Proverbs 8 Cross References - Vulgate

¹ numquid non sapientia clamitat et prudentia dat vocem suam ² in summis excelsisque verticibus super viam in mediis semitis stans ³ iuxta portas civitatis in ipsis foribus loquitur dicens ⁴ o viri ad vos clamito et vox mea ad filios hominum ⁵ intellegite parvuli astutiam et insipientes animadvertite ⁶ audite quoniam de rebus magnis locutura sum et aperientur labia mea ut recta praedicent ⁷ veritatem meditabitur guttur meum et labia mea detestabuntur impium ⁸ iusti sunt omnes sermones mei non est in eis pravum quid neque perversum ⁹ recti sunt intellegentibus et aequi invenientibus scientiam ¹⁰ accipite disciplinam meam et non pecuniam doctrinam magis quam aurum eligite ¹¹ melior est enim sapientia cunctis pretiosissimis et omne desiderabile ei non potest conparari ¹² ego sapientia habito in consilio et eruditis intersum cogitationibus ¹³ timor Domini odit malum arrogantiam et superbiam et viam pravam et os bilingue detestor ¹⁴ meum est consilium et aequitas mea prudentia mea est fortitudo ¹⁵ per me reges regnant et legum conditores iusta decernunt ¹⁶ per me principes imperant et potentes decernunt iustitiam ¹⁷ ego diligentes me diligo et qui mane vigilant ad me invenient me ¹⁸ mecum sunt divitiae et gloria opes superbae et iustitia ¹⁹ melior est fructus meus auro et pretioso lapide et genimina mea argento electo ²⁰ in viis iustitiae ambulo in medio semitarum iudicii ²¹ ut ditem diligentes me et thesauros eorum repleam ²² Dominus possedit me initium viarum suarum antequam quicquam faceret a principio ²³ ab aeterno ordita sum et ex antiquis antequam terra fieret ²⁴ necdum erant abyssi et ego iam concepta eram necdum fontes aquarum eruperant ²⁵ necdum montes gravi mole constiterant ante colles ego parturiebar ²⁶ adhuc terram non fecerat et flumina et cardines orbis terrae ²⁷ quando praeparabat caelos aderam quando certa lege et gyro vallabat abyssos ²⁸ quando aethera firmabat sursum et librabat fontes aquarum ²⁹ quando circumdabat mari terminum suum et legem ponebat aquis ne transirent fines suos quando adpendebat fundamenta terrae ³⁰ cum eo eram cuncta conponens et delectabar per singulos dies ludens coram eo omni tempore ³¹ ludens in orbe terrarum et deliciae meae esse cum filiis hominum ³² nunc ergo filii audite me beati qui custodiunt vias meas ³³ audite disciplinam et estote sapientes et nolite abicere eam ³⁴ beatus homo qui audit me qui vigilat ad fores meas cotidie et observat ad postes ostii mei ³⁵ qui me invenerit inveniet vitam et hauriet salutem a Domino ³⁶ qui autem in me peccaverit laedet animam suam omnes qui me oderunt diligunt mortem

²⁰ sapientia foris praedicat in plateis dat vocem suam ²¹ in capite turbarum clamitat in foribus portarum urbis profert verba sua dicens

¹ sapientia aedificavit sibi domum excidit columnas septem ² immolavit victimas suas miscuit vinum et proposuit mensam suam ³ misit ancillas suas ut vocarent ad arcem et ad moenia civitatis

¹ audite insulae et adtendite populi de longe Dominus ab utero vocavit me de ventre matris meae recordatus est nominis mei ² et posuit os meum quasi gladium acutum in umbra manus suae protexit me et posuit me sicut sagittam electam in faretra sua abscondit me ³ et dixit mihi servus meus es tu Israhel quia in te gloriabor ⁴ et ego dixi in vacuum laboravi sine causa et vane fortitudinem meam consumpsi ergo iudicium meum cum Domino et opus meum cum Deo meo ⁵ et nunc dicit Dominus formans me ex utero servum sibi ut reducam Iacob ad eum et Israhel non congregabitur et glorificatus sum in oculis Domini et Deus meus factus est fortitudo mea ⁶ et dixit parum est ut sis mihi servus ad suscitandas tribus Iacob et feces Israhel convertendas dedi te in lucem gentium ut sis salus mea usque ad extremum terrae

¹ o omnes sitientes venite ad aquas et qui non habetis argentum properate emite et comedite venite emite absque argento et absque ulla commutatione vinum et lac ² quare adpenditis argentum non in panibus et laborem vestrum non in saturitate audite audientes me et comedite bonum et delectabitur in crassitudine anima vestra ³ inclinate aurem vestram et venite ad me audite et vivet anima vestra et feriam vobis pactum sempiternum misericordias David fideles

³ hic est enim qui dictus est per Esaiam prophetam dicentem vox clamantis in deserto parate viam Domini rectas facite semitas eius

¹⁷ exinde coepit Iesus praedicare et dicere paenitentiam agite adpropinquavit enim regnum caelorum

¹⁹ euntes ergo docete omnes gentes baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ²⁰ docentes eos servare omnia quaecumque mandavi vobis et ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi

¹⁰ et in omnes gentes primum oportet praedicari evangelium

¹⁵ et dixit eis euntes in mundum universum praedicate evangelium omni creaturae ¹⁶ qui crediderit et baptizatus fuerit salvus erit qui vero non crediderit condemnabitur

⁴⁷ et praedicari in nomine eius paenitentiam et remissionem peccatorum in omnes gentes incipientibus ab Hierosolyma

³⁷ in novissimo autem die magno festivitatis stabat Iesus et clamabat dicens si quis sitit veniat ad me et bibat

⁸ sed accipietis virtutem supervenientis Spiritus Sancti in vos et eritis mihi testes in Hierusalem et in omni Iudaea et Samaria et usque ad ultimum terrae

²¹ et dixit ad me vade quoniam ego in nationes longe mittam te

¹⁸ non enim audeo aliquid loqui eorum quae per me non effecit Christus in oboedientiam gentium verbo et factis ¹⁹ in virtute signorum et prodigiorum in virtute Spiritus Sancti ita ut ab Hierusalem per circuitum usque in Illyricum repleverim evangelium Christi ²⁰ sic autem hoc praedicavi evangelium non ubi nominatus est Christus ne super alienum fundamentum aedificarem ²¹ sed sicut scriptum est quibus non est adnuntiatum de eo videbunt et qui non audierunt intellegent

³ misit ancillas suas ut vocarent ad arcem et ad moenia civitatis

¹⁴ sedit in foribus domus suae super sellam in excelso urbis loco

⁷ quando procedebam ad portam civitatis et in platea parabant cathedram mihi

⁹ ite ergo ad exitus viarum et quoscumque inveneritis vocate ad nuptias

²¹ et reversus servus nuntiavit haec domino suo tunc iratus pater familias dixit servo suo exi cito in plateas et vicos civitatis et pauperes ac debiles et caecos et claudos introduc huc ²² et ait servus domine factum est ut imperasti et adhuc locus est ²³ et ait dominus servo exi in vias et sepes et conpelle intrare ut impleatur domus mea

²⁰ respondit ei Iesus ego palam locutus sum mundo ego semper docui in synagoga et in templo quo omnes Iudaei conveniunt et in occulto locutus sum nihil

²⁰ ite et stantes loquimini in templo plebi omnia verba vitae huius

¹ victori filiorum Core canticum audite hoc omnes populi auribus percipite universi habitatores occidentis ² tam filii Adam quam filii singulorum simul dives et pauper ³ os meum loquitur sapientias et meditatio cordis mei prudentias

¹ canticum Asaph fortis Deus Dominus locutus est et vocavit terram ab ortu solis usque ad occasum eius

¹⁵ qui habet aures audiendi audiat

¹⁶ sic enim dilexit Deus mundum ut Filium suum unigenitum daret ut omnis qui credit in eum non pereat sed habeat vitam aeternam

¹⁹ quoniam quidem Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi non reputans illis delicta ipsorum et posuit in nobis verbum reconciliationis ²⁰ pro Christo ergo legationem fungimur tamquam Deo exhortante per nos obsecramus pro Christo reconciliamini Deo

²³ si tamen permanetis in fide fundati et stabiles et inmobiles ab spe evangelii quod audistis quod praedicatum est in universa creatura quae sub caelo est cuius factus sum ego Paulus minister

²⁸ quem nos adnuntiamus corripientes omnem hominem et docentes omnem hominem in omni sapientia ut exhibeamus omnem hominem perfectum in Christo Iesu

⁴ qui omnes homines vult salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire ⁵ unus enim Deus unus et mediator Dei et hominum homo Christus Iesus ⁶ qui dedit redemptionem semet ipsum pro omnibus testimonium temporibus suis

¹¹ apparuit enim gratia Dei salutaris omnibus hominibus ¹² erudiens nos ut abnegantes impietatem et saecularia desideria sobrie et iuste et pie vivamus in hoc saeculo

¹⁷ et Spiritus et sponsa dicunt veni et qui audit dicat veni et qui sitit veniat qui vult accipiat aquam vitae gratis

⁷ lex Domini inmaculata convertens animam testimonium Domini fidele sapientiam praestans parvulis

⁸ intellegite stulti in populo et insipientes aliquando discite

⁴ ut detur parvulis astutia adulescenti scientia et intellectus

²² usquequo parvuli diligitis infantiam et stulti ea quae sibi sunt noxia cupiunt et inprudentes odibunt scientiam

⁴ si quis est parvulus veniat ad me et insipientibus locuta est

¹³ Dominus sicut fortis egredietur sicut vir proeliator suscitabit zelum vociferabitur et clamabit super inimicos suos confortabitur

¹⁸ aperire oculos eorum ut convertantur a tenebris ad lucem et de potestate Satanae ad Deum ut accipiant remissionem peccatorum et sortem inter sanctos per fidem quae est in me

²⁸ et ignobilia mundi et contemptibilia elegit Deus et quae non sunt ut ea quae sunt destrueret

⁹ an nescitis quia iniqui regnum Dei non possidebunt nolite errare neque fornicarii neque idolis servientes neque adulteri ¹⁰ neque molles neque masculorum concubitores neque fures neque avari neque ebriosi neque maledici neque rapaces regnum Dei possidebunt ¹¹ et haec quidam fuistis sed abluti estis sed sanctificati estis sed iustificati estis in nomine Domini nostri Iesu Christi et in Spiritu Dei nostri

¹⁷ quia dicis quod dives sum et locupletatus et nullius egeo et nescis quia tu es miser et miserabilis et pauper et caecus et nudus ¹⁸ suadeo tibi emere a me aurum ignitum probatum ut locuples fias et vestimentis albis induaris et non appareat confusio nuditatis tuae et collyrio inungue oculos tuos ut videas

¹ audi igitur Iob eloquia mea et omnes sermones meos ausculta ² ecce aperui os meum loquatur lingua mea in faucibus meis ³ simplici corde meo sermones mei et sententiam labia mea puram loquentur

⁷ lex Domini inmaculata convertens animam testimonium Domini fidele sapientiam praestans parvulis ⁸ praecepta Domini recta laetificantia cor mandatum Domini lucidum inluminans oculos ⁹ timor Domini mundus perseverans in saecula iudicia Domini vera iustificata in semet ipsis ¹⁰ desiderabilia super aurum et lapidem pretiosum multum et dulciora super mel et favum redundantem ¹¹ unde et servus tuus docebit ea in custodiendis eis fructus multus

³ os meum loquitur sapientias et meditatio cordis mei prudentias

⁶ quia Dominus dat sapientiam et ex ore eius scientia et prudentia ⁷ custodiet rectorum salutem et proteget gradientes simpliciter

² donum bonum tribuam vobis legem meam ne derelinquatis

²⁰ fili mi ausculta sermones meos et ad eloquia mea inclina aurem tuam ²¹ ne recedant ab oculis tuis custodi ea in medio cordis tui ²² vita enim sunt invenientibus ea et universae carni sanitas

²⁰ ecce descripsi eam tibi tripliciter in cogitationibus et scientia ²¹ ut ostenderem tibi firmitatem et eloquia veritatis respondere ex his illi qui misit te

¹⁶ et exultabunt renes mei cum locuta fuerint rectum labia tua

² et aperiens os suum docebat eos dicens ³ beati pauperes spiritu quoniam ipsorum est regnum caelorum ⁴ beati mites quoniam ipsi possidebunt terram ⁵ beati qui lugent quoniam ipsi consolabuntur ⁶ beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam quoniam ipsi saturabuntur ⁷ beati misericordes quia ipsi misericordiam consequentur ⁸ beati mundo corde quoniam ipsi Deum videbunt ⁹ beati pacifici quoniam filii Dei vocabuntur ¹⁰ beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam quoniam ipsorum est regnum caelorum ¹¹ beati estis cum maledixerint vobis et persecuti vos fuerint et dixerint omne malum adversum vos mentientes propter me ¹² gaudete et exultate quoniam merces vestra copiosa est in caelis sic enim persecuti sunt prophetas qui fuerunt ante vos

²⁸ et factum est cum consummasset Iesus verba haec admirabantur turbae super doctrinam eius ²⁹ erat enim docens eos sicut potestatem habens non sicut scribae eorum et Pharisaei

³⁵ ut impleretur quod dictum erat per prophetam dicentem aperiam in parabolis os meum eructabo abscondita a constitutione mundi

⁶ sapientiam autem loquimur inter perfectos sapientiam vero non huius saeculi neque principum huius saeculi qui destruuntur ⁷ sed loquimur Dei sapientiam in mysterio quae abscondita est quam praedestinavit Deus ante saecula in gloriam nostram

²⁶ mysterium quod absconditum fuit a saeculis et generationibus nunc autem manifestatum est sanctis eius

⁴ vere enim absque mendacio sermones mei et perfecta scientia probabitur tibi

³⁰ fe os iusti meditabitur sapientiam et lingua eius loquetur iudicium

²² abominatio Domino labia mendacia qui autem fideliter agunt placent ei

¹² abominabiles regi qui agunt impie quoniam iustitia firmatur solium

²⁷ abominantur iusti virum impium et abominantur impii eos qui in recta sunt via

¹⁷ quia lex per Mosen data est gratia et veritas per Iesum Christum facta est

¹⁴ respondit Iesus et dixit eis et si ego testimonium perhibeo de me ipso verum est testimonium meum quia scio unde veni et quo vado vos autem nescitis unde venio aut quo vado

⁴⁵ ego autem quia veritatem dico non creditis mihi ⁴⁶ quis ex vobis arguit me de peccato si veritatem dico quare vos non creditis mihi

⁶ dicit ei Iesus ego sum via et veritas et vita nemo venit ad Patrem nisi per me

¹⁷ sanctifica eos in veritate sermo tuus veritas est

³⁷ dixit itaque ei Pilatus ergo rex es tu respondit Iesus tu dicis quia rex sum ego ego in hoc natus sum et ad hoc veni in mundum ut testimonium perhibeam veritati omnis qui est ex veritate audit meam vocem

¹⁴ et angelo Laodiciae ecclesiae scribe haec dicit Amen testis fidelis et verus qui est principium creaturae Dei

⁵ peccaverunt ei non filii eius in sordibus generatio prava atque perversa

⁶ eloquia Domini eloquia munda argentum igne probatum separatum a terra colatum septuplum

¹³ timor Domini odit malum arrogantiam et superbiam et viam pravam et os bilingue detestor

²³ in memet ipso iuravi egredietur de ore meo iustitiae verbum et non revertetur quia mihi curvabunt omnia genu et iurabit omnis lingua

¹ quis est iste qui venit de Edom tinctis vestibus de Bosra iste formonsus in stola sua gradiens in multitudine fortitudinis suae ego qui loquor iustitiam et propugnator sum ad salvandum

⁴⁶ responderunt ministri numquam sic locutus est homo sicut hic homo

⁷ lex Domini inmaculata convertens animam testimonium Domini fidele sapientiam praestans parvulis ⁸ praecepta Domini recta laetificantia cor mandatum Domini lucidum inluminans oculos

¹² quis est iste vir timens Dominum quem docebit in via quam elegerit ¹³ anima eius in bono commorabitur et semen eius hereditabit terram ¹⁴ secretum Domini timentibus eum et pactum suum ostendet eis

⁹⁸ super inimicos meos instruis me mandata tua quia in sempiternum hoc est mihi ⁹⁹ super omnes qui docebant me eruditus sum quia testimonia tua meditatio mea ¹⁰⁰ super senes intellexi quia praecepta tua servavi

⁶ quaerit derisor sapientiam et non inveniet doctrina prudentium facilis

¹⁴ cor sapientis quaerit doctrinam et os stultorum pascetur inperitia

²⁴ semita vitae super eruditum ut declinet de inferno novissimo

²⁴ in facie prudentis lucet sapientia oculi stultorum in finibus terrae

¹ occasiones quaerit qui vult recedere ab amico omni tempore erit exprobrabilis ² non recipit stultus verba prudentiae nisi ea dixeris quae versantur in corde eius

¹⁵ cor prudens possidebit scientiam et auris sapientium quaerit doctrinam

⁸ et erit ibi semita et via et via sancta vocabitur non transibit per eam pollutus et haec erit nobis directa via ita ut stulti non errent per eam

⁷ dicit domus Iacob numquid adbreviatus est spiritus Domini aut tales sunt cogitationes eius nonne verba mea bona sunt cum eo qui recte graditur

¹¹ qui respondens ait illis quia vobis datum est nosse mysteria regni caelorum illis autem non est datum ¹² qui enim habet dabitur ei et abundabit qui autem non habet et quod habet auferetur ab eo

⁴⁵ est scriptum in prophetis et erunt omnes docibiles Dei omnis qui audivit a Patre et didicit venit ad me

¹⁷ si quis voluerit voluntatem eius facere cognoscet de doctrina utrum ex Deo sit an ego a me ipso loquar

¹⁴ animalis autem homo non percipit ea quae sunt Spiritus Dei stultitia est enim illi et non potest intellegere quia spiritaliter examinatur ¹⁵ spiritalis autem iudicat omnia et ipse a nemine iudicatur

⁵ si quis autem vestrum indiget sapientiam postulet a Deo qui dat omnibus affluenter et non inproperat et dabitur ei

⁷² melior mihi est lex oris tui super milia auri et argenti

¹²⁷ propterea dilexi mandata tua super aurum et topazium

¹⁶² gaudens ego sum in eloquio tuo sicut qui invenit spolia multa

⁴ si quaesieris eam quasi pecuniam et sicut thesauros effoderis illam ⁵ tunc intelleges timorem Domini et scientiam Dei invenies

¹³ beatus homo qui invenit sapientiam et qui affluit prudentia ¹⁴ melior est adquisitio eius negotiatione argenti et auro primo fructus eius ¹⁵ pretiosior est cunctis opibus et omnia quae desiderantur huic non valent conparari

¹⁹ melior est fructus meus auro et pretioso lapide et genimina mea argento electo

²⁰ argentum electum lingua iusti cor impiorum pro nihilo

¹⁶ posside sapientiam quia auro melior est et adquire prudentiam quia pretiosior est argento

²³ veritatem eme et noli vendere sapientiam et doctrinam et intellegentiam

¹¹ utilior est sapientia cum divitiis et magis prodest videntibus solem

⁶ Petrus autem dixit argentum et aurum non est mihi quod autem habeo hoc tibi do in nomine Iesu Christi Nazareni surge et ambula

¹⁰ quasi tristes semper autem gaudentes sicut egentes multos autem locupletantes tamquam nihil habentes et omnia possidentes

¹⁵ non dabitur aurum obrizum pro ea nec adpendetur argentum in commutatione eius ¹⁶ non conferetur tinctis Indiae coloribus nec lapidi sardonico pretiosissimo vel sapphyro ¹⁷ non adaequabitur ei aurum vel vitrum nec commutabuntur pro ea vasa auri ¹⁸ excelsa et eminentia non memorabuntur conparatione eius trahitur autem sapientia de occultis ¹⁹ non adaequabitur ei topazium de Aethiopia nec tincturae mundissimae conponetur

¹⁰ desiderabilia super aurum et lapidem pretiosum multum et dulciora super mel et favum redundantem

⁵ posside sapientiam posside prudentiam ne obliviscaris neque declines a verbis oris mei ⁶ ne dimittas eam et custodiet te dilige eam et servabit te ⁷ principium sapientiae posside sapientiam et in omni possessione tua adquire prudentiam

¹⁵ est aurum et multitudo gemmarum vas autem pretiosum labia scientiae

²⁶ quid enim prodest homini si mundum universum lucretur animae vero suae detrimentum patiatur aut quam dabit homo commutationem pro anima sua

⁸ verumtamen existimo omnia detrimentum esse propter eminentem scientiam Iesu Christi Domini mei propter quem omnia detrimentum feci et arbitror ut stercora ut Christum lucri faciam ⁹ et inveniar in illo non habens meam iustitiam quae ex lege est sed illam quae ex fide est Christi quae ex Deo est iustitia in fide

³ et implevi eum spiritu Dei sapientia intellegentia et scientia in omni opere ⁴ ad excogitandum fabre quicquid fieri potest ex auro et argento et aere ⁵ marmore et gemmis et diversitate lignorum ⁶ dedique ei socium Hooliab filium Achisamech de tribu Dan et in corde omnis eruditi posui sapientiam ut faciant cuncta quae praecepi tibi

³⁰ omnes viri et mulieres mente devota obtulerunt donaria ut fierent opera quae iusserat Dominus per manum Mosi cuncti filii Israhel voluntaria Domino dedicaverunt

¹⁴ filium mulieris viduae de tribu Nepthali patre Tyrio artificem aerarium et plenum sapientia et intellegentia et doctrina ad faciendum omne opus ex aere qui cum venisset ad regem Salomonem fecit omne opus eius

¹² necnon et omnium quae cogitaverat atriorum et exedrarum per circuitum in thesauros domus Domini et in thesauros sanctorum

¹⁹ omnia inquit venerunt scripta manu Domini ad me ut intellegerem universa opera exemplaris

¹⁴ respiciensque Iudas vidit instare bellum ex adverso et post tergum et clamavit ad Dominum ac sacerdotes tubis canere coeperunt

²⁴ egreditur homo ad opus suum et ad servitutem suam usque ad vesperam

²⁶ et erudiet eum illud in iudicio Deus suus docebit eum illud

⁸ non enim cogitationes meae cogitationes vestrae neque viae vestrae viae meae dicit Dominus ⁹ quia sicut exaltantur caeli a terra sic exaltatae sunt viae meae a viis vestris et cogitationes meae a cogitationibus vestris

³³ o altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei quam inconprehensibilia sunt iudicia eius et investigabiles viae eius

⁸ quae superabundavit in nobis in omni sapientia et prudentia

¹¹ in quo etiam sorte vocati sumus praedestinati secundum propositum eius qui omnia operatur secundum consilium voluntatis suae

¹⁰ ut innotescat principibus et potestatibus in caelestibus per ecclesiam multiformis sapientia Dei

³ in quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi

³ nolite multiplicare loqui sublimia gloriantes recedant vetera de ore vestro quoniam Deus scientiarum Dominus est et ipsi praeparantur cogitationes

⁴ mane praeparabor ad te et contemplabor quoniam non es deus volens iniquitatem tu ⁵ nec habitabit iuxta te malignus non stabunt iniqui in conspectu oculorum tuorum

¹⁰ qui diligitis Dominum odite malum custodit animas sanctorum suorum de manu impiorum eruet eos

³ erudiar in via perfecta quando venies ad me ambulabo in simplicitate cordis mei in medio domus meae

¹⁰⁴ praecepta tua considerabam propterea odivi omnem semitam mendacii

¹²⁸ propterea in universa praecepta direxi omnem semitam mendacii odio habui

⁶ quoniam excelsus Dominus et humilem respicit et excelsa de longe cognoscit

²⁴ remove a te os pravum et detrahentia labia sint procul a te

¹² homo apostata vir inutilis graditur ore perverso

¹⁶ sex sunt quae odit Dominus et septimum detestatur anima eius ¹⁷ oculos sublimes linguam mendacem manus effundentes innoxium sanguinem ¹⁸ cor machinans cogitationes pessimas pedes veloces ad currendum in malum ¹⁹ proferentem mendacia testem fallacem et eum qui seminat inter fratres discordias

³¹ os iusti parturiet sapientiam lingua pravorum peribit

⁶ misericordia et veritate redimitur iniquitas et in timore Domini declinatur a malo

¹⁸ contritionem praecedit superbia et ante ruinam exaltatur spiritus

¹⁵ odite malum et diligite bonum et constituite in porta iudicium si forte misereatur Dominus Deus exercituum reliquiis Ioseph

¹⁷ et unusquisque malum contra amicum suum ne cogitetis in cordibus vestris et iuramentum mendax ne diligatis omnia enim haec sunt quae odi dicit Dominus

⁹ dilectio sine simulatione odientes malum adherentes bono

²² ab omni specie mala abstinete vos

¹⁹ sed firmum fundamentum Dei stetit habens signaculum hoc cognovit Dominus qui sunt eius et discedat ab iniquitate omnis qui nominat nomen Domini

⁵ similiter adulescentes subditi estote senioribus omnes autem invicem humilitatem insinuate quia Deus superbis resistit humilibus autem dat gratiam

⁵ vir sapiens et fortis est et vir doctus robustus et validus

¹⁹ sapientia confortabit sapientem super decem principes civitatis

¹⁶ et dicebam ego meliorem esse sapientiam fortitudine quomodo ergo sapientia pauperis contempta est et verba eius non sunt audita ¹⁷ verba sapientium audiuntur in silentio plus quam clamor principis inter stultos ¹⁸ melior est sapientia quam arma bellica et qui in uno peccaverit multa bona perdet

⁶ parvulus enim natus est nobis filius datus est nobis et factus est principatus super umerum eius et vocabitur nomen eius Admirabilis consiliarius Deus fortis Pater futuri saeculi Princeps pacis

¹⁴ cum quo iniit consilium et instruxit eum et docuit eum semitam iustitiae et erudivit eum scientiam et viam prudentiae ostendit illi

⁹ erat lux vera quae inluminat omnem hominem venientem in mundum

²² dicentes enim se esse sapientes stulti facti sunt

³³ o altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei quam inconprehensibilia sunt iudicia eius et investigabiles viae eius ³⁴ quis enim cognovit sensum Domini aut quis consiliarius eius fuit

²⁴ ipsis autem vocatis Iudaeis atque Graecis Christum Dei virtutem et Dei sapientiam

³⁰ ex ipso autem vos estis in Christo Iesu qui factus est sapientia nobis a Deo et iustitia et sanctificatio et redemptio

¹⁷ cumque aspexisset Samuhel Saulem Dominus ait ei ecce vir quem dixeram tibi iste dominabitur populo meo

¹ dixitque Dominus ad Samuhel usquequo tu luges Saul cum ego proiecerim eum ne regnet super Israhel imple cornu tuum oleo et veni ut mittam te ad Isai Bethleemitem providi enim in filiis eius mihi regem

⁹ dabis ergo servo tuo cor docile ut iudicare possit populum tuum et discernere inter malum et bonum quis enim potest iudicare populum istum populum tuum hunc multum

²⁸ audivit itaque omnis Israhel iudicium quod iudicasset rex et timuerunt regem videntes sapientiam Dei esse in eo ad faciendum iudicium

⁷ cum ergo audisset Hiram verba Salomonis laetatus est valde et ait benedictus Dominus hodie qui dedit David filium sapientissimum super populum hunc plurimum

⁹ sit Dominus Deus tuus benedictus cui placuisti et posuit te super thronum Israhel eo quod dilexerit Dominus Israhel in sempiternum et constituit te regem ut faceres iudicium et iustitiam

⁵ sed et de filiis meis filios enim multos dedit mihi Dominus elegit Salomonem filium meum ut sederet in throno regni Domini super Israhel

¹ adsument montes pacem populo et colles iustitiam ² iudicabit pauperes populi salvabit filios pauperis et confringet calumniatorem ³ et timebunt te quamdiu erit sol et ultra lunam in generatione generationum ⁴ descendet ut pluvia super vellus ut stillae inrorantes terram

⁴ imperium regis iudicium diligit tu fundasti aequitates iudicium et iustitiam in Iacob tu fecisti

²⁶ et restituam iudices tuos ut fuerunt prius et consiliarios tuos sicut antiquitus post haec vocaberis civitas iusti urbs fidelis

¹ ecce in iustitia regnabit rex et principes in iudicio praeerunt ² et erit vir sicut qui absconditur a vento et celat se a tempestate sicut rivi aquarum in siti et umbra petrae prominentis in terra deserta

⁵ ego feci terram et hominem et iumenta quae sunt super faciem terrae in fortitudine mea magna et in brachio meo extento et dedi eam ei qui placuit in oculis meis ⁶ et nunc itaque ego dedi omnes terras istas in manu Nabuchodonosor regis Babylonis servi mei insuper et bestias agri dedi ei ut serviant illi ⁷ et servient ei omnes gentes et filio eius et filio filii eius donec veniat tempus terrae eius et ipsius et servient ei gentes multae et reges magni

¹⁵ in diebus illis et in tempore illo germinare faciam David germen iustitiae et faciet iudicium et iustitiam in terra

²¹ et ipse mutat tempora et aetates transfert regna atque constituit dat sapientiam sapientibus et scientiam intellegentibus disciplinam

²⁵ eicient te ab hominibus et cum bestiis feris erit habitatio tua et faenum ut bos comedes et rore caeli infunderis septem quoque tempora mutabuntur super te donec scias quod dominetur Excelsus super regnum hominum et cuicumque voluerit det illud

³² et ab hominibus te eicient et cum bestiis feris erit habitatio tua faenum quasi bos comedes et septem tempora mutabuntur super te donec scias quod dominetur Excelsus in regno hominum et cuicumque voluerit det illud

¹⁸ o rex Deus altissimus regnum et magnificentiam gloriam et honorem dedit Nabuchodonosor patri tuo ¹⁹ et propter magnificentiam quam dederat ei universi populi tribus et linguae tremebant et metuebant eum quos volebat interficiebat et quos volebat percutiebat quos volebat exaltabat et quos volebat humiliabat ²⁰ quando autem elevatum est cor eius et spiritus illius obfirmatus est ad superbiam depositus est de solio regni sui et gloria eius ablata est ²¹ et a filiis hominum eiectus est sed et cor eius cum bestiis positum est et cum onagris erat habitatio eius faenum quoque ut bos comedebat et rore caeli corpus eius infectum est donec cognosceret quod potestatem habeat Altissimus in regno hominum et quemcumque voluerit suscitabit super illud ²² tu quoque filius eius Balthasar non humiliasti cor tuum cum scires haec omnia ²³ sed adversum Dominatorem caeli elevatus es et vasa domus eius adlata sunt coram te et tu et optimates tui et uxores tuae et concubinae vinum bibistis in eis deos quoque argenteos et aureos et aereos ferreos ligneosque et lapideos qui non vident neque audiunt neque sentiunt laudasti porro Deum qui habet flatum tuum in manu sua et omnes vias tuas non glorificasti ²⁴ idcirco ab eo missus est articulus manus quae scripsit hoc quod exaratum est ²⁵ haec est autem scriptura quae digesta est mane thecel fares ²⁶ et haec interpretatio sermonis mane numeravit Deus regnum tuum et conplevit illud ²⁷ thecel adpensum est in statera et inventus es minus habens ²⁸ fares divisum est regnum tuum et datum est Medis et Persis ²⁹ tunc iubente rege indutus est Danihel purpura et circumdata est torques aurea collo eius et praedicatum est de eo quod haberet potestatem tertius in regno ³⁰ eadem nocte interfectus est Balthasar rex Chaldeus ³¹ et Darius Medus successit in regnum annos natus sexaginta duo

¹³ aspiciebam ergo in visione noctis et ecce cum nubibus caeli quasi filius hominis veniebat et usque ad antiquum dierum pervenit et in conspectu eius obtulerunt eum ¹⁴ et dedit ei potestatem et honorem et regnum et omnes populi tribus ac linguae ipsi servient potestas eius potestas aeterna quae non auferetur et regnum eius quod non corrumpetur

¹⁸ et accedens Iesus locutus est eis dicens data est mihi omnis potestas in caelo et in terra

¹ omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit non est enim potestas nisi a Deo quae autem sunt a Deo ordinatae sunt

¹¹ et vidi caelum apertum et ecce equus albus et qui sedebat super eum vocabatur Fidelis et Verax vocatur et iustitia iudicat et pugnat

¹⁶ et habet in vestimento et in femore suo scriptum rex regum et Dominus dominantium

³⁰ propterea ait Dominus Deus Israhel loquens locutus sum ut domus tua et domus patris tui ministraret in conspectu meo usque in sempiternum nunc autem dicit Dominus absit hoc a me sed quicumque glorificaverit me glorificabo eum qui autem contemnunt me erunt ignobiles

¹⁴ quoniam mihi adhesit et liberabo eum exaltabo eum quoniam cognovit nomen meum

²⁸ tunc invocabunt me et non exaudiam mane consurgent et non invenient me

¹ memento creatoris tui in diebus iuventutis tuae antequam veniat tempus adflictionis et adpropinquent anni de quibus dicas non mihi placent

¹⁹ non in abscondito locutus sum in loco terrae tenebroso non dixi semini Iacob frustra quaerite me ego Dominus loquens iustitiam adnuntians recta

⁶ quaerite Dominum dum inveniri potest invocate eum dum prope est

³³ quaerite autem primum regnum et iustitiam eius et omnia haec adicientur vobis

⁷ petite et dabitur vobis quaerite et invenietis pulsate et aperietur vobis ⁸ omnis enim qui petit accipit et qui quaerit invenit et pulsanti aperietur

¹⁴ quos cum videret Iesus indigne tulit et ait illis sinite parvulos venire ad me et ne prohibueritis eos talium est enim regnum Dei

²¹ qui habet mandata mea et servat ea ille est qui diligit me qui autem diligit me diligetur a Patre meo et ego diligam eum et manifestabo ei me ipsum

²³ respondit Iesus et dixit ei si quis diligit me sermonem meum servabit et Pater meus diliget eum et ad eum veniemus et mansiones apud eum faciemus

²⁷ ipse enim Pater amat vos quia vos me amastis et credidistis quia ego a Deo exivi

¹⁹ nos ergo diligamus quoniam Deus prior dilexit nos

⁶ iustitia tua quasi montes Domine iudicium tuum abyssus multa homines et iumenta salvos facies Domine

³ he substantia et divitiae in domo eius vav et iustitia eius perseverans semper

¹⁶ longitudo dierum in dextera eius in sinistra illius divitiae et gloria

⁷ principium sapientiae posside sapientiam et in omni possessione tua adquire prudentiam ⁸ arripe illam et exaltabit te glorificaberis ab ea cum eam fueris amplexatus ⁹ dabit capiti tuo augmenta gratiarum et corona inclita proteget te

⁴ non proderunt divitiae in die ultionis iustitia autem liberabit a morte

¹⁴ pereunt enim in adflictione pessima generavit filium qui in summa egestate erit ¹⁵ sicut egressus est nudus de utero matris suae sic revertetur et nihil auferet secum de labore suo ¹⁶ miserabilis prorsus infirmitas quomodo venit sic revertetur quid ergo prodest ei quod laboravit in ventum

¹⁹ nolite thesaurizare vobis thesauros in terra ubi erugo et tinea demolitur ubi fures effodiunt et furantur ²⁰ thesaurizate autem vobis thesauros in caelo ubi neque erugo neque tinea demolitur et ubi fures non effodiunt nec furantur

⁴² porro unum est necessarium Maria optimam partem elegit quae non auferetur ab ea

²⁰ dixit autem illi Deus stulte hac nocte animam tuam repetunt a te quae autem parasti cuius erunt ²¹ sic est qui sibi thesaurizat et non est in Deum dives

³³ vendite quae possidetis et date elemosynam facite vobis sacculos qui non veterescunt thesaurum non deficientem in caelis quo fur non adpropiat neque tinea corrumpit

¹¹ si ergo in iniquo mamona fideles non fuistis quod verum est quis credet vobis ¹² et si in alieno fideles non fuistis quod vestrum est quis dabit vobis

⁸ mihi omnium sanctorum minimo data est gratia haec in gentibus evangelizare ininvestigabiles divitias Christi

¹⁹ Deus autem meus impleat omne desiderium vestrum secundum divitias suas in gloria in Christo Iesu

¹⁷ divitibus huius saeculi praecipe non sublime sapere neque sperare in incerto divitiarum sed in Deo qui praestat nobis omnia abunde ad fruendum ¹⁸ bene agere divites fieri in operibus bonis facile tribuere communicare ¹⁹ thesaurizare sibi fundamentum bonum in futurum ut adprehendant veram vitam

⁵ audite fratres mei dilectissimi nonne Deus elegit pauperes in hoc mundo divites in fide et heredes regni quod repromisit Deus diligentibus se

¹ age nunc divites plorate ululantes in miseriis quae advenient vobis ² divitiae vestrae putrefactae sunt et vestimenta vestra a tineis comesta sunt ³ aurum et argentum vestrum eruginavit et erugo eorum in testimonium vobis erit et manducabit carnes vestras sicut ignis thesaurizastis in novissimis diebus

¹⁸ suadeo tibi emere a me aurum ignitum probatum ut locuples fias et vestimentis albis induaris et non appareat confusio nuditatis tuae et collyrio inungue oculos tuos ut videas

¹⁴ melior est adquisitio eius negotiatione argenti et auro primo fructus eius

¹⁰ accipite disciplinam meam et non pecuniam doctrinam magis quam aurum eligite

¹² sicut enim protegit sapientia sic protegit pecunia hoc autem plus habet eruditio et sapientia quod vitam tribuunt possessori suo

³² custodite igitur et facite quae praecepit Dominus Deus vobis non declinabitis neque ad dextram neque ad sinistram

³ animam meam refecit duxit me per semitas iustitiae propter nomen suum

⁴ confundantur qui iniqua gerunt frustra vias tuas Domine ostende mihi semitas tuas doce me ⁵ deduc me in veritate tua et doce me quia tu Deus salvator meus te expectavi tota die

⁸ doceam te et monstrabo tibi viam per quam ambules cogitabo de te oculo meo

⁶ in omnibus viis tuis cogita illum et ipse diriget gressus tuos

¹¹ viam sapientiae monstravi tibi duxi te per semitas aequitatis ¹² quas cum ingressus fueris non artabuntur gressus tui et currens non habebis offendiculum

²⁵ oculi tui recta videant et palpebrae tuae praecedant gressus tuos ²⁶ dirige semitam pedibus tuis et omnes viae tuae stabilientur ²⁷ ne declines ad dexteram et ad sinistram averte pedem tuum a malo

²² cum ambulaveris gradiantur tecum cum dormieris custodiant te et evigilans loquere cum eis

³ et ibunt populi multi et dicent venite et ascendamus ad montem Domini et ad domum Dei Iacob et docebit nos vias suas et ambulabimus in semitis eius quia de Sion exibit lex et verbum Domini de Hierusalem

¹⁰ non esurient neque sitient et non percutiet eos aestus et sol quia miserator eorum reget eos et ad fontes aquarum portabit eos

⁴ ecce testem populis dedi eum ducem ac praeceptorem gentibus

³ huic ostiarius aperit et oves vocem eius audiunt et proprias oves vocat nominatim et educit eas

²⁷ oves meae vocem meam audiunt et ego cognosco eas et sequuntur me ²⁸ et ego vitam aeternam do eis et non peribunt in aeternum et non rapiet eas quisquam de manu mea

¹⁷ quoniam agnus qui in medio throni est reget illos et deducet eos ad vitae fontes aquarum et absterget Deus omnem lacrimam ex oculis eorum

¹⁴ verumtamen gentem cui servituri sunt ego iudicabo et post haec egredientur cum magna substantia

⁸ suscitat de pulvere egenum et de stercore elevat pauperem ut sedeat cum principibus et solium gloriae teneat Domini enim sunt cardines terrae et posuit super eos orbem

¹¹ non enim derelinques animam meam in inferno nec dabis sanctum tuum videre corruptionem ostendes mihi semitam vitae plenitudinem laetitiarum ante vultum tuum decores in dextera tua aeternos

¹³ omnem pretiosam substantiam repperiemus implebimus domos nostras spoliis

³¹ deprehensus quoque reddet septuplum et omnem substantiam domus suae tradet

¹⁸ mecum sunt divitiae et gloria opes superbae et iustitia

⁴ in doctrina replebuntur cellaria universa substantia pretiosa et pulcherrima

⁴⁶ et ibunt hii in supplicium aeternum iusti autem in vitam aeternam

¹ in principio erat Verbum et Verbum erat apud Deum et Deus erat Verbum ² hoc erat in principio apud Deum ³ omnia per ipsum facta sunt et sine ipso factum est nihil quod factum est ⁴ in ipso vita erat et vita erat lux hominum ⁵ et lux in tenebris lucet et tenebrae eam non conprehenderunt ⁶ fuit homo missus a Deo cui nomen erat Iohannes ⁷ hic venit in testimonium ut testimonium perhiberet de lumine ut omnes crederent per illum ⁸ non erat ille lux sed ut testimonium perhiberet de lumine ⁹ erat lux vera quae inluminat omnem hominem venientem in mundum ¹⁰ in mundo erat et mundus per ipsum factus est et mundus eum non cognovit ¹¹ in propria venit et sui eum non receperunt ¹² quotquot autem receperunt eum dedit eis potestatem filios Dei fieri his qui credunt in nomine eius ¹³ qui non ex sanguinibus neque ex voluntate carnis neque ex voluntate viri sed ex Deo nati sunt ¹⁴ et Verbum caro factum est et habitavit in nobis et vidimus gloriam eius gloriam quasi unigeniti a Patre plenum gratiae et veritatis ¹⁵ Iohannes testimonium perhibet de ipso et clamat dicens hic erat quem dixi vobis qui post me venturus est ante me factus est quia prior me erat ¹⁶ et de plenitudine eius nos omnes accepimus et gratiam pro gratia ¹⁷ quia lex per Mosen data est gratia et veritas per Iesum Christum facta est ¹⁸ Deum nemo vidit umquam unigenitus Filius qui est in sinu Patris ipse enarravit

¹⁷ si autem filii et heredes heredes quidem Dei coheredes autem Christi si tamen conpatimur ut et conglorificemur

¹⁹ scire etiam supereminentem scientiae caritatem Christi ut impleamini in omnem plenitudinem Dei ²⁰ ei autem qui potens est omnia facere superabundanter quam petimus aut intellegimus secundum virtutem quae operatur in nobis

³⁴ nam et vinctis conpassi estis et rapinam bonorum vestrorum cum gaudio suscepistis cognoscentes vos habere meliorem et manentem substantiam

⁴ in hereditatem incorruptibilem et incontaminatam et inmarcescibilem conservatam in caelis in vobis

⁷ qui vicerit possidebit haec et ero illi Deus et ille erit mihi filius

²⁶ quando ponebat pluviis legem et viam procellis sonantibus ²⁷ tunc vidit illam et enarravit et praeparavit et investigavit ²⁸ et dixit homini ecce timor Domini ipsa est sapientia et recedere a malo intellegentia

¹⁹ Dominus sapientia fundavit terram stabilivit caelos prudentia

¹ in principio erat Verbum et Verbum erat apud Deum et Deus erat Verbum ² hoc erat in principio apud Deum

¹⁷ et ipse est ante omnes et omnia in ipso constant

²⁶ et ait faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram et praesit piscibus maris et volatilibus caeli et bestiis universaeque terrae omnique reptili quod movetur in terra

⁶ ego autem orditus sum regem meum super Sion montem sanctum suum adnuntiabo Dei praeceptum

² et tu Bethleem Ephrata parvulus es in milibus Iuda ex te mihi egredietur qui sit dominator in Israhel et egressus eius ab initio a diebus aeternitatis

⁵ et nunc clarifica me tu Pater apud temet ipsum claritatem quam habui priusquam mundus esset apud te

²⁴ Pater quos dedisti mihi volo ut ubi ego sum et illi sint mecum ut videant claritatem meam quam dedisti mihi quia dilexisti me ante constitutionem mundi

¹⁰ in dispensationem plenitudinis temporum instaurare omnia in Christo quae in caelis et quae in terra sunt in ipso ¹¹ in quo etiam sorte vocati sumus praedestinati secundum propositum eius qui omnia operatur secundum consilium voluntatis suae

¹ quod fuit ab initio quod audivimus quod vidimus oculis nostris quod perspeximus et manus nostrae temptaverunt de verbo vitae ² et vita manifestata est et vidimus et testamur et adnuntiamus vobis vitam aeternam quae erat apud Patrem et apparuit nobis

² terra autem erat inanis et vacua et tenebrae super faciem abyssi et spiritus Dei ferebatur super aquas

⁷ Dominus dixit ad me filius meus es tu ego hodie genui te

²⁰ sapientia illius eruperunt abyssi et nubes rore concrescunt

¹⁴ et Verbum caro factum est et habitavit in nobis et vidimus gloriam eius gloriam quasi unigeniti a Patre plenum gratiae et veritatis

²⁰ Pater enim diligit Filium et omnia demonstrat ei quae ipse facit et maiora his demonstrabit ei opera ut vos miremini

⁵ cui enim dixit aliquando angelorum Filius meus es tu ego hodie genui te et rursum ego ero illi in Patrem et ipse erit mihi in Filium

⁹ in hoc apparuit caritas Dei in nobis quoniam Filium suum unigenitum misit Deus in mundum ut vivamus per eum

⁷ numquid primus homo tu natus es et ante colles formatus ⁸ numquid consilium Dei audisti et inferior te erit eius sapientia

⁴ ubi eras quando ponebam fundamenta terrae indica mihi si habes intellegentiam ⁵ quis posuit mensuras eius si nosti vel quis tetendit super eam lineam ⁶ super quo bases illius solidatae sunt aut quis dimisit lapidem angularem eius ⁷ cum me laudarent simul astra matutina et iubilarent omnes filii Dei ⁸ quis conclusit ostiis mare quando erumpebat quasi de vulva procedens ⁹ cum ponerem nubem vestimentum eius et caligine illud quasi pannis infantiae obvolverem ¹⁰ circumdedi illud terminis meis et posui vectem et ostia ¹¹ et dixi usque huc venies et non procedes amplius et hic confringes tumentes fluctus tuos

² antequam montes nascerentur et parturiretur terra et orbis a saeculo et usque in saeculum tu es

²⁵ dicam Deus meus ne rapias me in dimidio dierum meorum in generatione generationum anni tui ²⁶ a principio terram fundasti et opus manuum tuarum caeli ²⁷ ipsi peribunt tu autem stabis et omnes quasi vestimentum adterentur et quasi pallium mutabis illos et mutabuntur ²⁸ tu autem ipse es et anni tui non deficient

¹⁰ et tu in principio Domine terram fundasti et opera manuum tuarum sunt caeli

¹ in principio creavit Deus caelum et terram ² terra autem erat inanis et vacua et tenebrae super faciem abyssi et spiritus Dei ferebatur super aquas ³ dixitque Deus fiat lux et facta est lux ⁴ et vidit Deus lucem quod esset bona et divisit lucem ac tenebras ⁵ appellavitque lucem diem et tenebras noctem factumque est vespere et mane dies unus ⁶ dixit quoque Deus fiat firmamentum in medio aquarum et dividat aquas ab aquis ⁷ et fecit Deus firmamentum divisitque aquas quae erant sub firmamento ab his quae erant super firmamentum et factum est ita ⁸ vocavitque Deus firmamentum caelum et factum est vespere et mane dies secundus ⁹ dixit vero Deus congregentur aquae quae sub caelo sunt in locum unum et appareat arida factumque est ita ¹⁰ et vocavit Deus aridam terram congregationesque aquarum appellavit maria et vidit Deus quod esset bonum ¹¹ et ait germinet terra herbam virentem et facientem semen et lignum pomiferum faciens fructum iuxta genus suum cuius semen in semet ipso sit super terram et factum est ita ¹² et protulit terra herbam virentem et adferentem semen iuxta genus suum lignumque faciens fructum et habens unumquodque sementem secundum speciem suam et vidit Deus quod esset bonum ¹³ factumque est vespere et mane dies tertius ¹⁴ dixit autem Deus fiant luminaria in firmamento caeli ut dividant diem ac noctem et sint in signa et tempora et dies et annos ¹⁵ ut luceant in firmamento caeli et inluminent terram et factum est ita ¹⁶ fecitque Deus duo magna luminaria luminare maius ut praeesset diei et luminare minus ut praeesset nocti et stellas ¹⁷ et posuit eas in firmamento caeli ut lucerent super terram ¹⁸ et praeessent diei ac nocti et dividerent lucem ac tenebras et vidit Deus quod esset bonum ¹⁹ et factum est vespere et mane dies quartus ²⁰ dixit etiam Deus producant aquae reptile animae viventis et volatile super terram sub firmamento caeli ²¹ creavitque Deus cete grandia et omnem animam viventem atque motabilem quam produxerant aquae in species suas et omne volatile secundum genus suum et vidit Deus quod esset bonum ²² benedixitque eis dicens crescite et multiplicamini et replete aquas maris avesque multiplicentur super terram ²³ et factum est vespere et mane dies quintus ²⁴ dixit quoque Deus producat terra animam viventem in genere suo iumenta et reptilia et bestias terrae secundum species suas factumque est ita ²⁵ et fecit Deus bestias terrae iuxta species suas et iumenta et omne reptile terrae in genere suo et vidit Deus quod esset bonum ²⁶ et ait faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram et praesit piscibus maris et volatilibus caeli et bestiis universaeque terrae omnique reptili quod movetur in terra ²⁷ et creavit Deus hominem ad imaginem suam ad imaginem Dei creavit illum masculum et feminam creavit eos ²⁸ benedixitque illis Deus et ait crescite et multiplicamini et replete terram et subicite eam et dominamini piscibus maris et volatilibus caeli et universis animantibus quae moventur super terram ²⁹ dixitque Deus ecce dedi vobis omnem herbam adferentem semen super terram et universa ligna quae habent in semet ipsis sementem generis sui ut sint vobis in escam ³⁰ et cunctis animantibus terrae omnique volucri caeli et universis quae moventur in terra et in quibus est anima vivens ut habeant ad vescendum et factum est ita ³¹ viditque Deus cuncta quae fecit et erant valde bona et factum est vespere et mane dies sextus

¹⁰ terminum circumdedit aquis usque dum finiantur lux et tenebrae

⁶ verbo Domini caeli facti sunt et spiritu oris eius omnis ornatus eorum

¹⁹ his qui custodiunt pactum eius et recordantur praeceptorum eius ad facienda ea

⁵ qui fecit caelos in sapientia quoniam in aeternum misericordia eius

¹¹ sicut pastor gregem suum pascet in brachio suo congregabit agnos et in sinu suo levabit fetas ipse portabit

²² qui sedet super gyrum terrae et habitatores eius sunt quasi lucustae qui extendit velut nihilum caelos et expandit eos sicut tabernaculum ad inhabitandum

¹² qui facit terram in fortitudine sua praeparat orbem in sapientia sua et prudentia sua extendit caelos

¹⁶ quia in ipso condita sunt universa in caelis et in terra visibilia et invisibilia sive throni sive dominationes sive principatus sive potestates omnia per ipsum et in ipso creata sunt

² novissime diebus istis locutus est nobis in Filio quem constituit heredem universorum per quem fecit et saecula

⁹ dixit vero Deus congregentur aquae quae sub caelo sunt in locum unum et appareat arida factumque est ita ¹⁰ et vocavit Deus aridam terram congregationesque aquarum appellavit maria et vidit Deus quod esset bonum

⁷ congregans quasi in utre aquas maris ponens in thesauris abyssos

⁵ qui facis angelos tuos spiritus ministros tuos ignem urentem

⁹ ascendent montes et descendent campi ad locum quem fundasti eis

²² me ergo non timebitis ait Dominus et a facie mea non dolebitis qui posui harenam terminum mari praeceptum sempiternum quod non praeteribit et commovebuntur et non poterunt et intumescent fluctus eius et non transibunt illud

¹ ecce servus meus suscipiam eum electus meus conplacuit sibi in illo anima mea dedi spiritum meum super eum iudicium gentibus proferet

¹⁷ et ecce vox de caelis dicens hic est Filius meus dilectus in quo mihi conplacui

⁵ adhuc eo loquente ecce nubes lucida obumbravit eos et ecce vox de nube dicens hic est Filius meus dilectus in quo mihi bene conplacuit ipsum audite

¹ in principio erat Verbum et Verbum erat apud Deum et Deus erat Verbum ² hoc erat in principio apud Deum ³ omnia per ipsum facta sunt et sine ipso factum est nihil quod factum est

¹⁸ Deum nemo vidit umquam unigenitus Filius qui est in sinu Patris ipse enarravit

²⁸ Pater clarifica tuum nomen venit ergo vox de caelo et clarificavi et iterum clarificabo

²⁸ exivi a Patre et veni in mundum iterum relinquo mundum et vado ad Patrem

¹³ qui eripuit nos de potestate tenebrarum et transtulit in regnum Filii dilectionis suae

³ dicens Deo Dominus meus es tu bene mihi non est sine te

⁶ victima et oblatione non indiges aures fodisti mihi holocaustum et pro peccato non petisti ⁷ tunc dixi ecce venio in volumine libri scriptum est de me ⁸ ut facerem placitum tibi Deus meus volui et legem tuam in medio ventris mei

³⁴ dicit eis Iesus meus cibus est ut faciam voluntatem eius qui misit me ut perficiam opus eius

¹ ante diem autem festum paschae sciens Iesus quia venit eius hora ut transeat ex hoc mundo ad Patrem cum dilexisset suos qui erant in mundo in finem dilexit eos

⁹ scitis enim gratiam Domini nostri Iesu Christi quoniam propter vos egenus factus est cum esset dives ut illius inopia vos divites essetis

¹ beatus vir qui non abiit in consilio impiorum et in via peccatorum non stetit in cathedra derisorum non sedit ² sed in lege Domini voluntas eius et in lege eius meditabitur die ac nocte ³ et erit tamquam lignum transplantatum iuxta rivulos aquarum quod fructum suum dabit in tempore suo et folium eius non defluet et omne quod fecerit prosperabitur ⁴ non sic impii sed tamquam pulvis quem proicit ventus

¹ aleph beati inmaculati in via qui ambulant in lege Domini ² beati qui custodiunt testimonia eius in toto corde requirunt eum

¹ canticum graduum beatus omnis qui timet Dominum qui ambulat in viis eius

⁷ nunc ergo fili audi me et ne recedas a verbis oris mei

²⁴ nunc ergo fili audi me et adtende verba oris mei

²⁸ at ille dixit quippini beati qui audiunt verbum Dei et custodiunt

¹¹ et non audivit populus meus vocem meam et Israhel non credidit mihi ¹² et dimisi eum in pravitate cordis sui ambulabunt in consiliis suis

² ad sciendam sapientiam et disciplinam ³ ad intellegenda verba prudentiae et suscipiendam eruditionem doctrinae iustitiam et iudicium et aequitatem

⁸ audi fili mi disciplinam patris tui et ne dimittas legem matris tuae

²¹ in capite turbarum clamitat in foribus portarum urbis profert verba sua dicens

¹ audite filii disciplinam patris et adtendite ut sciatis prudentiam

¹ fili mi adtende sapientiam meam et prudentiae meae inclina aurem tuam

³⁵ hunc Mosen quem negaverunt dicentes quis te constituit principem et iudicem hunc Deus principem et redemptorem misit cum manu angeli qui apparuit illi in rubo ³⁶ hic eduxit illos faciens prodigia et signa in terra Aegypti et in Rubro mari et in deserto annis quadraginta ³⁷ hic est Moses qui dixit filiis Israhel prophetam vobis suscitabit Deus de fratribus vestris tamquam me

¹⁶ sed non omnes oboedierunt evangelio Esaias enim dicit Domine quis credidit auditui nostro ¹⁷ ergo fides ex auditu auditus autem per verbum Christi

²⁵ videte ne recusetis loquentem si enim illi non effugerunt recusantes eum qui super terram loquebatur multo magis nos qui de caelis loquentem nobis avertimur

⁴ unum petivi a Domino hoc requiram ut habitem in domo Domini omnibus diebus vitae meae ut videam pulchritudinem Domini et adtendam templum eius

¹⁰ quoniam melior est dies in atriis tuis super milia elegi abiectus esse in domo Dei mei magis quam habitare in tabernaculis impietatis

¹³ transplantati in domo Domini in atriis Dei nostri germinabunt

³ si enim sapientiam invocaveris et inclinaveris cor tuum prudentiae ⁴ si quaesieris eam quasi pecuniam et sicut thesauros effoderis illam

¹³ beatus homo qui invenit sapientiam et qui affluit prudentia

¹⁸ lignum vitae est his qui adprehenderint eam et qui tenuerit eam beatus

²⁴ omnis ergo qui audit verba mea haec et facit ea adsimilabitur viro sapienti qui aedificavit domum suam supra petram

⁶ erant autem iusti ambo ante Deum incedentes in omnibus mandatis et iustificationibus Domini sine querella

³⁹ et huic erat soror nomine Maria quae etiam sedens secus pedes Domini audiebat verbum illius

³¹ dicebat ergo Iesus ad eos qui crediderunt ei Iudaeos si vos manseritis in sermone meo vere discipuli mei eritis ³² et cognoscetis veritatem et veritas liberabit vos

⁴² erant autem perseverantes in doctrina apostolorum et communicatione fractionis panis et orationibus

¹¹ hii autem erant nobiliores eorum qui sunt Thessalonicae qui susceperunt verbum cum omni aviditate cotidie scrutantes scripturas si haec ita se haberent ¹² et multi quidem crediderunt ex eis et gentilium mulierum honestarum et viri non pauci

²² estote autem factores verbi et non auditores tantum fallentes vosmet ipsos ²³ quia si quis auditor est verbi et non factor hic conparabitur viro consideranti vultum nativitatis suae in speculo ²⁴ consideravit enim se et abiit et statim oblitus est qualis fuerit ²⁵ qui autem perspexerit in lege perfecta libertatis et permanserit non auditor obliviosus factus sed factor operis hic beatus in facto suo erit

³³ qui autem me audierit absque terrore requiescet et abundantia perfruetur malorum timore sublato

¹³ beatus homo qui invenit sapientiam et qui affluit prudentia ¹⁴ melior est adquisitio eius negotiatione argenti et auro primo fructus eius ¹⁵ pretiosior est cunctis opibus et omnia quae desiderantur huic non valent conparari ¹⁶ longitudo dierum in dextera eius in sinistra illius divitiae et gloria ¹⁷ viae eius viae pulchrae et omnes semitae illius pacificae ¹⁸ lignum vitae est his qui adprehenderint eam et qui tenuerit eam beatus

²² vita enim sunt invenientibus ea et universae carni sanitas

² qui bonus est hauriet a Domino gratiam qui autem confidit cogitationibus suis impie agit

³⁶ qui credit in Filium habet vitam aeternam qui autem incredulus est Filio non videbit vitam sed ira Dei manet super eum

³ haec est autem vita aeterna ut cognoscant te solum verum Deum et quem misisti Iesum Christum

⁶ in laudem gloriae gratiae suae in qua gratificavit nos in dilecto

⁸ verumtamen existimo omnia detrimentum esse propter eminentem scientiam Iesu Christi Domini mei propter quem omnia detrimentum feci et arbitror ut stercora ut Christum lucri faciam

³ mortui enim estis et vita vestra abscondita est cum Christo in Deo

¹¹ et hoc est testimonium quoniam vitam aeternam dedit nobis Deus et haec vita in Filio eius est ¹² qui habet Filium habet vitam qui non habet Filium Dei vitam non habet

³¹ comedent igitur fructus viae suae suisque consiliis saturabuntur

¹¹ et gemas in novissimis quando consumpseris carnes et corpus tuum et dicas ¹² cur detestatus sum disciplinam et increpationibus non adquievit cor meum

²² iniquitates suae capiunt impium et funibus peccatorum suorum constringitur ²³ ipse morietur quia non habuit disciplinam et multitudine stultitiae suae decipietur

¹ qui diligit disciplinam diligit scientiam qui autem odit increpationes insipiens est

³² qui abicit disciplinam despicit animam suam qui adquiescit increpationibus possessor est cordis

² sicut rugitus leonis ita terror regis qui provocat eum peccat in animam suam

⁶ qui congregat thesauros lingua mendacii vanus est et inpingetur ad laqueos mortis

³¹ proicite a vobis omnes praevaricationes vestras in quibus praevaricati estis et facite vobis cor novum et spiritum novum et quare moriemini domus Israhel

¹¹ dic ad eos vivo ego dicit Dominus Deus nolo mortem impii sed ut revertatur impius a via sua et vivat convertimini a viis vestris pessimis et quare moriemini domus Israhel

¹⁹ hoc est autem iudicium quia lux venit in mundum et dilexerunt homines magis tenebras quam lucem erant enim eorum mala opera ²⁰ omnis enim qui mala agit odit lucem et non venit ad lucem ut non arguantur opera eius

²³ qui me odit et Patrem meum odit ²⁴ si opera non fecissem in eis quae nemo alius fecit peccatum non haberent nunc autem et viderunt et oderunt et me et Patrem meum

⁴⁶ tunc constanter Paulus et Barnabas dixerunt vobis oportebat primum loqui verbum Dei sed quoniam repellitis illud et indignos vos iudicastis aeternae vitae ecce convertimur ad gentes

²² si quis non amat Dominum Iesum Christum sit anathema maranatha

³ quomodo nos effugiemus si tantam neglexerimus salutem quae cum initium accepisset enarrari per Dominum ab eis qui audierunt in nos confirmata est

²⁹ quanto magis putatis deteriora mereri supplicia qui Filium Dei conculcaverit et sanguinem testamenti pollutum duxerit in quo sanctificatus est et Spiritui gratiae contumeliam fecerit