Proverbs 18 Cross References - Vulgate

¹ occasiones quaerit qui vult recedere ab amico omni tempore erit exprobrabilis ² non recipit stultus verba prudentiae nisi ea dixeris quae versantur in corde eius ³ impius cum in profundum venerit peccatorum contemnit sed sequitur eum ignominia et obprobrium ⁴ aqua profunda verba ex ore viri et torrens redundans fons sapientiae ⁵ accipere personam impii non est bonum ut declines a veritate iudicii ⁶ labia stulti inmiscunt se rixis et os eius iurgia provocat ⁷ os stulti contritio eius et labia illius ruina animae eius ⁸ verba bilinguis quasi simplicia et ipsa perveniunt usque ad interiora ventris ⁹ qui mollis et dissolutus est in opere suo frater est sua opera dissipantis ¹⁰ turris fortissima nomen Domini ad ipsum currit iustus et exaltabitur ¹¹ substantia divitis urbs roboris eius et quasi murus validus circumdans eum ¹² antequam conteratur exaltatur cor hominis et antequam glorificetur humiliatur ¹³ qui prius respondit quam audiat stultum se esse demonstrat et confusione dignum ¹⁴ spiritus viri sustentat inbecillitatem suam spiritum vero ad irascendum facilem quis poterit sustinere ¹⁵ cor prudens possidebit scientiam et auris sapientium quaerit doctrinam ¹⁶ donum hominis dilatat viam eius et ante principes spatium ei facit ¹⁷ iustus prior est accusator sui venit amicus eius et investigavit eum ¹⁸ contradictiones conprimit sors et inter potentes quoque diiudicat ¹⁹ frater qui adiuvatur a fratre quasi civitas firma et iudicia quasi vectes urbium ²⁰ de fructu oris viri replebitur venter eius et genimina labiorum illius saturabunt eum ²¹ mors et vita in manu linguae qui diligunt eam comedent fructus eius ²² qui invenit mulierem invenit bonum et hauriet iucunditatem a Domino ²³ cum obsecrationibus loquetur pauper et dives effabitur rigide ²⁴ vir amicalis ad societatem magis amicus erit quam frater

¹⁶ in quo enim scire poterimus ego et populus tuus invenisse nos gratiam in conspectu tuo nisi ambulaveris nobiscum ut glorificemur ab omnibus populis qui habitant super terram

¹ fili mi si susceperis sermones meos et mandata mea absconderis penes te ² ut audiat sapientiam auris tua inclina cor tuum ad noscendam prudentiam ³ si enim sapientiam invocaveris et inclinaveris cor tuum prudentiae ⁴ si quaesieris eam quasi pecuniam et sicut thesauros effoderis illam ⁵ tunc intelleges timorem Domini et scientiam Dei invenies ⁶ quia Dominus dat sapientiam et ex ore eius scientia et prudentia

¹⁰ cor quod novit amaritudinem animae suae in gaudio eius non miscebitur extraneus

¹⁴ qui dimittit aquam caput est iurgiorum et antequam patiatur contumeliam iudicium deserit

³ honor est homini qui separat se a contentionibus omnes autem stulti miscentur contumeliis

¹⁹ ei qui revelat mysteria et ambulat fraudulenter et dilatat labia sua ne commiscearis

²¹ time Dominum fili mi et regem et cum detractoribus non commiscearis

¹⁷ sicut qui adprehendit auribus canem sic qui transit et inpatiens commiscetur rixae alterius

⁸ et in semita iudiciorum tuorum Domine sustinuimus te nomen tuum et memoriale tuum in desiderio animae ⁹ anima mea desideravit te in nocte sed et spiritu meo in praecordiis meis de mane vigilabo ad te cum feceris iudicia tua in terra iustitiam discent habitatores orbis

¹⁷ non sedi in concilio ludentium et gloriatus sum a facie manus tuae solus sedebam quoniam comminatione replesti me

³ ut dicerent sacerdotibus domus Domini exercituum et prophetis loquentes numquid flendum mihi est in mense quinto vel sanctificare me debeo sicuti feci iam multis annis

¹¹ qui respondens ait illis quia vobis datum est nosse mysteria regni caelorum illis autem non est datum

⁴⁴ simile est regnum caelorum thesauro abscondito in agro quem qui invenit homo abscondit et prae gaudio illius vadit et vendit universa quae habet et emit agrum illum

³⁵ et diluculo valde surgens egressus abiit in desertum locum ibique orabat

¹¹ et dicebat eis vobis datum est mysterium regni Dei illis autem qui foris sunt in parabolis omnia fiunt

¹ Paulus servus Christi Iesu vocatus apostolus segregatus in evangelium Dei

¹⁷ propter quod exite de medio eorum et separamini dicit Dominus et inmundum ne tetigeritis

¹⁵ videte itaque fratres quomodo caute ambuletis non quasi insipientes sed ut sapientes ¹⁶ redimentes tempus quoniam dies mali sunt ¹⁷ propterea nolite fieri inprudentes sed intellegentes quae sit voluntas Domini

¹⁹ hii sunt qui segregant animales Spiritum non habentes

¹⁵ sumpta igitur parabola rursum ait dixit Balaam filius Beor dixit homo cuius obturatus est oculus ¹⁶ dixit auditor sermonum Dei qui novit doctrinam Altissimi et visiones Omnipotentis videt qui cadens apertos habet oculos

¹ beatus vir qui non abiit in consilio impiorum et in via peccatorum non stetit in cathedra derisorum non sedit ² sed in lege Domini voluntas eius et in lege eius meditabitur die ac nocte

⁷ timor Domini principium scientiae sapientiam atque doctrinam stulti despiciunt

²² usquequo parvuli diligitis infantiam et stulti ea quae sibi sunt noxia cupiunt et inprudentes odibunt scientiam

²³ homo versutus celat scientiam et cor insipientium provocabit stultitiam

¹⁶ astutus omnia agit cum consilio qui autem fatuus est aperit stultitiam

¹⁶ quid prodest habere divitias stultum cum sapientiam emere non possit

³ sed et in via stultus ambulans cum ipse insipiens sit omnes stultos aestimat

³⁴ et ecce tota civitas exiit obviam Iesu et viso eo rogabant ut transiret a finibus eorum

¹ de his autem quae idolis sacrificantur scimus quia omnes scientiam habemus scientia inflat caritas vero aedificat

¹² sic et vos quoniam aemulatores estis spirituum ad aedificationem ecclesiae quaerite ut abundetis

¹⁵ quidam quidem et propter invidiam et contentionem quidam autem et propter bonam voluntatem Christum praedicant

¹⁵ derelinquentes rectam viam erraverunt secuti viam Balaam ex Bosor qui mercedem iniquitatis amavit ¹⁶ correptionem vero habuit suae vesaniae subiugale mutum in hominis voce loquens prohibuit prophetae insipientiam ¹⁷ hii sunt fontes sine aqua et nebulae turbinibus exagitatae quibus caligo tenebrarum reservatur ¹⁸ superba enim vanitatis loquentes pellicent in desideriis carnis luxuriae eos qui paululum effugiunt qui in errore conversantur ¹⁹ libertatem illis promittentes cum ipsi servi sint corruptionis a quo enim quis superatus est huius et servus est

³⁰ iratus autem Saul adversus Ionathan dixit ei fili mulieris virum ultro rapientis numquid ignoro quia diligis filium Isai in confusionem tuam et in confusionem ignominiosae matris tuae

⁴ audi Deus noster quia facti sumus despectio converte obprobrium super caput eorum et da eos in despectionem in terra captivitatis

⁹ et flevi in ieiunio animam meam et factum est in obprobria mihi

²⁰ et dederunt in esca mea fel et in siti mea potaverunt me aceto

³ miserere nostri Domine miserere nostri quoniam multum repleti sumus despectione ⁴ multum repleta est anima nostra obprobrii abundantium et despectionis superborum

² ubi fuerit superbia ibi erit et contumelia ubi autem humilitas ibi et sapientia

¹⁰ eice derisorem et exibit cum eo iurgium cessabuntque causae et contumeliae

¹⁶ in multiplicatione impiorum multiplicabuntur scelera et iusti ruinas eorum videbunt

³⁹ praetereuntes autem blasphemabant eum moventes capita sua ⁴⁰ et dicentes qui destruit templum et in triduo illud reaedificat salva temet ipsum si Filius Dei es descende de cruce ⁴¹ similiter et principes sacerdotum inludentes cum scribis et senioribus dicentes ⁴² alios salvos fecit se ipsum non potest salvum facere si rex Israhel est descendat nunc de cruce et credemus ei ⁴³ confidet in Deo liberet nunc eum si vult dixit enim quia Dei Filius sum ⁴⁴ id ipsum autem et latrones qui fixi erant cum eo inproperabant ei

⁴ in quo peregrinantur non concurrentibus vobis in eandem luxuriae confusionem blasphemantes

¹⁴ si exprobramini in nomine Christi beati quoniam gloriae Dei Spiritus in vobis requiescit

² non sunt abscondita a filiis eorum a generatione sequenti narrante laudes Domini et potentiam eius et mirabilia eius quae fecit

¹¹ vena vitae os iusti et os impiorum operiet iniquitatem

¹⁴ lex sapientis fons vitae ut declinet a ruina mortis

²² fons vitae eruditio possidentis doctrina stultorum fatuitas

⁵ sicut aqua profunda sic consilium in corde viri sed homo sapiens exhauriet illud

³⁴ progenies viperarum quomodo potestis bona loqui cum sitis mali ex abundantia enim cordis os loquitur

¹⁴ sed aqua quam dabo ei fiet in eo fons aquae salientis in vitam aeternam

³⁸ qui credit in me sicut dixit scriptura flumina de ventre eius fluent aquae vivae ³⁹ hoc autem dixit de Spiritu quem accepturi erant credentes in eum non enim erat Spiritus quia Iesus nondum fuerat glorificatus

¹⁶ verbum Christi habitet in vobis abundanter in omni sapientia docentes et commonentes vosmet ipsos psalmis hymnis canticis spiritalibus in gratia cantantes in cordibus vestris Deo

⁶ sermo vester semper in gratia sale sit conditus ut sciatis quomodo oporteat vos unicuique respondere

¹⁵ non facies quod iniquum est nec iniuste iudicabis nec consideres personam pauperis nec honores vultum potentis iuste iudica proximo tuo

¹⁶ praecepique eis dicens audite illos et quod iustum est iudicate sive civis sit ille sive peregrinus ¹⁷ nulla erit distantia personarum ita parvum audietis ut magnum nec accipietis cuiusquam personam quia Dei iudicium est quod si difficile vobis aliquid visum fuerit referte ad me et ego audiam

¹⁹ nec in alteram partem declinent non accipies personam nec munera quia munera excaecant oculos sapientium et mutant verba iustorum

⁹ litterarum autem erat ista sententia praedicate ieiunium et sedere facite Naboth inter primos populi ¹⁰ et submittite duos viros filios Belial contra eum et falsum testimonium dicant benedixit Deum et regem et educite eum et lapidate sicque moriatur ¹¹ fecerunt ergo cives eius maiores natu et optimates qui habitabant cum eo in urbe sicut praeceperat eis Hiezabel et sicut scriptum erat in litteris quas miserat ad eos ¹² praedicaverunt ieiunium et sedere fecerunt Naboth inter primos populi ¹³ et adductis duobus viris filiis diaboli fecerunt eos sedere contra eum at illi scilicet ut viri diabolici dixerunt contra eum testimonium coram multitudine benedixit Naboth Deo et regi quam ob rem eduxerunt eum extra civitatem et lapidibus interfecerunt ¹⁴ miseruntque ad Hiezabel dicentes lapidatus est Naboth et mortuus est

⁷ numquid Deus indiget vestro mendacio ut pro illo loquamini dolos ⁸ numquid faciem eius accipitis et pro Deo iudicare nitimini

¹⁹ qui non accipit personas principum nec cognovit tyrannum cum disceptaret contra pauperem opus enim manuum eius sunt universi

² usquequo iudicatis iniquitatem et facies impiorum suscipitis semper

¹⁵ et qui iustificat impium et qui condemnat iustum abominabilis est uterque apud Dominum

²³ haec quoque sapientibus cognoscere personam in iudicio non est bonum

²¹ qui cognoscit in iudicio faciem non facit bene iste et pro buccella panis deserit veritatem

²³ qui iustificatis impium pro muneribus et iustitiam iusti aufertis ab eo

¹⁴ et conversum est retrorsum iudicium et iustitia longe stetit quia corruit in platea veritas et aequitas non potuit ingredi

³ malum manuum suarum dicunt bonum princeps postulat et iudex in reddendo est et magnus locutus est desiderium animae suae et conturbaverunt eam

¹⁶ et mittunt ei discipulos suos cum Herodianis dicentes magister scimus quia verax es et viam Dei in veritate doces et non est tibi cura de aliquo non enim respicis personam hominum

¹⁶ fatuus statim indicat iram suam qui autem dissimulat iniuriam callidus est

¹⁰ inter superbos semper iurgia sunt qui autem agunt cuncta consilio reguntur sapientia

³ in ore stulti virga superbiae labia sapientium custodiunt eos

¹⁶ sapiens timet et declinat malum stultus transilit et confidit

²⁷ vir impius fodit malum et in labiis eius ignis ardescit ²⁸ homo perversus suscitat lites et verbosus separat principes

¹⁹ qui inpatiens est sustinebit damnum et cum rapuerit aliud adponet

²⁹ parata sunt derisoribus iudicia et mallei percutientes stultorum corporibus

²⁴ noli esse amicus homini iracundo neque ambules cum viro furioso ²⁵ ne forte discas semitas eius et sumas scandalum animae tuae

²⁴ melius est sedere in angulo domatis quam cum muliere litigiosa et in domo communi

³ grave est saxum et onerosa harena sed ira stulti utroque gravior

⁹ vir sapiens si cum stulto contenderit sive irascatur sive rideat non inveniet requiem

³⁵ qua visa scidit vestimenta sua et ait heu filia mi decepisti me et ipsa decepta es aperui enim os meum ad Dominum et aliud facere non potero

²⁴ et vir Israhel sociatus sibi est in die illa adiuravit autem Saul populum dicens maledictus vir qui comederit panem usque ad vesperam donec ulciscar de inimicis meis et non manducavit universus populus panem ²⁵ omneque terrae vulgus venit in saltum in quo erat mel super faciem agri ²⁶ ingressus est itaque populus saltum et apparuit fluens mel nullusque adplicuit manum ad os suum timebat enim populus iuramentum ²⁷ porro Ionathan non audierat cum adiuraret pater eius populum extenditque summitatem virgae quam habebat in manu et intinxit in favo mellis et convertit manum suam ad os suum et inluminati sunt oculi eius ²⁸ respondensque unus de populo ait iureiurando constrinxit pater tuus populum dicens maledictus qui comederit panem hodie defecerat autem populus ²⁹ dixitque Ionathan turbavit pater meus terram vidistis ipsi quia inluminati sunt oculi mei eo quod gustaverim paululum de melle isto ³⁰ quanto magis si comedisset populus de praeda inimicorum suorum quam repperit nonne maior facta fuisset plaga in Philisthim ³¹ percusserunt ergo in die illa Philistheos a Machmis usque in Ahialon defatigatus est autem populus nimis ³² et versus ad praedam tulit oves et boves et vitulos et mactaverunt in terra comeditque populus cum sanguine ³³ nuntiaverunt autem Saul dicentes quod populus peccasset Domino comedens cum sanguine qui ait praevaricati estis volvite ad me iam nunc saxum grande ³⁴ et dixit Saul dispergimini in vulgus et dicite eis ut adducat ad me unusquisque bovem suum et arietem et occidite super istud et vescimini et non peccabitis Domino comedentes cum sanguine adduxit itaque omnis populus unusquisque bovem in manu sua usque ad noctem et occiderunt ibi ³⁵ aedificavit autem Saul altare Domini tuncque primum coepit aedificare altare Domini ³⁶ et dixit Saul inruamus super Philisthim nocte et vastemus eos usque dum inlucescat mane nec relinquamus de eis virum dixitque populus omne quod bonum videtur in oculis tuis fac et ait sacerdos accedamus huc ad Deum ³⁷ et consuluit Saul Deum num persequar Philisthim si trades eos in manu Israhel et non respondit ei in die illa ³⁸ dixitque Saul adplicate huc universos angulos populi et scitote et videte per quem acciderit peccatum hoc hodie ³⁹ vivit Dominus salvator Israhel quia si per Ionathan filium meum factum est absque retractatione morietur ad quod nullus contradixit ei de omni populo ⁴⁰ et ait ad universum Israhel separamini vos in partem unam et ego cum Ionathan filio meo ero in parte una respondit populus ad Saul quod bonum videtur in oculis tuis fac ⁴¹ et dixit Saul ad Dominum Deum Israhel da indicium et deprehensus est Ionathan et Saul populus autem exivit ⁴² et ait Saul mittite sortem inter me et inter Ionathan filium meum et captus est Ionathan ⁴³ dixit autem Saul ad Ionathan indica mihi quid feceris et indicavit ei Ionathan et ait gustans gustavi in summitate virgae quae erat in manu mea paululum mellis et ecce ego morior ⁴⁴ et ait Saul haec faciat mihi Deus et haec addat quia morte morieris Ionathan ⁴⁵ dixitque populus ad Saul ergone Ionathan morietur qui fecit salutem hanc magnam in Israhel hoc nefas est vivit Dominus si ceciderit capillus de capite eius in terram quia cum Deo operatus est hodie liberavit ergo populus Ionathan ut non moreretur ⁴⁶ recessitque Saul nec persecutus est Philisthim porro Philisthim abierunt in loca sua

⁸ et timebunt omnes homines et adnuntiabunt opus Dei et opera eius intellegent

⁹ ne des Domine desideria impii scelera eius ne effundantur et eleventur semper

² inlaqueatus es verbis oris tui et captus propriis sermonibus

⁸ sapiens corde praecepta suscipiet stultus caeditur labiis

¹⁴ sapientes abscondunt scientiam os autem stulti confusioni proximum est

¹³ propter peccata labiorum ruina proximat malo effugiet autem iustus de angustia

³ qui custodit os suum custodit animam suam qui autem inconsideratus est ad loquendum sentiet mala

¹¹ si mordeat serpens in silentio nihil eo minus habet qui occulte detrahit ¹² verba oris sapientis gratia et labia insipientis praecipitabunt eum ¹³ initium verborum eius stultitia et novissimum oris illius error pessimus ¹⁴ stultus verba multiplicat ignorat homo quid ante se fuerit et quod post futurum est quis illi poterit indicare

²³ et iuravit illi quia quicquid petieris dabo tibi licet dimidium regni mei ²⁴ quae cum exisset dixit matri suae quid petam et illa dixit caput Iohannis Baptistae ²⁵ cumque introisset statim cum festinatione ad regem petivit dicens volo ut protinus des mihi in disco caput Iohannis Baptistae ²⁶ et contristatus rex propter iusiurandum et propter simul recumbentes noluit eam contristare ²⁷ sed misso speculatore praecepit adferri caput eius in disco et decollavit eum in carcere ²⁸ et adtulit caput eius in disco et dedit illud puellae et puella dedit matri suae

¹⁴ qui accesserunt ad principes sacerdotum et seniores et dixerunt devotione devovimus nos nihil gustaturos donec occidamus Paulum ¹⁵ nunc ergo vos notum facite tribuno cum concilio ut producat illum ad vos tamquam aliquid certius cognituri de eo nos vero priusquam adpropiet parati sumus interficere illum ¹⁶ quod cum audisset filius sororis Pauli insidias venit et intravit in castra nuntiavitque Paulo ¹⁷ vocans autem Paulus ad se unum ex centurionibus ait adulescentem hunc perduc ad tribunum habet enim aliquid indicare illi ¹⁸ et ille quidem adsumens eum duxit ad tribunum et ait vinctus Paulus vocans rogavit me hunc adulescentem perducere ad te habentem aliquid loqui tibi ¹⁹ adprehendens autem tribunus manum illius secessit cum eo seorsum et interrogavit illum quid est quod habes indicare mihi ²⁰ ille autem dixit Iudaeis convenit rogare te ut crastina die Paulum producas in concilium quasi aliquid certius inquisituri sint de illo ²¹ tu vero ne credideris illis insidiantur enim ei ex eis viri amplius quadraginta qui se devoverunt non manducare neque bibere donec interficiant eum et nunc parati sunt expectantes promissum tuum ²² tribunus igitur dimisit adulescentem praecipiens ne cui loqueretur quoniam haec nota sibi fecisset

¹⁶ non eris criminator et susurro in populis non stabis contra sanguinem proximi tui ego Dominus

² insidias cogitat lingua tua quasi novacula acuta faciens dolum

³ ut sagittarent in absconditis simplicem ⁴ subito sagittabunt eum et non timebunt confortaverunt sibi sermonem pessimum narraverunt ut absconderent laqueos dixerunt quis videbit nos

¹⁸ est qui promittit et quasi gladio pungitur conscientiae lingua autem sapientium sanitas est

²⁸ homo perversus suscitat lites et verbosus separat principes

²⁰ cum defecerint ligna extinguetur ignis et susurrone subtracto iurgia conquiescunt ²¹ sicut carbones ad prunam et ligna ad ignem sic homo iracundus suscitat rixas ²² verba susurronis quasi simplicia et ipsa perveniunt ad intima ventris

²⁹ frater fui draconum et socius strutionum

⁴ egestatem operata est manus remissa manus autem fortium divitias parat

²⁰ noli esse in conviviis potatorum nec in comesationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt ²¹ quia vacantes potibus et dantes symbola consumentur et vestietur pannis dormitatio

³⁰ per agrum hominis pigri transivi et per vineam viri stulti ³¹ et ecce totum repleverant urticae operuerant superficiem eius spinae et maceria lapidum destructa erat ³² quod cum vidissem posui in corde meo et exemplo didici disciplinam ³³ parum inquam dormies modicum dormitabis pauxillum manus conseres ut quiescas ³⁴ et veniet quasi cursor egestas tua et mendicitas quasi vir armatus

²⁴ qui subtrahit aliquid a patre suo et matre et dicit hoc non est peccatum particeps homicidae est

²⁶ respondens autem dominus eius dixit ei serve male et piger sciebas quia meto ubi non semino et congrego ubi non sparsi

¹³ et non post multos dies congregatis omnibus adulescentior filius peregre profectus est in regionem longinquam et ibi dissipavit substantiam suam vivendo luxuriose ¹⁴ et postquam omnia consummasset facta est fames valida in regione illa et ipse coepit egere

¹ dicebat autem et ad discipulos suos homo quidam erat dives qui habebat vilicum et hic diffamatus est apud illum quasi dissipasset bona ipsius ² et vocavit illum et ait illi quid hoc audio de te redde rationem vilicationis tuae iam enim non poteris vilicare

¹¹ sollicitudine non pigri spiritu ferventes Domino servientes

¹² ut non segnes efficiamini verum imitatores eorum qui fide et patientia hereditabunt promissiones

¹ postquam vero nonaginta et novem annorum esse coeperat apparuit ei Dominus dixitque ad eum ego Deus omnipotens ambula coram me et esto perfectus

¹¹ erue me de manu fratris mei de manu Esau quia valde eum timeo ne forte veniens percutiat matrem cum filiis

²⁸ at ille nequaquam inquit Iacob appellabitur nomen tuum sed Israhel quoniam si contra Deum fortis fuisti quanto magis contra homines praevalebis ²⁹ interrogavit eum Iacob dic mihi quo appellaris nomine respondit cur quaeris nomen meum et benedixit ei in eodem loco

¹³ ait Moses ad Deum ecce ego vadam ad filios Israhel et dicam eis Deus patrum vestrorum misit me ad vos si dixerint mihi quod est nomen eius quid dicam eis ¹⁴ dixit Deus ad Mosen ego sum qui sum ait sic dices filiis Israhel qui est misit me ad vos ¹⁵ dixitque iterum Deus ad Mosen haec dices filiis Israhel Dominus Deus patrum vestrorum Deus Abraham Deus Isaac et Deus Iacob misit me ad vos hoc nomen mihi est in aeternum et hoc memoriale meum in generationem et generatione

³ qui apparui Abraham Isaac et Iacob in Deo omnipotente et nomen meum Adonai non indicavi eis

⁵ cumque descendisset Dominus per nubem stetit Moses cum eo invocans nomen Domini ⁶ quo transeunte coram eo ait Dominator Domine Deus misericors et clemens patiens et multae miserationis ac verus ⁷ qui custodis misericordiam in milia qui aufers iniquitatem et scelera atque peccata nullusque apud te per se innocens est qui reddis iniquitatem patrum in filiis ac nepotibus in tertiam et quartam progeniem

⁶ et contristatus est David valde volebat enim eum populus lapidare quia amara erat anima uniuscuiusque viri super filiis suis et filiabus confortatus est autem David in Domino Deo suo

³ Deus meus fortis meus sperabo in eum scutum meum et cornu salutis meae elevator meus et refugium meum salvator meus de iniquitate liberabis me

⁴⁵ filii alieni resistent mihi auditu auris oboedient mihi ⁴⁶ filii alieni defluxerunt et contrahentur in angustiis suis ⁴⁷ vivit Dominus et benedictus Deus meus et exaltabitur Deus fortis salutis meae

⁵¹ magnificanti salutes regis sui et facienti misericordiam christo suo David et semini eius in sempiternum

² Domine petra mea et robur meum et salvator meus Deus meus fortis meus sperabo in eo scutum meum et cornu salutis meae susceptor meus

¹ David Dominus lux mea et salutare meum quem timebo Dominus fortitudo vitae meae quem formidabo

³ quacumque die territus fuero ego in te confidam ⁴ in Deo laudavi verbum in Deo speravi non timebo quid faciat caro mihi

³ habitabo in tabernaculo tuo iugiter sperabo in protectione alarum tuarum semper ⁴ tu enim Deus exaudisti orationem meam dedisti hereditatem timentibus nomen tuum

² dicens Domino spes mea et fortitudo mea Deus meus confidam in eum

¹⁴ quoniam mihi adhesit et liberabo eum exaltabo eum quoniam cognovit nomen meum

² David benedictus Dominus fortis meus qui docet manus meas ad proelium digitos meos ad bellum

⁶ parvulus enim natus est nobis filius datus est nobis et factus est principatus super umerum eius et vocabitur nomen eius Admirabilis consiliarius Deus fortis Pater futuri saeculi Princeps pacis

⁴ sperastis in Domino in saeculis aeternis in Domino Deo forti in perpetuum

¹⁵ quia haec dicit Excelsus et Sublimis habitans aeternitatem et sanctum nomen eius in excelso et in sancto habitans et cum contrito et humili spiritu ut vivificet spiritum humilium et vivificet cor contritorum

⁶ in diebus illius salvabitur Iuda et Israhel habitabit confidenter et hoc est nomen quod vocabunt eum Dominus iustus noster

¹⁹ Dominus Deus fortitudo mea et ponet pedes meos quasi cervorum et super excelsa mea deducet me victori in psalmis canentem

²³ ecce virgo in utero habebit et pariet filium et vocabunt nomen eius Emmanuhel quod est interpretatum Nobiscum Deus

⁸ ego sum Alpha et Omega principium et finis dicit Dominus Deus qui est et qui erat et qui venturus est Omnipotens

³¹ non enim est Deus noster ut deus eorum et inimici nostri sunt iudices

²⁴ si putavi aurum robur meum et obrizae dixi fiducia mea ²⁵ si laetatus sum super multis divitiis meis et quia plurima repperit manus mea

⁶ qui fiduciam habent in fortitudine sua et in multitudine divitiarum suarum superbiunt ⁷ fratrem redimens non redimet vir nec dabit Deo propitiationem pro eo ⁸ neque pretium redemptionis animae eorum sed quiescet in saeculo ⁹ et vivet ultra in sempiternum

⁵ sed Deus destruet te in sempiternum terrebit et evellet te de tabernaculo et eradicabit te de terra viventium semper ⁶ videbunt iusti et timebunt et super eum ridebunt ⁷ ecce vir qui non posuit Deum fortitudinem suam sed speravit in multitudine divitiarum suarum confortatus est in insidiis suis

¹⁰ unum locutus est Deus duo haec audivi quia imperium Dei est ¹¹ et tibi Domine misericordia quia tu reddes unicuique secundum opus suum

¹⁵ substantia divitis urbs fortitudinis eius pavor pauperum egestas eorum

⁴ non proderunt divitiae in die ultionis iustitia autem liberabit a morte

¹² sicut enim protegit sapientia sic protegit pecunia hoc autem plus habet eruditio et sapientia quod vitam tribuunt possessori suo

¹⁹ et dicam animae meae anima habes multa bona posita in annos plurimos requiesce comede bibe epulare ²⁰ dixit autem illi Deus stulte hac nocte animam tuam repetunt a te quae autem parasti cuius erunt ²¹ sic est qui sibi thesaurizat et non est in Deum dives

⁶ idcirco ipse me reprehendo et ago paenitentiam in favilla et cinere ⁷ postquam autem locutus est Dominus verba haec ad Iob dixit ad Eliphaz Themaniten iratus est furor meus in te et in duos amicos tuos quoniam non estis locuti coram me rectum sicut servus meus Iob ⁸ sumite igitur vobis septem tauros et septem arietes et ite ad servum meum Iob et offerte holocaustum pro vobis Iob autem servus meus orabit pro vobis faciem eius suscipiam ut non vobis inputetur stultitia neque enim locuti estis ad me recta sicut servus meus Iob ⁹ abierunt ergo Eliphaz Themanites et Baldad Suites et Sophar Naamathites et fecerunt sicut locutus fuerat ad eos Dominus et suscepit Dominus faciem Iob ¹⁰ Dominus quoque conversus est ad paenitentiam Iob cum oraret ille pro amicis suis et addidit Dominus omnia quaecumque fuerant Iob duplicia ¹¹ venerunt autem ad eum omnes fratres sui et universae sorores suae et cuncti qui noverant eum prius et comederunt cum eo panem in domo eius et moverunt super eum caput et consolati sunt eum super omni malo quod intulerat Dominus super eum et dederunt ei unusquisque ovem unam et inaurem auream unam ¹² Dominus autem benedixit novissimis Iob magis quam principio eius et facta sunt ei quattuordecim milia ovium et sex milia camelorum et mille iuga boum et mille asinae ¹³ et fuerunt ei septem filii et filiae tres ¹⁴ et vocavit nomen unius Diem et nomen secundae Cassia et nomen tertiae Cornu stibii ¹⁵ non sunt autem inventae mulieres speciosae sicut filiae Iob in universa terra deditque eis pater suus hereditatem inter fratres earum ¹⁶ vixit autem Iob post haec centum quadraginta annis et vidit filios suos et filios filiorum suorum usque ad quartam generationem ¹⁷ et mortuus est senex et plenus dierum

³³ timor Domini disciplina sapientiae et gloriam praecedit humilitas

¹⁸ contritionem praecedit superbia et ante ruinam exaltatur spiritus

²³ superbum sequitur humilitas et humilem spiritu suscipiet gloria

⁵ et dixi vae mihi quia tacui quia vir pollutus labiis ego sum et in medio populi polluta labia habentis ego habito et Regem Dominum exercituum vidi oculis meis ⁶ et volavit ad me unus de seraphin et in manu eius calculus quem forcipe tulerat de altari ⁷ et tetigit os meum et dixit ecce tetigit hoc labia tua et auferetur iniquitas tua et peccatum tuum mundabitur ⁸ et audivi vocem Domini dicentis quem mittam et quis ibit nobis et dixi ecce ego sum mitte me ⁹ et dixit vade et dices populo huic audite audientes et nolite intellegere et videte visionem et nolite cognoscere ¹⁰ excaeca cor populi huius et aures eius adgrava et oculos eius claude ne forte videat oculis suis et auribus suis audiat et corde suo intellegat et convertatur et sanem eum ¹¹ et dixi usquequo Domine et dixit donec desolentur civitates absque habitatore et domus sine homine et terra relinquetur deserta ¹² et longe faciet Dominus homines et multiplicabitur quae derelicta fuerat in medio terrae ¹³ et adhuc in ea decimatio et convertetur et erit in ostensionem sicut terebinthus et sicuti quercus quae expandit ramos suos semen sanctum erit id quod steterit in ea

⁴⁹ ecce haec fuit iniquitas Sodomae sororis tuae superbia saturitas panis et abundantia et otium ipsius et filiarum eius et manum egeno et pauperi non porrigebant ⁵⁰ et elevatae sunt et fecerunt abominationes coram me et abstuli eas sicut vidisti

² fili hominis dic principi Tyri haec dicit Dominus Deus eo quod elevatum est cor tuum et dixisti Deus ego sum et in cathedra Dei sedi in corde maris cum sis homo et non Deus et dedisti cor tuum quasi cor Dei

⁹ numquid dicens loqueris Deus ego sum coram interficientibus te cum sis homo et non Deus in manu occidentium te

²³ sed adversum Dominatorem caeli elevatus es et vasa domus eius adlata sunt coram te et tu et optimates tui et uxores tuae et concubinae vinum bibistis in eis deos quoque argenteos et aureos et aereos ferreos ligneosque et lapideos qui non vident neque audiunt neque sentiunt laudasti porro Deum qui habet flatum tuum in manu sua et omnes vias tuas non glorificasti ²⁴ idcirco ab eo missus est articulus manus quae scripsit hoc quod exaratum est

²⁰ cumque adhuc loquerer et orarem et confiterer peccata mea et peccata populi mei Israhel ut prosternerem preces meas in conspectu Dei mei pro monte sancto Dei mei

²³ ab exordio precum tuarum egressus est sermo ego autem veni ut indicarem tibi quia vir desideriorum es tu ergo animadverte sermonem et intellege visionem

¹¹ quia omnis qui se exaltat humiliabitur et qui se humiliat exaltabitur

²¹ statuto autem die Herodes vestitus veste regia sedit pro tribunali et contionabatur ad eos ²² populus autem adclamabat dei voces et non hominis ²³ confestim autem percussit eum angelus Domini eo quod non dedisset honorem Deo et consumptus a vermibus exspiravit

⁵ similiter adulescentes subditi estote senioribus omnes autem invicem humilitatem insinuate quia Deus superbis resistit humilibus autem dat gratiam

¹⁴ quaere sollicite et diligenter rei veritate perspecta si inveneris certum esse quod dicitur et abominationem hanc opere perpetratam

⁴ et ait rex Sibae tua sint omnia quae fuerunt Mifiboseth dixitque Siba adoro inveniam gratiam coram te domine mi rex

²⁴ Mifiboseth quoque filius Saul descendit in occursum regis inlotis pedibus et intonsa barba vestesque suas non laverat a die qua egressus fuerat rex usque ad diem reversionis eius in pace ²⁵ cumque Hierusalem occurrisset regi dixit ei rex quare non venisti mecum Mifiboseth ²⁶ qui respondens ait domine mi rex servus meus contempsit me dixi ei ego famulus tuus ut sterneret mihi asinum et ascendens abirem cum rege claudus enim sum servus tuus ²⁷ insuper et accusavit me servum tuum ad te dominum meum regem tu autem domine mi rex sicut angelus Dei fac quod placitum est tibi ²⁸ neque enim fuit domus patris mei nisi morti obnoxia domino meo regi tu autem posuisti me servum tuum inter convivas mensae tuae quid igitur habeo iustae querellae aut quid possum ultra vociferari ad regem ²⁹ ait ergo ei rex quid ultra loqueris fixum est quod locutus sum tu et Siba dividite possessiones ³⁰ responditque Mifiboseth regi etiam cuncta accipiat postquam reversus est dominus meus rex pacifice in domum suam

¹⁰ tulit ergo rex anulum quo utebatur de manu sua et dedit eum Aman filio Amadathi de progenie Agag hosti Iudaeorum ¹¹ dixitque ad eum argentum quod polliceris tuum sit de populo age quod tibi placet ¹² vocatique sunt scribae regis mense primo nisan tertiadecima die eius et scriptum est ut iusserat Aman ad omnes satrapas regis et iudices provinciarum diversarumque gentium ut quaeque gens legere poterat et audire pro varietate linguarum ex nomine regis Asueri et litterae ipsius signatae anulo ¹³ { missae sunt per cursores regis ad universas provincias ut occiderent atque delerent omnes Iudaeos a puero usque ad senem parvulos et mulieres uno die hoc est tertiodecimo mensis duodecimi qui vocatur adar et bona eorum diriperent} ¹⁴ summa autem epistularum haec fuit ut omnes provinciae scirent et pararent se ad praedictam diem ¹⁵ festinabant cursores qui missi erant explere regis imperium statimque in Susis pependit edictum rege et Aman celebrante convivium et cunctis qui in urbe erant flentibus

⁵ et ait si placet regi et inveni gratiam coram oculis eius et deprecatio mea non ei videtur esse contraria obsecro ut novis epistulis veteres Aman litterae insidiatoris et hostis Iudaeorum quibus eos in cunctis regis provinciis perire praeceperat corrigantur ⁶ quomodo enim potero sustinere necem et interfectionem populi mei ⁷ responditque rex Asuerus Hester reginae et Mardocheo Iudaeo domum Aman concessi Hester et ipsum iussi adfigi cruci qui ausus est manum in Iudaeos mittere ⁸ scribite ergo Iudaeis sicut vobis placet ex regis nomine signantes litteras anulo meo haec enim consuetudo erat ut epistulis quae ex regis nomine mittebantur et illius anulo signatae erant nemo auderet contradicere ⁹ accitisque scribis et librariis regis erat autem tempus tertii mensis qui appellatur siban vicesima et tertia illius die scriptae sunt epistulae ut Mardocheus voluerat ad Iudaeos et ad principes procuratoresque et iudices qui centum viginti septem provinciis ab India usque Aethiopiam praesidebant provinciae atque provinciae populo et populo iuxta linguas et litteras suas et Iudaeis ut legere poterant et audire ¹⁰ ipsaeque epistulae quae ex regis nomine mittebantur anulo illius obsignatae sunt et missae per veredarios qui per omnes provincias discurrentes veteres litteras novis nuntiis praevenirent ¹¹ quibus imperavit rex ut convenirent Iudaeos per singulas civitates et in unum praeciperent congregari ut starent pro animabus suis et omnes inimicos suos cum coniugibus ac liberis et universis domibus interficerent atque delerent ¹² et constituta est per omnes provincias una ultionis dies id est tertiadecima mensis duodecimi adar ¹³ summaque epistulae fuit ut in omnibus terris ac populis qui regis Asueri imperio subiacebant notum fieret paratos esse Iudaeos ad capiendam vindictam de hostibus suis ¹⁴ egressique sunt veredarii celeres nuntios perferentes et edictum regis pependit in Susis ¹⁵ Mardocheus autem de palatio et de conspectu regis egrediens fulgebat vestibus regiis hyacinthinis videlicet et aerinis coronam auream portans capite et amictus pallio serico atque purpureo omnisque civitas exultavit atque laetata est ¹⁶ Iudaeis autem nova lux oriri visa est gaudium honor et tripudium ¹⁷ apud omnes populos urbes atque provincias quocumque regis iussa veniebant mira exultatio epulae atque convivia et festus dies in tantum ut plures alterius gentis et sectae eorum religioni et caerimoniis iungerentur grandis enim cunctos iudaici nominis terror invaserat

¹⁶ pater eram pauperum et causam quam nesciebam diligentissime investigabam

²⁵ ruina est hominis devorare sanctos et post vota tractare

⁹ porro rex Darius proposuit edictum et statuit

¹⁴ quod verbum cum audisset rex satis contristatus est et pro Danihel posuit cor ut liberaret eum et usque ad occasum solis laborabat ut erueret illum

⁵¹ numquid lex nostra iudicat hominem nisi audierit ab ipso prius et cognoverit quid faciat

²⁰ tunc surrexit Iob et scidit tunicam suam et tonso capite corruens in terram adoravit ²¹ et dixit nudus egressus sum de utero matris meae et nudus revertar illuc Dominus dedit Dominus abstulit sit nomen Domini benedictum

⁷ egressus igitur Satan a facie Domini percussit Iob ulcere pessimo a planta pedis usque ad verticem eius ⁸ qui testa saniem deradebat sedens in sterquilinio ⁹ dixit autem illi uxor sua adhuc tu permanes in simplicitate tua benedic Deo et morere ¹⁰ qui ait ad illam quasi una de stultis locuta es si bona suscepimus de manu Domini quare mala non suscipiamus in omnibus his non peccavit Iob labiis suis

⁴ quia sagittae Domini in me sunt quarum indignatio ebibit spiritum meum et terrores Domini militant contra me

¹⁴ terrebis me per somnia et per visiones horrore concuties ¹⁵ quam ob rem elegit suspendium anima mea et mortem ossa mea

¹⁵ et si impius fuero vae mihi est et si iustus non levabo caput saturatus adflictione et miseria ¹⁶ et propter superbiam quasi leaenam capies me reversusque mirabiliter me crucias ¹⁷ instauras testes tuos contra me et multiplicas iram tuam adversum me et poenae militant in me

⁹ quae est utilitas in sanguine meo cum descendero in corruptionem numquid confitebitur tibi pulvis aut adnuntiabit veritatem tuam ¹⁰ audi Domine et miserere mei Domine esto adiutor

³ quia tacui adtrita sunt ossa mea in rugitu meo tota die ⁴ die enim et nocte gravatur super me manus tua versatus sum in miseria mea cum exardesceret messis iugiter

² quia sagittae tuae infixae sunt mihi et tetigit me manus tua ³ non est sanitas in carne mea a facie indignationis tuae non est pax ossibus meis a facie peccati mei ⁴ quia iniquitates meae transierunt caput meum quasi onus grave adgravatae sunt super me

¹⁰ cum me interficerent in ossibus meis exprobraverunt mihi hostes mei dicentes tota die ubi est Deus tuus ¹¹ quare incurvaris anima mea et conturbas me expecta Dominum quoniam adhuc confitebor ei salutibus vultus mei et Deo meo

³ a voce inimici a facie persequentis impii quoniam proiecerunt super me iniquitatem et in furore adversabantur mihi

⁵ timor et tremor venit super me et operuit me caligo

² prohibebam suspectum oculorum meorum stupebam et non loquebar ³ recogitabam dies antiquos annos pristinos

¹⁴ quare Domine abicis animam meam abscondis faciem tuam a me ¹⁵ pauper ego et aerumnosus ab adulescentia portavi furorem tuum et conturbatus sum ¹⁶ per me transierunt irae tuae terrores tui oppresserunt me

²² quoniam egenus et pauper sum et cor meum vulneratum est intrinsecus

³ qui sanat contritos corde et alligat plagas eorum

¹³ cor gaudens exhilarat faciem in maerore animi deicitur spiritus

²² animus gaudens aetatem floridam facit spiritus tristis exsiccat ossa

³³ et adsumit Petrum et Iacobum et Iohannem secum et coepit pavere et taedere ³⁴ et ait illis tristis est anima mea usque ad mortem sustinete hic et vigilate

³ non solum autem sed et gloriamur in tribulationibus scientes quod tribulatio patientiam operatur ⁴ patientia autem probationem probatio vero spem ⁵ spes autem non confundit quia caritas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum Sanctum qui datus est nobis

³⁵ quis nos separabit a caritate Christi tribulatio an angustia an persecutio an fames an nuditas an periculum an gladius ³⁶ sicut scriptum est quia propter te mortificamur tota die aestimati sumus ut oves occisionis ³⁷ sed in his omnibus superamus propter eum qui dilexit nos

¹² nam gloria nostra haec est testimonium conscientiae nostrae quod in simplicitate et sinceritate Dei et non in sapientia carnali sed in gratia Dei conversati sumus in mundo abundantius autem ad vos

⁷ ita ut e contra magis donetis et consolemini ne forte abundantiori tristitia absorbeatur qui eiusmodi est

⁹ et dixit mihi sufficit tibi gratia mea nam virtus in infirmitate perficitur libenter igitur gloriabor in infirmitatibus meis ut inhabitet in me virtus Christi ¹⁰ propter quod placeo mihi in infirmitatibus in contumeliis in necessitatibus in persecutionibus in angustiis pro Christo cum enim infirmor tunc potens sum

² omne gaudium existimate fratres mei cum in temptationibus variis incideritis

⁶ in quo exultatis modicum nunc si oportet contristati in variis temptationibus

⁹ dabis ergo servo tuo cor docile ut iudicare possit populum tuum et discernere inter malum et bonum quis enim potest iudicare populum istum populum tuum hunc multum

⁹⁷ mem quam dilexi legem tuam tota die haec meditatio mea ⁹⁸ super inimicos meos instruis me mandata tua quia in sempiternum hoc est mihi ⁹⁹ super omnes qui docebant me eruditus sum quia testimonia tua meditatio mea ¹⁰⁰ super senes intellexi quia praecepta tua servavi ¹⁰¹ ab omni semita mala prohibui pedes meos ut custodirem verba tua ¹⁰² a iudiciis tuis non recessi quia tu inluminasti me ¹⁰³ quam dulce gutturi meo eloquium tuum super mel ori meo ¹⁰⁴ praecepta tua considerabam propterea odivi omnem semitam mendacii

⁵ audiens sapiens sapientior erit et intellegens gubernacula possidebit

⁵ posside sapientiam posside prudentiam ne obliviscaris neque declines a verbis oris mei

⁷ principium sapientiae posside sapientiam et in omni possessione tua adquire prudentiam

⁹ da sapienti et addetur ei sapientia doce iustum et festinabit accipere

¹⁴ cor sapientis quaerit doctrinam et os stultorum pascetur inperitia

²³ veritatem eme et noli vendere sapientiam et doctrinam et intellegentiam

⁸ et aliud cecidit in terram bonam et ortum fecit fructum centuplum haec dicens clamabat qui habet aures audiendi audiat ⁹ interrogabant autem eum discipuli eius quae esset haec parabola ¹⁰ quibus ipse dixit vobis datum est nosse mysterium regni Dei ceteris autem in parabolis ut videntes non videant et audientes non intellegant

³⁹ et huic erat soror nomine Maria quae etiam sedens secus pedes Domini audiebat verbum illius

¹⁵ et quia ab infantia sacras litteras nosti quae te possint instruere ad salutem per fidem quae est in Christo Iesu ¹⁶ omnis scriptura divinitus inspirata et utilis ad docendum ad arguendum ad corrigendum ad erudiendum in iustitia ¹⁷ ut perfectus sit homo Dei ad omne opus bonum instructus

⁵ si quis autem vestrum indiget sapientiam postulet a Deo qui dat omnibus affluenter et non inproperat et dabitur ei

²⁰ et addetis ipse quoque servus tuus Iacob iter nostrum insequitur dixit enim placabo illum muneribus quae praecedunt et postea videbo forsitan propitiabitur mihi

¹⁰ dixit Iacob noli ita obsecro sed si inveni gratiam in oculis tuis accipe munusculum de manibus meis sic enim vidi faciem tuam quasi viderim vultum Dei esto mihi propitius

¹¹ igitur Israhel pater eorum dixit ad eos si sic necesse est facite quod vultis sumite de optimis terrae fructibus in vasis vestris et deferte viro munera modicum resinae et mellis et styracis et stactes et terebinthi et amigdalarum

²⁷ quapropter suscipe benedictionem hanc quam adtulit ancilla tua tibi domino meo et da pueris qui sequuntur te dominum meum

⁸ gemma gratissima expectatio praestolantis quocumque se verterit prudenter intellegit

⁶ multi colunt personam potentis et amici sunt dona tribuenti

¹⁴ munus absconditum extinguet iras et donum in sinu indignationem maximam

¹ cumque David transisset paululum montis verticem apparuit Siba puer Mifiboseth in occursum eius cum duobus asinis qui onerati erant ducentis panibus et centum alligaturis uvae passae et centum massis palatarum et utribus vini ² et dixit rex Sibae quid sibi volunt haec responditque Siba asini domestici regis ut sedeant et panes et palatae ad vescendum pueris tuis vinum autem ut bibat si quis defecerit in deserto ³ et ait rex ubi est filius domini tui responditque Siba regi remansit in Hierusalem dicens hodie restituet mihi domus Israhel regnum patris mei

²⁴ Mifiboseth quoque filius Saul descendit in occursum regis inlotis pedibus et intonsa barba vestesque suas non laverat a die qua egressus fuerat rex usque ad diem reversionis eius in pace ²⁵ cumque Hierusalem occurrisset regi dixit ei rex quare non venisti mecum Mifiboseth ²⁶ qui respondens ait domine mi rex servus meus contempsit me dixi ei ego famulus tuus ut sterneret mihi asinum et ascendens abirem cum rege claudus enim sum servus tuus ²⁷ insuper et accusavit me servum tuum ad te dominum meum regem tu autem domine mi rex sicut angelus Dei fac quod placitum est tibi

¹³ qui prius respondit quam audiat stultum se esse demonstrat et confusione dignum

⁵ invenimus hunc hominem pestiferum et concitantem seditiones omnibus Iudaeis in universo orbe et auctorem seditionis sectae Nazarenorum ⁶ qui etiam templum violare conatus est quem et adprehendimus

¹² et neque in templo invenerunt me cum aliquo disputantem aut concursum facientem turbae neque in synagogis neque in civitate ¹³ neque probare possunt tibi de quibus nunc accusant me

² sorte omnia dividentes sicut praeceperat Dominus in manu Mosi novem tribubus et dimidiae tribui

²¹ et adplicuit tribum Beniamin et cognationes eius et cecidit cognatio Metri et pervenit usque ad Saul filium Cis quaesierunt ergo eum et non est inventus ²² et consuluerunt post haec Dominum utrumnam venturus esset illuc responditque Dominus ecce absconditus est domi ²³ cucurrerunt itaque et tulerunt eum inde stetitque in medio populi et altior fuit universo populo ab umero et sursum ²⁴ et ait Samuhel ad omnem populum certe videtis quem elegit Dominus quoniam non sit similis ei in omni populo et clamavit cunctus populus et ait vivat rex ²⁵ locutus est autem Samuhel ad populum legem regni et scripsit in libro et reposuit coram Domino et dimisit Samuhel omnem populum singulos in domum suam ²⁶ sed et Saul abiit in domum suam in Gabaath et abiit cum eo pars exercitus quorum tetigerat Deus corda ²⁷ filii vero Belial dixerunt num salvare nos poterit iste et despexerunt eum et non adtulerunt ei munera ille vero dissimulabat se audire

⁴² et ait Saul mittite sortem inter me et inter Ionathan filium meum et captus est Ionathan

⁶³ filiis autem Merari per cognationes suas de tribu Ruben et de tribu Gad et de tribu Zabulon dederunt sorte civitates duodecim

³¹ miseruntque et ipsi sortes contra fratres suos filios Aaron coram David rege et Sadoc et Ahimelech et principibus familiarum sacerdotalium et leviticarum tam maiores quam minores omnes sors aequaliter dividebat

¹ habitaverunt autem principes populi in Hierusalem reliqua vero plebs misit sortem ut tollerent unam partem de decem qui habitaturi essent in Hierusalem in civitate sancta novem vero partes in civitatibus

³³ sortes mittuntur in sinu sed a Domino temperantur

⁵ ad Cain vero et ad munera illius non respexit iratusque est Cain vehementer et concidit vultus eius ⁶ dixitque Dominus ad eum quare maestus es et cur concidit facies tua ⁷ nonne si bene egeris recipies sin autem male statim in foribus peccatum aderit sed sub te erit appetitus eius et tu dominaberis illius ⁸ dixitque Cain ad Abel fratrem suum egrediamur foras cumque essent in agro consurrexit Cain adversus Abel fratrem suum et interfecit eum

⁴¹ oderat ergo semper Esau Iacob pro benedictione qua benedixerat ei pater dixitque in corde suo veniant dies luctus patris mei ut occidam Iacob fratrem meum ⁴² nuntiata sunt haec Rebeccae quae mittens et vocans Iacob filium suum dixit ad eum ecce Esau frater tuus minatur ut occidat te ⁴³ nunc ergo fili audi vocem meam et consurgens fuge ad Laban fratrem meum in Haran ⁴⁴ habitabisque cum eo dies paucos donec requiescat furor fratris tui ⁴⁵ et cesset indignatio eius obliviscaturque eorum quae fecisti in eum postea mittam et adducam te inde huc cur utroque orbabor filio in una die

⁶ reversi sunt nuntii ad Iacob dicentes venimus ad Esau fratrem tuum et ecce properat in occursum tibi cum quadringentis viris ⁷ timuit Iacob valde et perterritus divisit populum qui secum erat greges quoque et oves et boves et camelos in duas turmas ⁸ dicens si venerit Esau ad unam turmam et percusserit eam alia turma quae reliqua est salvabitur ⁹ dixitque Iacob Deus patris mei Abraham et Deus patris mei Isaac Domine qui dixisti mihi revertere in terram tuam et in locum nativitatis tuae et benefaciam tibi ¹⁰ minor sum cunctis miserationibus et veritate quam explesti servo tuo in baculo meo transivi Iordanem istum et nunc cum duabus turmis regredior ¹¹ erue me de manu fratris mei de manu Esau quia valde eum timeo ne forte veniens percutiat matrem cum filiis

³ Israhel autem diligebat Ioseph super omnes filios suos eo quod in senectute genuisset eum fecitque ei tunicam polymitam ⁴ videntes autem fratres eius quod a patre plus cunctis filiis amaretur oderant eum nec poterant ei quicquam pacificum loqui ⁵ accidit quoque ut visum somnium referret fratribus quae causa maioris odii seminarium fuit

¹¹ invidebant igitur ei fratres sui pater vero rem tacitus considerabat

¹⁸ qui cum vidissent eum procul antequam accederet ad eos cogitaverunt illum occidere ¹⁹ et mutuo loquebantur ecce somniator venit ²⁰ venite occidamus eum et mittamus in cisternam veterem dicemusque fera pessima devoravit eum et tunc apparebit quid illi prosint somnia sua ²¹ audiens hoc Ruben nitebatur liberare eum de manibus eorum et dicebat ²² non interficiamus animam eius nec effundatis sanguinem sed proicite eum in cisternam hanc quae est in solitudine manusque vestras servate innoxias hoc autem dicebat volens eripere eum de manibus eorum et reddere patri suo ²³ confestim igitur ut pervenit ad fratres nudaverunt eum tunica talari et polymita ²⁴ miseruntque in cisternam quae non habebat aquam ²⁵ et sedentes ut comederent panem viderunt viatores Ismahelitas venire de Galaad et camelos eorum portare aromata et resinam et stacten in Aegyptum ²⁶ dixit ergo Iudas fratribus suis quid nobis prodest si occiderimus fratrem nostrum et celaverimus sanguinem ipsius ²⁷ melius est ut vendatur Ismahelitis et manus nostrae non polluantur frater enim et caro nostra est adquieverunt fratres sermonibus eius

²² porro non est locutus Absalom ad Amnon nec malum nec bonum oderat enim Absalom Amnon eo quod violasset Thamar sororem suam

²⁸ praeceperat autem Absalom pueris suis dicens observate cum temulentus fuerit Amnon vino et dixero vobis percutite eum et interficite nolite timere ego enim sum qui praecepi vobis roboramini et estote viri fortes

²³ iuravit itaque rex Salomon per Dominum dicens haec faciat mihi Deus et haec addat quia contra animam suam locutus est Adonias verbum hoc ²⁴ et nunc vivit Dominus qui firmavit me et conlocavit super solium David patris mei et qui fecit mihi domum sicut locutus est quia hodie occidetur Adonias ²⁵ misitque rex Salomon per manum Banaiae filii Ioiadae qui interfecit eum et mortuus est

¹⁶ videns itaque populus quod noluisset eos audire rex respondit ei dicens quae nobis pars in David vel quae hereditas in filio Isai in tabernacula tua Israhel nunc vide domum tuam David et abiit Israhel in tabernacula sua

¹⁷ percussit ergo eos Abia et populus eius plaga magna et corruerunt vulnerati ex Israhel quingenta milia virorum fortium

¹⁹ proferentem mendacia testem fallacem et eum qui seminat inter fratres discordias

³² melior est patiens viro forte et qui dominatur animo suo expugnatore urbium

³⁹ facta est autem dissensio ita ut discederent ab invicem et Barnabas adsumpto Marco navigaret Cyprum

¹³ propter peccata labiorum ruina proximat malo effugiet autem iustus de angustia ¹⁴ de fructu oris sui unusquisque replebitur bonis et iuxta opera manuum suarum retribuetur ei

² de fructu oris homo saturabitur bonis anima autem praevaricatorum iniqua

¹⁸ quae pulchra erit tibi cum servaveris eam in ventre tuo et redundabit in labiis tuis

²¹ ut ostenderem tibi firmitatem et eloquia veritatis respondere ex his illi qui misit te

¹¹ mala aurea in lectis argenteis qui loquitur verbum in tempore suo ¹² inauris aurea et margaritum fulgens qui arguit sapientem et aurem oboedientem

¹⁹ in multiloquio peccatum non deerit qui autem moderatur labia sua prudentissimus est ²⁰ argentum electum lingua iusti cor impiorum pro nihilo ²¹ labia iusti erudiunt plurimos qui autem indocti sunt in cordis egestate morientur

³¹ os iusti parturiet sapientiam lingua pravorum peribit

³⁰ fructus iusti lignum vitae et qui suscipit animas sapiens est

² de fructu oris homo saturabitur bonis anima autem praevaricatorum iniqua ³ qui custodit os suum custodit animam suam qui autem inconsideratus est ad loquendum sentiet mala

⁴ aqua profunda verba ex ore viri et torrens redundans fons sapientiae ⁵ accipere personam impii non est bonum ut declines a veritate iudicii ⁶ labia stulti inmiscunt se rixis et os eius iurgia provocat ⁷ os stulti contritio eius et labia illius ruina animae eius

¹⁹ creavi fructum labiorum pacem pacem ei qui longe est et qui prope dixit Dominus et sanavi eum

³⁵ bonus homo de bono thesauro profert bona et malus homo de malo thesauro profert mala ³⁶ dico autem vobis quoniam omne verbum otiosum quod locuti fuerint homines reddent rationem de eo in die iudicii ³⁷ ex verbis enim tuis iustificaberis et ex verbis tuis condemnaberis

¹⁴ quomodo ergo invocabunt in quem non crediderunt aut quomodo credent ei quem non audierunt quomodo autem audient sine praedicante ¹⁵ quomodo vero praedicabunt nisi mittantur sicut scriptum est quam speciosi pedes evangelizantium pacem evangelizantium bona

¹⁶ aliis quidem odor mortis in mortem aliis autem odor vitae in vitam et ad haec quis tam idoneus

¹⁵ non est ergo magnum si ministri eius transfigurentur velut ministri iustitiae quorum finis erit secundum opera ipsorum

²⁹ omnis sermo malus ex ore vestro non procedat sed si quis bonus ad aedificationem oportunitatis ut det gratiam audientibus

¹⁰ sunt enim multi et inoboedientes vaniloqui et seductores maxime qui de circumcisione sunt ¹¹ quos oportet redargui qui universas domos subvertunt docentes quae non oportet turpis lucri gratia

⁶ et lingua ignis est universitas iniquitatis lingua constituitur in membris nostris quae maculat totum corpus et inflammat rotam nativitatis nostrae inflammata a gehenna ⁷ omnis enim natura bestiarum et volucrum et serpentium etiam ceterorum domantur et domita sunt a natura humana ⁸ linguam autem nullus hominum domare potest inquietum malum plena veneno mortifero ⁹ in ipsa benedicimus Dominum et Patrem et in ipsa maledicimus homines qui ad similitudinem Dei facti sunt

¹⁸ superba enim vanitatis loquentes pellicent in desideriis carnis luxuriae eos qui paululum effugiunt qui in errore conversantur

¹⁸ dixit quoque Dominus Deus non est bonum esse hominem solum faciamus ei adiutorium similem sui

⁶⁷ qui introduxit eam in tabernaculum Sarrae matris suae et accepit uxorem et in tantum dilexit ut dolorem qui ex morte matris acciderat temperaret

²⁰ servivit igitur Iacob pro Rahel septem annis et videbantur illi pauci dies prae amoris magnitudine ²¹ dixitque ad Laban da mihi uxorem meam quia iam tempus expletum est ut ingrediar ad eam

²⁸ adquievit placito et ebdomade transacta Rahel duxit uxorem

⁴ et invenies gratiam et disciplinam bonam coram Deo et hominibus

¹⁵ bibe aquam de cisterna tua et fluenta putei tui ¹⁶ deriventur fontes tui foras et in plateis aquas tuas divide ¹⁷ habeto eas solus nec sint alieni participes tui ¹⁸ sit vena tua benedicta et laetare cum muliere adulescentiae tuae ¹⁹ cerva carissima et gratissimus hinulus ubera eius inebrient te omni tempore in amore illius delectare iugiter ²⁰ quare seduceris fili mi ab aliena et foveris sinu alterius ²¹ respicit Dominus vias hominis et omnes gressus illius considerat ²² iniquitates suae capiunt impium et funibus peccatorum suorum constringitur ²³ ipse morietur quia non habuit disciplinam et multitudine stultitiae suae decipietur

³⁵ qui me invenerit inveniet vitam et hauriet salutem a Domino

⁴ mulier diligens corona viro suo et putredo in ossibus eius quae confusione res dignas gerit

¹⁴ domus et divitiae dantur a patribus a Domino autem proprie uxor prudens

¹⁰ aleph mulierem fortem quis inveniet procul et de ultimis finibus pretium eius ¹¹ beth confidit in ea cor viri sui et spoliis non indigebit ¹² gimel reddet ei bonum et non malum omnibus diebus vitae suae ¹³ deleth quaesivit lanam et linum et operata est consilio manuum suarum ¹⁴ he facta est quasi navis institoris de longe portat panem suum ¹⁵ vav et de nocte surrexit deditque praedam domesticis suis et cibaria ancillis suis ¹⁶ zai consideravit agrum et emit eum de fructu manuum suarum plantavit vineam ¹⁷ heth accinxit fortitudine lumbos suos et roboravit brachium suum ¹⁸ teth gustavit quia bona est negotiatio eius non extinguetur in nocte lucerna illius ¹⁹ ioth manum suam misit ad fortia et digiti eius adprehenderunt fusum ²⁰ caph manum suam aperuit inopi et palmas suas extendit ad pauperem ²¹ lameth non timebit domui suae a frigoribus nivis omnes enim domestici eius vestiti duplicibus ²² mem stragulam vestem fecit sibi byssus et purpura indumentum eius ²³ nun nobilis in portis vir eius quando sederit cum senatoribus terrae ²⁴ samech sindonem fecit et vendidit et cingulum tradidit Chananeo ²⁵ ain fortitudo et decor indumentum eius et ridebit in die novissimo ²⁶ phe os suum aperuit sapientiae et lex clementiae in lingua eius ²⁷ sade considerat semitas domus suae et panem otiosa non comedet ²⁸ coph surrexerunt filii eius et beatissimam praedicaverunt vir eius et laudavit eam ²⁹ res multae filiae congregaverunt divitias tu supergressa es universas ³⁰ sin fallax gratia et vana est pulchritudo mulier timens Dominum ipsa laudabitur ³¹ thau date ei de fructu manuum suarum et laudent eam in portis opera eius

⁹ perfruere vita cum uxore quam diligis cunctis diebus vitae instabilitatis tuae qui dati sunt tibi sub sole omni tempore vanitatis tuae haec est enim pars in vita et in labore tuo quod laboras sub sole

¹² fugit Iacob in regionem Syriae et servivit Israhel in uxore et in uxore servavit

² propter fornicationes autem unusquisque suam uxorem habeat et unaquaeque suum virum habeat

⁷ et agnovisset eos quasi ad alienos durius loquebatur interrogans eos unde venistis qui responderunt de terra Chanaan ut emamus victui necessaria

³⁰ locutus est nobis dominus terrae dure et putavit nos exploratores provinciae

² at ille respondit quis est Dominus ut audiam vocem eius et dimittam Israhel nescio Dominum et Israhel non dimittam

⁷ et rogavit ut spicas colligeret remanentes sequens messorum vestigia et de mane usque nunc stat in agro et ne ad momentum quidem domum reversa est

³⁶ futurum est autem ut quicumque remanserit in domo tua veniat ut oretur pro eo et offerat nummum argenteum et tortam panis dicatque dimitte me obsecro ad unam partem sacerdotalem ut comedam buccellam panis

¹⁰ respondens autem Nabal pueris David ait quis est David et quis est filius Isai hodie increverunt servi qui fugiunt dominos suos

¹⁷ quam ob rem considera et recogita quid facias quoniam conpleta est malitia adversum virum tuum et adversus domum tuam et ipse filius est Belial ita ut nemo ei possit loqui

¹ mulier autem quaedam de uxoribus prophetarum clamabat ad Heliseum dicens servus tuus vir meus mortuus est et tu nosti quia servus tuus fuit timens Dominum et ecce creditor venit ut tollat duos filios meos ad serviendum sibi ² cui dixit Heliseus quid vis ut faciam tibi dic mihi quid habes in domo tua at illa respondit non habeo ancilla tua quicquam in domo mea nisi parum olei quo unguear

² omnia haec manus mea fecit et facta sunt universa ista dicit Dominus ad quem autem respiciam nisi ad pauperculum et contritum spiritu et trementem sermones meos

³ beati pauperes spiritu quoniam ipsorum est regnum caelorum

⁹ glorietur autem frater humilis in exaltatione sua ¹⁰ dives autem in humilitate sua quoniam sicut flos faeni transibit ¹¹ exortus est enim sol cum ardore et arefecit faenum et flos eius decidit et decor vultus eius deperiit ita et dives in itineribus suis marcescet

³ et intendatis in eum qui indutus est veste praeclara et dixeritis tu sede hic bene pauperi autem dicatis tu sta illic aut sede sub scabillo pedum meorum

⁶ vos autem exhonorastis pauperem nonne divites per potentiam opprimunt vos et ipsi trahunt vos ad iudicia

⁴ locutus est ergo Ionathan de David bona ad Saul patrem suum dixitque ad eum ne pecces rex in servum tuum David quia non peccavit tibi et opera eius bona sunt tibi valde ⁵ et posuit animam suam in manu sua et percussit Philistheum et fecit Dominus salutem magnam universo Israhel vidisti et laetatus es quare ergo peccas in sanguine innoxio interficiens David qui est absque culpa

²⁶ venit ergo David in Siceleg et misit dona de praeda senioribus Iuda proximis suis dicens accipite benedictionem de praeda hostium Domini ²⁷ his qui erant in Bethel et qui in Ramoth ad meridiem et qui in Iether ²⁸ et qui in Aroer et qui in Sefamoth et qui in Esthama ²⁹ et qui in Rachal et qui in urbibus Ierameli et qui in urbibus Ceni ³⁰ et qui in Arama et qui in lacu Asan et qui in Athac ³¹ et qui in Hebron et reliquis qui erant in his locis in quibus commoratus fuerat David ipse et viri eius

²⁶ doleo super te frater mi Ionathan decore nimis et amabilis super amorem mulierum

¹ et dixit David putasne est aliquis qui remanserit de domo Saul ut faciam cum eo misericordiam propter Ionathan ² erat autem de domo Saul servus nomine Siba quem cum vocasset rex ad se dixit ei tune es Siba et ille respondit ego sum servus tuus ³ et ait rex num superest aliquis de domo Saul ut faciam cum eo misericordiam Dei dixitque Siba regi superest filius Ionathan debilis pedibus ⁴ ubi inquit est et Siba ad regem ecce ait in domo est Machir filii Amihel in Lodabar ⁵ misit ergo rex David et tulit eum de domo Machir filii Amihel de Lodabar ⁶ cum autem venisset Mifiboseth filius Ionathan filii Saul ad David corruit in faciem suam et adoravit dixitque David Mifiboseth qui respondit adsum servus tuus ⁷ et ait ei David ne timeas quia faciens faciam in te misericordiam propter Ionathan patrem tuum et restituam tibi omnes agros Saul patris tui et tu comedes panem in mensa mea semper ⁸ qui adorans eum dixit quis ego sum servus tuus quoniam respexisti super canem mortuum similem mei ⁹ vocavit itaque rex Sibam puerum Saul et dixit ei omnia quaecumque fuerunt Saul et universam domum eius dedi filio domini tui ¹⁰ operare igitur ei terram tu et filii tui et servi tui et inferes filio domini tui cibos ut alatur Mifiboseth autem filius domini tui comedet semper panem super mensam meam erant autem Sibae quindecim filii et viginti servi ¹¹ dixitque Siba ad regem sicut iussisti domine mi rex servo tuo sic faciet servus tuus et Mifiboseth comedet super mensam tuam quasi unus de filiis regis ¹² habebat autem Mifiboseth filium parvulum nomine Micha omnis vero cognatio domus Siba serviebat Mifiboseth ¹³ porro Mifiboseth habitabat in Hierusalem quia de mensa regis iugiter vescebatur et erat claudus utroque pede

¹⁷ ad quem Absalom haec est inquit gratia tua ad amicum tuum quare non isti cum amico tuo

²⁷ cumque venisset David in Castra Sobi filius Naas de Rabbath filiorum Ammon et Machir filius Ammihel de Lodabar et Berzellai Galaadites de Rogelim ²⁸ obtulerunt ei stratoria et tappetia et vasa fictilia frumentum et hordeum et farinam pulentam et fabam et lentem frixum cicer ²⁹ et mel et butyrum oves et pingues vitulos dederuntque David et populo qui cum eo erat ad vescendum suspicati enim sunt populum fame et siti fatigari in deserto

³⁰ responditque Mifiboseth regi etiam cuncta accipiat postquam reversus est dominus meus rex pacifice in domum suam ³¹ Berzellai quoque Galaadites descendens de Rogelim transduxit regem Iordanem paratus etiam ultra fluvium prosequi eum ³² erat autem Berzellai Galaadites senex valde id est octogenarius et ipse praebuit alimenta regi cum moraretur in Castris fuit quippe vir dives nimis ³³ dixit itaque rex ad Berzellai veni mecum ut requiescas secure mecum in Hierusalem ³⁴ et ait Berzellai ad regem quot sunt dies annorum vitae meae ut ascendam cum rege Hierusalem ³⁵ octogenarius sum hodie numquid vigent sensus mei ad discernendum suave aut amarum aut delectare potest servum tuum cibus et potus vel audire ultra possum vocem cantorum atque cantricum quare servus tuus fit oneri domino meo regi ³⁶ paululum procedam famulus tuus ab Iordane tecum nec indigeo hac vicissitudine ³⁷ sed obsecro ut revertar servus tuus et moriar in civitate mea iuxta sepulchrum patris mei et matris meae est autem servus tuus Chamaam ipse vadat tecum domine mi rex et fac ei quod tibi bonum videtur ³⁸ dixitque rex mecum transeat Chamaam et ego faciam ei quicquid tibi placuerit et omne quod petieris a me inpetrabis ³⁹ cumque transisset universus populus et rex Iordanem osculatus est rex Berzellai et benedixit ei et ille reversus est in locum suum

⁷ pepercitque rex Mifiboseth filio Ionathan filii Saul propter iusiurandum Domini quod fuerat inter David et inter Ionathan filium Saul

³⁸ omnes isti viri bellatores et expediti ad pugnandum corde perfecto venerunt in Hebron ut constituerent regem David super universum Israhel sed et omnes reliqui ex Israhel uno corde erant ut rex fieret David ³⁹ fueruntque ibi apud David tribus diebus comedentes et bibentes praeparaverunt enim eis fratres sui ⁴⁰ sed et qui iuxta eos erant usque ad Isachar et Zabulon et Nepthalim adferebant panes in asinis et camelis et mulis et bubus ad vescendum farinam palatas uvam passam vinum oleum boves arietes ad omnem copiam gaudium quippe erat in Israhel

¹⁷ omni tempore diligit qui amicus est et frater in angustiis conprobatur

⁹ unguento et variis odoribus delectatur cor et bonis amici consiliis anima dulcoratur

⁴⁹ et confestim accedens ad Iesum dixit have rabbi et osculatus est eum ⁵⁰ dixitque illi Iesus amice ad quod venisti tunc accesserunt et manus iniecerunt in Iesum et tenuerunt eum

¹³ maiorem hac dilectionem nemo habet ut animam suam quis ponat pro amicis suis ¹⁴ vos amici mei estis si feceritis quae ego praecipio vobis ¹⁵ iam non dico vos servos quia servus nescit quid facit dominus eius vos autem dixi amicos quia omnia quaecumque audivi a Patre meo nota feci vobis