cuncta autem terra Aegypti erat panis ⁵⁵ qua esuriente clamavit populus ad Pharaonem alimenta petens quibus ille respondit ite ad Ioseph et quicquid vobis dixerit facite ⁵⁶ crescebat autem cotidie fames in omni terra aperuitque Ioseph universa horrea et vendebat Aegyptiis nam et illos oppresserat fames ⁵⁷ omnesque provinciae veniebant in Aegyptum ut emerent escas et malum inopiae temperarent

³ venit autem Deus ad Abimelech per somnium noctis et ait ei en morieris propter mulierem quam tulisti habet enim virum

¹⁴ respondit os meum es et caro mea et postquam expleti sunt dies mensis unius

²¹ cumque abisset tam ipse quam omnia quae iuris eius erant et amne transmisso pergeret contra montem Galaad

⁵ accidit quoque ut visum somnium referret fratribus quae causa maioris odii seminarium fuit ⁶ dixitque ad eos audite somnium meum quod vidi ⁷ putabam ligare nos manipulos in agro et quasi consurgere manipulum meum et stare vestrosque manipulos circumstantes adorare manipulum meum ⁸ responderunt fratres eius numquid rex noster eris aut subiciemur dicioni tuae haec ergo causa somniorum atque sermonum invidiae et odii fomitem ministravit ⁹ aliud quoque vidit somnium quod narrans fratribus ait vidi per somnium quasi solem et lunam et stellas undecim adorare me ¹⁰ quod cum patri suo et fratribus rettulisset increpavit eum pater et dixit quid sibi vult hoc somnium quod vidisti num ego et mater tua et fratres adorabimus te super terram

⁵ videruntque ambo somnium nocte una iuxta interpretationem congruam sibi

²² praecepit autem Pharao omni populo suo dicens quicquid masculini sexus natum fuerit in flumen proicite quicquid feminei reservate

⁹ quod si nec duobus quidem his signis crediderint neque audierint vocem tuam sume aquam fluminis et effunde eam super aridam et quicquid hauseris de fluvio vertetur in sanguinem

¹⁰ terra enim ad quam ingredieris possidendam non est sicut terra Aegypti de qua existi ubi iacto semine in hortorum morem aquae ducuntur inriguae

¹³ cumque venisset Gedeon narrabat aliquis somnium proximo suo et in hunc modum referebat quod viderat vidi somnium et videbatur mihi quasi subcinericius panis ex hordeo volvi et in Madian castra descendere cumque pervenisset ad tabernaculum percussit illud atque subvertit et terrae funditus coaequavit ¹⁴ respondit is cui loquebatur non est hoc aliud nisi gladius Gedeonis filii Ioas viri Israhelitae tradidit Deus in manu eius Madian et omnia castra eius

¹ noctem illam rex duxit insomnem iussitque adferri sibi historias et annales priorum temporum qui cum illo praesente legerentur

¹⁵ per somnium in visione nocturna quando inruit sopor super homines et dormiunt in lectulo ¹⁶ tunc aperit aures virorum et erudiens eos instruit disciplinam

⁵ et arescet aqua de mari et fluvius desolabitur atque siccabitur

³ loquere et dices haec dicit Dominus Deus ecce ego ad te Pharao rex Aegypti draco magne qui cubas in medio fluminum tuorum et dicis meus est fluvius et ego feci memet ipsum

⁹ et erit terra Aegypti in desertum et solitudinem et scient quia ego Dominus eo quod dixerit fluvius meus est et ego feci

¹ in anno secundo regni Nabuchodonosor vidit Nabuchodonosor somnium et conterritus est spiritus eius et somnium eius fugit ab eo ² praecepit ergo rex ut convocarentur arioli et magi et malefici et Chaldei et indicarent regi somnia sua qui cum venissent steterunt coram rege ³ et dixit ad eos rex vidi somnium et mente confusus ignoro quid viderim

⁵ somnium vidi quod perterruit me et cogitationes meae in stratu meo et visiones capitis mei conturbaverunt me ⁶ et per me propositum est decretum ut introducerentur in conspectu meo cuncti sapientes Babylonis et ut solutionem somnii indicarent mihi ⁷ tunc ingrediebantur arioli magi Chaldei et aruspices et somnium narravi in conspectu eorum et solutionem eius non indicaverunt mihi ⁸ donec collega ingressus est in conspectu meo Danihel cuius nomen Balthasar secundum nomen dei mei qui habet spiritum deorum sanctorum in semet ipso et somnium coram eo locutus sum ⁹ Balthasar princeps ariolorum quem ego scio quod spiritum deorum sanctorum habeas in te et omne sacramentum non est inpossibile tibi visiones somniorum meorum quas vidi et solutionem eorum narra ¹⁰ visio capitis mei in cubili meo videbam et ecce arbor in medio terrae et altitudo eius nimia ¹¹ magna arbor et fortis et proceritas eius contingens caelum aspectus illius erat usque ad terminos universae terrae ¹² folia eius pulcherrima et fructus eius nimius et esca universorum in ea subter eam habitabant animalia et bestiae et in ramis eius conversabantur volucres caeli et ex ea vescebatur omnis caro ¹³ videbam in visione capitis mei super stratum meum et ecce vigil et sanctus de caelo descendit ¹⁴ clamavit fortiter et sic ait succidite arborem et praecidite ramos eius excutite folia eius et dispergite fructum eius fugiant bestiae quae subter eam sunt et volucres de ramis eius ¹⁵ verumtamen germen radicum eius in terra sinite et alligetur vinculo ferreo et aereo in herbis quae foris sunt et rore caeli tinguatur et cum feris pars eius in herba terrae ¹⁶ cor eius ab humano commutetur et cor ferae detur ei et septem tempora mutentur super eum ¹⁷ in sententia vigilum decretum est et sermo sanctorum et petitio donec cognoscant viventes quoniam dominatur Excelsus in regno hominum et cuicumque voluerit dabit illud et humillimum hominem constituet super eo ¹⁸ hoc somnium vidi ego rex Nabuchodonosor tu ergo Balthasar interpretationem narra festinus quia omnes sapientes regni mei non queunt solutionem edicere mihi tu autem potes quia spiritus deorum sanctorum in te est

¹ anno primo Balthasar regis Babylonis Danihel somnium vidit visio autem capitis eius in cubili suo et somnium scribens brevi sermone conprehendit summatimque perstringens ait ² videbam in visione mea nocte et ecce quattuor venti caeli pugnabant in mari magno ³ et quattuor bestiae grandes ascendebant de mari diversae inter se ⁴ prima quasi leaena et alas habebat aquilae aspiciebam donec evulsae sunt alae eius et sublata est de terra et super pedes quasi homo stetit et cor eius datum est ei ⁵ et ecce bestia alia similis urso in parte stetit et tres ordines erant in ore eius et in dentibus eius et sic dicebant ei surge comede carnes plurimas ⁶ post hoc aspiciebam et ecce alia quasi pardus et alas habebat avis quattuor super se et quattuor capita erant in bestia et potestas data est ei ⁷ post hoc aspiciebam in visione noctis et ecce bestia quarta terribilis atque mirabilis et fortis nimis dentes ferreos habebat magnos comedens atque comminuens et reliqua pedibus suis conculcans dissimilis autem erat ceteris bestiis quas videram ante eam et habebat cornua decem ⁸ considerabam cornua et ecce cornu aliud parvulum ortum est de medio eorum et tria de cornibus primis evulsa sunt a facie eius et ecce oculi quasi oculi hominis erant in cornu isto et os loquens ingentia

¹⁹ sedente autem illo pro tribunali misit ad illum uxor eius dicens nihil tibi et iusto illi multa enim passa sum hodie per visum propter eum

⁶ et deficient flumina adtenuabuntur et siccabuntur rivi aggerum calamus et iuncus marcescet

⁴ devoraveruntque eas quarum mira species et habitudo corporum erat expergefactus Pharao

²⁰ quae devoratis et consumptis prioribus ²¹ nullum saturitatis dedere vestigium sed simili macie et squalore torpebant evigilans rursum sopore depressus

¹⁵ igitur evigilavit Salomon et intellexit quod esset somnium cumque venisset Hierusalem stetit coram arca foederis Domini et obtulit holocausta et fecit victimas pacificas et grande convivium universis famulis suis

¹⁴ butyrum de armento et lac de ovibus cum adipe agnorum et arietum filiorum Basan et hircos cum medulla tritici et sanguinem uvae biberet meracissimum

¹⁰ ecce plantata est ergone prosperabitur nonne cum tetigerit eam ventus urens siccabitur et in areis germinis sui arescet

¹² et evulsa est in ira in terramque proiecta et ventus urens siccavit fructum eius marcuerunt et arefactae sunt virgae roboris eius ignis comedit eam

¹⁵ quia ipse inter fratres dividet adducet urentem ventum Dominus de deserto ascendentem et siccabit venas eius et desolabit fontem eius et ipse diripiet thesaurum omnis vasis desiderabilis

⁵ accidit quoque ut visum somnium referret fratribus quae causa maioris odii seminarium fuit

⁶ ad quos cum introisset Ioseph mane et vidisset eos tristes

⁸ qui responderunt somnium vidimus et non est qui interpretetur nobis dixitque ad eos Ioseph numquid non Dei est interpretatio referte mihi quid videritis

¹¹ vocavit autem Pharao sapientes et maleficos et fecerunt etiam ipsi per incantationes aegyptias et arcana quaedam similiter

²² feceruntque similiter malefici Aegyptiorum incantationibus suis et induratum est cor Pharaonis nec audivit eos sicut praeceperat Dominus

⁷ fecerunt autem et malefici per incantationes suas similiter eduxeruntque ranas super terram Aegypti

¹⁸ feceruntque similiter malefici incantationibus suis ut educerent scinifes et non potuerunt erantque scinifes tam in hominibus quam in iumentis ¹⁹ et dixerunt malefici ad Pharao digitus Dei est induratumque est cor Pharaonis et non audivit eos sicut praeceperat Dominus

¹¹ nec poterant malefici stare coram Mosen propter vulnera quae in illis erant et in omni terra Aegypti

³¹ ne declinetis ad magos nec ab ariolis aliquid sciscitemini ut polluamini per eos ego Dominus Deus vester

⁶ anima quae declinaverit ad magos et ariolos et fornicata fuerit cum eis ponam faciem meam contra eam et interficiam illam de medio populi sui

⁹ quando ingressus fueris terram quam Dominus Deus tuus dabit tibi cave ne imitari velis abominationes illarum gentium ¹⁰ nec inveniatur in te qui lustret filium suum aut filiam ducens per ignem aut qui ariolos sciscitetur et observet somnia atque auguria ne sit maleficus ¹¹ ne incantator ne pythones consulat ne divinos et quaerat a mortuis veritatem ¹² omnia enim haec abominatur Dominus et propter istiusmodi scelera delebit eos in introitu tuo ¹³ perfectus eris et absque macula cum Domino Deo tuo ¹⁴ gentes istae quarum possidebis terram augures et divinos audiunt tu autem a Domino Deo tuo aliter institutus es

¹² qui dissipat cogitationes malignorum ne possint implere manus eorum quod coeperant ¹³ qui adprehendit sapientes in astutia eorum et consilium pravorum dissipat

¹⁴ secretum Domini timentibus eum et pactum suum ostendet eis

¹⁹ et cum dixerint ad vos quaerite a pythonibus et a divinis qui stridunt in incantationibus suis numquid non populus a Deo suo requirit pro vivis a mortuis

³ et disrumpetur spiritus Aegypti in visceribus eius et consilium eius praecipitabo et interrogabunt simulacra sua et divinos suos et pythones et ariolos

¹¹ stulti principes Taneos sapientes consiliarii Pharao dederunt consilium insipiens quomodo dicetis Pharaoni filius sapientium ego filius regum antiquorum ¹² ubi sunt nunc sapientes tui adnuntient tibi et indicent quid cogitaverit Dominus exercituum super Aegyptum ¹³ stulti facti sunt principes Taneos emarcuerunt principes Mempheos deceperunt Aegyptum angulum populorum eius

¹⁴ ideo ecce ego addam ut admirationem faciam populo huic miraculo grandi et stupendo peribit enim sapientia a sapientibus eius et intellectus prudentium eius abscondetur

¹² sta cum incantatoribus tuis et cum multitudine maleficiorum tuorum in quibus laborasti ab adulescentia tua si forte quid prosit tibi aut si possis fieri fortior ¹³ defecisti in multitudine consiliorum tuorum stent et salvent te augures caeli qui contemplabantur sidera et supputabant menses ut ex eis adnuntiarent ventura tibi

²⁰ et omne verbum sapientiae et intellectus quod sciscitatus est ab eis rex invenit in eis decuplum super cunctos ariolos et magos qui erant in universo regno eius

¹ in anno secundo regni Nabuchodonosor vidit Nabuchodonosor somnium et conterritus est spiritus eius et somnium eius fugit ab eo ² praecepit ergo rex ut convocarentur arioli et magi et malefici et Chaldei et indicarent regi somnia sua qui cum venissent steterunt coram rege ³ et dixit ad eos rex vidi somnium et mente confusus ignoro quid viderim ⁴ responderuntque Chaldei regi syriace rex in sempiternum vive dic somnium servis tuis et interpretationem eius indicabimus ⁵ et respondens rex ait Chaldeis sermo recessit a me nisi indicaveritis mihi somnium et coniecturam eius peribitis vos et domus vestrae publicabuntur ⁶ si autem somnium et coniecturam eius narraveritis praemia et dona et honorem multum accipietis a me somnium igitur et interpretationem eius indicate mihi ⁷ responderunt secundo atque dixerunt rex somnium dicat servis suis et interpretationem illius indicabimus ⁸ respondit rex et ait certo novi quia tempus redimitis scientes quod recesserit a me sermo ⁹ si ergo somnium non indicaveritis mihi una est de vobis sententia quod interpretationem quoque fallacem et deceptione plenam conposueritis ut loquamini mihi donec tempus pertranseat somnium itaque dicite mihi ut sciam quod interpretationem quoque eius veram loquamini ¹⁰ respondentes ergo Chaldei coram rege dixerunt non est homo super terram qui sermonem tuum rex possit implere sed neque regum quisquam magnus et potens verbum huiuscemodi sciscitatur ab omni ariolo et mago et Chaldeo ¹¹ sermo enim quem tu rex quaeris gravis est nec repperietur quisquam qui indicet illum in conspectu regis exceptis diis quorum non est cum hominibus conversatio

²⁷ et respondens Danihel coram rege ait mysterium quod rex interrogat sapientes magi et arioli et aruspices non queunt indicare regi ²⁸ sed est Deus in caelo revelans mysteria qui indicavit tibi rex Nabuchodonosor quae ventura sunt novissimis temporibus somnium tuum et visiones capitis tui in cubili tuo huiuscemodi sunt

⁵ somnium vidi quod perterruit me et cogitationes meae in stratu meo et visiones capitis mei conturbaverunt me

⁷ tunc ingrediebantur arioli magi Chaldei et aruspices et somnium narravi in conspectu eorum et solutionem eius non indicaverunt mihi

¹⁹ tunc Danihel cuius nomen Balthasar coepit intra semet ipsum tacitus cogitare quasi hora una et cogitationes eius conturbabant eum respondens autem rex ait Balthasar somnium et interpretatio eius non conturbent te respondit Balthasar et dixit domine mi somnium his qui te oderunt et interpretatio eius hostibus tuis sit

⁶ tunc regis facies commutata est et cogitationes eius conturbabant eum et conpages renum eius solvebantur et genua eius ad se invicem conlidebantur ⁷ exclamavit itaque rex fortiter ut introducerent magos Chaldeos et aruspices et proloquens rex ait sapientibus Babylonis quicumque legerit scripturam hanc et interpretationem eius manifestam mihi fecerit purpura vestietur et torquem auream habebit in collo et tertius in regno meo erit ⁸ tunc ingressi omnes sapientes regis non potuerunt nec scripturam legere nec interpretationem indicare regi

¹¹ est vir in regno tuo qui spiritum deorum sanctorum habet in se et in diebus patris tui scientia et sapientia inventae sunt in eo nam et rex Nabuchodonosor pater tuus principem magorum incantatorum Chaldeorum et aruspicum constituit eum pater inquam tuus o rex

²⁸ hucusque finis verbi ego Danihel multum cogitationibus meis conturbabar et facies mea mutata est in me verbum autem in corde meo conservavi

²⁷ et ego Danihel langui et aegrotavi per dies cumque surrexissem faciebam opera regis et stupebam ad visionem et non erat qui interpretaretur

¹⁶ audivi et conturbatus est venter meus ad vocem contremuerunt labia mea ingrediatur putredo in ossibus meis et subter me scateat ut requiescam in die tribulationis ut ascendam ad populum accinctum nostrum

¹ cum ergo natus esset Iesus in Bethleem Iudaeae in diebus Herodis regis ecce magi ab oriente venerunt Hierosolymam

²² et eruditus est Moses omni sapientia Aegyptiorum et erat potens in verbis et in operibus suis

¹⁸ quidam autem epicurei et stoici philosophi disserebant cum eo et quidam dicebant quid vult seminiverbius hic dicere alii vero novorum daemoniorum videtur adnuntiator esse quia Iesum et resurrectionem adnuntiabat eis

¹⁹ scriptum est enim perdam sapientiam sapientium et prudentiam prudentium reprobabo

¹⁸ nemo se seducat si quis videtur inter vos sapiens esse in hoc saeculo stultus fiat ut sit sapiens ¹⁹ sapientia enim huius mundi stultitia est apud Deum scriptum est enim conprehendam sapientes in astutia eorum ²⁰ et iterum Dominus novit cogitationes sapientium quoniam vanae sunt

¹ his ita gestis accidit ut peccarent duo eunuchi pincerna regis Aegypti et pistor domino suo ² iratusque Pharao contra eos nam alter pincernis praeerat alter pistoribus ³ misit eos in carcerem principis militum in quo erat vinctus et Ioseph

¹⁴ tantum memento mei cum tibi bene fuerit et facies mecum misericordiam ut suggeras Pharaoni et educat me de isto carcere

²³ et tamen succedentibus prosperis praepositus pincernarum oblitus est interpretis sui

³⁶ Madianei vendiderunt Ioseph in Aegypto Putiphar eunucho Pharaonis magistro militiae

²⁰ tradiditque Ioseph in carcerem ubi vincti regis custodiebantur et erat ibi clausus

⁵ videruntque ambo somnium nocte una iuxta interpretationem congruam sibi ⁶ ad quos cum introisset Ioseph mane et vidisset eos tristes ⁷ sciscitatus est dicens cur tristior est hodie solito facies vestra ⁸ qui responderunt somnium vidimus et non est qui interpretetur nobis dixitque ad eos Ioseph numquid non Dei est interpretatio referte mihi quid videritis

¹ igitur Ioseph ductus est in Aegyptum emitque eum Putiphar eunuchus Pharaonis princeps exercitus vir aegyptius de manu Ismahelitarum a quibus perductus erat

¹² respondit Ioseph haec est interpretatio somnii tres propagines tres adhuc dies sunt ¹³ post quos recordabitur Pharao magisterii tui et restituet te in gradum pristinum dabisque ei calicem iuxta officium tuum sicut facere ante consueveras ¹⁴ tantum memento mei cum tibi bene fuerit et facies mecum misericordiam ut suggeras Pharaoni et educat me de isto carcere ¹⁵ quia furto sublatus sum de terra Hebraeorum et hic innocens in lacum missus sum ¹⁶ videns pistorum magister quod prudenter somnium dissolvisset ait et ego vidi somnium quod haberem tria canistra farinae super caput meum ¹⁷ et in uno canistro quod erat excelsius portare me omnes cibos qui fiunt arte pistoria avesque comedere ex eo ¹⁸ respondit Ioseph haec est interpretatio somnii tria canistra tres adhuc dies sunt ¹⁹ post quos auferet Pharao caput tuum ac suspendet te in cruce et lacerabunt volucres carnes tuas

¹² respondit Ioseph haec est interpretatio somnii tres propagines tres adhuc dies sunt

²⁰ exin dies tertius natalicius Pharaonis erat qui faciens grande convivium pueris suis recordatus est inter epulas magistri pincernarum et pistorum principis ²¹ restituitque alterum in locum suum ut porrigeret regi poculum ²² alterum suspendit in patibulo ut coniectoris veritas probaretur

¹⁰ ecce constitui te hodie super gentes et super regna ut evellas et destruas et disperdas et dissipes et aedifices et plantes

³ et vidi visionem secundum speciem quam videram quando venit ut disperderet civitatem et species secundum aspectum quem videram iuxta fluvium Chobar et cecidi super faciem meam

¹⁶ quam ob rem festinus Pharao vocavit Mosen et Aaron et dixit eis peccavi in Dominum Deum vestrum et in vos

⁷ Dominus pauperem facit et ditat humiliat et sublevat ⁸ suscitat de pulvere egenum et de stercore elevat pauperem ut sedeat cum principibus et solium gloriae teneat Domini enim sunt cardines terrae et posuit super eos orbem

²⁴ Mifiboseth quoque filius Saul descendit in occursum regis inlotis pedibus et intonsa barba vestesque suas non laverat a die qua egressus fuerat rex usque ad diem reversionis eius in pace

²⁹ et mutavit vestes eius quas habuerat in carcere et comedebat panem semper in conspectu eius cunctis diebus vitae suae

¹ quae cum audisset Mardocheus scidit vestimenta sua et indutus est sacco spargens cinerem capiti et in platea mediae civitatis voce magna clamabat ostendens amaritudinem animi sui ² et hoc heiulatu usque ad fores palatii gradiens non enim erat licitum indutum sacco aulam regis intrare ³ in omnibus quoque provinciis oppidis ac locis ad quae crudele regis dogma pervenerat planctus ingens erat apud Iudaeos ieiunium ululatus et fletus sacco et cinere multis pro strato utentibus ⁴ ingressae sunt autem puellae Hester et eunuchi nuntiaveruntque ei quod audiens consternata est et misit vestem ut ablato sacco induerent eum quam accipere noluit

¹ { die autem tertio induta est Hester regalibus vestimentis et stetit in atrio domus regiae quod erat interius contra basilicam regis at ille sedebat super solium in consistorio palatii contra ostium domus}

¹⁹ adflixerunt in conpede pedes eius in ferrum venit anima eius ²⁰ usque ad tempus donec veniret sermo eius eloquium Domini probavit eum ²¹ misit rex et solvit eum princeps populorum et dimisit illum ²² posuit eum dominum domus suae et principem in omni possessione sua

⁷ suscitans de terra inopem et de stercore elevat pauperem ⁸ ut eum sedere faciat cum principibus cum principibus populi sui

³ ut ponerem lugentibus Sion et darem eis coronam pro cinere oleum gaudii pro luctu pallium laudis pro spiritu maeroris et vocabuntur in ea fortes iustitiae plantatio Domini ad glorificandum

¹⁰ gaudens gaudebo in Domino et exultabit anima mea in Deo meo quia induit me vestimentis salutis et indumento iustitiae circumdedit me quasi sponsum decoratum corona et quasi sponsam ornatam monilibus suis

³² et locutus est cum eo bona et posuit thronum eius super thronos regum qui erant post se in Babylone ³³ et mutavit vestimenta carceris eius et comedebat panem coram eo semper cunctis diebus vitae suae

²⁵ tunc Arioch festinus introduxit Danihelem ad regem et dixit ei inveni hominem de filiis transmigrationis Iudae qui solutionem regi adnuntiet

⁹ tunc demum reminiscens pincernarum magister ait confiteor peccatum meum ¹⁰ iratus rex servis suis me et magistrum pistorum retrudi iussit in carcerem principis militum ¹¹ ubi una nocte uterque vidimus somnium praesagum futurorum ¹² erat ibi puer hebraeus eiusdem ducis militum famulus cui narrantes somnia ¹³ audivimus quicquid postea rei probavit eventus ego enim redditus sum officio meo et ille suspensus est in cruce

¹² quia spiritus amplior et prudentia intellegentiaque interpretatio somniorum et ostensio secretorum ac solutio ligatorum inventae sunt in eo hoc est in Danihelo cui rex posuit nomen Balthasar nunc itaque Danihel vocetur et interpretationem narrabit

¹⁶ porro ego audivi de te quod possis obscura interpretari et ligata dissolvere si ergo vales scripturam legere et interpretationem indicare mihi purpura vestieris et torquem auream circa collum tuum habebis et tertius in regno meo princeps eris

¹⁴ praesto sum ait vade et vide si cuncta prospera sint erga fratres tuos et pecora et renuntia mihi quid agatur missus de valle Hebron venit in Sychem

⁶ dixit ad eos audite sermones meos si quis fuerit inter vos propheta Domini in visione apparebo ei vel per somnium loquar ad illum

²⁷ qui ait non te salvet Dominus unde salvare te possum de area an de torculari dixitque ad eam rex quid tibi vis quae respondit

¹⁸ ut quaererent misericordiam a facie Dei caeli super sacramento isto et non perirent Danihel et socii eius cum ceteris sapientibus Babylonis ¹⁹ tunc Daniheli per visionem nocte mysterium revelatum est et Danihel benedixit Deo caeli ²⁰ et locutus ait sit nomen Domini benedictum a saeculo et usque in saeculum quia sapientia et fortitudo eius sunt ²¹ et ipse mutat tempora et aetates transfert regna atque constituit dat sapientiam sapientibus et scientiam intellegentibus disciplinam ²² ipse revelat profunda et abscondita et novit in tenebris constituta et lux cum eo est ²³ tibi Deus patrum meorum confiteor teque laudo quia sapientiam et fortitudinem dedisti mihi et nunc ostendisti mihi quae rogavimus te quia sermonem regis aperuisti nobis

²⁸ sed est Deus in caelo revelans mysteria qui indicavit tibi rex Nabuchodonosor quae ventura sunt novissimis temporibus somnium tuum et visiones capitis tui in cubili tuo huiuscemodi sunt ²⁹ tu rex cogitare coepisti in stratu tuo quid esset futurum post haec et qui revelat mysteria ostendit tibi quae ventura sunt ³⁰ mihi quoque non in sapientia quae est in me plus quam in cunctis viventibus sacramentum hoc revelatum est sed ut interpretatio regi manifesta fieret et cogitationes mentis tuae scires

⁴⁷ loquens ergo rex ait Daniheli vere Deus vester Deus deorum est et Dominus regum et revelans mysteria quoniam potuisti aperire sacramentum hoc

² signa et mirabilia fecit apud me Deus excelsus placuit ergo mihi praedicare

⁴² quia si cognovisses et tu et quidem in hac die tua quae ad pacem tibi nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis

⁷ et adprehensa ei manu dextera adlevavit eum et protinus consolidatae sunt bases eius et plantae

¹² videns autem Petrus respondit ad populum viri israhelitae quid miramini in hoc aut nos quid intuemini quasi nostra virtute aut pietate fecerimus hunc ambulare

¹⁴ quod ubi audierunt apostoli Barnabas et Paulus conscissis tunicis suis exilierunt in turbas clamantes ¹⁵ et dicentes viri quid haec facitis et nos mortales sumus similes vobis homines adnuntiantes vobis ab his vanis converti ad Deum vivum qui fecit caelum et terram et mare et omnia quae in eis sunt

¹⁰ gratia autem Dei sum id quod sum et gratia eius in me vacua non fuit sed abundantius illis omnibus laboravi non ego autem sed gratia Dei mecum

⁵ non quod sufficientes simus cogitare aliquid a nobis quasi ex nobis sed sufficientia nostra ex Deo est

¹ ostendit mihi Dominus et ecce duo calathi pleni ficis positi ante templum Domini postquam transtulit Nabuchodonosor rex Babylonis Iechoniam filium Ioachim regem Iuda et principes eius et fabrum et inclusorem de Hierusalem et adduxit eos in Babylonem ² calathus unus ficus bonas habebat nimis ut solent ficus esse primi temporis et calathus unus ficus habebat malas nimis quae comedi non poterant eo quod essent malae ³ et dixit Dominus ad me quid tu vides Hieremia et dixi ficus ficus bonas bonas valde et malas malas valde quae comedi non possunt eo quod sint malae

⁵ haec dicit Dominus Deus Israhel sicut ficus hae bonae sic cognoscam transmigrationem Iuda quam emisi de loco isto in terram Chaldeorum in bonum

⁸ et sicut ficus pessimae quae comedi non possunt eo quod sint malae haec dicit Dominus sic dabo Sedeciam regem Iuda et principes eius et reliquos de Hierusalem qui remanserunt in urbe hac et qui habitant in terra Aegypti

¹⁹ non confundentur in tempore malo et in diebus famis saturabuntur

²⁰ et declinabit ad dexteram et esuriet et comedet ad sinistram et non saturabitur unusquisque carnem brachii sui vorabit Manasses Ephraim et Ephraim Manassen simul ipsi contra Iudam

³ et dixit ad me fili hominis venter tuus comedet et viscera tua conplebuntur volumine isto quod ego do tibi et comedi illud et factum est in ore meo sicut mel dulce

⁹ et abii ad angelum dicens ei ut daret mihi librum et dicit mihi accipe et devora illum et faciet amaricare ventrem tuum sed in ore tuo erit dulce tamquam mel ¹⁰ et accepi librum de manu angeli et devoravi eum et erat in ore meo tamquam mel dulce et cum devorassem eum amaricatus est venter meus

⁶ aliae quoque totidem spicae tenues et percussae uredine oriebantur

²⁶ et qui sedent in eis humiles manu contremuerunt et confusi sunt facti sunt quasi faenum agri et virens herba tectorum quae arefacta est antequam veniret ad maturitatem

⁶ fiant sicut faenum tectorum quod statim ut viruerit arescet ⁷ de quo non implebit manum suam messor et sinum suum manipulos faciens

⁷ quia ventum seminabunt et turbinem metent culmus stans non est in eis germen non faciet farinam quod si et fecerit alieni comedent eam

¹⁶ percussus est Ephraim radix eorum exsiccata est fructum nequaquam facient quod si et genuerint interficiam amantissima uteri eorum

⁸ et facto mane pavore perterritus misit ad coniectores Aegypti cunctosque sapientes et accersitis narravit somnium nec erat qui interpretaretur

¹⁹ et dixerunt malefici ad Pharao digitus Dei est induratumque est cor Pharaonis et non audivit eos sicut praeceperat Dominus

¹⁶ respondit Ioseph absque me Deus respondebit prospera Pharaoni

¹⁴ quia in hac vice mittam omnes plagas meas super cor tuum super servos tuos et super populum tuum ut scias quod non sit similis mei in omni terra

⁶ dixitque Dominus ad Iosue ne timeas eos cras enim hac eadem hora ego tradam omnes istos vulnerandos in conspectu Israhel equos eorum subnervabis et currus igne conbures

² notum fecit Dominus salutare suum in conspectu gentium revelavit iustitiam suam

²² accedant et nuntient nobis quaecumque ventura sunt priora quae fuerint nuntiate et ponemus cor nostrum et sciemus novissima eorum et quae ventura sunt indicate nobis ²³ adnuntiate quae ventura sunt in futurum et sciemus quia dii estis vos bene quoque aut male si potestis facite et loquamur et videamus simul

⁹ omnes gentes congregatae sunt simul et collectae sunt tribus quis in vobis adnuntiet istud et quae prima sunt audire nos faciat dent testes eorum et iustificentur et audiant et dicant vere

²⁸ sed est Deus in caelo revelans mysteria qui indicavit tibi rex Nabuchodonosor quae ventura sunt novissimis temporibus somnium tuum et visiones capitis tui in cubili tuo huiuscemodi sunt ²⁹ tu rex cogitare coepisti in stratu tuo quid esset futurum post haec et qui revelat mysteria ostendit tibi quae ventura sunt

⁴⁵ secundum quod vidisti quod de monte abscisus est lapis sine manibus et comminuit testam et ferrum et aes et argentum et aurum Deus magnus ostendit regi quae futura sunt postea et verum est somnium et fidelis interpretatio eius

⁷ quia non faciet Dominus Deus verbum nisi revelaverit secretum suum ad servos suos prophetas

⁴⁰ tunc duo erunt in agro unus adsumetur et unus relinquetur

²³ vos ergo videte ecce praedixi vobis omnia

¹⁷ ut Deus Domini nostri Iesu Christi Pater gloriae det vobis spiritum sapientiae et revelationis in agnitione eius

¹ post haec vidi et ecce ostium apertum in caelo et vox prima quam audivi tamquam tubae loquentis mecum dicens ascende huc et ostendam tibi quae oportet fieri post haec

²⁴ quam ob rem relinquet homo patrem suum et matrem et adherebit uxori suae et erunt duo in carne una

¹⁸ respondit Ioseph haec est interpretatio somnii tria canistra tres adhuc dies sunt

² de quo ascendebant septem boves pulchrae et crassae nimis et pascebantur in locis palustribus

⁵ rursum dormivit et vidit alterum somnium septem spicae pullulabant in culmo uno plenae atque formonsae

²⁹ ecce septem anni venient fertilitatis magnae in universa terra Aegypti

⁴⁷ venitque fertilitas septem annorum et in manipulos redactae segetes congregatae sunt in horrea Aegypti

⁵³ igitur transactis septem annis ubertatis qui fuerant in Aegypto

¹¹ sic autem comedetis illum renes vestros accingetis calciamenta habebitis in pedibus tenentes baculos in manibus et comedetis festinantes est enim phase id est transitus Domini

⁶ facies et quinquaginta circulos aureos quibus cortinarum vela iungenda sunt ut unum tabernaculum fiat

⁴ et omnes eundem potum spiritalem biberunt bibebant autem de spiritali consequenti eos petra petra autem erat Christus

⁷ quia tres sunt qui testimonium dant

¹⁹ et ascendit David iuxta sermonem Gad quem praeceperat ei Dominus

¹ Heliseus autem locutus est ad mulierem cuius vivere fecerat filium dicens surge vade tu et domus tua et peregrinare ubicumque reppereris vocavit enim Dominus famem et veniet super terram septem annis

²⁵ respondit Ioseph somnium regis unum est quae facturus est Deus ostendit Pharaoni ²⁶ septem boves pulchrae et septem spicae plenae septem ubertatis anni sunt eandemque vim somnii conprehendunt

⁴⁶ triginta autem erat annorum quando stetit in conspectu regis Pharaonis circuivit omnes regiones Aegypti ⁴⁷ venitque fertilitas septem annorum et in manipulos redactae segetes congregatae sunt in horrea Aegypti

⁴⁹ tantaque fuit multitudo tritici ut harenae maris coaequaretur et copia mensuram excederet

²¹ nullum saturitatis dedere vestigium sed simili macie et squalore torpebant evigilans rursum sopore depressus

²⁷ septem quoque boves tenues atque macilentae quae ascenderunt post eas et septem spicae tenues et vento urente percussae septem anni sunt venturae famis

⁵¹ vocavitque nomen primogeniti Manasse dicens oblivisci me fecit Deus omnium laborum meorum et domum patris mei

⁵⁴ coeperunt venire septem anni inopiae quos praedixerat Ioseph et in universo orbe fames praevaluit in cuncta autem terra Aegypti erat panis

⁵⁶ crescebat autem cotidie fames in omni terra aperuitque Ioseph universa horrea et vendebat Aegyptiis nam et illos oppresserat fames

¹³ in toto enim orbe panis deerat et oppresserat fames terram maxime Aegypti et Chanaan

¹³ cumque venisset Gad ad David nuntiavit ei dicens aut septem annis veniet tibi fames in terra tua aut tribus mensibus fugies adversarios tuos et illi persequentur aut certe tribus diebus erit pestilentia in terra tua nunc ergo delibera et vide quem respondeam ei qui me misit sermonem

¹ et dixit Helias Thesbites de habitatoribus Galaad ad Ahab vivit Dominus Deus Israhel in cuius conspectu sto si erit annis his ros et pluvia nisi iuxta oris mei verba

¹⁶ nolite tangere christos meos et prophetas meos nolite adfligere

⁷ bibant ut obliviscantur egestatis suae et doloris non recordentur amplius

¹⁶ in quo qui benedictus est super terram benedicetur in Deo amen et qui iurat in terra iurabit in Deo amen quia oblivioni traditae sunt angustiae priores et quia absconditae sunt ab oculis nostris

²⁵ in veritate dico vobis multae viduae erant in diebus Heliae in Israhel quando clusum est caelum annis tribus et mensibus sex cum facta est fames magna in omni terra

¹⁷ Helias homo erat similis nobis passibilis et oratione oravit ut non plueret super terram et non pluit annos tres et menses sex

⁶ adgravata autem est manus Domini super Azotios et demolitus est eos et percussit in secretiori parte natium Azotum et fines eius

²⁰ agitatione agitabitur terra sicut ebrius et auferetur quasi tabernaculum unius noctis et gravabit eam iniquitas sua et corruet et non adiciet ut resurgat

⁷ putabam ligare nos manipulos in agro et quasi consurgere manipulum meum et stare vestrosque manipulos circumstantes adorare manipulum meum

⁹ aliud quoque vidit somnium quod narrans fratribus ait vidi per somnium quasi solem et lunam et stellas undecim adorare me

¹⁹ non est Deus quasi homo ut mentiatur nec ut filius hominis ut mutetur dixit ergo et non faciet locutus est et non implebit

¹⁴ semel loquitur Deus et secundo id ipsum non repetit ¹⁵ per somnium in visione nocturna quando inruit sopor super homines et dormiunt in lectulo

²⁴ iuravit Dominus exercituum dicens si non ut putavi ita erit et quomodo mente tractavi ²⁵ sic eveniet ut conteram Assyrium in terra mea et in montibus meis conculcem eum et auferetur ab eis iugum eius et onus illius ab umero eorum tolletur ²⁶ hoc consilium quod cogitavi super omnem terram et haec est manus extenta super universas gentes ²⁷ Dominus enim exercituum decrevit et quis poterit infirmare et manus eius extenta et quis avertet eam

³³ praeparata est enim ab heri Thofeth a rege praeparata profunda et dilatata nutrimenta eius ignis et ligna multa flatus Domini sicut torrens sulphuris succendens eam

¹⁰ adnuntians ab exordio novissimum et ab initio quae necdum facta sunt dicens consilium meum stabit et omnis voluntas mea fiet ¹¹ vocans ab oriente avem et de terra longinqua virum voluntatis meae et locutus sum et adducam illud creavi et faciam illud

³⁵ caelum et terra transibunt verba vero mea non praeteribunt

³⁴ tunc dicet rex his qui a dextris eius erunt venite benedicti Patris mei possidete paratum vobis regnum a constitutione mundi

⁴¹ tunc dicet et his qui a sinistris erunt discedite a me maledicti in ignem aeternum qui paratus est diabolo et angelis eius

⁴⁰ sedere autem ad dexteram meam vel ad sinistram non est meum dare sed quibus paratum est

⁹ sed sicut scriptum est quod oculus non vidit nec auris audivit nec in cor hominis ascendit quae praeparavit Deus his qui diligunt illum

¹ ecce tertio hoc venio ad vos in ore duorum vel trium testium stabit omne verbum

¹⁵ et soluti sunt quattuor angeli qui parati erant in horam et diem et mensem et annum ut occiderent tertiam partem hominum

³⁹ dixit ergo ad Ioseph quia ostendit Deus tibi omnia quae locutus es numquid sapientiorem et similem tui invenire potero

¹⁹ sed audi verba mea atque consilia et erit Deus tecum esto tu populo in his quae ad Deum pertinent ut referas quae dicuntur ad eum ²⁰ ostendasque populo caerimonias et ritum colendi viamque per quam ingredi debeant et opus quod facere ²¹ provide autem de omni plebe viros potentes et timentes Deum in quibus sit veritas et qui oderint avaritiam et constitue ex eis tribunos et centuriones et quinquagenarios et decanos ²² qui iudicent populum omni tempore quicquid autem maius fuerit referant ad te et ipsi minora tantummodo iudicent leviusque tibi sit partito in alios onere

¹³ date e vobis viros sapientes et gnaros et quorum conversatio sit probata in tribubus vestris ut ponam eos vobis principes

²⁷ quam ob rem rex consilium meum placeat tibi et peccata tua elemosynis redime et iniquitates tuas misericordiis pauperum forsitan ignoscat delictis tuis

³ considerate ergo fratres viros ex vobis boni testimonii septem plenos Spiritu et sapientia quos constituamus super hoc opus

¹⁴ iratusque Moses principibus exercitus tribunis et centurionibus qui venerant de bello

¹¹ et steterunt singuli habentes arma in manu sua a parte templi dextra usque ad partem sinistram altaris et aedis circum regem ¹² produxitque filium regis et posuit super eum diadema et testimonium feceruntque eum regem et unxerunt et plaudentes manu dixerunt vivat rex

¹² qui fideliter cuncta faciebant erant autem praepositi operantium Iaath et Abdias de filiis Merari Zaccharias et Mosollam de filiis Caath qui urguebant opus omnes Levitae scientes organis canere

⁹ et Iohel filius Zechri praepositus eorum et Iuda filius Sennua super civitatem secundus

²⁰ in fame eruet te de morte et in bello de manu gladii

¹⁹ ut eruat de morte animam eorum et vivificet eos in fame

⁶ vade ad formicam o piger et considera vias eius et disce sapientiam ⁷ quae cum non habeat ducem nec praeceptorem nec principem ⁸ parat aestate cibum sibi et congregat in messe quod comedat

³ callidus vidit malum et abscondit se innocens pertransiit et adflictus est damno

¹² astutus videns malum absconditus est parvuli transeuntes sustinuere dispendia

⁵ convocatis itaque singulis debitoribus domini sui dicebat primo quantum debes domino meo

⁴⁸ omnis etiam frugum abundantia in singulis urbibus condita est ⁴⁹ tantaque fuit multitudo tritici ut harenae maris coaequaretur et copia mensuram excederet

⁶ biennium est quod fames esse coepit in terra et adhuc quinque anni restant quibus nec arari poterit nec meti ⁷ praemisitque me Deus ut reservemini super terram et escas ad vivendum habere possitis

¹³ at ille obsecro inquit Domine mitte quem missurus es

¹³ in toto enim orbe panis deerat et oppresserat fames terram maxime Aegypti et Chanaan ¹⁴ e quibus omnem pecuniam congregavit pro venditione frumenti et intulit eam in aerarium regis ¹⁵ cumque defecisset emptoris pretium venit cuncta Aegyptus ad Ioseph dicens da nobis panes quare morimur coram te deficiente pecunia ¹⁶ quibus ille respondit adducite pecora vestra et dabo vobis pro eis cibos si pretium non habetis ¹⁷ quae cum adduxissent dedit eis alimenta pro equis et ovibus et bubus et asinis sustentavitque eos illo anno pro commutatione pecorum ¹⁸ veneruntque anno secundo et dixerunt ei non celamus dominum nostrum quod deficiente pecunia pecora simul defecerint nec clam te est quod absque corporibus et terra nihil habeamus ¹⁹ cur ergo morimur te vidente et nos et terra nostra tui erimus eme nos in servitutem regiam et praebe semina ne pereunte cultore redigatur terra in solitudinem ²⁰ emit igitur Ioseph omnem terram Aegypti vendentibus singulis possessiones suas prae magnitudine famis subiecitque eam Pharaoni ²¹ et cunctos populos eius a novissimis terminis Aegypti usque ad extremos fines eius ²² praeter terram sacerdotum quae a rege tradita fuerat eis quibus et statuta cibaria ex horreis publicis praebebantur et idcirco non sunt conpulsi vendere possessiones suas ²³ dixit ergo Ioseph ad populos en ut cernitis et vos et terram vestram Pharao possidet accipite semina et serite agros ²⁴ ut fruges habere possitis quintam partem regi dabitis quattuor reliquas permitto vobis in sementem et in cibos famulis et liberis vestris ²⁵ qui responderunt salus nostra in manu tua est respiciat nos tantum dominus noster et laeti serviemus regi

³⁰ quibus auditis Finees sacerdos et principes legationis Israhel qui erant cum eo placati sunt et verba filiorum Ruben et Gad et dimidiae tribus Manasse libentissime susceperunt

³⁶ omnisque populus audivit et placuerunt eis cuncta quae fecit rex in conspectu totius populi

² locutus est ergo Ahab ad Naboth dicens da mihi vineam tuam ut faciam mihi hortum holerum quia vicina est et prope domum meam daboque tibi pro ea vineam meliorem aut si tibi commodius putas argenti pretium quanto digna est

¹⁹ adflixerunt in conpede pedes eius in ferrum venit anima eius

²⁰ argentum electum lingua iusti cor impiorum pro nihilo

¹¹ mala aurea in lectis argenteis qui loquitur verbum in tempore suo

¹⁰ et eripuit eum ex omnibus tribulationibus eius et dedit ei gratiam et sapientiam in conspectu Pharaonis regis Aegypti et constituit eum praepositum super Aegyptum et super omnem domum suam

¹⁸ dixitque Dominus ad eum tolle Iosue filium Nun virum in quo est spiritus et pone manum tuam super eum

⁸ sed ut video spiritus est in hominibus et inspiratio Omnipotentis dat intellegentiam

⁶ et per me propositum est decretum ut introducerentur in conspectu meo cuncti sapientes Babylonis et ut solutionem somnii indicarent mihi

⁸ donec collega ingressus est in conspectu meo Danihel cuius nomen Balthasar secundum nomen dei mei qui habet spiritum deorum sanctorum in semet ipso et somnium coram eo locutus sum ⁹ Balthasar princeps ariolorum quem ego scio quod spiritum deorum sanctorum habeas in te et omne sacramentum non est inpossibile tibi visiones somniorum meorum quas vidi et solutionem eorum narra

¹⁸ hoc somnium vidi ego rex Nabuchodonosor tu ergo Balthasar interpretationem narra festinus quia omnes sapientes regni mei non queunt solutionem edicere mihi tu autem potes quia spiritus deorum sanctorum in te est

¹⁴ audivi de te quoniam spiritum deorum habeas et scientia intellegentiaque ac sapientia ampliores inventae sint in te

³ igitur Danihel superabat omnes principes et satrapas quia spiritus Dei amplior erat in eo

²⁸ qui hoc ordine conplebuntur

³³ nunc ergo provideat rex virum sapientem et industrium et praeficiat eum terrae Aegypti

⁴ invenitque Ioseph gratiam coram domino suo et ministrabat ei a quo praepositus omnibus gubernabat creditam sibi domum et universa quae tradita fuerant ⁵ benedixitque Dominus domui Aegyptii propter Ioseph et multiplicavit tam in aedibus quam in agris cunctam eius substantiam ⁶ nec quicquam aliud noverat nisi panem quo vescebatur erat autem Ioseph pulchra facie et decorus aspectu

⁸ non vestro consilio sed Dei huc voluntate missus sum qui fecit me quasi patrem Pharaonis et dominum universae domus eius ac principem in omni terra Aegypti ⁹ festinate et ascendite ad patrem meum et dicetis ei haec mandat filius tuus Ioseph Deus me fecit dominum universae terrae Aegypti descende ad me ne moreris

²⁶ et nuntiaverunt ei dicentes Ioseph vivit et ipse dominatur in omni terra Aegypti quo audito quasi de gravi somno evigilans tamen non credebat eis

¹ tulit autem Samuhel lenticulam olei et effudit super caput eius et deosculatus eum ait ecce unxit te Dominus super hereditatem suam in principem

²⁷ et lactatum est in abscondito cor meum et osculatus sum manum meam ore meo

¹² adorate pure ne forte irascatur et pereatis de via cum exarserit post paululum furor eius beati omnes qui sperant in eum

²⁹ vidisti virum velocem in opere suo coram regibus stabit nec erit ante ignobiles

⁴⁶ tunc rex Nabuchodonosor cecidit in faciem suam et Danihelum adoravit et hostias et incensum praecepit ut sacrificarent ei ⁴⁷ loquens ergo rex ait Daniheli vere Deus vester Deus deorum est et Dominus regum et revelans mysteria quoniam potuisti aperire sacramentum hoc ⁴⁸ tunc rex Danihelum in sublime extulit et munera multa et magna dedit ei et constituit eum principem super omnes provincias Babylonis et praefectum magistratuum super cunctos sapientes Babylonis

²⁹ tunc iubente rege indutus est Danihel purpura et circumdata est torques aurea collo eius et praedicatum est de eo quod haberet potestatem tertius in regno

⁵ benedixitque Dominus domui Aegyptii propter Ioseph et multiplicavit tam in aedibus quam in agris cunctam eius substantiam

²² qui tradidit in manu ipsius universos vinctos qui in custodia tenebantur et quicquid fiebat sub ipso erat

⁴⁴ dixit quoque rex ad Ioseph ego sum Pharao absque tuo imperio non movebit quisquam manum aut pedem in omni terra Aegypti

⁶ et Ioseph princeps Aegypti atque ad illius nutum frumenta populis vendebantur cumque adorassent eum fratres sui

³ et quomodo Mardocheus iudaici generis secundus a rege Asuero fuerit et magnus inter Iudaeos et acceptabilis plebi fratrum suorum quaerens bona populo suo et loquens ea quae ad pacem sui seminis pertinerent

² servus sapiens dominabitur filiis stultis et inter fratres hereditatem dividet

⁷ responderunt secundo atque dixerunt rex somnium dicat servis suis et interpretationem illius indicabimus ⁸ respondit rex et ait certo novi quia tempus redimitis scientes quod recesserit a me sermo

² signa et mirabilia fecit apud me Deus excelsus placuit ergo mihi praedicare ³ signa eius quia magna sunt et mirabilia eius quia fortia et regnum eius regnum sempiternum et potestas eius in generationem et generationem

¹⁸ et accedens Iesus locutus est eis dicens data est mihi omnis potestas in caelo et in terra

⁹ propter quod et Deus illum exaltavit et donavit illi nomen super omne nomen ¹⁰ ut in nomine Iesu omne genu flectat caelestium et terrestrium et infernorum ¹¹ et omnis lingua confiteatur quia Dominus Iesus Christus in gloria est Dei Patris

¹⁰ tulit ergo rex anulum quo utebatur de manu sua et dedit eum Aman filio Amadathi de progenie Agag hosti Iudaeorum

¹² vocatique sunt scribae regis mense primo nisan tertiadecima die eius et scriptum est ut iusserat Aman ad omnes satrapas regis et iudices provinciarum diversarumque gentium ut quaeque gens legere poterat et audire pro varietate linguarum ex nomine regis Asueri et litterae ipsius signatae anulo

⁷ respondit homo quem rex honorare cupit ⁸ debet indui vestibus regiis et inponi super equum qui de sella regis est et accipere regium diadema super caput suum ⁹ et primus de regis principibus ac tyrannis teneat equum eius et per plateam civitatis incedens clamet ac dicat sic honorabitur quemcumque rex voluerit honorare ¹⁰ dixitque ei rex festina et sumpta stola et equo fac ita ut locutus es Mardocheo Iudaeo qui sedet ante fores palatii cave ne quicquam de his quae locutus es praetermittas ¹¹ tulit itaque Aman stolam et equum indutumque Mardocheum in platea civitatis et inpositum equo praecedebat atque clamabat hoc honore condignus est quemcumque rex voluerit honorare ¹² reversus est Mardocheus ad ianuam palatii et Aman festinavit ire in domum suam lugens et operto capite

² tulitque rex anulum quem ab Aman recipi iusserat et tradidit Mardocheo Hester autem constituit Mardocheum super domum suam

⁸ scribite ergo Iudaeis sicut vobis placet ex regis nomine signantes litteras anulo meo haec enim consuetudo erat ut epistulis quae ex regis nomine mittebantur et illius anulo signatae erant nemo auderet contradicere

¹⁰ ipsaeque epistulae quae ex regis nomine mittebantur anulo illius obsignatae sunt et missae per veredarios qui per omnes provincias discurrentes veteres litteras novis nuntiis praevenirent

¹⁵ Mardocheus autem de palatio et de conspectu regis egrediens fulgebat vestibus regiis hyacinthinis videlicet et aerinis coronam auream portans capite et amictus pallio serico atque purpureo omnisque civitas exultavit atque laetata est

⁹ ut addatur gratia capiti tuo et torques collo tuo

²² mem stragulam vestem fecit sibi byssus et purpura indumentum eius

²⁴ samech sindonem fecit et vendidit et cingulum tradidit Chananeo

¹⁰ pulchrae sunt genae tuae sicut turturis collum tuum sicut monilia

¹⁰ et vestivi te discoloribus et calciavi te ianthino et cinxi te bysso et indui te subtilibus ¹¹ et ornavi te ornamento et dedi armillas in manibus tuis et torquem circa collum tuum

⁷ byssus varia de Aegypto texta est tibi in velum ut poneretur in malo hyacinthus et purpura de insulis Elisa facta sunt operimentum tuum

⁴⁶ tunc rex Nabuchodonosor cecidit in faciem suam et Danihelum adoravit et hostias et incensum praecepit ut sacrificarent ei ⁴⁷ loquens ergo rex ait Daniheli vere Deus vester Deus deorum est et Dominus regum et revelans mysteria quoniam potuisti aperire sacramentum hoc

⁷ exclamavit itaque rex fortiter ut introducerent magos Chaldeos et aruspices et proloquens rex ait sapientibus Babylonis quicumque legerit scripturam hanc et interpretationem eius manifestam mihi fecerit purpura vestietur et torquem auream habebit in collo et tertius in regno meo erit

²² dixit autem pater ad servos suos cito proferte stolam primam et induite illum et date anulum in manum eius et calciamenta in pedes

¹⁶ venit autem primus dicens domine mna tua decem mnas adquisivit ¹⁷ et ait illi euge bone serve quia in modico fidelis fuisti eris potestatem habens supra decem civitates ¹⁸ et alter venit dicens domine mna tua fecit quinque mnas ¹⁹ et huic ait et tu esto supra quinque civitates

³⁰ locutus est nobis dominus terrae dure et putavit nos exploratores provinciae

³³ qui ait nobis sic probabo quod pacifici sitis fratrem vestrum unum dimittite apud me et cibaria domibus vestris necessaria sumite et abite

⁸ non vestro consilio sed Dei huc voluntate missus sum qui fecit me quasi patrem Pharaonis et dominum universae domus eius ac principem in omni terra Aegypti

⁸ debet indui vestibus regiis et inponi super equum qui de sella regis est et accipere regium diadema super caput suum ⁹ et primus de regis principibus ac tyrannis teneat equum eius et per plateam civitatis incedens clamet ac dicat sic honorabitur quemcumque rex voluerit honorare

¹⁰ ut in nomine Iesu omne genu flectat caelestium et terrestrium et infernorum

⁷ apud omnes autem filios Israhel non muttiet canis ab homine usque ad pecus ut sciatis quanto miraculo dividat Dominus Aegyptios et Israhel

²² posuit eum dominum domus suae et principem in omni possessione sua

¹⁸ at vero Melchisedech rex Salem proferens panem et vinum erat enim sacerdos Dei altissimi

²⁰ natique sunt Ioseph filii in terra Aegypti quos genuit ei Aseneth filia Putiphare sacerdotis Heliopoleos Manasses et Ephraim

¹⁶ erant sacerdoti Madian septem filiae quae venerunt ad hauriendas aquas et impletis canalibus adaquare cupiebant greges patris sui

¹⁸ Banaias autem filius Ioiada super Cherethi et Felethi filii autem David sacerdotes erant

²⁶ Hira autem Hiaiarites erat sacerdos David

¹⁷ iuvenes Eliupoleos et Bubasti gladio cadent et ipsae captivae ducentur

¹ factum est autem in diebus illis exiit edictum a Caesare Augusto ut describeretur universus orbis

²⁸ et surgens unus ex eis nomine Agabus significabat per Spiritum famem magnam futuram in universo orbe terrarum quae facta est sub Claudio

² et hae sunt generationes eius Ioseph cum sedecim esset annorum pascebat gregem cum fratribus suis adhuc puer et erat cum filiis Balae et Zelphae uxorum patris sui accusavitque fratres suos apud patrem crimine pessimo

³ a tricesimo anno et supra usque ad quinquagesimum annum omnium qui ingrediuntur ut stent et ministrent in tabernaculo foederis

²¹ et venit David ad Saul et stetit coram eo at ille dilexit eum nimis et factus est eius armiger

⁴ filius triginta annorum erat David cum regnare coepisset et quadraginta annis regnavit

⁶ iniit consilium rex Roboam cum senibus qui adsistebant coram Salomone patre eius dum adviveret et ait quod mihi datis consilium ut respondeam populo

⁸ qui dereliquit consilium senum quod dederant ei et adhibuit adulescentes qui nutriti fuerant cum eo et adsistebant illi

¹⁹ cumque locutus eis fuisset rex non sunt inventi de universis tales ut Danihel Ananias Misahel et Azarias et steterunt in conspectu regis

²³ et ipse Iesus erat incipiens quasi annorum triginta ut putabatur filius Ioseph qui fuit Heli

³⁶ vigilate itaque omni tempore orantes ut digni habeamini fugere ista omnia quae futura sunt et stare ante Filium hominis

²⁴ ei autem qui potest vos conservare sine peccato et constituere ante conspectum gloriae suae inmaculatos in exultatione

¹² seruit autem Isaac in terra illa et invenit in ipso anno centuplum benedixitque ei Dominus

¹⁶ benedictus Dominus Deus Deus Israhel qui facit mirabilia solus

³⁴ qui constituat praepositos per singulas regiones et quintam partem fructuum per septem annos fertilitatis ³⁵ qui iam nunc futuri sunt congreget in horrea et omne frumentum sub Pharaonis potestate condatur serveturque in urbibus ³⁶ et paretur futurae septem annorum fami quae pressura est Aegyptum et non consumetur terra inopia

²¹ et cunctos populos eius a novissimis terminis Aegypti usque ad extremos fines eius

¹⁷ benedicam tibi et multiplicabo semen tuum sicut stellas caeli et velut harenam quae est in litore maris possidebit semen tuum portas inimicorum suorum

⁵ ipsi enim et universi greges eorum veniebant cum tabernaculis et instar lucustarum universa conplebant innumera multitudo hominum et camelorum quicquid tetigerant devastantes

¹² Madian autem et Amalech et omnes orientales populi fusi iacebant in valle ut lucustarum multitudo cameli quoque innumerabiles erant sicut harena quae iacet in litoribus maris

⁵ et Philisthim congregati sunt ad proeliandum contra Israhel triginta milia curruum et sex milia equitum et reliquum vulgus sicut harena quae est in litore maris plurima et ascendentes castrametati sunt in Machmas ad orientem Bethaven

³ et fuit possessio eius septem milia ovium et tria milia camelorum quingenta quoque iuga boum et quingentae asinae ac familia multa nimis eratque vir ille magnus inter omnes Orientales

²⁷ et comederunt et saturati sunt nimis et desiderium eorum adtulit eis

²² sicuti numerari non possunt stellae caeli et metiri harena maris sic multiplicabo semen David servi mei et Levitas ministros meos

⁴⁵ vertitque nomen illius et vocavit eum lingua aegyptiaca Salvatorem mundi dedit quoque illi uxorem Aseneth filiam Putiphare sacerdotis Heliopoleos egressus itaque Ioseph ad terram Aegypti

⁵ duo igitur filii tui qui nati sunt tibi in terra Aegypti antequam huc venirem ad te mei erunt Ephraim et Manasses sicut Ruben et Symeon reputabuntur mihi

³⁰ quos sequentur septem anni alii tantae sterilitatis ut oblivioni tradatur cuncta retro abundantia consumptura est enim fames omnem terram

¹³ et posuit Ephraim ad dexteram suam id est ad sinistram Israhel Manassen vero in sinistra sua ad dexteram scilicet patris adplicuitque ambos ad eum ¹⁴ qui extendens manum dextram posuit super caput Ephraim iunioris fratris sinistram autem super caput Manasse qui maior natu erat commutans manus

¹⁸ dixitque ad patrem non ita convenit pater quia hic est primogenitus pone dexteram tuam super caput eius ¹⁹ qui rennuens ait scio fili mi scio et iste quidem erit in populos et multiplicabitur sed frater eius iunior maior illo erit et semen illius crescet in gentes ²⁰ benedixitque eis in ipso tempore dicens in te benedicetur Israhel atque dicetur faciat tibi Deus sicut Ephraim et sicut Manasse constituitque Ephraim ante Manassen

¹⁷ quasi primogeniti tauri pulchritudo eius cornua rinocerotis cornua illius in ipsis ventilabit gentes usque ad terminos terrae hae sunt multitudines Ephraim et haec milia Manasse

⁵ quoniam ad momentum est ira eius et vita in repropitiatione eius ad vesperum commorabitur fletus et in matutino laus

¹¹ convertisti planctum meum in chorum mihi solvisti saccum meum et accinxisti me laetitia

¹⁰ audi filia et vide et inclina aurem tuam et obliviscere populi tui et domus patris tui

¹⁶ non enim in sempiternum litigabo neque usque ad finem irascar quia spiritus a facie mea egredietur et flatus ego faciam

⁶ faciamque te crescere vehementissime et ponam in gentibus regesque ex te egredientur

³ Deus autem omnipotens benedicat tibi et crescere te faciat atque multiplicet ut sis in turbas populorum

³² quae conceptum genuit filium vocavitque nomen eius Ruben dicens vidit Dominus humilitatem meam nunc amabit me vir meus ³³ rursumque concepit et peperit filium et ait quoniam audivit Dominus haberi me contemptui dedit etiam istum mihi vocavitque nomen illius Symeon ³⁴ concepit tertio et genuit alium dixitque nunc quoque copulabitur mihi maritus meus eo quod pepererim illi tres filios et idcirco appellavit nomen eius Levi ³⁵ quarto concepit et peperit filium et ait modo confitebor Domino et ob hoc vocavit eum Iudam cessavitque parere

⁶ dixitque Rahel iudicavit mihi Dominus et exaudivit vocem meam dans mihi filium et idcirco appellavit nomen illius Dan ⁷ rursumque Bala concipiens peperit alterum ⁸ pro quo ait Rahel conparavit me Deus cum sorore mea et invalui vocavitque eum Nepthalim ⁹ sentiens Lia quod parere desisset Zelpham ancillam suam marito tradidit ¹⁰ qua post conceptum edente filium ¹¹ dixit feliciter et idcirco vocavit nomen eius Gad ¹² peperit quoque Zelpha alterum ¹³ dixitque Lia hoc pro beatitudine mea beatam quippe me dicent mulieres propterea appellavit eum Aser

¹⁶ angelus qui eruit me de cunctis malis benedicat pueris et invocetur super eos nomen meum nomina quoque patrum meorum Abraham et Isaac et crescant in multitudinem super terram ¹⁷ videns autem Ioseph quod posuisset pater suus dexteram manum super caput Ephraim graviter accepit et adprehensam patris manum levare conatus est de capite Ephraim et transferre super caput Manasse ¹⁸ dixitque ad patrem non ita convenit pater quia hic est primogenitus pone dexteram tuam super caput eius ¹⁹ qui rennuens ait scio fili mi scio et iste quidem erit in populos et multiplicabitur sed frater eius iunior maior illo erit et semen illius crescet in gentes

²² filius adcrescens Ioseph filius adcrescens et decorus aspectu filiae discurrerunt super murum

²³ et vidit Ephraim filios usque ad tertiam generationem filii quoque Machir filii Manasse nati sunt in genibus Ioseph

¹⁷ et vocavit famem super terram omnem virgam panis contrivit ¹⁸ misit ante faciem eorum virum in servum venundatus est Ioseph

¹ consolamini consolamini populus meus dicit Deus vester ² loquimini ad cor Hierusalem et avocate eam quoniam conpleta est malitia eius dimissa est iniquitas illius suscepit de manu Domini duplicia pro omnibus peccatis suis

⁶ bibentes in fialis vinum et optimo unguento delibuti et nihil patiebantur super contritione Ioseph

²⁹ ecce septem anni venient fertilitatis magnae in universa terra Aegypti ³⁰ quos sequentur septem anni alii tantae sterilitatis ut oblivioni tradatur cuncta retro abundantia consumptura est enim fames omnem terram ³¹ et ubertatis magnitudinem perditura inopiae magnitudo

²⁰ et ego insipiens et nescius

²⁵ et dixit illi Abraham fili recordare quia recepisti bona in vita tua et Lazarus similiter mala nunc autem hic consolatur tu vero cruciaris

³ aliae quoque septem emergebant de flumine foedae confectaeque macie et pascebantur in ipsa amnis ripa in locis virentibus ⁴ devoraveruntque eas quarum mira species et habitudo corporum erat expergefactus Pharao

⁶ aliae quoque totidem spicae tenues et percussae uredine oriebantur ⁷ devorantes omnem priorum pulchritudinem evigilans post quietem

² audivi quod triticum venundetur in Aegypto descendite et emite nobis necessaria ut possimus vivere et non consumamur inopia

⁵ ingressi sunt terram Aegypti cum aliis qui pergebant ad emendum erat autem fames in terra Chanaan ⁶ et Ioseph princeps Aegypti atque ad illius nutum frumenta populis vendebantur cumque adorassent eum fratres sui

¹ interim fames omnem terram vehementer premebat

¹¹ ibique te pascam adhuc enim quinque anni residui sunt famis ne et tu pereas et domus tua et omnia quae possides

¹¹ venit autem fames in universam Aegyptum et Chanaan et tribulatio magna et non inveniebant cibos patres nostri

⁴⁰ tu eris super domum meam et ad tui oris imperium cunctus populus oboediet uno tantum regni solio te praecedam ⁴¹ dicens quoque rursum Pharao ad Ioseph ecce constitui te super universam terram Aegypti

²⁵ factaque est fames magna in Samaria et tamdiu obsessa est donec venundaretur caput asini octoginta argenteis et quarta pars cabi stercoris columbarum quinque argenteis ²⁶ cumque rex Israhel transiret per murum mulier exclamavit ad eum dicens salva me domine mi rex ²⁷ qui ait non te salvet Dominus unde salvare te possum de area an de torculari dixitque ad eam rex quid tibi vis quae respondit ²⁸ mulier ista dixit mihi da filium tuum ut comedamus eum hodie et filium meum comedemus cras ²⁹ coximus ergo filium meum et comedimus dixique ei die altera da filium tuum ut comedamus eum quae abscondit filium suum

¹ quod factum est verbum Domini ad Hieremiam de sermonibus siccitatis ² luxit Iudaea et portae eius corruerunt et obscuratae sunt in terra et clamor Hierusalem ascendit ³ maiores miserunt minores suos ad aquam venerunt ad hauriendum non invenerunt aquam reportaverunt vasa sua vacua confusi sunt et adflicti et operuerunt capita sua ⁴ propter terrae vastitatem quia non venit pluvia in terra confusi sunt agricolae operuerunt capita sua ⁵ nam et cerva in agro peperit et reliquit quia non erat herba ⁶ et onagri steterunt in rupibus traxerunt ventum quasi dracones defecerunt oculi eorum quia non erat herba

³ GIMEL sed et lamiae nudaverunt mammam lactaverunt catulos suos filia populi mei crudelis quasi strutio in deserto ⁴ DELETH adhesit lingua lactantis ad palatum eius in siti parvuli petierunt panem et non erat qui frangeret eis ⁵ HE qui vescebantur voluptuose interierunt in viis qui nutriebantur in croceis amplexati sunt stercora ⁶ VAV et maior effecta est iniquitas filiae populi mei peccato Sodomorum quae subversa est in momento et non ceperunt in ea manus ⁷ ZAI candidiores nazarei eius nive nitidiores lacte rubicundiores ebore antiquo sapphyro pulchriores ⁸ HETH denigrata est super carbones facies eorum et non sunt cogniti in plateis adhesit cutis eorum ossibus aruit et facta est quasi lignum ⁹ TETH melius fuit occisis gladio quam interfectis fame quoniam isti extabuerunt consumpti ab sterilitate terrae ¹⁰ IOTH manus mulierum misericordium coxerunt filios suos facti sunt cibus earum in contritione filiae populi mei

¹⁷ et ecce vox de caelis dicens hic est Filius meus dilectus in quo mihi conplacui

⁵ adhuc eo loquente ecce nubes lucida obumbravit eos et ecce vox de nube dicens hic est Filius meus dilectus in quo mihi bene conplacuit ipsum audite

¹⁴ et Verbum caro factum est et habitavit in nobis et vidimus gloriam eius gloriam quasi unigeniti a Patre plenum gratiae et veritatis ¹⁵ Iohannes testimonium perhibet de ipso et clamat dicens hic erat quem dixi vobis qui post me venturus est ante me factus est quia prior me erat ¹⁶ et de plenitudine eius nos omnes accepimus et gratiam pro gratia

¹⁹ Deus autem meus impleat omne desiderium vestrum secundum divitias suas in gloria in Christo Iesu

¹⁹ quia in ipso conplacuit omnem plenitudinem habitare

¹⁴ e quibus omnem pecuniam congregavit pro venditione frumenti et intulit eam in aerarium regis ¹⁵ cumque defecisset emptoris pretium venit cuncta Aegyptus ad Ioseph dicens da nobis panes quare morimur coram te deficiente pecunia ¹⁶ quibus ille respondit adducite pecora vestra et dabo vobis pro eis cibos si pretium non habetis ¹⁷ quae cum adduxissent dedit eis alimenta pro equis et ovibus et bubus et asinis sustentavitque eos illo anno pro commutatione pecorum ¹⁸ veneruntque anno secundo et dixerunt ei non celamus dominum nostrum quod deficiente pecunia pecora simul defecerint nec clam te est quod absque corporibus et terra nihil habeamus ¹⁹ cur ergo morimur te vidente et nos et terra nostra tui erimus eme nos in servitutem regiam et praebe semina ne pereunte cultore redigatur terra in solitudinem ²⁰ emit igitur Ioseph omnem terram Aegypti vendentibus singulis possessiones suas prae magnitudine famis subiecitque eam Pharaoni ²¹ et cunctos populos eius a novissimis terminis Aegypti usque ad extremos fines eius ²² praeter terram sacerdotum quae a rege tradita fuerat eis quibus et statuta cibaria ex horreis publicis praebebantur et idcirco non sunt conpulsi vendere possessiones suas ²³ dixit ergo Ioseph ad populos en ut cernitis et vos et terram vestram Pharao possidet accipite semina et serite agros ²⁴ ut fruges habere possitis quintam partem regi dabitis quattuor reliquas permitto vobis in sementem et in cibos famulis et liberis vestris

¹⁷ et erit post septuaginta annos visitabit Dominus Tyrum et reducet eam ad mercedes suas et rursum fornicabitur cum universis regnis terrae super faciem terrae

³ et dixit ad me haec est maledictio quae egreditur super faciem omnis terrae quia omnis fur sicut ibi scriptum est iudicabitur et omnis iurans ex hoc similiter iudicabitur

³⁵ tamquam laqueus enim superveniet in omnes qui sedent super faciem omnis terrae

²⁶ fecitque ex uno omne genus hominum inhabitare super universam faciem terrae definiens statuta tempora et terminos habitationis eorum

¹ audiens autem Iacob quod alimenta venderentur in Aegypto dixit filiis suis quare neglegitis

⁵ ingressi sunt terram Aegypti cum aliis qui pergebant ad emendum erat autem fames in terra Chanaan

²⁰ vos cogitastis de me malum et Deus vertit illud in bonum ut exaltaret me sicut inpraesentiarum cernitis et salvos faceret multos populos

²⁸ ne forte dicant habitatores terrae de qua eduxisti nos non poterat Dominus introducere eos in terram quam pollicitus est eis et oderat illos idcirco eduxit ut interficeret eos in solitudine

¹⁶ nolite tangere christos meos et prophetas meos nolite adfligere ¹⁷ et vocavit famem super terram omnem virgam panis contrivit